فصل اول: معرفی اجمالی حکومت اسلامی
حکومت اسلامی ناظر بر همه شئون انسان
اسلام و حکومت اسلامی پدیدۀ الهی است که با به کار بستن آن‌سعادت فرزندان خود را در دنیا و آخرت به بالاترین وجه تأمین‌می کند و قدرت آن دارد که قلم سرخ بر ستمگریها و چپاولگریها و فسادها و تجاوزها بکشد و انسانها را به کمال مطلوب‌خود برساند. و مکتبی است که برخلاف مکتبهای غیرتوحیدی، در تمام شئون فردی و اجتماعی و مادی و معنوی و فرهنگی و سیاسی و نظامی و اقتصادی دخالت و نظارت دارد و از هیچ نکته، ولو بسیار ناچیز که در تربیت انسان و جامعه و پیشرفت مادی و معنوی نقش دارد فروگذار ننموده است؛ و موانع و مشکلات سر راه تکامل را در اجتماع و فرد گوشزد نموده و به رفع آنها کوشیده‌است.(47)
15 / 3 / 68
* * *
جمهوری اسلامی متّکی بر اسلام
حکومت ما جمهوری اسلامی است که متکی بر آیات قرآنی است و قانونش، قانون اسلام است و جناحهای سیاسی در آنجا در اظهار
کتابحکومت اسلامی و ولایت فقیه در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 47
عقاید خود آزادند.(48)
21 / 9 / 57
* * *
حکومت مبتنی بر عدل
سؤال: [ممکن است با توجه به بعضی جزئیات بفرمایید که حکومت اسلامی چیست؟]
جواب: حکومت اسلامی یعنی یک حکومت مبتنی بر عدل و دمکراسی و متکی بر قواعد و قوانین اسلام.(49)
6 / 9 / 57
* * *
حکومت آزادی و استقلال
حکومت اسلام ـ حکومت اسلامی همان آزادی و استقلالی را به شما می دهد، منتها شما تشریح کردید مطلب را، و الاّ حکومت اسلامی یعنی آزادی، یعنی استقلال.(50)
1 / 11 / 57
* * *
حکومت سیاست و معنویت
اسلام حکومتی است که یک جنبه اش حکومت سیاسی است، و یک جنبه اش حکومت معنوی.(51)
30 / 11 / 57
* * *
حکومت، فلسفۀ عملی اسلام
حکومتْ فلسفۀ عملیِ برخورد با شرک و کفر و معضلات داخلی و خارجی را تعیین می کند.(52)
8 / 10 / 67
کتابحکومت اسلامی و ولایت فقیه در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 48
جمهوری تعیین کنندۀ شکل حکومت
حکومت اسلامی حکومتی است بر پایۀ قوانین اسلامی. در حکومت اسلامی استقلال کامل حفظ می شود. ما خواستار جمهوری اسلامی هستیم. جمهوری، فرم و شکل حکومت را تشکیل می دهد و اسلامی، یعنی محتوای آن فرم، قوانین الهی است.(53)
18 / 10 / 57
* * *
حکومتِ متّکی بر آرای ملت
حکومت اسلامی حکومتی است که اولاً صددرصد متکی به آرای ملت باشد؛ به شیوه ای که هر فرد ایرانی احساس کند که با رأی خود سرنوشت خود و کشور خود را می سازد... حکومتی که کوچکترین فرد ایرانی بتواند آزادانه و بدون وجود کمترین خطر به بالاترین مقام حکومتی انتقاد کند و از او در مورد اعمالش توضیح بخواهد. حکومتی که پول و ارزشهای پوچی که به وسیلۀ پول ساخته می شود، سرنوشت این حکومت را تعیین نکند بلکه ارزشهای عالی اسلامی حاکم باشد.(54)
24 / 10 / 57
* * *
حکومت اسلامی نمایندۀ واقعی مردم
آنچه مهم است ضوابطی است که در این حکومت باید حاکم باشد که مهمترین آنها عبارت است از اینکه اولاً متکی به آرای ملت باشد، به‌گونه ای که تمامی آحاد ملت در انتخاب فرد و یا افرادی که باید مسئولیت و زمام امور را در دست بگیرند شرکت داشته باشند؛ و دیگر اینکه در مورد این افراد نیز خط مشی سیاسی و اقتصادی و سایر شئون اجتماعی و کلیۀ قواعد و موازین اسلامی مراعات شود. در این حکومت به طور قطع باید زمامداران امور دائماً با نمایندگان ملت در
کتابحکومت اسلامی و ولایت فقیه در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 49
تصمیم گیریها مشورت کنند و اگر نمایندگان موافقت نکنند نمی توانند به تنهایی تصمیم گیرنده باشند. افرادی که به عنوان نمایندگان یا مسئولین دولت در جمهوری اسلامی انتخاب می شوند شرایطی دارند که با رعایت آن شرایط، حقیقتاً نمایندگان واقعی مردم انتخاب می شوند نه نمایندگان طبقۀ خاصی که به ضرر اکثریت ملت عمل کنند. خطوط اصلی در قانون اساسی این حکومت را اصول مسلّم اسلام که در قرآن و سنت بیان شده تشکیل می دهد.(55)
23 / 10 / 57
* * *
حکومت اسلامی ضامن سعادت دنیا و آخرت
حکومت اسلامی حکومتی است که همه اگر ان‌شاءالله پیاده بشود، ان شاءالله چنانچه موفق بشود این ملت و اسلام به آن طوری که هست، به آنطوری که بر پیغمبر اکرم نازل شده است قرآن کریم، احادیث ائمه، احادیث اسلام، به آن طور اگر بشود، سعادت دنیا و آخرت ملتها را ضمانت کرده است و می کند.(56)
26 / 8 / 59
* * *
مجری قانون اسلام
دولت ما دولتی است اسلامی که قوانین اسلامی را به اجرا درمی آورد.(57)
25 / 10 / 57
* * *
نفی ستم در حکومت اسلامی
حکومت اسلامْ حکومت قانون است. اگر شخص اول مملکت ما در حکومت اسلامی یک خلاف بکند، اسلام او را عزلش کرده. یک ظلم
کتابحکومت اسلامی و ولایت فقیه در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 50
بکند، یک سیلی به یک کسی بزند ـ ظلماً ـ اسلام او را عزلش کرده، او دیگر قابلیت از برای حکومت ندارد.(58)
17 / 8 / 57
* * *
حکومت اسلامی نافی دیکتاتوری
حکومت اسلامی مثل حکومت علی بن ابیطالب دیکتاتوری تویش نیست. حکومتی است که به عدل است. حکومتی است که زندگی خودش از زندگی سایر رعیتها بدتر است. آنها نمی توانستند مثل او زندگی کنند. او نان جو هم سیر نمی خورد. یک لقمه، دو تا لقمه برمی داشت بایک خرده نمک می خورد. این حکومت اصلاً می تواند دیکتاتوری؟ دیکتاتوری برای چه بکند؟ عیش و عشرتی نیست تا اینکه بخواهد دیکتاتوری بکند برای او. حکمفرمایی اصلاً در اسلام نیست.(59)
26 / 9 / 58
* * *
زندگانی حاکم اسلامی
حکومت اسلام و شخص اول، که خلیفه است بر مسلمین و به منزلۀ سلطان است نسبت به مسلمین، زندگی عادی اش از افراد طبقۀ سه پایین تر و با مردم، با همین طبقۀ فقرا، همدرجه در زندگی هستند؛ و عدالت اجتماعی و عدالتهایی که اجرا می کند اسلام به مصلحت تمام طبقات، سابقه در بشر ندارد. حکومت اسلام مثل حکومتهای دیگر از قبیل سلاطین، از قبیل رؤسای جمهوری نیست. حاکم اسلام حاکمی است که در بین مردم، در همان مسجد کوچک مدینه می آمد جلوس می کرد و آنهایی که مقدرات مملکت دستشان بود، مثل سایر طبقات مردم در مسجد اجتماع می کردند؛ و طوری بود اجتماعشان که کسی
کتابحکومت اسلامی و ولایت فقیه در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 51
که از خارج می آمد نمی فهمید که کی رئیس مملکت است.(60)
18 / 8 / 57
* * *
حکومت اسلامی خدمتگزار مردم
حکومت اسلامی حکومتی است که، برای مردم خدمتگزار است؛ باید خدمتگزار باشد.(61)
13 / 1 / 58
* * *
پیوستگی بین حکومت و ملت
و اما حکومت اسلامی اینطور است که اگر چنانچه برای ملت یک نابسامانی پیش بیاید، حکومت آن را مال خودش می داند، و اگر برای حکومت یک مشکلی پیدا بشود، آن مشکل را ملت از خودش می داند، و لهذا کوشش می کند در رفع آن.(62)
14 / 8 / 58
* * *
وحدت حکومت در اسلام
خدای تعالی به تمام مؤمنین واجب نموده: اطاعت خود و اطاعت پیغمبر خود و اطاعت صاحبان امر را. خدای تعالی در این آیۀ تشکیل حکومت اسلام را داده است تا روز قیامت؛ و پر روشن است که فرمانبرداری کسی دیگر جز این سه واجب نکرده بر تمام امت؛ و چون بر تمام امت واجب کرده اطاعت از اولواالامر را، ناچار باید حکومت اسلامی یک حکومت بیشتر نباشد و بیش از یک تشکیلات در کار نباشد وگرنه هرج و مرج لازم آید.(63)
کتابحکومت اسلامی و ولایت فقیه در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 52