مساله 1 ـ آنچه به فرو رفتن زیر آب بیرون آورده می شود از جواهرات، مثل مروارید و مرجان و چیزهای دیگری که متعارف است اخراج آن از دریا به فرو رفتن در آن، به شرط آنکه به نصاب برسد و آن یک دینار طلا است، پس واجب است در صورت رسیدن به آن مقدار، خمس آنچه در یک دفعه بیرون آورده باشند یا در چند دفعه، و فرق نیست در آنچه بیرون آمده از یک جنس باشد یا از چند جنس.
مساله 2 ـ اگر بدون فرو رفتن در آب به وسیلۀ اسبابی جواهر بیرون آورند بنابر احتیاط خمس آن واجب است، ولی اگر از روی آب دریا یا از کنار دریا جواهری بگیرد، واجب نیست در آن خمس از جهت غوص، و داخل در ارباح مکاسب است در صورتی که این کار کسب و شغل او باشد، و امّا اگر از باب اتفاق مطلع شد بر آن، پس آن داخل در حکم مطلق فایده است که انشاء الله خواهد آمد.
کتابرسالۀ نجاة العبادصفحه 194
مساله 3 ـ اگر از نهرهای بزرگ مثل نیل و فرات و دجله جواهری بیرون آورد به فرو رفتن در زیر آب، چنانچه در آن رودخانه جواهر عمل می آید و متکوّن می شود، باید خمس آن را بدهد.
مساله 4 ـ اگر جواهری مثل لولو و مرجان و سایر جواهرات در دریا غرق شود و مالکش از آن اعراض کند، پس اگر بعد از آن کسی در آب فرو رود و آن را بیرون آورد، واجب است بر آن خمس بنابراحتیاط.
مساله 5 ـ عنبر در حکم جواهر است در صورتی که به فرو رفتن در آب بیرون آورده باشند، و امّا اگر از روی آب یا از کنار دریا آن را گرفته باشند، پس آن بنابر اقوی در حکم ارباح مکاسب است در صورتی که شغل از برای گیرنده باشد و امّا اگر اتفاقاً بدست آید، پس آن در حکم مطلق فایده است.
مساله 6 ـ وجوب خمس در غوص و معدن و گنج بعد از اخراج مونۀ کندن و تصفیه و آنچه صرف آلات و ادوات نموده است می باشد، بلکه اعتبار نصاب بعد از بیرون آوردن موونه است علی الاقوی.
کتابرسالۀ نجاة العبادصفحه 195