مساله 1 ـ اگر مال حلال با مال حرام مخلوط باشد که انسان نتواند آنها را از یکدیگر جدا کند و صاحب مال حرام و مقدار آن هیچ کدام معلوم نباشد، باید خمس تمام مال را بدهد و بعد از دادن خمس بقیۀ مال بر او حلال می شود.
مساله 2 ـ اگر مقدار حرام معلوم باشد و صاحبش را هم می شناسد، باید مال را به صاحبش رد نماید.
مساله 3 ـ اگر صاحب مال را در میان چند نفر به نحو اجمال بداند، احتیاط آن است که همۀ آن چند نفر را از خود راضی کند به هر طریقی که ممکن باشد.
مساله 4 ـ اگر جلب رضایت همه ممکن نباشد، پس در این صورت استخراج می کند صاحب مال را با قرعه، بنابر اقوی.
مساله 5 ـ اگر صاحب مال را به نحو اجمال هم نداند و یا در میان عدد غیر محصور باشد حتی به مظنه هم نتواند تشخیص دهد، باید صدقه بدهد مال را با اذن حاکم شرع علی الاحوط.
مساله 6 ـ مصرف این خمس مثل مصرف سایر خمسها است، بنابر اصح.
مساله 7 ـ اگر بداند مقدار حرام زیادتر از خمس است ولی مقدار آن را نداند، ظاهر این است که بقیه حلال می شود، لکن احوط آن است که بعد از دادن خمس با حاکم شرع مصالحه نماید تا یقین کند به فراغ ذمه.
مساله 8 ـ اگر بعد از دادن خمس، صاحب مال حرام پیدا شود، باید غرامت آن را بکشد بنابر احوط، و اگر بعد از دادن خمس معلوم شود که مقدار حرام کمتر از خمس بوده زیاده را نمی تواند برگرداند، و اگر معلوم شود که مقدار حرام زیادتر بوده، مقدار تفاوت را صدقه می دهد بنابر احوط، اگرچه اقوی عدم وجوب آن است اگر بداند زیاده را، لکن نداند مقدار آن را.
کتابرسالۀ نجاة العبادصفحه 201