وقت وجوب زکات فطره

‏‏وقت وجوب زکات فطره‏

‏‏[سؤال 3827]‏‏ ‏ ‏ 1889‏

‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏1. در زکات فطره اگر شب عید عزل کرد در رساله فرموده شد که تبدیل آن جایز‏‎ ‎‏نیست. بنابراین اگر در شب عید مثلاً شصت تومان بابت زکات بدهکار است، و یک‏‎ ‎‏صد تومانی از مال خود جدا کرد به قصد این که شصت تومان آن مال زکات باشد،‏‎ ‎‏موقع ادا کردن اگر بخواهد آن شصت تومان را بدهد، ناچار باید خرد کند ولو نزد غیر تا‏‎ ‎‏شصت تومان را بدهد. عدم جواز شامل این صورت هم می شود یا خیر؟ بر فرض عدم‏‎ ‎‏جواز چه باید بکند که صحیح باشد؟‏

‏‏بسمه تعالی، معزول اگر بیش از مقدار زکات فطره باشد، تحقق عزل مشکل‏
‏‎

‏‏2. کسی که خانه مسکونی خود را می فروشد، اگر خمس آن را بدهد نمی تواند با بقیه آن خانه دیگری‏‎ ‎‏که لازم دارد تهیه کند و ناچار باید قرض کند تا بتواند خانه مناسب حال خود و همچنین سایر شؤون را‏‎ ‎‏تهیه کند. در این صورت خمس لازم است یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، خمس واجب است و می تواند دستگردان کند تا به تدریج ادا نماید.‏

‏‏[سؤال 3828]‏‏ ‏ ‏ 1890‏

‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏1. کسی که وطن دارد ولی با زن و بچه ماه مبارک می روند جای دیگر تا روز عید‏‎ ‎‏فطر آن جا است زکات فطره را باید آن جا بدهد یا در وطن؟‏

‏‏بسمه تعالی، مخیر است در وطن یا در آن محل فطره را بدهد لکن از ظهر‏‎ ‎‏روز عید نباید تأخیر بیندازد و نیز بنابر احتیاط با وجود مستحق زکات را‏‎ ‎‏نقل به جای دیگر نکند و اگر نقل کرد و تلف شد ضامن است.‏

‏‏[سؤال 3829]‏

‏‏2. کسی که آخر ماه مبارک می رود به زیارتی، بقیه روزه را آن جا می گیرد با قصد،‏‎ ‎‏فطره را آن جا بدهد یا وطن؟‏

‏‏بسمه تعالی، حکم این مسأله همان حکم مسأله قبل است.‏

‏‏3. به فتوای شما روز در ده روز اقامه، از اول شفق است، آیا در سی روز هم حساب روز چنین است‏‎ ‎‏یا  نه؟‏

‏‏بسمه تعالی، میزان ماندن سی روز است ولو سی شب نمانده باشد و مبدأ روز طلوع فجر است‏‎ ‎‏و تلفیق هم می شود در صورتی که در بین روز واردشده باشد.‏

‏‏4. کسی که وطن دارد ولی از جای دیگر زنی گرفته، گاهی با زن و بچه خود از محل زندگی غیر وطن‏‎ ‎‏می آید به وطن اصلی که اعراض نکرده، آیا زن و بچه از لحاظ حکم وطن تابع مرد و پدر خود هستند یا‏‎ ‎‏نه؟ و نیز زنی که در غیر وطن خود عروس شده گاهی به عنوان دیدن پدر و مادر می آید به وطن اصلی‏
‏‎

‏‏بسمه تعالی، تابع حساب نمی شوند و مجرد ازدواج و زندگی در محل دیگر اعراض از وطن‏‎ ‎‏اصلی نیست.‏

‏‏5. مردی در شهری زن گرفته، زندگی زن آن جاست، مرد هم گاه گاهی چند روز می رود آن جا، برای‏‎ ‎‏همیشه بنا ندارد آن جا باشد، آیا وطن مرد هم محسوب می شود یا نه؟‏

‏‏بسمه تعالی، وطن مرد محسوب نمی شود.‏

‏‏6. کسی که روزه گرفته و پیش از ظهر به قصد سفر خارج شده تا حد مسافت شرعی، سپس چیزی‏‎ ‎‏نخورده مراجعت می کند آیا می تواند یا لازم است قصد روزه کند دوباره، مانند مسافری که قبل از ظهر‏‎ ‎‏به وطن رسیده و اگر چیزی نخورده باشد باید قصد روزه نماید یا نه؛ چون قصد روزه اش با قصد‏‎ ‎‏مسافت و خروج از حد ترخص باطل شد و نمی تواند دوباره قصد روزه کند؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر قبل از ظهر به وطن خود رسیده باید روزه بگیرد.‏

‏‏7. کسی روزه داشت و به قصد مسافت شرعی از حد ترخص خارج شد ولی به حد مسافت نرسیده‏‎ ‎‏برگشت به وطن پیش از ظهر چیزی نخورده آیا باید قصد روزه کند یا نه؟ ‏

‏‏بسمه تعالی، باید روزه بگیرد.‏

‏‏8. افرادی که شغل آن ها سفر است مانند راننده ها گاهی چند روز ماشین را در محل گذاشته با وسیله‏‎ ‎‏دیگر برای تهیه لوازم ماشین می رود به شهر دیگر در این چند روز تکلیف او از لحاظ روزه و نماز‏‎ ‎‏چیست آیا شغل با چنین سفری قطع می شود یا نه؟‏

‏‏بسمه تعالی، سفر مزبور سفر در شغل نیست و وظیفه او در این سفر قصراست ولی احتیاط به‏‎ ‎‏جمع مطلوب است.‏

‏‏9. افرادی از وطن اصلی خود می روند برای زندگی به شهر دیگر، به حسب بنای خود قصد مراجعت‏‎ ‎‏برای زندگی در وطن را ندارند ولی احتمال می دهند که وضع طوری بشود باز برگردند به وطن، لذا قطع‏‎ ‎‏علاقه قلبی نمی کنند آیا در این فرض وطنیت اصلی باقی است یا با قطع زندگی عملاً اعراض محقق‏‎ ‎‏شده.‏

‏‏بسمه تعالی، در فرض مذکور اعراض محقق نشده است.‏

‏‏10. اگر کسی نذر کرد که اگر نماز جماعت را ترک کرد ده تومان به فقیر بدهد اتفاقاً وقتی نماز را به‏‎ ‎‏جماعت نخواند آیا به علاوه ده تومان کفاره حنث نذر را هم باید بدهد یا نه؟‏

‏‏بسمه تعالی، باید ده تومان را بدهد و اضافۀ بر آن کفاره ثابت نیست.‏

‏
‏‎

‏‏بسمه تعالی، ماشین سواری اگر در زندگی شخص مورد حاجت باشد از مؤونه است و خمس‏‎ ‎‏ندارد وگرنه خمس آن باید داده شود و گاو و گوسفند و دکان خمس دارند و از مؤونه نیستند.‏

‏‏12. کسانی که در آخر سال به حساب سال خود می رسند دیونی دارند آیا کسر دیون کفایت می کند یا‏‎ ‎‏باید ادا کنند به حکم اداء الدیون من المؤونه؟ ‏

‏‏بسمه تعالی، اگر دین برای مؤونه همین سال بوده استثنا می شود هر چند ادا نشده باشد و در‏‎ ‎‏سایر دیون در صورتی که در بین سال ادا شده باشد استثنا می شود وگرنه مستثنا نیست.‏

‏‏13. برای دخترها پدر و مادر از پول خود یا پول کار دختر لوازم زندگی به عنوان جهیزیه در طی چند‏‎ ‎‏سال تهیه می کنند آیا مقداری که تهیه شده جزء مؤونه و جهیزیه حساب می شود و خمس ندارد یا‏‎ ‎‏جهیزیه سالی که دختر می رود به خانه شوهر جزء مؤونه است؟ ‏

‏‏بسمه تعالی، اگر طوری باشد که در سال آخر یک دفعه نتواند تهیه کند و باید آن را به تدریج‏‎ ‎‏تهیه نماید مقدار متعارف آن جزء مؤونه است و خمس ندارد.‏

‏‏14. در ابتدا تقلید از مرجع جامع الشرایط مظنون الاعلمیه یا محتمل الاعلمیه مقدم است به جهت‏‎ ‎‏فتوا، اگر پس از تقلید از زیدی دیگری مظنون یا محتمل الاعلمیه شد آیا می تواند عدول کند یا نه؟‏

‏‏بسمه تعالی، لازم است عدول کند بنابر احتیاط.‏

‏‏15. گاهی افرادی در مریض خانه استخدام می شوند برای رانندگی و آوردن مریض از اطراف، گاهی چند‏‎ ‎‏روز متوالی تا سه مسافت برای آوردن مریض مسافرت می کنند و گاهی هم چند روز در محل می مانند‏‎ ‎‏آیا این فرد جزء کسانی است که شغلشان سفر است یا نه؟‏

‏‏بسمه تعالی، حکم کسی که شغلش سفر است را ندارد.‏

‏‏16. انگشتر طلا در حال طواف مبطل طواف است یا نه؟‏

‏‏بسمه تعالی، بطلان طواف معلوم نیست لکن احوط مراعات است.‏

‏‏17. افرادی در کاروان حج استخدام می شوند برای تمشیت کارها روی ضرورت چند بار باید از جدّه‏‎ ‎‏بروند مکه معظمه و برگردند به جدّه تکلیف این افراد در این چند دفعه رفت و آمد از نظر وظیفه به‏‎ ‎‏طوری که اشکالی نداشته باشد چیست؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر عمرۀ تمتع به جا آورده باشند حقّ ندارند خارج شوند مگر آن که برای حج‏
‏‎

‏‏18. شنیده شده که محل ذبح را از منی آورده اند به وادی محسّر، اگر چنین شده باشد تکلیف حاجی از‏‎ ‎‏لحاظ قربانی چیست؟ ‏

‏‏بسمه تعالی، اگر متمکن از ذبح در منی نیستند در همان محل قربانی کنند کفایت می کند.‏

‏‏19. ارکان حج که اگر به جا آورده نشود حج باطل خواهد بود به فتوای حضرت جناب عالی چند تا‏‎ ‎‏است؟‏

‏‏بسمه تعالی، غیر از وقوفین که ترک سهوی هر دو به تفصیلی که در مناسک ذکر شده است مخلّ‏‎ ‎‏به صحت حج است ترک سهوی سایر اعمال مبطل حج نیست و تفصیل آن در مناسک مذکور‏‎ ‎‏است.‏

‏‏20. در باب قسمت خمس و مستحق آن در تحریر می فرمایید «وبالجملة نزّلوا الجائر منزلتهم وأمضوا‏‎ ‎‏أفعاله بالنسبة إلی ما یکون محل الابتلاء للشیعة صوناً لهم عن الوقوع فی الحرام والعسر والحرج». کسی‏‎ ‎‏می گوید طبق این فتوا کلیه اعمال دول جائر شیعه ولو اعتقاداً که محل ابتلاء شیعه است مانند تقسیم‏‎ ‎‏اراضی و برنامه های دیگر در حکم اعمال امام زمان علیه السلام است، در زمان غیبت دولت شیعه جانشین امام‏‎ ‎‏است استناداً به این عبارت، آیا این استفاده درست است یا نه؟‏

‏‏بسمه تعالی، استفاده نمی شود و چنین توهمی باطل است.‏

‏‏21. در تحریر الوسیله فرموده اید که جایز است افطار در ماه رمضان برای اشخاصی: «الشیخ والشیخة‏‎ ‎‏إذا تعذّر علیهما الصوم...» تا آخر، آیا با این ترخیص می توانند روزه استیجاری بگیرند و روزه خود را‏‎ ‎‏نگیرند یا نه؟‏

‏‏بسمه تعالی، در ماه رمضان روزۀ غیر رمضان صحیح نیست.‏

‏‏22. کسی کارمند اداره ای بوده در گذشته، ورثه او حقوق بازنشستگی او را بعد از مرگش می گیرند، آیا‏‎ ‎‏این جزء ارث است باید بین ورثه طبق قانون ارث تقسیم شود یا جزء فوائدی است که نصیب ورثه‏‎ ‎‏می شود و باید علی فرض زیاده از مؤونه خمس آن را بدهند.‏

‏‏بسمه تعالی، اگر از حقوق کارمند محسوب باشد به ورثه بر طبق قانون ارث می رسد و قبل از‏‎ ‎‏تقسیم باید خمس آن را بدهند و در غیر این صورت به هرنحو به آن ها داده شود مالک می شوند‏‎ ‎‏و خمس ندارد.‏

‏
‏‎

‏‏بسمه تعالی، استثنا در ربای قرضی هم ثابت است.‏

‏‏24. آیا در خمس هم مانند زکات قصد قربت معتبر است یا نه؟‏

‏‏بسمه تعالی، باید با قصد قربت باشد.‏

‏‏25. در رساله ها در باب جماعت نوشته اند: اگر مأموم برسد وقتی که امام مشغول خواندن تشهد آخر‏‎ ‎‏نماز است چنانچه بخواهد به ثواب جماعت برسد باید بعد از نیت و گفتن تکبیرة الاحرام بنشیند و‏‎ ‎‏تشهد بخواند با امام تا آخر مسأله، سؤال این است که نیت مأموم در این صورت نیت اقتدا به امام به‏‎ ‎‏قصد جماعت است یا نیت نماز خود همچون حال فرادا؟‏

‏‏بسمه تعالی، باید به قصد ملحق شدن به جماعت تکبیر گفته شود.‏

‏‏26. کسی می خواهد نیابتاً به حج برود اگر درست انجام مناسک را نمی داند و قرائتش هم درست‏‎ ‎‏نیست. ولی با کمک و راهنمایی افراد دیگر و نیابت در نماز می تواند حج را به جا آورد، آیا می تواند‏‎ ‎‏نایب شود یا نه؟‏

‏‏بسمه تعالی، اجارۀ او صحیح نیست مگر آن که بتواند در وقت عمل خودش آن را به طور‏‎ ‎‏صحیح انجام دهد.‏

‏‏27. افرادی از طرف خود در شهرهای بزرگ به وسیله نامه یا تلفن جنسی می خرند، خریدار می گوید به‏‎ ‎‏وسیله پست یا کسی بفرستد فروشنده طبق دستور او فرستاد ولی در راه تلف شد آیا خسران بر بایع‏‎ ‎‏است یا مشتری.‏

‏‏بسمه تعالی، اگر قبل از تحویل به مشتری یا وکیل او تلف شده خسران آن بر بایع است.‏

‏‏28. موقوفاتی در بین اراضی اشخاص هست نظر به این که روی حوادث روز از آن ها نگیرند و از بین‏‎ ‎‏ببرند علی الظاهر انکار عنوان موقوفه بودن آن ها را کرده اند، آیا اگر نشد در بین خود عنوان موقوفه را‏‎ ‎‏مخفی حفظ کنند راهی برای فروش و مصرف در امر خیری دیگر دارد یا نه، تکلیف این ها چیست؟‏

‏‏بسمه تعالی، حقّ فروش و تبدیل ندارند.‏

‏‏29. گاهی اجناسی در شهری ترقی می کند افرادی می روند به شهرستان که خبر از ترقی ندارند اجناسی‏‎ ‎‏به قیمت ارزان می خرند ولی قیمت محل اجناس همان است که خریده اند پس از چند روز صاحب های‏‎ ‎‏جنس متوجه ترقی می شوند ادعای غبن می کنند آیا خیار غبن دارند یا نه؟‏

‏‏بسمه تعالی، در فرض مزبور خیار غبن ندارند.‏

‏‎ ‎

‏‎