کارنامۀ دوازده ساله مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی دفتر قم
زیرنظر معاونت پژوهشی
تهیه و تدوین: مدیریت روابط عمومی، بهار 1381
اشاره:
بعد از چاپ گزارش فعالیتهای نمایندگی مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی در قم که توسط یکی از همکاران مجله تحت عنوان «گسترش اندیشه های امام در قم» تهیه شده بود نمایندگی مزبور طی نامه ای اعلام داشت که در گزارش مزبور پاره ای از فعالیتهای نمایندگی ذکر نشده یا توضیح کافی نداشته است و لذا گزارش مفصلی برای این دفتر ارسال داشته اند که عیناً به نظر خوانندگان گرامی می رسد.
مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی به منظور جمع‌آوری، طبقه بندی، حفظ و نگهداری، تنظیم و ترجمه و نشر آثار و اندیشه های امام خمینی و همچنین فراهم آوردن امکانات لازم جهت ارائه خدمات تحقیقاتی و آموزشی پیرامون انقلاب اسلامی و سیرۀ امام خمینی تشکیل گردیده است.
دفتر این مؤسسه در قم، به سال 1370 و به منظور تصحیح، تحقیق و عرضۀ تألیفات حوزوی حضرت امام و تقریرات دروس و شروح تدوین شده بر کتب آن حضرت، تأسیس شده است.
این دفتر تاکنون توانسته است دهها جلد از تألیفات علمی و حوزوی و نیز تقریرات شاگردان حضرت امام را با تحقیقات متقن و مورد نیاز به دست چاپ و نشر برساند.
با پایان یافتن کار تصحیح و تحقیق آثار حضرت امام و نیز اکثر تقریرات درسهای ایشان، دفتر قم در کنار فعالیتهای تحقیقاتی پژوهشی، زمینه های دیگری برای بهره مندی علمی پژوهشگران علاقمند به این گونه
حضورج. 42صفحه 319
مباحث را با اهداف زیر فراهم آورده است:
1. تحقیق و پژوهش در آثار و اندیشه های امام
2. ترویج و گسترش اندیشه های امام در حوزه علمیه
3. پرورش کارشناسان در عرصۀ اندیشه های امام
4. ترویج و تعمیق اندیشه های امام در اقشار جامعه
5. مساعدت و خدمات دهی به محققان و پژوهشگران اندیشه های امام
اینک در این مختصر به مهمترین فعالیتها و برنامه های دورۀ اول و دوّم این دفتر، اشاره می شود:
1. تصحیح و تحقیق تألیفات حضرت امام
2. تصحیح و تحقیق تقریرات درسهای حضرت امام
3. تصحیح و تحقیق شروح آثار حضرت امام
4. تصحیح و تحقیق آثار حاج آقا مصطفی خمینی
5. برگزاری و مساعدت در برگزاری کنگره های علمی
6. نشر آثاری دربارۀ اندیشه های حضرت امام
7. تهیۀ خاطرات از شاگردان و همراهان حضرت امام
8. برگزاری دوره های آموزشی «آشنایی با اندیشه های حضرت امام»
9. تأسیس کتابخانه تخصصی امام خمینی
10. تدوین دائرة المعارف امام خمینی
11. تأسیس بانک اطلاعات و پایگاه اینترنت
12. راه‌اندازی مرکز پاسخگویی
13. راه‌اندازی مرکز مشاوره جهت تدوین پایان نامه ها و...
1. تصحیح و تحقیق تألیفات حضرت امام
در این بخش آثار زیر تصحیح و تحقیق شده است:
الف. چاپ شده
1. مناهج الوصول الی علم الاصول، 2 جلد
2. انوارالهدایة، 2 جلد
3. الاستصحاب
4. التعادل و الترجیح
5. الاجتهاد و التقلید
6. لمحات الاصول (تقریرات درس اصول آیةالله العظمی بروجردی)
7. بدائع الدرر فی قاعدة نفی الضرر
حضورج. 42صفحه 320
8. کتاب الطهارة، 4 جلد
9. الخلل فی الصلاة
10. المکاسب المحرمة، 2جلد
11. کتاب البیع، 5 جلد
12. الرسائل العشرة
13. تحریر الوسیله، (2 جلدی و تک جلدی)
14. وسیلة النجاة مع تعالیق الامام الخمینی
15. العروة الوثقی مع تعالیق الامام الخمینی
16. نجاة العباد
17. رساله توضیحالمسائل
18. حاشیه بر رساله ارث ملا هاشم
19. الطلب والارادة
20. التعلیقه علی الفوائد الرضویه
21. شرح حدیث جنود عقل و جهل
ب. در آستانه نشر
1. گزیدۀ دیوان امام
2. گزیدۀ سرّ الصلوة
3. گزیدۀ آداب الصلوة
4. گزیدۀ شرح چهل حدیث
5. گزیدۀ شرح حدیث جنود عقل و جهل
ج. در دست تحقیق
1. تعلیقات بر فصوص و مصباح الانس
2. توضیحالمسائل با حواشی
3. مجموعۀ آثار امام خمینی
4. تحریرالوسیله با حواشی مراجع تقلید
2. تصحیح و تحقیق تقریرات درسهای حضرت امام
در این بخش آثار زیر تصحیح و تحقیق شده است:
الف. چاپ شده
1. تنقیح الاصول، 4 جلد
مقرر: آیةالله حسین تقوی اشتهاردی
2. جواهر الاصول، 3 جلد
مقرر: آیةالله محمد حسن مرتضوی لنگرودی
3. معتمد الاصول، 2 جلد
مقرر: آیةالله العظمی محمد فاضل لنکرانی
4. کتاب الطهارة
مقرر: آیةالله العظمی محمد فاضل لنکرانی
5. البیع، 1 جلد
مقرر: آیةالله حسن قدیری
6. شرح منظومه و اسفار، 3 جلد
مقرر: آیةالله عبدالغنی اردبیلی
7. تهذیب الاصول، 3 جلد
حضورج. 42صفحه 321
مقرر: آیةالله جعفر سبحانی
ب. در دست تحقیق
1. جواهر الاصول، جلد چهارم
مقرر: آیةالله محمد حسن مرتضوی لنگرودی
2. کتاب الطهارة
مقرر: آقایان محمد نصراللهی و عبدالجواد علم الهدی
3. کتاب البیع، 2جلد
مقرر: آیةالله سیدحسن طاهری خرم آبادی
3. تصحیح و تحقیق شروح آثار حضرت امام
در این بخش آثار زیر تصحیح و تحقیق شده است:
الف. چاپ شده
1. تفصیل الشریعه، 1 جلد
شارح: آیةالله العظمی محمد فاضل لنکرانی
2. فقه الثقلین (کتاب الطلاق)
شارح: آیةالله العظمی یوسف صانعی
3. مبانی تحریرالوسیله (کتاب الحدود، کتاب القضاء و الشهادات)، 2 جلد
شارح: آیةالله محمد مؤمن
4. تعلیقه و شرح تحریرالوسیله
شارح: آیةالله ابوطالب تجلیل
5. مدارک تحریرالوسیله (کتاب الصوم، الصلاة، الخمس و الزکاة)، 3 جلد
شارح: آیةالله مرتضی بنی فضل
6. مصباح الشریعه، 1 جلد
شارح: آیةالله عبدالنبی نمازی
7. حدیث الطلب والارادة
شارح: آیةالله محمدی گیلانی
8. دلیل تحریرالوسیله، 3 جلد (احکام ستر و نظر، الخمس، ولایت فقیه)
شارح: حجة الاسلام والمسلمین علی اکبر سیفی مازندرانی
ب. در دست تحقیق
1. تعلیقه و شرح بر تحریر الوسیله، 2جلد
شارح: آیةالله علی مشکینی
2. مدارک تحریر الوسیله (کتاب الصلاة)، جلد 2 و 3
شارح: آیةالله مرتضی بنی فضل
3. دلیل تحریر الوسیله (احکام الاسرة)
شارح: حجةالاسلام والمسلمین علی اکبر سیفی مازندرانی
4. شرح تحریر الوسیله (کتاب التأمین)
شارح: حجة الاسلام والمسلمین عباس ظهیری
حضورج. 42صفحه 322
4. تحقیق و عرضه آثار حاج آقا مصطفی خمینی
1. تحریرات فی الاصول، 8 جلد
2. تحریرات فی الفقه، 9 جلد
- کتاب الطهارة، 2 جلد
- کتاب البیع، 2 جلد
- کتاب الخیارات، 2 جلد
- الخلل فی الصلاة
- الواجبات فی الصلاة
- کتاب الصوم
3. مستند تحریر الوسیله، 2 جلد
4. ثلاث رسائل
5. تحریر العروة الوثقی و تعلیقة علی العروةالوثقی
6. تفسیر القرآن الکریم، 5 جلد
7. تعلیقات علی الحکمة المتعالیه
5. برگزاری و مساعدت در برگزاری کنگره ها
1. کنگره بررسی مبانی فقهی حضرت امام خمینی
«نقش زمان و مکان در اجتهاد»
1. اجتهاد و زمان و مکان (1)
2. اجتهاد و زمان و مکان (2)
3. اجتهاد و زمان و مکان (3)
4. نقش زمان و مکان در موضوعات احکام
5. فقیهان و زمان و مکان (1)
6. فقیهان و زمان و مکان (2)
7. ملاکات احکام و احکام حکومتی
8. منابع فقه و زمان و مکان (1)
9. منابع فقه و زمان و مکان (2)
10. جامعیت شریعت
11. مسائل مستحدثه (1)
12. مسائل مستحدثه (2)
13. مسائل مستحدثه (3)
14. نقش زمان و مکان در اجتهاد
15. کتاب شناسی فقه و زمان و مکان
16. نشریۀ اجتهاد، چهار شماره
17. متون علمی، 70 جلد
2. نخستین کنگرۀ امام خمینی و فرهنگ عاشورا
1. مجموعه مقالات کنگرۀ بین المللی امام خمینی و فرهنگ عاشورا، در سه دفتر
2. دیدگاهها (مجموعه مصاحبه ها)، دفتر اول
3. اندیشۀ عاشورا (مجموعه مصاحبه ها)، دفتر دوّم
4. چکیده مقالات امام خمینی و فرهنگ عاشورا
حضورج. 42صفحه 323
3. دومین کنگرۀ امام خمینی و فرهنگ عاشورا
1. مجموعه مقالات: ابعاد گوناگون حضور فرهنگ عاشورا در شخصیت امام خمینی، دفتر اول
2. مجموعه مقالات: جهاد، قیام و رهبری آن در اسلام، فرهنگ عاشورا و انقلاب اسلامی، دفتر دوّم
3. مجموعه مقالات: فرهنگ دینی در ایثار و شهادت، دفتر سوم
4. چکیده مقالات دومین کنگره امام خمینی و فرهنگ عاشورا
4. کنگرۀ بزرگداشت حاج آقا مصطفی
1. یادها و یادمانها، 2 جلد
2. شهیدی دیگر از روحانیت
3. تفسیر روحانی
4. مجموعه مقالات کنگره بزرگداشت حاج آقا مصطفی
5. کنگرۀ امام خمینی و اندیشۀ حکومت اسلامی
1. مبانی کلامی
2. فلسفۀ سیاسی (1)
3. فلسفۀ سیاسی (2)
4. پیشینه و دلایل ولایت فقیه
5. شرایط، وظایف و اختیارات ولایت فقیه
6. نهادهای سیاسی و اصول مدنی
7. احکام حکومتی و مصلحت
8. روحانیت، اجتهاد و تقلید
9. مأخذشناسی اندیشۀ سیاسی امام خمینی
10. مصاحبه های علمی
11. متون علمی، 10 جلد
12. چکیده مقالات
13. نشریۀ اندیشۀ حکومت، هشت شماره
6. نشر آثاری دربارۀ اندیشه های حضرت امام
آثار زیر در دست تهیه و نشر است:
1. مجموعۀ «مفاهیم اخلاقی و امام خمینی»
جمعی از محققان حوزه
از این مجموعه چهار جلد در آستانه انتشار می باشد.
2. مبانی فقهی آراء خاص امام خمینی
زهرا گواهی
3. ماهیت حق از دیدگاه امام خمینی
سید ابوالفضل موسویان
4. تجلی نماز در آثار نظری و شیوۀ عملی امام خمینی
حضورج. 42صفحه 324
زهره یاسینی
این سه کتاب نیز در آستانه انتشار می باشد.
5. مقالات فقهی و اصولی بر مبنای اندیشه های امام
جمعی از فضلای حوزه
6. پژوهشهای گفتاری در زمینۀ اندیشه های فقهی، اصولی، فلسفی، تفسیری و... حضرت امام
7. اندیشه های اجتماعی حضرت امام
مهدی مهریزی
این کتاب در تابستان 81 منتشر شده است.
7. تهیه خاطرات از شاگردان و همراهان امام
واحد خاطرات قم، جهت ثبت خاطرات از شاگردان و همراهان حضرت امام در سال 1374، فعالیت خود را آغاز کرد.
این واحد تاکنون توانسته است بیش از 800 جلسه مصاحبه انجام دهد که بالغ بر 24000 دقیقه می باشد. اکثر این مصاحبه ها پیاده شده، و در مرحله بازبینی، اصلاح و تدوین می باشد.
در ضمن این واحد توانسته، در طی مصاحبه ها، اسناد بسیاری از قبیل نامه، اعلامیه، سند، عکس و یا تقریرات دروس حضرت امام را تهیه نماید.
8. برگزاری دوره های آموزشی
1. مؤسسه در سال 1379 تصمیم گرفت جهت ترویج و گسترش اندیشه های حضرت امام، دوره های آموزشی را در سطوح مختلف در بین طلاب جوان و علاقه مندان برگزار کند. از این رو با برگزاری آزمون ورودی از میان داوطلبان، برخی از طلاب حوزه های علمیه را انتخاب و نخستین دورۀ آموزشی را به اجرا گذاشت.
مؤسسه تاکنون توانسته است، این دوره های آموزشی را در دو سطح عمومی و تخصصی و نیز حوزه های مختلف اندیشۀ حضرت امام (سیاسی، عرفانی، کلامی، تفسیری و...) به انجام برساند.
2. برگزاری نشستهای علمی تحت عنوان پژوهشهای گفتاری، یکی دیگر از فعالیتهایی است که دفتر قم توانسته است جهت ترویج اندیشه های حضرت امام، در حوزه های مختلف فقهی، اصولی، تفسیری، فلسفی، سیاسی و... برگزار کند. تاکنون حدود سی نشست تحقق یافته است.
3. برگزاری همایشهای علمی یک روزه: همایش مردم سالاری دینی از منظر امام
حضورج. 42صفحه 325
خمینی از این قبیل است.
4. برگزاری کنگره های علمی - تخصصی: مقدمات کنگرۀ اندیشه های اخلاقی - عرفانی حضرت امام فراهم آمده است و انشاءالله اوائل سال 1382 برگزار خواهد شد.
9. تأسیس کتابخانۀ تخصصی امام خمینی
امروزه همۀ کتابخانه ها به سوی تخصصی شدن پیش می روند، تا بتوانند توجه علاقه مندان ویژه ای را به خود جلب کنند. جمع‌آوری انبوهی از کتابهای مختلف به جهت انفجار اطلاعات و فراوانی کتاب و نشر، دیگر نه مطلوب است و نه امکان دارد.
دربارۀ حضرت امام و انقلاب و جنگ نیز کتابهای متعددی نگارش یافته که لزوم کتابخانۀ تخصصی را بیش از پیش ضرورت می بخشد. کتابخانۀ تخصصی امام خمینی نیز در راستای چنین اهدافی از سال 1379 شروع به کار کرد و تاکنون علاقه مندان پیگیری را به اشتراک پذیرفته است.
در حال حاضر آمار کل منابع موجود در کتابخانه (اعم از کتاب، پایان نامه، مجله و ویژه نامه و...) 7500 جلد در 4950 عنوان به شرح زیر می باشد:
1. کتاب 6565 جلد
- فارسی 5470 جلد
- عربی 540 جلد
- لاتین و دیگر زبانها 502 جلد
2. پایان‌نامه 370 جلد
3. مجلات و ویژه نامه 580 جلد
4. نوارهای صوتی - تصویری و نرم افزار 425 عدد
5. اسناد و مدارک 300 عدد
10. تدوین دائرة المعارف امام خمینی
باتوجه به اینکه دربارۀ حضرت امام و آثار و افکار و اندیشه های آن حضرت اطلاعات پراکنده ای وجود دارد، دفتر قم تصمیم گرفته است مجموعۀ این اطلاعات را در کتابی تحت عنوان «دائرة المعارف امام خمینی» گردآوری و عرضه کند. تاکنون مقدمات بسیاری از این کار فراهم آمده و 800 مدخل شناسایی شده و برای 300 مدخل پروندۀ علمی آماده شده است. از این میان نزدیک به 40 مدخل مقالات آن نگارش یافته است. امید است تا یکی دو سال آینده این کار نیز به سامان برسد.
11. تأسیس بانک اطلاعات و پایگاه اینترنت
این طرح در مراحل اولیۀ برنامه ریزی و
حضورج. 42صفحه 326
راه اندازی است که به محض آماده شدن به اطلاع عموم خواهد رسید.
12. راه اندازی مرکز پاسخ گویی
این مرکز پاسخگوی سؤالات پژوهشگران پیرامون حضرت امام، به صورت مکاتبه ای، تلفنی و... خواهد بود.
ندای امام: 7747060 - 0251
13. راه اندازی مرکز مشاوره
این مرکز جهت مشورت در تهیه و تدوین پایان نامه ها و تحقیقات پیرامون حضرت امام بنا نهاده شده و تاکنون پاسخگوی موارد بسیاری بوده است
یادآوری: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی - دفتر قم در سیزدهمین سالگرد ارتحال حضرت امام برای اولین بار اقدام به برگزاری نمایشگاهی تحت عنوان «نمایشگاه اندیشۀ سبز» نمود.
در این نمایشگاه آثار و اندیشه های حضرت امام و نیز فعالیتهای مؤسسه - دفتر قم همراه با عکسهایی «از تولد تا رحلت» به نمایش گذاشته شد.
در کنار این نمایشگاه چند نشست علمی نیز با عناوین ذیل برگزار گردید:
1. تحلیل اخلاقی امام از وضعیت بشر معاصر
2. امام خمینی و تعلیم و تربیت
3. جلوه های عرفانی در رهبری امام
4. حکم حکومتی از منظر امام خمینی
5. شب شعر «در سوگ خورشید»
6. شب خاطره
حضورج. 42صفحه 327