بیستم: دنده ها
مسأله 1 ـ از کتاب ظریف بن ناصح است که: «و در ضلع ها (دنده ها) در اضلاعی که
ترجمه تحریر الوسیله امام خمینی(س)ج. 2صفحه 622
مخالط قلب باشد در صورتی که ضلعی از آن ها شکسته شود دیه اش بیست و پنج دینار می باشد». تا این که می گوید: «و در اضلاعی که پهلوی دو عضد قرار گرفته اند، دیۀ هر ضلعی اگر شکسته شود، ده دینار است». و به مضمون این عبارت، اصحاب، فتوا داده اند و اشکالی در آن نمی باشد؛ لیکن مراد از آن آشکار نیست. پس آیا این تفصیل بین طرفی که پهلوی قلب قرار گرفته و طرفی که نزدیک عضد است می باشد، یا تفصیل بین ضلعی است که محیط به قلب است و غیر آن، یا تفصیل بین ضلع هایی است که در طرف سینه و جلو قرار گرفته و غیر آن ها از ضلع هایی که نزدیک هر دو عضد و منتهی به پشت می باشند؟ و احتمال دارد که تصحیف شده باشد و اصل آن: «فیما حاط القلب» باشد (به جای فیما خالط القلب) از «حاطه، یحوطه» یعنی حفظ و حراست می کند. یا اصل آن: «فیما احاط بالقلب» باشد، پس اقوی در ضلع هایی که از طرف چپ قلب را احاطه کرده اند در هر یک از آن ها بیست و پنج است و اما در غیر آن ها احتیاط به صلح، ترک نشود، مخصوصاً نسبت به ضلع هایی که در طرف راست مجاور ضلع هایی است که در طرف چپ محیط به قلب می باشند، اگرچه قول به عدم وجوب زاید بر ده دینار در غیرضلعی که محیط به قلب است، خالی از قرب نمی باشد.
ترجمه تحریر الوسیله امام خمینی(س)ج. 2صفحه 623