الگوها و اسوه های شهادت در تاریخ اسلام و نهضت عاشورا
بیژن شهرامی
اگر به دقت بنگریم، مشاهده می کنیم که حضرت محمد و آل محمد(ص) بزرگترین و والاترین اسوه های شهادت در تاریخ اسلام بوده، هستند و خواهند بود و اگر می بینیم که شهادت در دیدگاه فرزانگان بسان عمار یاسر، ابن تیهان، ذوالشهادتین، میثم تمار، سلمان فارسی، ابوذر غفاری و دیگر فرهیختگان، «اهلی من العسل» بوده، به واسطۀ آنست که دردیدگاه رسول گرامی اسلام و وصی او علی بن ابیطالب(ع) و جانشینان معصوم ایشان شیرین تر از عسل است، آن گونه که مولای متقیان علی(ع) فرمود:
«والله لابن ابیطالب انس بالموت من الطفل بثدی امه». (نهج البلاغه/ خطبۀ 5 )
سوگند به خدا که شوق و انس فرزند ابیطالب نسبت به مرگ، از شوق و انس طفل به پستان مادر بیشتر است.
و آنگونه که سیدالشهدا اباعبدالله الحسین (ع) می سراید:
فان تکن الابدان للموت انشأت فقتل امرء بالسیف فی الله أفضل
اگر سرانجام، بدنها را مرگ خواهد ربود و نیست خواهند شد، پس چه بهتر و والاتر که آدمی در راه خدا با شمشیر کشته شود.
تأثیر شهادت طلبی حضرت محمد و آل محمد(ص) در سیرۀ نظری و عملی اصحاب و یاران فرهیختۀ ایشان بسیار چشمگیر است و سند این مدعی فرازهایی از زندگینامۀ طیبۀ ایشان است که در کتب تاریخ و روایت دیده می شود.
یکی از اسوه های بزرگ شهادت در تاریخ اسلام، جناب حمزۀ سیدالشهدا است که حمایتهای بی دریغ وی در سخت ترین شرایط، از شریعت نوپای اسلام به یادماندنی
دومین کنگره بین الملی امام خمینی (س) و فرهنگ عاشوراچکیده مقالاتصفحه 305
است.
جناب «سمیه»، رحمۀ الله علیها که خود اولین زن شهید در شریعت اسلام است نیز اسوه و الگوی شهادت است، چرا که وی در مقابل طاغوتهای زمان خود مانند ابوجهل و ... ایستاد و گرمای سخت و سوزان نیمروز بیابانهای گرداگرد مکه و سوزش تخته سنگ داغ و ستبری که بر روی سینه اش قرار داده بودند، به جان خرید و دست از اسلام شریف نکشید، تا به شرف شهادت نایل آمد.
صحابی شهید، سعدبن ربیع نیز از اسوه های بزرگ شهادت است که در جنگ احد حماسه ها آفرید و عاقبت جاودانه شد. آورده اند که در آستانۀ عروج سرخش خطاب به همرزمان خود گفت:«عذری نزد خدا نخواهید داشت اگر به پیغمبر شما آسیبی برسد و شما جان در بدن داشته باشید».
از دیگر اعاظم وادی پرمهابت شهادت، عمروبن الجموح، حنظلۀ غسیل الملائکه، اویس قرنی، حجربن عدی و ... است که تاریخ اسلام گواه و شاهد صادق حماسه آفرینیهای ایشان به عنوان اسوه های شهادت می باشد.
از اسوه های شهادت که در جریان نهضت خونین کربلا به شرف شهادت نایل آمده اند، ابتدا می باید به حضرت ابوالفضل العباس(ع)، اشاره نمود که نام مبارکش از یکسو لرزه بر اندام کریه معاندان امام(ع) می انداخت و از سوی دیگر، یادآور فضایل و صفات حمیده و سرشار اهل بیت عصمت و طهارت(س) می باشد.
از دیگر اسوه های شهادت در آن مقطع حساس، عبدالله بن عمیرکلبی، حربن یزید ریاحی، قیس بن مسهر صیداوی، مسلم بن عقیل، نافع بن هلال، زهیربن قین، حربن زیاد، بریربن خضیر، عمروبن خالد ازدی، سعدبن حنظله، مسلم بن عوسجه، حبیب بن مظاهر، حجاج بن مسروق، یحی بن سلیم، عمروبن مطاع و ... است که نهضت عاشورا گواه و شاهد حماسه آفرینیهای آنان به عنوان اسوه های شهادت است.
الگوها و اسوه های شهادت در تاریخ اسلام به ویژه در نهضت خونین عاشورا بسیارند که پرداختن به حیات طیبه و آرا و آثار و سیرۀ نظری و عملی ایشان در این مجال
دومین کنگره بین الملی امام خمینی (س) و فرهنگ عاشوراچکیده مقالاتصفحه 306
اندک نمی گنجد.
حافظ از چشمۀ حکمت به کف آور جامی بوکه از نقش دلت نقش جهالت برود
دومین کنگره بین الملی امام خمینی (س) و فرهنگ عاشوراچکیده مقالاتصفحه 307