قرائت و ذکر
[سؤال 1370] ----> 223
3. در نمازها، واجب است که در رکعت اول یا دوم، یکی از سوره های قرآن کریم را بخوانیم. آیا به جز 4 سوره ای که سجدۀ واجب دارد، می توانیم هر سوره ای که دلمان خواست را بخوانیم ـ حتی بقره ـ یا خیر؟
بسمه تعالی، اختیار دارید.
[سؤال 1371] ----> 717
4. ما هو حکم المصلّی بالنسبة للقراءة؟ فهل یقصد حین القراءة فی مثل إیَّاکَ نَعْبُدُ وَإیَّاکَ نَسْتَعِیْنُ المخاطبة مع الله أو یقصد القرآنیة ولا یجوز له أن یقصد الدعاء؟ نرجو توضیح المسألة .
بسمه تعالی، یقصد القراءة الواجبة فی الصلاة.
[سؤال 1372] ----> 677
2 . آیا در نوافل هم بعد از حمد، در صورتی که بخواهد سوره ای بخواند باید آن سوره را کامل بخواند یا می شود به چند آیه از یک سوره اکتفا کرد؟
بسمه تعالی، لازم نیست یک سوره کامل بخواند.
[سؤال 1373] ----> 5063
2. آیا در نماز نافله شب سورۀ توحید که سه بار تکرار می شود و همچنین بعد از
استفتائات امام خمینی (س)ج. 2صفحه 126
سورۀ توحید، قُلْ أعُوذُ بِرَبِّ الْفَلَقِ و قُلْ أعُوذُ بِرَبِّ النَّاسِ بایستی «بسم الله الرحمن الرحیم» تکرار شود یا نه؟
بسمه تعالی، هر یک از سوره های قرآن، هر چند بار تکرار شود، بسم الله آن نیز تکرار باید شود.
[سؤال 1374] ----> 5459
2. شخصی نماز قضای مادرش را می خواند، بعداً متوجه می شود که بایستی در جهر و اخفات به وظیفه خود عمل می نموده. لکن نمازهای قضای خوانده شده طبق وظیفه مادر انجام شده، آیا نمازهای خوانده شده درست است یا باید دوباره بخواند. البته اگر فرض کنیم پسر نماز مادر را بر خود واجب کرده.
بسمه تعالی، اعاده لازم نیست.
[سؤال 1375] ----> 5459
7. اگر چنانچه شخصی در نماز ظهر حمد و سوره را بلند بخواند، اگر بعد از رفتن به رکوع یا قبل از آن بفهمد چه صورت دارد؟
بسمه تعالی، صحیح است.
[سؤال 1376] 645
بسمه تعالی 22 / 9 / 1361
دفتر امام خمینی، سلام علیکم
1. آیا نماز بر کودکان کر و لال که از قدرت شنوایی و گویایی محرومند و با توجه به این که در حال یادگیری هستند واجب است؟
بسمه تعالی، اگر بالغ هستند نماز بر آن ها واجب است و کیفیت آن در رساله ذکر شده است.
2. آیا نماز بر کودکان عقب ماندۀ ذهنی که فقط قادر به تربیت پذیری هستند واجب است؟
بسمه تعالی، اگر عاقل نباشند تکلیف ندارند.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 2صفحه 127
[سؤال 1377] ----> 7006
6. چرا بعضی از نمازها را بلند و بعضی دیگر را آهسته می خوانیم؟
بسمه تعالی، حکم شرع مطهر است؛ باید از آن پیروی نمود.
[سؤال 1378] ----> 1860
5. اگر شخصی در نماز ظهر سهواً حمد و سوره را بلند بخواند یا در نماز مغرب سهواً حمد و سوره را آهسته بخواند نمازش باطل است یا صحیح؟
بسمه تعالی، در فرض مرقوم، نماز صحیح است.
[سؤال 1379] ----> 223
2. نمازهای قضا به جز نماز ظهر و عصر را باید با صدای بلند بخوانیم یا با صدای آهسته؟
بسمه تعالی، بلند بخوانید.
[سؤال 1380] ----> 1583
2. هل الجهر واجب فی القراءة فقط، أم فی جمیع أجزاء الصلاة؟ وکذلک الإخفات؟
بسمه تعالی، فی القراءة فقط.
[سؤال 1381] ----> 1550
3. آیا همان طور که باید نماز صبح و نماز مغرب و عشا را بلند خواند، به همان صورت هم باید قضای آن ها را بلند خواند یا در قضای نماز صبح و...آهسته خواندن اشکال ندارد؟
بسمه تعالی، باید بلند خوانده شود.
[سؤال 1382] ----> 2021
2. مردی که نماز جمعه نخوانده و می خواهد نماز ظهر روز جمعه را بخواند، آیا
استفتائات امام خمینی (س)ج. 2صفحه 128
مستحب است و یا اصلاً جایز است که حمد و سوره را بلند بخواند؟
بسمه تعالی، در نماز ظهر جمعه، بلند خواندن قرائت مستحب است؛ اگر چه احتیاط در آهسته خواندن است.
[سؤال 1383] ----> 1583
3. هل الإخفات أن نُظهر البحة؟
بسمه تعالی، لا بدّ من صدق الإخفات عرفاً.
[سؤال 1384] 646
بسمه تعالی 5 / 5 / 1361
1. اگر کسی در نماز حرفی را ـ اتفاقاً ـ نتواند از مخرجش تلفظ کند و چند بار تکرار کند و باز هم نتواند، چند بار تکرار کردن آن حرف جایز است؟ و اگر کسی به هیچ وجه نتوانست حرفی را از مخرجش تلفظ کند، حکمش چیست؟ من حرف (ض) را به هیچ وجه نمی توانم تلفظ کنم؛ گاهی تا چند بار هم تکرار می کنم ولی باز هم از مخرجش نمی توانم ادا کنم؛ و اگر نماز جماعتی نباشد و کسی هم نباشد که بشود به او اقتدا کرد، حکمش چیست؟
بسمه تعالی، اگر در یادگرفتن کوشش نمود و نتوانست یاد بگیرد، به همان نحو که می تواند بخواند صحیح است و تکرار لازم نیست؛ بلکه اگر تکرار، از روی وسوسه باشد جایز نیست.
2. اگر در نماز احتیاط، اشتباهاً سورۀ دومی را شروع به خواندن کند و در وسط سورۀ دوم یادش بیاید که نباید بخواند و همان جا سوره را قطع کند و نماز را تمام کند، آیا نماز درست است؟
بسمه تعالی، اشکال ندارد.
3. من اعمال مستحبی را زیاد انجام می دهم ـ مانند تعقیبات نمازهای شب و روز، اعمال رجب، رمضان، شعبان، نماز پیغمبر صلی الله علیه و آله وسلم، فاطمه علیهاالسلام و امامان علیهم السلام، ـ و می توانم بگویم که تمام اعمال مستحبی را انجام می دهم و خیلی ها هم این را می دانند؛ ولی با این وصف وقتی جایی مهمانی هستم، در آن جا هم شروع به خواندن دعا و اعمال مستحبی می کنم. آیا ریا می شود؟ و یا بعضی
استفتائات امام خمینی (س)ج. 2صفحه 129
وقت ها که حرف سر این موضوعات می شود، من هم می گویم که آن عمل را انجام دادم. آیا این هم ریا می شود؟
بسمه تعالی، اگر منظور، خودنمایی و نشان دادن عبادت به دیگران نباشد اشکال ندارد.
4. در احکام غیبت هست که اگر مظلومی از ظالمی غیبت کند روا است و اشکالی ندارد. آیا این مشروط به این است که حتماً به گوش ظالم برسد؟ و اگر مظلومی پیش کسی از ظالمی شکایت کرد و می داند که هرگز به گوش ظالم نخواهد رسید، باز هم این، غیبت می شود؟
بسمه تعالی، منظور، غیبت مظلوم از ظالم در مقام دادخواهی است.
5. دختر و پسری قرار است سه ماه دیگر عقد دائم شوند و مهر عقد هم معلوم است و در این مدت سه ماه می خواهند صیغۀ محرمیت بخوانند. آیا این صیغه، باز هم مهر دارد؟
بسمه تعالی، مهر عقد دائم، مربوط به عقد متعۀ قبلی نیست و عقد متعۀ قبلی برای خود جداگانه باید حساب شود.
6. کسی که می خواهد کفارۀ روزه را روزه بگیرد و یادش نیست که چه سالی کفاره برایش واجب شده است، حال که می خواهد روزه بگیرد اگر در نیّت فقط بگوید کفارۀ روزه را می گیرم و قید نکند مال چه سالی است، قبول است و اگر قبول نیست چه نیتی بکند؟ و آیا اگر کفارۀ روزه هم چند سالی بگذرد باز مثل روزۀ قضا کفاره به آن تعلق می گیرد.
بسمه تعالی، تأخیر روزۀ کفاره، کفارۀ تأخیر ندارد و تعیین سال و روز لازم نیست.
7. اخیراً در بین خانم ها رایج شده است که در ماه رمضان قرص جلوگیری از حیض می خورند تا بتوانند روزه ها را بگیرند و قضای روزه ای به گردنشان نیفتد، آیا این عمل جایز است و در ضمن در موقع سفر به حج هم این کار را می کنند، آیا در سفر به حج هم جایز است. و در آخر آیا این عمل حرام خدا را حلال کردن نیست.
بسمه تعالی، اگر موجب ضرر برای شخص نباشد اشکال ندارد.
8. در خیابان فدائیان اسلام تهران نوشته هایی به این مضمون هست از قول رسول اکرم صلی الله علیه و آله وسلم که از زن فرمان مبرید که هلاک می شوید آیا این عبارت درست است یا نه؟ و اگر درست است با این فرمودۀ شما که مرد از دامن زن به معراج می رود چطور می شود؟ ثانیاً: در این زمان از انقلاب که منافقین و ضد انقلاب و خلاصه کسانی که به انقلاب اسلامی ایمان ندارند و مرتب در پی فرصتی هستند مسأله ای را عنوان کنند و از آن به ضرر طبقه ای از اسلام علم کنند مانند همین مسألۀ فوق آیا این طور نوشته ها جایز است و اگر جایز نیست چرا بعضی این کارها را می کنند و آیا برایشان مقرراتی نیست؟
استفتائات امام خمینی (س)ج. 2صفحه 130
بسمه تعالی، امثال مطلب فوق یک دستور اخلاقی به حساب نوع است و موارد مختلف است و منافات با ارزش و احترام زن ندارد.
خدایا! خدایا! تا انقلاب مهدی خمینی را نگه دار
[سؤال 1385] 647
بسمه تعالی 20 / 4 / 1361
خدمت امام عزیز و گرامی، پس از عرض سلام و ارادت، خواهشمند است به سؤالاتی که از طرف چند نفر از دوست داران آن حضرت مطرح است پاسخ بفرمایید.
1. آیا انسان می تواند با توجه به این که نمازهایی به گردن دارد در جبهه شرکت کند؟ البته منظور این است که نمازهایش را در گذشته خوانده باشد ولی در حمد یا سوره، صدا و یا تلفظی را اشتباه گفته است. اگر شخصی با داشتن چنین حالتی شهید شد، آیا نمازها را باید به وسیلۀ شخص دیگری به جا آورد؟
بسمه تعالی، اگر در حمد و سوره اشتباهاً غلط تلفظ کرده، نماز صحیح است و اعاده ندارد. داشتن نماز قضا بر عهده، مانع رفتن به جبهه نیست.
2. آیا فقط در صورت اشتباه داشتن در حمد یا سوره باید نمازها را دوباره به جا آورد یا در صورت اشتباه داشتن در سایر قسمت های نماز نیز باید نماز را دوباره خواند.
بسمه تعالی، در غیر ارکان نماز اگر سهو و اشتباهی رخ داده، نماز اعاده ندارد.
3. زمان بلوغ انسان که تکالیف مذهبی به عهدۀ او گذاشته می شود چه وقتی می باشد؟ آیا فقط با رویش موهای زاید، تکالیف مذهبی بر او واجب می شود؟
بسمه تعالی، علامت های بلوغ شرعی در رسالۀ عملیه مذکور است.
4. آیا می شود بر حسب این که مردم به شخصی اقتدا می کنند، ما نیز اقتدا کنیم؟
بسمه تعالی، اگر موجب اطمینان به عدالت امام شود مانع ندارد.
5. آیا استفاده از وسایل ارگانی که شخص، عضو آن ارگان شبانه روزی می باشد جایز است؟ ضمناً اجازۀ استفاده از آن وسایل را مسئولین بالاتر داده اند. علاوه بر این، بابت استفاده از آن وسایل، پول آن را به حساب همان ارگان واریز نماید (به طور تخمین)؛ مانند استفاده از موتورسیکلت، ماشین، تلفن، خودکار، و غیره.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 2صفحه 131
بسمه تعالی، استفاده از اموال دولتی، تابع مقررات دولت اسلامی است و بدون اجازۀ مسئولین مربوطه جایز نیست.
6. آیا خمس پول را می شود به حساب جبهۀ جنگ یا 100 امام و یا دولت و غیره واریز کرد؟ (در غیر این صورت، به چه کسی باید سپرد؟)
بسمه تعالی، بدهی بابت سهمین شریفین را می توانید به حساب شمارۀ هزار مؤسسۀ تعاون اسلامی قم حواله نمایید.
7. آیا حق امام را جهت تعمیر مسجد می توان داد؟ ضمناً حق سادات را به ساداتی که شناخته شده می باشند می توان داد؟
بسمه تعالی، در قسمت سهم مبارک امام علیه السلام، با ذکر خصوصیات استجازه نمایید؛ و سهم سادات متعلق به مال خودتان را مجازید به سادات فقیر عفیف متدین بدهید.
8. آیا زکات به سکه های طلایی که به عنوان هدیه به شخصی داده اند تعلق می گیرد؟ و در صورت تعلق گرفتن، به چه کسی باید داد؟ مثلاً می شود به حساب جبهه جنگ و یا دولت واریز کرد؟ آیا زکات سال های گذشته را نیز باید داد یا نه؟
بسمه تعالی، اگر شرایط وجوب زکات در آن جمع باشد و به حد نصاب برسد، زکات دارد و برای هر سال جداگانه زکات دارد و صرف آن برای جبهه مانع ندارد.
9. اگر مقداری از خمس پولی را داده و قبل از دادن بقیۀ خمس آن، پول را تماماً انفاق کند، آیا خمس بقیۀ پول را باید داد یا نه؟
بسمه تعالی، پولی که خمس به آن تعلق گرفته باید خمس آن پرداخت شود.
10. پول حجی که واریز شده و نوبت حج، دو سال بعد می باشد، آیا با گذشتن یک سال، خمس به آن پول تعلق می گیرد؟
بسمه تعالی، اگر از قبل مستطیع بوده و رفتن به سفر حج واجب، منوط به باقیماندن پول در حساب است، خمس ندارد وگر نه خمس دارد.
[سؤال 1386] 648
بسمه تعالی 26 / 10 / 1361
امام عزیز و مهربان! من یک مسأله شرعی داشته ام؛ و آن این است که من به صورت عربی نمازم را نمی خواندم یعنی «ع» که از حلق بیرون می آید نمی کشیدم؛ چون تا کنون کسی در این مورد به من چیزی نگفته؛ ولی حالا فهمیدم که باید نماز و قرآن را به
استفتائات امام خمینی (س)ج. 2صفحه 132
صورت عربی خواند و نخواندن آن به این صورت باطل است و این برای من مسأله ای شده است.
دیگر این که اگر 4 فرسخ برویم از محل و مکان خود، نماز را شکسته می خوانیم؛ ولی در مورد آمدن تهران فرق می کند. من در رشتۀ دینی در مرکز تربیت معلم شرافت درس می خوانم که تازه آمده ایم و تازه می خواهیم درسمان را شروع کنیم؛ اما این مسأله پیش آمده که ما باید 10 روز در این جا مستقر شویم و تا این مدت نمازمان را شکسته بخوانیم و چون به جای دیگری منتقل می شویم، باید تا مستقر شدن در جای دیگر تا 10 روز نمازمان را شکسته بخوانیم. این مسأله چگونه است؟
در خاتمه، رهبر بزرگ آرزو دارم که برای من و برای همه، طلب آمرزش گناهان را بکنی. ما تا کنون خطا زیاد کرده ایم اما تصمیم گرفته ایم که راه سیر الی الله را برویم و آرزو داریم که شما برای ما آرزوی شهادت بنمایی؛ اگر باعث زحمت شما نشود.
بسمه تعالی، نمازهایی که قبلاً خوانده اید قضا ندارد و از این به بعد، به طور صحیح بخوانید؛ ولی از وسوسه و خواندن به کیفیت غیرمتعارف اجتناب کنید؛ و چنانچه تهران وطن شما نیست، بدون قصد ماندن ده روز در یک محله آن، حکم مسافر دارید و باید نمازتان را شکسته بخوانید.
[سؤال 1387] ----> 244
19. اگر نمازگزار اذکار مستحب را صحیح تلفظ ننماید نماز او چه حکمی دارد؟
بسمه تعالی، نماز باطل نمی شود.
[سؤال 1388] ----> 716
2. در موقع بلند شدن در نماز، به جای «بحول الله وقوّته أقوم وأقعد» می خواندم: «بحول الله وقوته أقوم واقعُدْ» آیا نمازم صحیح است یا باطل؟ در صورتی که نمی دانستم.
بسمه تعالی، اشکال ندارد.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 2صفحه 133
[سؤال 1389] ----> 1375
7. نمازهایی که تا چند سال پیش خوانده ام اشکالی نظیر صحیح تلفظ کردن «ظ» و «ض» و از این قبیل داشته است، آیا باید اعاده شود؟ و اگر هنگام تلفظ «سمع الله لمن حمده» خلط و مزج شده است ـ یعنی به صورت «سمع اله هُلمن حمده» تلفظ شده است و قیام متصل به رکوع در حالت سکون نبوده و بدن حرکت کرده است آیا باید این نمازها اعاده بشود؟
بسمه تعالی، در فرض سؤال، نمازهای گذشته قضا ندارد.
[سؤال 1390] 649
بسمه تعالی
دفتر محترم امام خمینی، سلام علیکم
لطفاً راجع به مسأله 1001 از رسالۀ حضرت امام که برایم واضح نیست نظر و فتوای امام را بیان فرمایید:
1. مسأله 1001 که راجع است به خواندن نمازهای گذشته که از نظر ادای مخارج حروف اشکال داشته و ناصحیح بوده است، در یک نوع رساله نظر امام این است که صحیح است نمازهای گذشته، ولی گویا با فتوای جدید، آن ها را باطل می داند. خواهشمند است دربارۀ دو نوع رساله توضیح فرمایید.
بسمه تعالی، اگر موقع خواندن نماز، قرائت خود را صحیح می دانسته و بعداً معلوم شد اشتباه بوده نماز صحیح است و اعاده و قضا ندارد اگرچه احوط استحبابی اعاده است.
2. دربارۀ دادن یک یا چند مدّ طعام به فقیر، این امر را چگونه باید اجرا کرد؟ آیا باید مستقیماً به فقیر داد؟ در آن صورت، شرط فقر چیست؟ در صورتی که راه های دیگری مثل فرستادن برای دفتر امام و غیره هست، ذکر فرمایید.
بسمه تعالی، کفاره باید طعام باشد و به فقیر داده شود و مانع ندارد بدهکار، وکیل کند دیگری را در رساندن کفاره به فقیر.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 2صفحه 134
[سؤال 1391] ----> 5525
5. آیا نمازهایی که از سن نه سالگی تا به حال خوانده ام و تا دو سال پیش تلفظ آن ها صحیح نبوده، باید قضا و ادا شود یا اصلاً لزومی ندارد؟
بسمه تعالی، چنانچه با اعتقاد صحت خوانده شده و بعد به غلط بودن پی برده اید، قضا واجب نیست.
[سؤال 1392] 650
بسمه تعالی 11 / 11 / 1361
با درود فراوان به رهبر کبیر انقلاب اسلامی و شهدای گلگون کفن انقلاب
با سلام خدمت برادران مسئول دفتر امام، مسائلی برای این حقیر پیش آمده که تقاضامندم با پاسخ به این سؤالات، اشکالات را رفع نمایید.
1. اگر کسی چندین سال، کلماتی از نمازش را اشتباهاً تلفظ کرده و بعداً فهمید، آیا بایستی که قضای آن را به جا آورد؟
بسمه تعالی، اگر تقصیری در یادگرفتن نمازش نکرده قضا ندارد.
2. اگر کسی در جبهه، قتل غیر عمدی انجام دهد و خانوادۀ مقتول هم رضایت دهند، مسئولیت شرعی دیگری هم دارد؟ و اگر کفاره دارد، باید شصت روز روزه را به طور متوالی بگیرد؟
بسمه تعالی، چیزی بر او نیست.
3. کسی که در چندین سال پولی جمع کند که خانه تهیه نماید، آیا به آن پول، خمس تعلق می گیرد؟ و اگر پول نقد نبوده است بلکه به صورت زمین بوده یا مصالح چطور؟ و آیا می توان خمس را در چند سال پرداخت نمود؟
بسمه تعالی، پول جمع شده را اگر از درآمد کسب و حقوق تهیه کرده خمس دارد و اگر در بین سال پول را در مصالح صرف کرده خمس واجب نیست.
[سؤال 1393] 651
بسمه تعالی 28 / 8 / 1360
محضر مبارک حضرت آیت الله العظمی امام خمینی، ادام الله بقاؤه، سلام علیکم
استفتائات امام خمینی (س)ج. 2صفحه 135
پس از اظهار ارادت و بندگی نسبت به ذات اقدس الهی و درود بر پیغمبر و جانشینان برحقش، درود بر نایب حضرت بقیة الله، حضرت امام خمینی
غرض از مزاحمت این بود که چند مسأله ای برای این جانب مطرح است که خواهشمندم جواب آن ها را لطف بفرمایید.
1. در موقع خواندن سورۀ حمد، بعضی از افراد إیّاکَ نَعْبُدُ وَ إیّاکَ نَسْتَعِینُرا به صورت «اِیّاکنع بُد و اِیّاکَنَ سْتَعینْ» می خوانند. آیا این صحیح است؟
بسمه تعالی، مانع ندارد؛ مگر آن که طوری ادا کنند که غلط شود.
2. آیا از خمس و سهم امام علیه السلام می توان به افراد غیر سید پرداخت کرد؟
بسمه تعالی، بدون اجازه نباید داد، ولو به سید.
3. در کتاب قصص الانبیا تألیف مولانا محمد جویری در بیان آفرینش مطالبی مرقوم شده است. آیا تمام آن ها صحیح است و می توان به عنوان مدرک از آن ها برای پاسخ به افراد مشرک و بی نماز و غیره استفاده کرد؟
بسمه تعالی، به نحو نقل از کتاب و احتمال مانع ندارد.
[سؤال 1394] 652
بسمه تعالی 8 / 12 / 1361
محضر مبارک حضرت آیت الله العظمی امام خمینی، دامت برکاته، سلام علیکم، مستدعی است به سؤال زیر جواب مرقوم فرمایید. با عرض تشکر
در مسأله 1001 بعضی رساله های توضیح المسائل آمده است: «اگر انسان، کلمه ای را صحیح بداند و در نماز همان طور بخواند و بعد بفهمد غلط خوانده، باید دوباره نماز را بخواند و اگر وقت گذشته، قضا نماید». و در عروة الوثقی (احکام قرائت، مسأله 60، جلد دوم) فرموده اند که احتیاط مستحب، در اعاده یا قضا است، و حضرت امام حاشیه ای برخلاف ندارند. مستدعی است تکلیف را مشخص فرمایید.
بسمه تعالی، اگر در یادگرفتن قرائت کوتاهی نکرده، صحیح است و قضا لازم نیست.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 2صفحه 136
[سؤال 1395] 653
بسمه تعالی 17 / 1 / 1362
شورای محترم استفتای حضرت امام خمینی، مدّ ظله العالی
پس از اهدای سلام، محترماً نظر حضرت امام، مدّ ظله را در خصوص مسأله ذیل مرقوم فرمایید:
اگر انسان در نماز کلمه ای را صحیح بداند و در نماز همان طور بخواند و بعد بفهمد غلط خوانده، آیا باید دوباره نماز را بخواند و اگر وقت گذشته، قضا نماید یا نه؟
بسمه تعالی، اگر کوتاهی در یادگرفتن قرائت نماز نکرده نمازش صحیح است و دوباره خواندن لازم نیست.
[سؤال 1396] ----> 2033
7. کسی که مدتی نمازها را صحیح خوانده، ولی در مخرج (ظ) اشتباه تلفظ می کرده، مثلاً (سبحان ربی العظیم) را با (مخرج ذ) تلفظ می کرده، آیا اعاده دارد یا خیر؟
بسمه تعالی، نمازها صحیح است و اعاده ندارد.
[سؤال 1397] ----> 1750
2. حقیر پس از گذشت چهار سال از سن بلوغم (حدوداً) تلفظ های صحیح در قرائت نماز را رعایت کرده ام؛ ولی در چهار سال فوق الذکر، شاید در دو سال دوم آن، متوجه وجوب قرائت صحیح شدم؛ ولی به علت کم عقلی و جو آن زمان که بیشتر انقلابی بودم تا شرعی، متأسفانه اعتنا نکردم به رعایت قرائت صحیح، تکلیف حقیر چیست؟
بسمه تعالی، اگر قرائت را صحیح خوانده باشید یا در یادگرفتن آن کوتاهی نکرده باشید، صحیح است.
[سؤال 1398] ----> 1584
3. شخصی در نمازهایش همیشه کلمۀ «صراط المستقیم» را غلط می خواند؛ یا در
استفتائات امام خمینی (س)ج. 2صفحه 137
تسبیحات اربعه، کلمۀ آخر یعنی «الاّ الله و الله اکبر» را غلط می گفت؛ مثلاً «الاّ الله» را در آخر که می بایست حرف آخر «ه» با صدای کوتاه خوانده شود، با صدای بلند یعنی «هو» می خواند و می گفت «لا اله الا الله هو». تکلیفش چیست؟ آیا باید بعد از ده سال تمام نمازهایش را قضا به جا آورد؟
بسمه تعالی، نمازهای گذشته، اعاده و قضا ندارد.
[سؤال 1399] 654
بسمه تعالی
با عرض سلام و ضمن آرزوی سلامتی برای شما رهبر عزیز
چند سؤالی دارم که منتظر پاسخ آن هستم.
1. من مدتی در نماز، تلفظ (ظ) و (ض) را به جای هم می گفتم و نمی دانم تعداد آن نمازها چندتا هست. آیا حالا که متوجه اشتباهم شدم، باید نمازها را اعاده کنم یا نه؟ در صورت مثبت بودن جواب، چه تعداد نماز بخوانم؟
بسمه تعالی، اگر در یادگرفتن نماز کوتاهی نکرده اید قضا ندارد.
2. آیا با شستن لباس نجس در لباسشویی هایی که به آب لوله کشی وصل است، پاک می شود یا خیر؟ (با توجه به این که آب، قطع و وصل می شود).
بسمه تعالی، اگر بعد از زوال عین نجاست، یک مرتبه با آب لوله یا دو مرتبه با آب قلیل بشوید پاک می کند.
3. اشیایی که از کوچه و خیابان پیدا می کنیم، آیا می توانیم آن ها را برای استفاده خود برداریم یا خیر؟ (البته اشیای کم قیمت؛ مثل میخ و ...).
بسمه تعالی، احکام مربوط به چیزی که انسان پیدا می کند، در رساله ذکر شده است.
[سؤال 1400] 655
بسمه تعالی
ضمن عرض سلام
امام خمینی در مسأله 1000 از رساله، قریب به این مضمون می فرمایند:
استفتائات امام خمینی (س)ج. 2صفحه 138
اگر یکی از کلمات نماز، تا حالا اشتباه تلفظ می شده و یا ... ـ آن طور که ذکر کرده اند ـ نماز باطل است. می خواستم آگاه شوم که آیا اگر از روی جهالت بوده، نمازهایی که تا به حال خوانده ایم اشتباه و باطلند و همچنین باید دوباره آن ها را ادا کنیم یا نه؟
بسمه تعالی، اگر در یادگرفتن قرائت تقصیر نکرده باشد، نماز او صحیح است و قضا ندارد.
[سؤال 1401] ----> 634
2. شخصی اگر قرائت نماز را به خوبی نمی داند؛ مثلاً «ح» را «ه » بخواند یا برعکس و یا... آیا باید (واجب است) در نماز جماعت شرکت کند؟ و اگر شرکت کند چگونه؟
بسمه تعالی، شرکت در نماز جماعت واجب نیست. باید سعی کند قرائت را به نحو صحیح یاد بگیرد.
[سؤال 1402] 656
بسمه تعالی 23 / 12 / 1361
حضور محترم حضرت آیت الله العظمی امام خمینی، سلام علیکم
با توجه به مسأله 1001 از توضیح المسائل جناب عالی: «اگر انسان کلمه ای را صحیح بداند و در نماز همان طور بخواند و بعد بفهمد غلط خوانده، نمازش صحیح است، به احتیاط مستحب دوباره نماز را بخواند و اگر وقت گذشته قضا نماید».
اگر کسی حمد و سوره را بداند اما بدون رعایت مخارج حروف و همچنین سایر اذکار نماز را، مثلاً ذکر رکوع را این طور بگوید: «سبحان ربی العظیمْ و بحمده»؛ یعنی که حرف «میم» را وقف کند و بلافاصله جملۀ «و بحمده» را بگوید. بعضی از افراد به او تذکر دهند که باید مثلاً حرف «عین» این طور باید گفته شود و فلان حرف فلان طور. اما این گفته ها در شخص اثر نگذارد، به دلیل این که این شخص تازه با دینش آشنا شده بود و وارد به مسائل نبود که این تذکرات برای او لااقل شک ایجاد کند و او به تحقیق
استفتائات امام خمینی (س)ج. 2صفحه 139
بپردازد و چون سواد عربی او هم کم بود و نمی دانست که اگر مثلاً کلمه «صمد» با تلفظ «ص» نگوید کلمه معنای دیگر پیدا می کند و معنای کلمه عوض می شود و نماز باطل می گردد. حال بفرمایید نمازهایی را که این شخص بدین صورت خوانده است، قضایش واجب است یا مستحب؟
بسمه تعالی، درصورتی که از جهت غفلت و عدم التفات، اشتباهی در قرائت و یا ذکر شده، قضا واجب نیست.
[سؤال 1403] 657
بسمه تعالی
لطفاً پاسخ سؤالات ذیل را مرقوم فرمایید:
1. در مورد قرائت صحیح نماز که در رسالۀ حضرت عالی در مسأله هزارم آمده است این سؤال مطرح است که اگر کسی اصلاً از این مسأله اطلاعی نداشته و کسی هم برای او نگفته است و تا کنون نماز را از نظر قرائت صحیح حروف، غلط خوانده است؛ آیا بایستی تمام نمازهای قبلی را قضا نماید؟ و آیا این حکم نیز در مورد عامۀ مردم که تا کنون سال های زیادی است نماز را غلط خوانده اند نیز صادق است؟
بسمه تعالی، اگر در وقت خواندن آن ها را صحیح می دانسته نمازش صحیح است.
2. با توجه به جو فکری که در زمان طاغوت به خصوص بر جوانان مملکت به وجود آورده بودند و آن ها را یا از احکام اسلام به دور و یا بی تفاوت می نموده اند؛ اگر کسی در آن دوران به سن بلوغ برسد و او اصلاً نه به اسلام آشنا و متعهد بوده و نه خانوادۀ او به او امر می کرده اند؛ آیا بایستی نماز و روزه هایی را که در آن موقع نگرفته ـ اکنون که آگاه و متعهد نسبت به احکام اسلامی شده است ـ قضای آن ها را به جا بیاورد؟
بسمه تعالی، نماز و روزه های فوت شده را باید قضا کند.
3. از چه موقع احکام اسلام (روزه، نماز و...) بر مرد و زن واجب است و آیا اگر فقط سن انسان در بلوغیت او مؤثر است و یا این که اگر نشانه های دیگر بلوغیت در او نبود، هنوز بالغ نشده است؟
استفتائات امام خمینی (س)ج. 2صفحه 140
بسمه تعالی، بر دختر تمام شدن نه سال است و در پسر یکی از علائم سه گونه است که در رساله مذکور است.
4. آیا می توان خمس را به حساب 100 امام واریز نمود و اگر نه، چه باید کرد؟
بسمه تعالی، می توانید به حساب شمارۀ هزار مؤسسه تعاونی اسلامی قم حواله کنید.
5. آیا اگر والدین به فرزند خود احتیاج داشته باشند و اجازه ندهند که به جبهه برود، می تواند بدون رضایت والدین برود؟ والسلام
بسمه تعالی، تا جبهه ها نیاز به نیرو دارد، اذن والدین شرط نیست.
[سؤال 1404] ----> 2899
2. اگر در اذکار نماز مخارج حروف را از روی جهل، اشتباه تلفظ کند، باید نمازها را دوباره قضایش را بخواند؟
بسمه تعالی، اعادۀ نمازها لازم نیست، اگرچه احوط است.
[سؤال 1405] 658
بسمه تعالی 15 / 10 / 1361
حضور مبارک حضرت مستطاب حجت الاسلام و المسلمین، آیت الله العظمی الامام الخمینی، متع الله المسلمین بطول بقائه الشریف
بعد التحیة والسلام، دوام ظل شریف را مسئلت داشته و ملتمس دعا هستم.
در کلمات عَلَیْهِم، عَلَیْکُم، عَلَیْنا و... از اجزای صلاة حرف لام مفتوحاً آمده است، ولی در وقت تلفظ و قرائت عَلِیْهم، عَلِیکُم و... قرائت می شود. حتی عند اهل اللسان والفصحاء من العرب. و همچنین حرف غین و لام در کلمات (غَیْر و لَیْلَة) گاهی (غِیْر و لِیْلَة) قرائت شده و گفته می شود قرائت صحیح این حروف مفتوحاً همین است و در قرائت مکسور (غیر و لیلَه) باید خوانده شود. در صورت تخلف تکلیف اعمال سابقه چیست؟ به هر حال نظر شریف مرقوم شود؛ جزاکم الله خیراً.
بسمه تعالی، باید به فتحه خوانده شود و چنانچه به نحوی بخواند که نزد عرف عرب صحیح باشد اشکال ندارد.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 2صفحه 141
[سؤال 1406] 659
بسمه تعالی
الحمدلله رب المستضعفین، والسلام علی سیدنا محمد صلی الله علیه و آله وسلم
با درود به روان شهدا و با سلام فراوان به شما، آن پیر پارسای طریقتمان
خواهشمندم که به سؤالات زیر پاسخ بفرمایید.
1. با توجه به این که در تلفظ حرف (ض) در تجوید چند قول وجود دارد، خواهشمندم بفرمایید شما به کدام قول عمل می کنید؟ (یک قول می گوید که برخورد نوک زبان با دندان آسیا؛ یک قول هم می گوید که برخورد کنارۀ بن زبان با دندان آسیا)
2. در تلفظ (ط) به کدام قول عمل می کنید؟ (مخرج حرف ط را کجا می دانید؟)
3. در تلفظ (ظ) به کدام قول عمل می کنید؟ (مخرج حرف ظ را کجا می دانید؟)
بسمه تعالی، 1 و 2 و 3، شناختن مخارج حروف طبق قول علمای تجوید واجب نیست. باید تلفظ هر حرف به نحوی باشد که در عرف عرب صدق کند آن حرف ادا شده.
4. آیا اگر امام جماعتی نمی دانست نمازش درست نیست یعنی یقین به صحت داشت، بعد که فهمید، باید نماز مأمومین را قضا کند؟
بسمه تعالی، تکلیفی نسبت به مأمومین ندارد و نماز آن ها قضا ندارد.
5. آیا وقتی که نذر کردیم و یک مدتی از نذر گذشت، می توانیم آن را عوض کنیم؟ مثلاً نذر کردیم که تا آخر عمر اگر فلان کار مکروه را انجام دادیم، دو رکعت نماز بخوانیم؛ آیا بعداً می توانیم این دو رکعت را کم یا زیاد و یا مثلاً تبدیل به روزه، وضو، غسل کنیم یا به یکی از این ها؟
بسمه تعالی، بعد از تحقق نذر نمی توان آن را تغییر داد.
[سؤال 1407] ----> 214
3. آیا ادا کردن کلمات در نماز از مخرج واقعی شان واجب است؟
بسمه تعالی، باید کلمات طوری ادا شود که عرف عرب آن را صحیح بداند.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 2صفحه 142
[سؤال 1408] 660
بسمه تعالی 25 / 10 / 1361
سلامٌ علیکم و علی عباد الله الصالحین
و اما بعد: پس از عرض سلام و آرزوی سعادت و سلامت برای آن رهبر عزیز و گرامی، چند سؤال داشتم که با کسب اجازه از شما، آن ها را بازگو می نمایم:
1. عده ای هستند که در لحن خواندن سورۀ حمد مالِکِ یَوْمِ الدین را «مالکی یوم الدین» می خوانند و یا غیرِ المغضوبِ علیهم را «غیر المغضوبی علیهم» می خوانند؛ سؤال این بود که صحیح این تلفظ چیست؟ یا «سبحان ربّی العظیم وبحمده» را «سبحان ربّی العظیمی وبحمده» می خوانند؛ یا «اللهمّ صلّ علی محمد وآل محمد» را «صلّی...» می خوانند. ولی عده ای دیگر مغضوب گویند؛ لذا تقاضامندیم تلفظ صحیح این را بفرمایید.
بسمه تعالی، باید به کسره خوانده شود و اگر کمی اشباع شود بدون تبدیل به «یاء» مانع ندارد.
2. این جانب دو سال روزه نگرفته ام (یعنی بدون دلیل؛ نه مریض بودم و نه چیز دیگری) باید چند ماه روزه بگیرم؟ و نیت چه باشد؟
بسمه تعالی، اگر عمداً روزه نگرفته اید کفاره دارد و در رساله ذکر شده است.
3. در نیت جماعت آیا حتماً باید نام امام و پیشنماز برده شود یا این که «نماز ظهر را به امامت امام حاضر به جای می آورم قربةً الی الله تعالی»؟
بسمه تعالی، کافی است و اسم بردن لازم نیست.
[سؤال 1409] 661
بسمه تعالی 20 / 5 / 1361
محضر حضرت آیت الله العظمی امام خمینی
لطفاً پاسخ دو سؤال ذیل را مرقوم فرمایید:
1. چنان که قبلاً هم در نامه ای برایتان نوشتم و فکر می کنم نرسیده باشد، قرّاء یزد،
استفتائات امام خمینی (س)ج. 2صفحه 143
واو ما قبل مفتوح را نزدیک به ضمه و یاء ماقبل مفتوح را نزدیک به کسره تلفظ می نمایند، مثل «یوم الدین» یا «السلام علیک» و من هم همان طور تلفظ می کردم و حالا که به اصفهان آمده ام قرّاء اصفهانی آن را غلط می دانند؛ بفرمایید تلفظ قدیمم صحیح بوده و نمازهای سابقم درست است یا نه؟
بسمه تعالی، نمازهای گذشته محکوم به صحت است.
2. بفرمایید شرکت در نماز جمعه، در حال حاضر واجب است یا خیر؟
بسمه تعالی، نماز جمعه واجب تخییری است.
[سؤال 1410] 662
بسمه تعالی 24 / 8 / 1359
محضر شریف آیت الله العظمی رهبر کبیر عالی قدر، مفتی عصر، نایب الامام، رهبر انقلاب، حضرت مستطاب جناب آقای خمینی، متع الله المسلمین بطول عمره
1. در رساله وسیلة النجاة محشی به حاشیه شریف مدّ ولا الضآلین احتیاط واجب است اما در رساله توضیح المسائل واجب نیست. کدام یک نظر شریف است؟
بسمه تعالی، احوط مراعات است.
2. غسل دادن در خانه میت جایز است یا خیر؟
بسمه تعالی، مانع ندارد.
3 . الکل پاک است و یا خیر؟
بسمه تعالی، الکل صنعتی اگر علم به نجاست آن نباشد پاک است.
4. اگر مهریه زوجه مثلاً صد هزار تومان باشد مستطیعه است یا خیر؟
بسمه تعالی، اگر شوهر اقدام به نفقه او دارد و می تواند مهریه را وصول کند و به حج برود، مستطیع است.
5. وقت شناسی در اوقات صلوات به چه چیز است؟
بسمه تعالی، در رساله عملیه ذکر شده است.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 2صفحه 144
[سؤال 1411] 663
بسمه تعالی 21 / 12 / 1361
محضر مبارک رهبر انقلاب آیت الله العظمی امام خمینی مدّ ظله
پس از عرض سلام، به شرف عرض حضرت عالی می رسد خواندن و قرائت قرآن کریم به روش قرائت قراء سبعه و بقیه قراء در نماز چه حکمی دارد؟ مستدعی است نظر مبارک را بفرمایید.
بسمه تعالی، خواندن نماز به قرائت یکی از قراء معروف مانع ندارد، اگرچه احوط آن است که به همان کیفیت که در قرآن است بخوانند.
[سؤال 1412] ----> 160
2. اگر کسی تحت هیچ شرایطی نتواند حمد و سوره را به طور صحیح بخواند و امام جماعت هم وجود نداشته باشد، آیا می تواند به طور فرادا نماز بخواند؟
بسمه تعالی، در فرض مذکور، خواندن فرادا مانع ندارد، حتی با تمکن از جماعت.
[سؤال 1413] 664
بسمه تعالی
حضور محترم مسئول دفتر حضرت آیت الله العظمی امام خمینی
با احترام، مقتضی است سؤالات ذیل را از حضرت امام پرسیده و جواب آن را که به مهر ایشان ممهور گردیده است ـ در صورت امکان ـ برای این جانب ارسال نمایید.
1. گفتن أعوذ بالله مِنَ الشیطانِ الرجِیم در قبل از قرائت قرآن واجب است یا مستحب؟ پیش از شروع نماز چطور؟
بسمه تعالی، واجب نیست.
2. در رساله آمده است که از مکروهات نماز است اقتدای کسی که نمازش را تمام می خواند به کسی که نمازش را شکسته می خواند و بالعکس، آیا این فتوا همچنان به قوت خودش باقی است؟
استفتائات امام خمینی (س)ج. 2صفحه 145
بسمه تعالی، فتوا تغییر نکرده است و منظور از کراهت، قلّت ثواب است و نماز جماعت صحیح است.
3. پشت سر امام جمعه ها صحبت کردن، به عنوان مثال: گفتن این که فلانی نمی تواند خوب جملات را به هم ربط دهد و یا فلانی خیلی قضیه را کش می دهد، آیا غیبت محسوب می شود؟ و در این صورت، فردی که این جملات را گفته، چه باید بکند؟ و آیا پشت سر مسئولین کشوری هم نمی توان صحبت کرد؟
بسمه تعالی، عیب جویی از مؤمنین جایز نیست و باید توبه کند.
4. دیدن بدن لخت مرده و یا عکس لخت بدن فردی که مرده است برای همسرش اشکال دارد یا خیر؟
بسمه تعالی، اشکال ندارد.
[سؤال 1414] ----> 501
2. آیا علی الاصول فرد مصلی (به استثنای حالت تکبیرة الاحرام و قیام متصل به رکوع) مجاز است یکی از دو پا را ولو به مدت کوتاهی عمداً به شکلی از زمین بلند کند که حالت اتصال پا با زمین قطع شود یا خیر؟ آیا این عمل انفصال موجب اخلال در قیام محسوب و مبطل نماز است یا خیر؟
بسمه تعالی، اشکال ندارد و مبطل نیست، ولی در حالی که مشغول به قرائت یا تسبیحات اربعه است این عمل را انجام ندهد.
[سؤال 1415] ----> 712
3. قبلاً سؤال شده بود که اگر در نماز، در حال قرائت یا اذکار و کلمات دیگر، اگر چند حرف از یک کلمه را گفت، جایز است رها کند و دوباره آن کلمه را بگوید و ادامه دهد و حال آن که عروه در آداب قرائت، مسأله 45 دلالت دارد بر بطلان و ابطال و تعلیقه هم ندارد؛ کدام صحیح است؟ و علی کل حال، اگر در کلمه ای اشتباه یا سکته رخ دهد، آیا می شود از چند کلمه قبل آن شروع نمود و دوباره قرائت کرد یا نه؟ و آیا فرق است بین قرائت و اذکار و بین تشهد و سلام؟
بسمه تعالی، حکم همان است که قبلاً نوشته شده و مربوط به مسأله 45
استفتائات امام خمینی (س)ج. 2صفحه 146
نیست؛ اعادۀ کلمه یا کلمات در فرض سؤال، مانع ندارد ولی اگر شک ناشی از وسوسه باشد نباید اعتنا کند.
[سؤال 1416] 665
بسمه تعالی 11 / 5 / 1361
حضور محترم خدمتگزاران دفتر امام خمینی که شب و روز خود را وقف خدمت مردم نموده اند، سلام عرض می کنم.
جوانی هستم بیست ساله و اکنون در جبهه هستم. از پنج سال پیش که من به بلوغ سنی رسیدم تکلیف خود را که همان نماز و غیره است انجام می دادم؛ ولی اوّلاً، فکر می کردم «سمع الله لمن حمده» ذکری واجب است و ثانیاً، فکر می کردم مانند «بحول الله و قوّته أقوم و أقعد» باید آن را در حال برخاستن گفت و پنج سال است که همین طور نماز می خواندم، ولی اکنون می فهمم که بدن باید حالت سکون را داشته باشد. هنگامی که سر از رکوع بر می داریم در حال بی حرکتی بدن «سمع الله لمن حمده» را بگوییم. حال آیا باید من تمام نمازهایم را قضا کنم. خواهشمندم به درد دل من برسید و این مسأله را هرچه زودتر جوابش را بنویسید که زیاد ناراحتم کرده است؟
بسمه تعالی، قضا و اعاده لازم نیست.
[سؤال 1417] ----> 704
3. آیا تکان های مختصر هنگام خواندن اذکار در نماز، چنان که سهواً انجام شود و نمازگزار نتواند مانع آن شود، باعث ایجاد اشکال در نماز می شود؟
بسمه تعالی، اشکال ندارد.
[سؤال 1418] ----> 1875
5. اگر کسی در تشهد، در کلمۀ «و رسوله» بعد از ادا کردن، یقین ندارد که صحیح ادا کرده، ولی ظن قوی دارد که صحیح گفته، آیا جایز است احتیاطاً تکرار کند یا نه؟
بسمه تعالی، احتیاط مانع ندارد.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 2صفحه 147
[سؤال 1419] ----> 2673
4. برای تلفظ صحیح (تجوید) حمد و سوره و دیگر قرائت های نماز پیش افراد تقریباً آگاه رفته ام و مطالعات کمی داشته ام و می توانم بگویم که صحیح تلفظ می کنم و تقریباً بیشتر اوقات، مثلاً لفظ تکبیرة الاحرام و دیگر قرائت های نماز را چندین بار تلفظ می کنم که تقریباً بیشتر اوقات مرا از معنویت نماز دور کرده و زیاد در این باب شک می کنم. لطف بفرمایید تکلیف من چیست؟
بسمه تعالی، اعتنا به شک نکند و در تکبیرة الاحرام اگر دو مرتبه بگوید اشکال پیدا می شود.
[سؤال 1420] ----> 1050
4. آیا اگر انسان در بعض قسمت های نماز، حضور قلب نداشته باشد و قبل از رسیدن به رکن (رکوع مثلاً) متوجه شود از إهْدِنَا الصِّراطَ الْمُسْتَقیمَ... به بعد، حضور خود را از دست داده، می تواند بازگردد و دوباره از همان جا نماز را ادامه دهد؟
بسمه تعالی، اگر به قصد جزئیت اعاده کرده احتیاطاً نماز را اعاده کند، گرچه لازم نیست.
[سؤال 1421] ----> 695
3. حمد و سوره و آیه ای که در نماز خوانده می شود، آیا به قصد انشا باید خوانده شود یا به قصد حکایت؟
بسمه تعالی، باید به قصد حمد و سورۀ قرآن بخواند.
[سؤال 1422] 666
بسمه تعالی
محضر مقدس ولی فقیه عالی قدر کل مسلمین، حضرت امام خمینی، مدّ ظله العالی
یک نفر قریب ده سال در تسبیحات اربعه به جای «والحمدلله»، «والحمدرالله» خوانده؛ آیا نمازهای او صحیح است یا باطل یا باید اعاده نماید؟ لطفاً جواب را
استفتائات امام خمینی (س)ج. 2صفحه 148
در ذیل مرقوم فرمایید.
بسمه تعالی، چنانچه یقین به صحت داشته و التفات به سؤال نداشته، اعاده واجب نیست.
[سؤال 1423] ----> 7006
8. آیا می توان تسبیحات اربعه را یک یا دو بار بگوییم؟
بسمه تعالی، اشکال ندارد.
[سؤال 1424] ----> 1301
2. آیا ذکر تسبیحات اربعه را در هر صورت ـ چه با عجله و چه بدون عجله باشی ـ می توان یک مرتبه خواند؟
بسمه تعالی، یک مرتبه کافی است.
[سؤال 1425] ----> 1998
2. اگر کسی در رکعت سوم یا چهارم عمداً تسبیحات اربعه را دو مرتبه بگوید، آیا نمازش چه صورت دارد؟
بسمه تعالی، اشکال ندارد.
[سؤال 1426] ----> 223
5. اگر در نمازهای سه رکعتی و چهار رکعتی اشتباه بکنیم و تسبیحات اربعه (سبحان الله و الحمدلله و لا اله الا الله و الله اکبر) را دو بار یا چهار بار بگوییم چه اشکالی دارد؟
بسمه تعالی، مانع ندارد.
[سؤال 1427] ----> 697
6. اگر کسی در تعداد تسبیحات اربعه شک کند که دو تا گفته یا سه تا یا چهار تا یا یکی، حکمش چگونه است؟
بسمه تعالی، می تواند اکتفا کند و نمازش صحیح است.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 2صفحه 149