اقسام قتل
مسأله 1 ـ قتل یا عمد محض است یا شبیه عمد یا خطای محض است.
مسأله 2 ـ بدون اشکال عمد به قصد قتل به وسیلۀ فعلی که نوعاً به مثل آن کشته می شود تحقق پیدا می کند. و همچنین است به قصد فعلی که نوعاً می کشد اگرچه قصد قتل نکرده باشد، بلکه ظاهر این است که عمد تحقق پیدا می کند به کاری که غالباً به آن کشته نمی شود ـ به رجاء تحقق قتل ـ مانند کسی که او را به رجاء قتل، به وسیلۀ عصا بزند پس قتل اتفاق بیفتد.
مسأله 3 ـ اگر فعلی را که غالباً مرگ به وسیلۀ آن حاصل نمی شود قصد کند و قصد قتل با آن ننماید، مانند این که او را با تازیانۀ سبک یا سنگریزه و مانند این ها بزند پس قتل اتفاق بیفتد، پس آیا این عمد است یا نه؟ در آن دو قول است که اشبه آن ها دومی می باشد.
مسأله 4 ـ اگر او را با عصا بزند و از روی او برندارد (زدن را ادامه دهد) تا بمیرد این
ترجمه تحریر الوسیله امام خمینی(س)ج. 2صفحه 589
عمد می باشد؛ اگرچه قصد قتل به آن نکرده باشد. و همچنین است اگر او را از غذا یا آشامیدنی، در مدتی که بقای او در آن مدت، محتمل نیست جلوگیری کند. و اگر به او تیر بزند پس او را بکشد، عمد می باشد اگرچه قصد قتل ننموده باشد.
مسأله 5 ـ شبیه عمد آن است که فعلی را قصد نماید که غالباً به آن کشته نمی شود و قتل او را قصد نکند، مانند این که او را جهت تأدیب با تازیانه و مانند آن بزند پس قتل اتفاق افتد. و از این قبیل است معالجۀ پزشک در صورتی که در اثر معالجه، قتل اتفاق بیفتد در صورتی که او مباشر معالجه باشد. و از این قبیل است ختنه کردن در صورتی که از حدّ تجاوز کند. و از این قبیل است زدن عدوانی با چیزی که غالباً به آن کشته نمی شود بدون آن که قتل را قصد نموده باشد.
مسأله 6 ـ اگر شخصی را به اعتقاد این که مهدورالدم است یا به اعتقاد قصاص بکشد، پس خلاف آن آشکار شود، یا به گمان این که او شکار است بکشد پس معلوم شود که انسان بوده است، به شبه عمد ملحق می شود.
مسأله 7 ـ خطای محض که از آن به خطایی که شبهه ای در آن نیست، تعبیر می شود، آن است که فعل و همچنین قتل را قصد ننماید، مانند کسی که شکاری را رمی نماید یا سنگی را بیندازد پس به انسانی بخورد و او را بکشد. و از این قبیل است جایی که انسان مهدورالدمی را تیر بزند پس به انسان دیگر بخورد و او را به قتل برساند.
مسأله 8 ـ فعل بچه و دیوانه شرعاً به خطای محض ملحق می شود.
مسأله 9 ـ این سه قسم، در جنایت بر اعضا هم جاری می باشد؛ پس بعضی از آن ها عمد و بعضی از آن ها شبه عمد و بعضی از آن ها خطای محض است.
ترجمه تحریر الوسیله امام خمینی(س)ج. 2صفحه 590