چند فرع (مدعی بر میت ، بینه به اقرار میت ، اقامه بینه و قسم ، لزوم تحقق قسم استظهاری نزد حاکم و عدم قابلیت اسقاط قسم استظهاری)

‏‏چند فرع‏

‏‏اول ـ ‏‏اگر مدعی بر میت، وارث صاحب حق باشد، ظاهر آن است که ثبوت حق به ضمیمه‏‎ ‎‏نمودن قسم به بیّنه محتاج است و در صورت قسم نخوردن، حق ساقط می شود. و اگر وارث‏‎ ‎‏متعدد باشد باید هر یک از آن ها بر مقدار حقش قسم بخورد و اگر بعضی قسم بخورد و‏‎ ‎‏بعضی از آن ها نکول نماید حق کسی که قسم خورده ثابت و حق نکول کننده ساقط می شود.‏

‏‏دوم ‏‏ـ اگر بیّنه به اقرار میت قبل از مردنش ـ به مدتی که به طور عادی استیفای آن در آن‏‎ ‎‏مدت ممکن نباشد ـ شهادت بدهد آیا ضمیمه نمودن قسم واجب است یا نه؟ دو وجه‏‎ ‎‏است که وجیه ترین آن ها وجوب آن است. و همچنین است هر موردی که معلوم است که‏‎ ‎‏بر فرض ثبوت دین در گذشته، میت آن را ادا ننموده است.‏

‏
‏‎

‏‏چهارم‏‏ ـ قسم استظهاری باید نزد حاکم باشد؛ پس اگر بیّنه نزد حاکم اقامه شود و او را‏‎ ‎‏قسم دهد حقش ثابت می شود. و قسم خوردن او به خودی خود (بدون این که نزد حاکم‏‎ ‎‏باشد) یا نزد وارث، اثری ندارد.‏

‏‏پنجم‏‏ ـ قسم استظهاری قابل اسقاط نیست؛ پس اگر وارث میت آن را اسقاط نماید‏‎ ‎‏ساقط نمی شود. و بدون ضمیمه نمودن قسم، حق مدعی با بیّنه ثابت نمی شود.‏

‏‎ ‎

‏‎