وظیفۀ دستگاه قضایی
محو فساد از دستگاه قضایی
قضاوتِ شرعی باید باشد. اینطور قضاوتهایی که محکوم می کردند مردم را روی یک همچو روابطی که درست می کردند، یا هر چیزی که بود، رشوه خواری در کار بود، اینها باید از بین برود. طرز دادگستری را باید شماها بنشینید با هم، قضات و شماها و همه، تفکر کنید و طرز دادگستری را طوری کنید که این مراتب نباشد: امروز حکم بکند فردا برود آنجا، بعد برود آنجا، بعد از سر برگردد اینجا، دوباره برود آنجا! اینها همـه تضییـع اوقـات است و تضییع امـوال است. اینهـا باید اصلاح
کتابقضا و قضاوت در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 7
بشود.(9)
7 / 12 / 57
* * *
اسلامی نمودن دادگستری
از اول هم گفته ام ـ که دادگاهها نباید روی آن مسائل سابق عمل بکنند، دادگاهها باید به تمام معنا اسلامی [باشند]، و توجه به اینکه خدای نخواسته یک بیگناهی یکوقتی گرفتار نباشد یا یک کم گناهی زیاد از اندازه به او تحمیل نشود، این از مسائل مهم است.(10)
23 / 2 / 58
* * *
لزوم تحول اساسی
دادگستری تحول می خواهد. این را من سابقاً گفته ام؛ لکن ـ خوب ـ باید وقتی مستقر شد و مجلس پیدا شد، این تحولات باید پیدا بشود؛ که اینطور طول و عرض محاکمات، به اینقدر طولانی شدن هم موجب این می شود که وقت مردم صرف بشود. آدم ده سال توی این سالنهای دادگستری هی راه برود و هی برود و برگردد، و آخرش معلوم نشود که به حقش می رسد یا نه... مردم وقتشان شریف است؛ نباید صرف یک محاکمه ای بشود که آن.
یک نفر وکیل دادگستری بود که من می شناختم؛ او را دیده بودم؛ شیخ رضا اسمش بود؛ معروف بود آن وقت. نقل می کنند که گفته بود این محاکمه ای را که الآن ما شروع کردیم، تا من هستم این محاکمه هست؛ وقتی من مُردم، پسرم این کار را انجام می دهد! نمی گذاریم به آخر برسد! وضع دادگستری اینطوری است که می تواند یک وکیلی نگذارد به این زودیها مسأله ختم بشود. اینها باید تحول پیدا بکند؛ باید طوری بشود که اگر ما نتوانیم صد درصد اسلامی اش بکنیم، لااقل نزدیکش بکنیم به
کتابقضا و قضاوت در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 8
اسلام.(11)
23 / 2 / 58
* * *
قضاوت مقتدرانه و عالمانه
مسألۀ قضا هم که می دانید چقدر مسأله مهمی است در شرع. سروکار شما با چه چیزهایی هست که همۀ حیثیت اشخاص در دست شماست. باید البته با کمال احتیاط، و با کمال قدرت.
هم احتیاط باید در کار باشد؛ هم قدرت باید در کار باشد. ... ما می خواهیم اسلام باشد، ما نباید یک کاری بکنیم که بگویند که دادگاهها در زمان طاغوت هم این کارها را نمی کردند! خوب، به ما می گویند این حرفها را، ما چه می دانیم. باید شما آقایان علاج بکنید مسأله را. اگر می توانید علاج بکنید، علاج بکنید. والاّ الزامی ندارید که قاضی باشید. اگر می توانید روی موازین قضا، روی موازین اسلام، عمل بکنید، باید بکنید. چنانچه نمی توانید، واقعاً می بینید که محذور دارد، نمی شود، عرض می کنم که قدرت ندارید بروید جلو بگیرید، خوب، ممکن است کنار بروید. در هر صورت، مسأله مسأله مهم است. نه از باب اینکه خود قضا مهم [است]؛ خودش بسیار مهم است؛ اما قضا یکوقت در یک محیطی است که نداریم اشخاصی که بخواهند صدمه به اصل اسلام بزنند؛ آنجا باید بگوییم قضا بسیار مهم است، و قاضی باید چه باشد و اینها. یکوقت وضع وضعی است که صدمه به اسلام می خواهند بزنند. این دیگر چند برابر می شود اهمیتش. باید همه ـ چه قضات، چه دادستانها، چه پاسبانها، چه پاسدارها، و چه کمیته ها ـ همۀ اینها باید روی موازین شرع عمل بکنند.(12)
20 / 7 / 58
* * *
کتابقضا و قضاوت در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 9
مجازات متخلفین
قضات باید با تمام جدیت جلوی تخلفات را بگیرند، و اگر خدای ناکرده کسی از دستورات الهی سرپیچی کرد، بلافاصله به ملت معرفی شده و به مجازات برسد.(13)
1 / 1 / 59
* * *
احیای قضاوت اسلامی
در قضیه ای که در قانون اساسی می گوید که این دو مقام، که مقام دادستان کل و رئیس دیوان عالی کشور باشد، باید رهبر با مشورت قضات این کار را انجام دهد، از دو جهت موضوع دارد: یک جهت اینکه مشورت در وقتی است که شبهه باشد. در اموری که شبهه نیست مشورت هم نیست. هر امری که مورد شبهه باشد بین چند نفری که مثلاً بخواهند دادستان کل باشند، و این چند نفر مورد اشتباه، که هر کدام چطورند، در مورد این اشتباه باید با قضات مشورت کنند، ولی اینجا موضوع ندارد. از باب اینکه مورد اشتباه من هم نبود. من این دو نفر آقایان را منصوب کردم به این دو مقام عالی با سوابق طولانی و ادراک اینکه همۀ جهات در آنها هست. و در خیلی از افرادی که من سراغ دارم همۀ این جهات یا وجود ندارد و یا اینکه اگر باشد شغلهایی دارند که نمی توانند بیایند و مشغول کار شوند. از این آقایان خواستم که این کار را بکنند، و در مرکزی که در اسلام جزء طراز اول مراکز با اهمیت اداری است حاضر شوند. وضع این اداره را از سابقش بیرون بیاورند و به یک قضاوت اسلامی متحولش کنند.(14)
10 / 1 / 59
* * *
جلب افراد صلاحیتدار
شما آقایان که در رأس قضا واقعید توجه کنید که همه با هم همصدا،
کتابقضا و قضاوت در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 10
همدل و کمک کار هم باشید، و بگذارید دادگستری که مدنظر شماست تصفیه شود. اشخاصی که مفسد هستند و اشخاصی که قضاوت نمی دانند و می خواهند برای خودشان دکانی باز کنند، و یا اهل کار قضاوت نیستند، این افراد تصفیه شوند و اشخاص صالح را جلب نکنند.(15)
10 / 1 / 59
* * *
پرهیز از اشتباه
دادگاههای سرتاسر کشور توجه داشته باشند که در دادگاه، خدای تبارک و تعالی را در نظر بگیرند و از اشتباهات و خطاها و انحرافات پرهیز کنند و در اموال و نفوس مردم با احتیاط رفتار کنند، که اگر ـ خدای نخواسته ـ یک بیگناهی به دست اشخاص، مجرم حساب بشود یا جزایی برای او تعیین بشود، این در دستگاه الهی بسیار بزرگ است و جواب ندارند بدهند.(16)
27 / 3 / 59
* * *
پاکسازی دستگاه قضایی
از جمله اصلاحات همین اصلاحات قضاوت است. قضاوت در اسلام نمی شود دست اینها باشد؛ دست این جمعیتی که حالا هست. کدام یکی اینها قاضی اسلامی هستند؟ کدام اینها؟ شما تشخیص می دهید که اینها قضاوت به آن ترتیبی که اسلام گفته قضاوت، قضاوت بکنند؟ حالا ما می گذریم از خیر اینکه مجتهد جامع الشرایط [باشند]، ما به اندازۀ این، قضات نداریم. به اندازۀ احتیاج نداریم. اما اشخاصی باشند که توجه داشته باشند به قضاوت اسلامی. بتوانند بفهمند این مقدار ولو از روی تقلید بتوانند بفهمند که قضاوت چه است. وضع قضاوت اسلامی
کتابقضا و قضاوت در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 11
چیست. اگر ما بخواهیم مسامحه کنیم در قضاوتش، در پاکسازی آنجا مسامحه بکنیم، تا آخر ما گرفتار هستیم. قضاوتمان گرفتار است.(17)
29 / 4 / 59
* * *
پذیرش مسئولیت، تکلیف الهی
آن وقتی که زمان طاغوت بود، بگویند که ما در خدمت طاغوت واقع نمی شویم، حالا هم که زمان الله است، بگویند که ما در خدمت واقع نمی شویم، این کج فهمی است. اگر قاضی ـ مثلاً ـ در قوّۀ قضاییه کمبود بود و به هر کس اظهار کردند، وقتی به مقدار کفایت نباشد، واجب است بر اینکه تصدّی بکند و قضاوت بکند؛ نباید بگویند که حالا که قضاوت است، ما در خدمت دولت واقع نمی شویم. خدمت دولت، یک خدمت خداست. الآن دولت، دولت الهی است و خدمت به الله است، نه خدمت به طاغوت است. بنابراین، نباید بعضی از آقایان تحاشی کنند از اینکه ما در استخدام دولت واقع نمی شویم. این استخدام اسلام است، دولت خودش اسلامی است. نه این است که خودش مستقل است، آن هم خدمتگزار اسلام است. همه خدمتگزار اسلام هستیم.(18)
25 / 5 / 59
* * *
حاکم کردن نظم و قانون
البته باید همۀ امور بر نظام و نظم باشد. وقتی که پایۀ امور بر نظم بنا شده باشد ـ و حفظ نظم از واجبات الهی است ـ باید در قوّۀ قضایی هم این نظم محفوظ باشد؛ یعنی، اینطور نباشد که قاضی یک روز بخواهد بیاید، یک روز هم دلش بخواهد نیاید. این یک؛ یا باید در استخدام، استخدام الله برآید و وظیفۀ شرعی ـ الهی خودش بداند که باید روی موازینی که هست، ساعاتی که تعیین شده است برای کار، کار بکند و اگر نخواهد هم
کتابقضا و قضاوت در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 12
این کلمۀ «استخدام» را قبول بکند، یا اصلش تصدّی نکند، یا ملزم بداند خودش را به الزام شرعی که اگر آمد نظام را حفظ کند. اگر بخواهد وارد بشود و بی نظم باشد ـ من یک هفته دلم نمی خواهد بیایم،الزامی که من ندارم. نمی خواهم ـ یک همچو آدمی؛ اصلاً از اول وارد نشود. اگر می تواند که روی موازینی که تعیین می شود و شورای قضایی تعیین می کند، عمل بکند؛ ملتزم به این باشد که این عمل تا آخر روی موازین باشد، و هر روز هم خودش را عاجز از این داشت، خوب برود پیش شورا و استعفا بدهد. اما متصدی باشد و بی نظم متصدی باشد، این صحیح نیست... کسی که یک امری را تصدّی کرد، باید نظامش را حفظ بکند.
آقایان هم، که از همۀ قشرها از حیث کار اهمیتشان بیشتر است، باید این نظام را حفظ بکنند و همین طوری که در سایر جاها یک نظامی هست، و بدون نظم یک امری تحقق پیدا نمی کند ـ یعنی، فاسد می شود ـ باید نظام را حفظ بکنند و هر چیزی را که تقبّل کردند، با نظم و با ترتیب، آن را اجرا بکنند و عمل بکنند.(19)
25 / 5 / 59
* * *
هوشیاری در محضر خدا
الآن همۀ این رؤسا، رئیس جمهور، نخست وزیر، رئیس مجلس، رؤسای دادگاهها، رؤسای همۀ استانها، حکومتها... همۀ اینها در معرض امتحانند. و این امتحان از امتحان در نقص اولاد و انفس بالاتر است... خودشان توجه کنند به اینکه قبل از رسیدن به این مقام و بعد از رسیدن به این مقام، چقدر در حالشان تفاوت حاصل شده است... به دادگاههایی که در سابق بودند، قبل از رسیدن خودشان به این مقامات به آنها اشکال داشتند و آنها را تقبیح می کردند. الآن که خودشان رسیدند آیا همان نقشه را عمل می کنند که آیندگان، آنها را تقبیح کنند؟ یا خیر...
کتابقضا و قضاوت در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 13
بیدار بشویم ما! دولتمردان بیدار بشوند... دادگاهها بیدار بشوند! ما دعوی شیعه گری را می کنیم. ادعا هست که ما شیعه و تابع هستیم. در مقام امتحان، باز شیعه هستیم؟ تَبَع هستیم آنطوری که او هست؟ به اندازه ای که وسعت وجودی ما هست تبعیت می کنیم؟ با دوستانمان، با رفقایمان، با همکیشانمان، با بشر آنطور رفتار می کنیم؟ آن شخصی بود که وقتی یک خلخال را از پای یک ذِمّیه یا یهودی یا نصارا بوده است بیرون آورده بودند اشرار ـ قریب به این معنا ـ فرموده است که اگر انسان بمیرد برای این ننگی که واقع شده و این چیزی که واقع شده است، خیلی بعید نیست. ما هم مدّعی هستیم که شیعه هستیم. رؤسا و دولتمردان بیدار بشوند! مخاصمه را ترک کنند! این منظره ها را ببینند. این جوانهایی که خون خودشان را در راه اسلام داده اند ببینند. این جوانهایی که شما را به این مقام رسانده اند ببینند، و دست از مخاصمات بردارند... همۀ ما در محضر خدا هستیم.(20)
7 / 10 / 59
* * *
تربیت نسل جوان
از فرهنگیان و متصدیان تعلیم و تربیت و قضات و متصدیان دادگستری و دادگاههای انقلاب می خواهم که به مأموریت بزرگی که به آنان سپرده شده و مسئولیت عظیمی که به عهده گرفته اند توجه نمایند که با انحراف آنها فرهنگ کشور به انحراف کشیده می شود و نوباوگان و جوانان که امید ملت و اسلام هستند، اماناتی بس بزرگ و شریفند که خیانت در آن خیانت به اسلام و کشور است، و این نوباوگان و جوانانند که در آتیه، سرنوشت کشور به دست آنان است و باید تربیت صحیح اسلامی در جمیع مدارس به طور جدی اجرا شود تا کشور از آسیب مصون گردد.(21)
29 / 12 / 59
کتابقضا و قضاوت در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 14
مقابله با متعدیان
بر دستگاههای قضایی است که از متعدیان به جان و شرف و مال بندگان خدا دفاع کنند و آنان را به سزای خود بنشانند.(22)
29 / 12 / 59
* * *
حفظ حیثیت اسلام و جمهوری اسلامی
[قضات] باید توجه کنند که ـ خدای نخواسته ـ جانی به واسطۀ فتوای آنها و یا قضاوت آنها بدون مجوز شرعی از بین نرود، مالی از بین نرود، حیثیتی، آبرویی از بین نرود که بسیار اهمیت دارد این مطلب و امروز اهمیتش بیشتر از سابق است. سابق قضیه این نبود که اگر قاضی تخلف می کرد، اصل اسلام را مشوّه کند. امروز قلمهایی هست که چنانچه یک قاضی یا چند قاضی ولو اشتباهاً یک کاری انجام بدهد، یا ـ خدای نخواسته ـ عمداً انجام بدهد، این را پای روحانیت حساب می کنند و پای جمهوری اسلامی حساب می کنند و بالاخره پای اسلام حساب می کنند و لهذا، قاضی امروز مسئول حیثیت اسلام است؛ مسئول حیثیت جمهوری اسلام است و مثل قضاتِ در طول تاریخ نیست که فقط مسئول باشد نسبت به آن قضاوتی که در مورد شخصی می کرد. امروز قضاوت علاوه بر آن بعدی که همیشه داشته است، یک بعد خاصی دارد و آن بعد خاص آن چیزی است که بر می خورد به حیثیت اسلام. اگر چند قاضی در چند محل اشتباه بکنند، یا بعضی از آنها مثلاً ـ خدای نخواسته ـ عمداً یک کاری را انجام بدهند، این اسباب این می شود که قلمهایی که می خواهند این جمهوری اسلامی را از بین ببرند یکی را چند و چند را صدها جلوه می دهند و با قلمهای خودشان به اصل جمهوری اسلامی و به اسلام حمله می کنند. بنابراین، اگر سابق شغل قضا یک شغل در عین حال بسیار مهم و پرمسئولیتی بود، امروز مسئولیت او بسیار زیادتر است؛ باید بگوییم صدچندان است. این یک [مطلبی] است که به
کتابقضا و قضاوت در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 15
متصدیان قضا، چه در حال و چه بعدها که تصدی می کنند.(23)
21 / 2 / 60
* * *
قضاوت بر حق
روحانیینی که در قوۀ قضاییه و مشغول قضاوت هستند یا مشغول یک کار دیگری هستند، اینها وظیفه شان زیادتر از دیگران است. اگر ـ خدای نخواسته ـ یک قضاوتی برخلاف حق واقع بشود ـ ولو اشتباهاً ـ این منعکس می شود که اینها دارند خرابکاری می کنند.(24)
10 / 4 / 60
* * *
قوانین نامشروع
دادگستری سابق باید متحول بشود به یک دادگستری اسلامی. مجرد اینکه قانون سابق بوده ما باید به آن عمل بکنیم، به حسب قانون سابق هم نباید به آن عمل کرد؛ برای اینکه قانون اساسی سابق اساس است. قانون اساسی سابق، متممش می گوید که هر قانونی بر خلاف شرع است، قانون نیست اصلاً. بنابراین ، اینکه می گویید: قانون اینطور می گوید، غلط می کند، قانون نیست این. این یک قراردادی بوده است که زمان طاغوت، طاغوتی بوده، بناء علیه، آقایان نباید اعتنا کنند به این امور و باید بخشنامه بکنند. شورای نگهبان، شورای قضایی بخشنامه بکنند و همه جا بگویند به اینکه این قوانین سابق که مخالف شرع بوده نباید عمل بشود و اگر کسی عمل بکند، مجرم است و باید محاکمه بشود، به جزای خودش برسد.(25)
31 / 5 / 61
* * *
توجه به وظیفه و ارزشها
من امیدوارم که همۀ قضات محترمی که در سرتاسر کشور داریم و
کتابقضا و قضاوت در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 16
دادستانهایی که داریم و کسانی که در امور دادگستری خدمت می کنند، همه موفق باشند که برای خاطر خدا و برای خاطر اسلام و برای خاطر این مستمندانی که در طول تاریخ در تحت فشار یا سلاطین بوده اند یا خانها و سرمایه دارها و امثال اینها، که آقایان می دانند و بهتر هم می دانند خیلیهایشان اینها را، ان شاء الله نجات داده بشوند، و کشور ما ان شاء الله یک کشوری بشود که هرچه بیشتر به افق اسلام نزدیکتر. البته آرزوی ما این است که یک کشور اسلامی بشود؛ و همه مسائلش مسائل اسلامی باشد. و این بسته به این است که هر کس در هر جایی که خدمت می کند، این مسأله در نظرش باشد که من دارم برای خدا و برای اسلام خدمت می کنم، نمی خواهم برای مقام، مقام چیزی نیست، مقام چیزی است که هرچه هم زیاد باشد، خوب دیگر مقام سلطنت را شما دیدید که مسأله چه بود و آن پدر چه شد و آن پسر چه شد، و آنطور وضع پیدا کردند، آنطور عاقبت چه شد. و آن طرف هم که معلوم نیست چه خواهد شد. یعنی، برای ما معلوم نیست که آنجا با آنها چه خواهند کرد. ما به آن طرفش کاری نداریم.
در هر صورت مقام مسأله ای نیست که انسان ارزش انسانی اش را صرف آن بکند. شماها ارزش انسانی دارید. ارزش انسانی بالاترین چیزهاست برای شما؛ و باید این ارزش انسانی را هرچه بیشتر تقویت کنید. خدمت به مردم به کناره گیری درست نمی شود. انسان ارزشش در این است که در جامعه چه می تواند بکند، و چه خدمتی به این بندگان خدا می خواهد بکند.
شما ملاحظه می کنید که پیغمبر اکرم از همه بیشتر رنج کشید برای تربیت مردم؛ برای اینکه این مظلومین را از دست آن ظالمها نجات بدهد. ... خداوند همۀ شما را توفیق بدهد، مؤید و منصور باشید، و من دعاگوی همۀ شماها هستم.(26)
19 / 10 / 61
کتابقضا و قضاوت در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 17
اسلامی بودن مشی دادگاهها
دادگاهها مشیشان را مشی اسلامی قرار بدهند. می دهند اما خیلی توجه کنند. اگر یک جا دیدند که یکی اشتباه کرده، اشتباه را به او بگویند. اگر دیدند تعمد کرده، اطلاع بدهند تا با او رفتار اسلامی بشود.(27)
4 / 11 / 61
* * *
پیشبرد احکام اسلام
اینجانب در آغاز سال جدید و سالروز رسمیت جمهوری اسلامی انتظار دارم که تمام نهادهای این جمهوری از مجلس و ارگانهای دولتی و جهاد سازندگی و شورای نگهبان و شورای عالی قضایی و قضات محترم سراسر کشور و دادستانیهای سطح کشور و... ـ ایّدهم الله تعالی ـ همه و همه کوشش کنند در پیاده کردن احکام اسلام؛ در افزایش تعهد به ابعاد مختلف این مکتب انسان ساز؛ در مجاهده در راه حق و ساختن خویش؛ در اصلاح درون و برون که خود با اصلاح آنان کشور رو به صلاح می رود.(28)
12 / 1 / 62
* * *
اجرای عدالت اسلامی
قوۀ قضاییه و هیأت پیگیری و دیگر هیأتهای مربوط و منشعب از آنها در این سال جدید بر کوشش خود در اسلامی نمودن همۀ نهادها بیفزایند، و با قدرت تمام به کج رفتاران و منحرفان مهلت ندهند که با اعمال غیرانسانی ـ اسلامی خود عمداً یا از روی نادانی و بی بند و باری چهرۀ مقدس جمهوری اسلامی را بر خلاف آنچه هست نمایش دهند. باید عدالت اسلامی در حق آنان بدون غمض عین اجرا شود. و لازم به تذکر است که در حق مجرمان و منحرفان از خدا بیخبر هم نباید از معیارهای
کتابقضا و قضاوت در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 18
اسلامی و حدود و تعزیرات مقرره تجاوز گردد که آن خود نیز از نظر عدالت اسلامی جرمی است که موجب کیفر است. از خداوند متعال توفیق و تأیید آنان را می خواهم که طوری با قاطعیت و سرعت عمل نمایند که جمهوری اسلامی بتواند ادعا کند که در کشور ما عدالت اسلامی را به طور کامل اجرا نموده است.(29)
12 / 1 / 62
* * *
واگذاری مسئولیت به قوۀ قضاییه
[پاسخ امام خمینی به نامۀ اعضای ستاد پیگیری فرمان هشت ماده ای در مورد کسب اجازه از محضر امام برای واگذاری کار ستاد به قوۀ قضاییه]
بسمه تعالی
بحمدالله تعالی با جدیت و زحمات طاقتفرسای هیأت پیگیری، به طور چشمگیری از هرج و مرجها که لازمۀ هر انقلابی است جلوگیری شده و کسی به خود اجازه نمی دهد که به منازل یا مغازه ها تجاوز نماید و بدون مجوز شرعی و قانونی کاری به طور عمد تقریباً انجام نمی گیرد و دادگاهها و دادسراها بدون مجوز شرعی عملی انجام نمی دهند و گزینشها به روال اسلامی عمل می کنند و بالاخره اصول امور با زحمت «ستاد» اصلاح شده است و اینجانب از این هیأت و زحمات آنان تشکر می کنم و چون مسائل به قوۀ قضاییه مربوط است و جناب آقای نخست وزیر و بعضی از وزرای دیگر به کارهای مهم دیگر باید اشتغال داشته باشند، با قدردانی از آنان با پیشنهاد مذکور موافقت می شود. ان شاءالله تعالی موفق و مؤید باشند.(30)
10 / 3 / 62
کتابقضا و قضاوت در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 19
رعایت الگوی علوی
اگر قوّۀ قضاییه هم تبعیت نکند از آن قضاء امیرالمؤمنین که اَقْضٰاکُمْ عَلِیٌ و اگر تبعیت نکند از قضاوت اسلام، متشبث به همان قضاوت اسلامی نباشد، آن هم هر چه بگوید ما متمسک هستیم، بر خلاف واقع است. تمسک وقتی است که قوّۀ قضاییه هم کارهایی که می کنند از روی الگوی علوی باشد که همان الگوی اسلامی است.(31)
4 / 7 / 62
* * *
عمل مطابق شرع
دادگستری و قوۀ قضاییه بحمدالله کار زیاد کردند. و موجب سرافرازی یک ملت است که در مدت بسیار کم با همۀ مشکلات و با اینکه مهیا نبودند علمای ما برای قضاوت و امر قضاوت ارتباط با آنها نداشته است، مع ذلک موفق شده اند و تاکنون خدمت های فراوان کرده اند... اگر این قوۀ قضاییه درست بشود، بسیاری از مشکلات کشور درست می شود. مردم سروکار دارند. با این قوه، با دادگستری سروکار دارند. و به شما آقایان قضات هم عرض می کنم که خدا را در نظر داشته باشید در باب قضا. قوّۀ قضاییه سروکارش با جان مردم است، با مال مردم است، با نوامیس مردم است، و باید همیشه خدا را ناظر و حاضر ببینید که خدای نخواسته نبادا یک اشتباهی در کار بشود، یک وقت خطایی بشود. خطای شماها بزرگ است و ممکن است یک خطا موجب قتل یک کسی بشود، یک خطا موجب به باد رفتن آبروی کسی بشود. اینها را باید بسیار نظر بکنید و بسیار دقت بکنید که این شغل در عین حالی که واجب است و لازم است ـ همه ما ـ در صورتی که به مقدار کفایت نباشد همه شرکت بکنند و بسیار شریف است، در عین حال، خوب، مسئولیتش هم بسیار زیاد است. و باید ان شاءالله همۀ آقایان جدیت بکنند که این قوّۀ قضاییه به آنطوری که
کتابقضا و قضاوت در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 20
شارع مقدس می خواهد، به آنطور عمل بشود.(32)
29 / 8 / 62
* * *
برگشتن از خطا
دستگاه قضایی و قضات محترم توجه داشته باشند که در حساسترین مکانِ نظام خدمت می کنند. خیلی سعی کنند تا حتی اشتباهی انجام ندهند. و در صورتی که متوجه اشتباه شدند، به هیچ وجه از برگشت از حکمشان خجالت نکشند؛ که خجالت در پیشگاه خداوند متعال بسیار سنگین تر از خجالت از مردم است.(33)
22 / 11 / 62
* * *
بی اعتنایی به تبلیغات سوء
آقایان شورای قضایی و قضات محترم در سراسر کشور باید احراز کرده باشند که در هر صورت از تبلیغات باطل و تهمتها و افتراها در امان نیستند. بنابراین، اعتنا به این امور و خدای نخواسته خروج از اعتدال و عدالت الهی و صراط مستقیم انحراف است و اجتناب از آن، وظیفۀ الهی است.(34)
22 / 11 / 63
* * *
قوۀ قضاییه، ناجی کشور
قوه قضاییه مشکلاتش بیشتر از سایر ارگانهاست، چرا که قوه قضاییه دخالت در اموری می کند که اختلافی است و اختلاف بین مردم هم تمام شدنی نیست. ناچار، همیشه یکی از دونفری که با یکدیگر اختلاف دارند ناراضی می رود. به همین جهت، کار بسیار مشکلی است و از طرفی هم، بسیار حساس و مورد توجه اسلام است. قوه قضاییه اگر از روی
کتابقضا و قضاوت در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 21
موازین اسلامی ـ انسانی رفتار کند، کشور را می تواند نجات دهد.(35)
18 / 4 / 64
* * *
عمل به وظیفه
هرچه هست از اسلام است و از برکات وجود مبارک حضرت بقیة الله . ما، همۀ ما چیزی نیستیم. امیدوارم که خداوند شما را توفیق بدهد و من دعا می کنم به شما. و می دانم که مشکل قضا یک مشکل بسیار دست بالایی است و به این زودیها هم قابل حل نیست، ولی با همت آقایان و با وقت صرف کردن آقایان ان شاءالله که مشکلات قضا هم رفع می شود. و اگر فرض کنیم که نتوانستیم حل کنیم یا ما کارهایی را نتوانستیم انجام بدهیم، ما به وظیفه مان عمل می کنیم. و خدای تبارک و تعالی از ما بیشتر از آنچه قدرت داریم نمی خواهد. ما ان شاءالله که قدرت خودمان را صرف می کنیم و شما آقایان هم وقت خودتان را صرف می کنید. و قضا چون یک مسأله بسیار بسیار مشکل و مهمی است، باید در ناملایمات تأمل کنید و تحمل کنید و از خدای تبارک و تعالی بخواهید که شما را قدرت بدهد در اینکه حل کنید قضایا را.(36)
8 / 4 / 66
* * *
تأمین امنیت جامعه
قوۀ قضاییه که مسئولیت اجرای حدود و احکام الهی و در حقیقت بار سنگین تأمین امنیت جان و نوامیس و اموال و شخصیت یک جامعۀ انقلابی را به عهده دارد... باید جلوی تخریب و جنایات منافقین و ضدانقلاب واشاعۀ فحشا و منکرات و دزدیها و قتلها و موادمخدر را بگیرند.(37)
6 / 5 / 66
کتابقضا و قضاوت در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 22
حاکم نمودن قضای اسلامی
از مهمات امور مسألۀ قضاوت است که سر و کار آن با جان و مال و ناموس مردم است. وصیت اینجانب به رهبر و شورای رهبری آن است که در تعیین عالیترین مقام قضایی که در عهده دارند، کوشش کنند که اشخاص متعهد سابقه دار و صاحبنظر در امور شرعی و اسلامی و در سیاست را نصب نمایند. و از شورای عالی قضایی می خواهم امر قضاوت را که در رژیم سابق به وضع أسفناک و غم انگیزی درآمده بود با جدیت سر و سامان دهند؛ و دست کسانی که با جان و مال مردم بازی می کنند و آنچه نزد آنان مطرح نیست عدالت اسلامی است از این کرسی پراهمیت کوتاه کنند، و با پشتکار و جدیت بتدریج دادگستری را متحول نمایند؛ و قضات دارای شرایطی که، ان شاءالله با جدیت حوزه های علمیه مخصوصاً حوزۀ مبارکۀ علمیۀ قم تربیت و تعلیم می شوند و معرفی می گردند، به جای قضاتی که شرایط مقررۀ اسلامی را ندارند نصب گردند، که ان شاءالله تعالی بزودی قضاوت اسلامی در سراسر کشور جریان پیدا کند.(38)
15 / 3 / 68
* * *
وظیفۀ علما و حقوقدانان
من که طلبه هستم اینجا، شما که از وکلای دادگستری و از علما هستید و قضات دادگستری که همین طور هستند، سایرین ـ همه ـ همه باید دست به هم بدهیم و این کشوری که دست ما دادند و همه چیزش فرو ریخته است، این را هرکس در حیطۀ خودش آباد کند.
البته وکلای دادگستری، حقوقدانها، باید بنشینند راجع به طرز دادگستری[برنامه ریزی کنند]... در هر صورت، شماها الآن موظفید، ملی، اسلامی، که بنشینید این دادگستری، دادگستری نیست! اصل این قضیه فرم غربی است منتها خوب عمل نمی توانند بکنند. ما عیب کارمان این است که از مسائل غربی وقتی می آوریم اینجا، در اینجا یک
کتابقضا و قضاوت در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 23
نیمۀ غربی درست می شود و ناقص، و بعد هم برای مملکت ما مناسب نیست شما بنشینید، حقوقدانها، مطلعین، بنشینند با هم طرز دادگستری را درست کنند. دادگستری ما نمی تواند دادگستری سابق باشد. دادگستری ما باید روی موازین شرع باشد، قضاوت روی موازین شرع باید باشد. آنطور نمی شود... طرز دادگستری را باید شماها بنشینید با هم، قضات و شماها و همه، تفکر کنید و طرز دادگستری را طوری کنید که این مراتب نباشد: امروز حکم بکند فردا برود آنجا، بعد برود آنجا، بعد از سر برگردد اینجا، دوباره برود آنجا! اینها همه تضییع اوقات است و تضییع اموال است. اینها باید اصلاح بشود. البته کار مشکل است و نمی شود یک روز و دو روز بشود؛ لکن نباید مأیوس شد.(39)
7 / 12 / 57
* * *
کتابقضا و قضاوت در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 24