وظیفۀ دستگاه قضایی

‏‏وظیفۀ دستگاه قضایی‏

‏‏ ‏

‏‏ ‏

‏‏محو فساد از دستگاه قضایی‏

‏‏قضاوتِ شرعی باید باشد. اینطور قضاوتهایی که محکوم می کردند مردم‏‎ ‎‏را روی یک همچو روابطی که درست می کردند، یا هر چیزی که بود،‏‎ ‎‏رشوه خواری در کار بود، اینها باید از بین برود. طرز دادگستری را باید‏‎ ‎‏شماها بنشینید با هم، قضات و شماها و همه، تفکر کنید و طرز‏‎ ‎‏دادگستری را طوری کنید که این مراتب نباشد: امروز حکم بکند فردا‏‎ ‎‏برود آنجا، بعد برود آنجا، بعد از سر برگردد اینجا، دوباره برود آنجا! اینها‏‎ ‎‏همـه تضییـع اوقـات است و تضییع امـوال است. اینهـا باید اصلاح‏‎ ‎
‏‎

‎

‏‏بشود.(9)‏

‏‏7 / 12 / 57‏

‏‏*  *  *‏

‏‏ ‏

‏‏ ‏

‏‏اسلامی نمودن دادگستری‏

‏‏از اول هم گفته ام ـ که دادگاهها نباید روی آن مسائل سابق عمل بکنند،‏‎ ‎‏دادگاهها باید به تمام معنا اسلامی ‏‏[‏‏باشند‏‏]‏‏، و توجه به اینکه خدای‏‎ ‎‏نخواسته یک بیگناهی یکوقتی گرفتار نباشد یا یک کم گناهی زیاد از‏‎ ‎‏اندازه به او تحمیل نشود، این از مسائل مهم است.(10)‏

‏‏23 / 2 / 58‏

‏‏*  *  *‏

‏‏ ‏

‏‏ ‏

‏‏لزوم تحول اساسی‏

‏‏دادگستری تحول می خواهد. این را من سابقاً گفته ام؛ لکن ـ خوب ـ باید‏‎ ‎‏وقتی مستقر شد و مجلس پیدا شد، این تحولات باید پیدا بشود؛ که‏‎ ‎‏اینطور طول و عرض محاکمات، به اینقدر طولانی شدن هم موجب این‏‎ ‎‏می شود که وقت مردم صرف بشود. آدم ده سال توی این سالنهای‏‎ ‎‏دادگستری هی راه برود و هی برود و برگردد، و آخرش معلوم نشود که به‏‎ ‎‏حقش می رسد یا نه... مردم وقتشان شریف است؛ نباید صرف یک‏‎ ‎‏محاکمه ای بشود که آن.‏

‏‏     یک نفر وکیل دادگستری بود که من می شناختم؛ او را دیده بودم؛‏‎ ‎‏شیخ رضا اسمش بود؛ معروف بود آن وقت. نقل می کنند که گفته بود این‏‎ ‎‏محاکمه ای را که الآن ما شروع کردیم، تا من هستم این محاکمه هست؛‏‎ ‎‏وقتی من مُردم، پسرم این کار را انجام می دهد! نمی گذاریم به آخر برسد!‏‎ ‎‏وضع دادگستری اینطوری است که می تواند یک وکیلی نگذارد به این‏‎ ‎‏زودیها مسأله ختم بشود. اینها باید تحول پیدا بکند؛ باید طوری بشود که‏‎ ‎‏اگر ما نتوانیم صد درصد اسلامی اش بکنیم، لااقل نزدیکش بکنیم به‏‎ ‎
‏‎

‎

‏‏اسلام.(11)‏

‏‏23 / 2 / 58‏

‏‏*  *  *‏

‏‏ ‏

‏‏ ‏

‏‏قضاوت مقتدرانه و عالمانه‏

‏‏مسألۀ قضا هم که می دانید چقدر مسأله مهمی است در شرع. سروکار‏‎ ‎‏شما با چه چیزهایی هست که همۀ حیثیت اشخاص در دست شماست.‏‎ ‎‏باید البته با کمال احتیاط، و با کمال قدرت.‏

‏‏     هم احتیاط باید در کار باشد؛ هم قدرت باید در کار باشد. ... ما‏‎ ‎‏می خواهیم اسلام باشد، ما نباید یک کاری بکنیم که بگویند که دادگاهها‏‎ ‎‏در زمان طاغوت هم این کارها را نمی کردند! خوب، به ما می گویند این‏‎ ‎‏حرفها را، ما چه می دانیم. باید شما آقایان علاج بکنید مسأله را. اگر‏‎ ‎‏می توانید علاج بکنید، علاج بکنید. والاّ الزامی ندارید که قاضی باشید.‏‎ ‎‏اگر می توانید روی موازین قضا، روی موازین اسلام، عمل بکنید، باید‏‎ ‎‏بکنید. چنانچه نمی توانید، واقعاً می بینید که محذور دارد، نمی شود،‏‎ ‎‏عرض می کنم که قدرت ندارید بروید جلو بگیرید، خوب، ممکن است‏‎ ‎‏کنار بروید. در هر صورت، مسأله مسأله مهم است. نه از باب اینکه خود‏‎ ‎‏قضا مهم ‏‏[‏‏است‏‏]‏‏؛ خودش بسیار مهم است؛ اما قضا یکوقت در یک‏‎ ‎‏محیطی است که نداریم اشخاصی که بخواهند صدمه به اصل اسلام‏‎ ‎‏بزنند؛ آنجا باید بگوییم قضا بسیار مهم است، و قاضی باید چه باشد و‏‎ ‎‏اینها. یکوقت وضع وضعی است که صدمه به اسلام می خواهند بزنند. این‏‎ ‎‏دیگر چند برابر می شود اهمیتش. باید همه ـ چه قضات، چه دادستانها،‏‎ ‎‏چه پاسبانها، چه پاسدارها، و چه کمیته ها ـ همۀ اینها باید روی موازین‏‎ ‎‏شرع عمل بکنند.(12)‏

‏‏20 / 7 / 58‏

‏‏*  *  *‏

‏
‏‎

‎

‏‏مجازات متخلفین‏

‏‏قضات باید با تمام جدیت جلوی تخلفات را بگیرند، و اگر خدای ناکرده‏‎ ‎‏کسی از دستورات الهی سرپیچی کرد، بلافاصله به ملت معرفی شده و به‏‎ ‎‏مجازات برسد.(13)‏

‏‏1 / 1 / 59 ‏

‏‏*  *  *‏

‏‏ ‏

‏‏ ‏

‏‏احیای قضاوت اسلامی‏

‏‏در قضیه ای که در قانون اساسی می گوید که این دو مقام، که مقام دادستان‏‎ ‎‏کل و رئیس دیوان عالی کشور باشد، باید رهبر با مشورت قضات این کار را‏‎ ‎‏انجام دهد، از دو جهت موضوع دارد: یک جهت اینکه مشورت در وقتی‏‎ ‎‏است که شبهه باشد. در اموری که شبهه نیست مشورت هم نیست. هر امری‏‎ ‎‏که مورد شبهه باشد بین چند نفری که مثلاً بخواهند دادستان کل باشند، و‏‎ ‎‏این چند نفر مورد اشتباه، که هر کدام چطورند، در مورد این اشتباه باید با‏‎ ‎‏قضات مشورت کنند، ولی اینجا موضوع ندارد. از باب اینکه مورد اشتباه من‏‎ ‎‏هم نبود. من این دو نفر آقایان‏‎[1]‎‏ را منصوب کردم به این دو مقام عالی با‏‎ ‎‏سوابق طولانی و ادراک اینکه همۀ جهات در آنها هست. و در خیلی از‏‎ ‎‏افرادی که من سراغ دارم همۀ این جهات یا وجود ندارد و یا اینکه اگر باشد‏‎ ‎‏شغلهایی دارند که نمی توانند بیایند و مشغول کار شوند. از این آقایان‏‎ ‎‏خواستم که این کار را بکنند، و در مرکزی که در اسلام جزء طراز اول مراکز با‏‎ ‎‏اهمیت اداری است حاضر شوند. وضع این اداره را از سابقش بیرون بیاورند و‏‎ ‎‏به یک قضاوت اسلامی متحولش کنند.‏‏(14)‏

‏‏10 / 1 / 59‏

‏‏*  *  *‏

‏‏ ‏

‏‏ ‏

‏‏جلب افراد صلاحیتدار‏

‏‏شما آقایان که در رأس قضا واقعید توجه کنید که همه با هم همصدا،‏‎ ‎

‏
‏‎

‎

‏‏همدل و کمک کار هم باشید، و بگذارید دادگستری که مدنظر شماست‏‎ ‎‏تصفیه شود. اشخاصی که مفسد هستند و اشخاصی که قضاوت‏‎ ‎‏نمی دانند و می خواهند برای خودشان دکانی باز کنند، و یا اهل کار‏‎ ‎‏قضاوت نیستند، این افراد تصفیه شوند و اشخاص صالح را جلب‏‎ ‎‏نکنند.(15)‏

‏‏ ‏

‏‏ ‏

‏‏10 / 1 / 59‏

‏‏*  *  *‏

‏‏ ‏

‏‏ ‏

‏‏پرهیز از اشتباه‏

‏‏دادگاههای سرتاسر کشور توجه داشته باشند که در دادگاه، خدای تبارک‏‎ ‎‏و تعالی را در نظر بگیرند و از اشتباهات و خطاها و انحرافات پرهیز کنند و‏‎ ‎‏در اموال و نفوس مردم با احتیاط رفتار کنند، که اگر ـ خدای نخواسته ـ‏‎ ‎‏یک بیگناهی به دست اشخاص، مجرم حساب بشود یا جزایی برای او‏‎ ‎‏تعیین بشود، این در دستگاه الهی بسیار بزرگ است و جواب ندارند‏‎ ‎‏بدهند.(16)‏

‏‏27 / 3 / 59‏

‏‏*  *  *‏

‏‏ ‏

‏‏ ‏

‏‏پاکسازی دستگاه قضایی‏

‏‏از جمله اصلاحات همین اصلاحات قضاوت است. قضاوت در اسلام‏‎ ‎‏نمی شود دست اینها باشد؛ دست این جمعیتی که حالا هست. کدام یکی‏‎ ‎‏اینها قاضی اسلامی هستند؟ کدام اینها؟ شما تشخیص می دهید که‏‎ ‎‏اینها قضاوت به آن ترتیبی که اسلام گفته قضاوت، قضاوت بکنند؟ حالا‏‎ ‎‏ما می گذریم از خیر اینکه مجتهد جامع الشرایط ‏‏[‏‏باشند‏‏]‏‏، ما به اندازۀ‏‎ ‎‏این، قضات نداریم. به اندازۀ احتیاج نداریم. اما اشخاصی باشند که توجه‏‎ ‎‏داشته باشند به قضاوت اسلامی. بتوانند بفهمند این مقدار ولو از روی‏‎ ‎‏تقلید بتوانند بفهمند که قضاوت چه است. وضع قضاوت اسلامی‏‎ ‎

‏
‏‎

‎

‏‏چیست. اگر ما بخواهیم مسامحه کنیم در قضاوتش، در پاکسازی آنجا‏‎ ‎‏مسامحه بکنیم، تا آخر ما گرفتار هستیم. قضاوتمان گرفتار است.(17)‏

‏‏29 / 4 / 59‏

‏‏*  *  *‏

‏‏ ‏

‏‏ ‏

‏‏پذیرش مسئولیت، تکلیف الهی‏

‏‏آن وقتی که زمان طاغوت بود، بگویند که ما در خدمت طاغوت واقع‏‎ ‎‏نمی شویم، حالا هم که زمان الله است، بگویند که ما در خدمت واقع‏‎ ‎‏نمی شویم، این کج فهمی است. اگر قاضی ـ مثلاً ـ در قوّۀ قضاییه کمبود‏‎ ‎‏بود و به هر کس اظهار کردند، وقتی به مقدار کفایت نباشد، واجب است بر‏‎ ‎‏اینکه تصدّی بکند و قضاوت بکند؛ نباید بگویند که حالا که قضاوت است،‏‎ ‎‏ما در خدمت دولت واقع نمی شویم. خدمت دولت، یک خدمت خداست.‏‎ ‎‏الآن دولت، دولت الهی است و خدمت به الله است، نه خدمت به طاغوت‏‎ ‎‏است. بنابراین، نباید بعضی از آقایان تحاشی کنند از اینکه ما در‏‎ ‎‏استخدام دولت واقع نمی شویم. این استخدام اسلام است، دولت‏‎ ‎‏خودش اسلامی است. نه این است که خودش مستقل است، آن هم‏‎ ‎‏خدمتگزار اسلام است. همه خدمتگزار اسلام هستیم.(18)‏

‏‏25 / 5 / 59‏

‏‏*  *  *‏

‏‏ ‏

‏‏ ‏

‏‏حاکم کردن نظم و قانون‏

‏‏البته باید همۀ امور بر نظام و نظم باشد. وقتی که پایۀ امور بر نظم بنا شده‏‎ ‎‏باشد ـ و حفظ نظم از واجبات الهی است ـ باید در قوّۀ قضایی هم این نظم‏‎ ‎‏محفوظ باشد؛ یعنی، اینطور نباشد که قاضی یک روز بخواهد بیاید، یک‏‎ ‎‏روز هم دلش بخواهد نیاید. این یک؛ یا باید در استخدام، استخدام الله ‏‎ ‎‏برآید و وظیفۀ شرعی ـ الهی خودش بداند که باید روی موازینی که‏‎ ‎‏هست، ساعاتی که تعیین شده است برای کار، کار بکند و اگر نخواهد هم‏‎ ‎

‏
‏‎

‎

‏‏این کلمۀ «استخدام» را قبول بکند، یا اصلش تصدّی نکند، یا ملزم بداند‏‎ ‎‏خودش را به الزام شرعی که اگر آمد نظام را حفظ کند. اگر بخواهد وارد‏‎ ‎‏بشود و بی نظم باشد ـ من یک هفته دلم نمی خواهد بیایم،الزامی که من‏‎ ‎‏ندارم. نمی خواهم ـ یک همچو آدمی؛ اصلاً از اول وارد نشود. اگر می تواند‏‎ ‎‏که روی موازینی که تعیین می شود و شورای قضایی تعیین می کند، عمل‏‎ ‎‏بکند؛ ملتزم به این باشد که این عمل تا آخر روی موازین باشد، و هر روز‏‎ ‎‏هم خودش را عاجز از این داشت، خوب برود پیش شورا و استعفا بدهد.‏‎ ‎‏اما متصدی باشد و بی نظم متصدی باشد، این صحیح نیست... کسی که‏‎ ‎‏یک امری را تصدّی کرد، باید نظامش را حفظ بکند.‏

‏‏     آقایان هم، که از همۀ قشرها از حیث کار اهمیتشان بیشتر است، باید‏‎ ‎‏این نظام را حفظ بکنند و همین طوری که در سایر جاها یک نظامی‏‎ ‎‏هست، و بدون نظم یک امری تحقق پیدا نمی کند ـ یعنی، فاسد می شود ـ‏‎ ‎‏باید نظام را حفظ بکنند و هر چیزی را که تقبّل کردند، با نظم و با ترتیب،‏‎ ‎‏آن را اجرا بکنند و عمل بکنند.(19)‏

‏‏25 / 5 / 59‏

‏‏*  *  *‏

‏‏ ‏

‏‏ ‏

‏‏هوشیاری در محضر خدا‏

‏‏الآن همۀ این رؤسا، رئیس جمهور، نخست وزیر، رئیس مجلس، رؤسای‏‎ ‎‏دادگاهها، رؤسای همۀ استانها، حکومتها... همۀ اینها در معرض‏‎ ‎‏امتحانند. و این امتحان از امتحان در نقص اولاد و انفس بالاتر است...‏‎ ‎‏خودشان توجه کنند به اینکه قبل از رسیدن به این مقام و بعد از رسیدن‏‎ ‎‏به این مقام، چقدر در حالشان تفاوت حاصل شده است... به دادگاههایی‏‎ ‎‏که در سابق بودند، قبل از رسیدن خودشان به این مقامات به آنها اشکال‏‎ ‎‏داشتند و آنها را تقبیح می کردند. الآن که خودشان رسیدند آیا همان‏‎ ‎‏نقشه را عمل می کنند که آیندگان، آنها را تقبیح کنند؟ یا خیر...‏

‏
‏‎

‎

‏‏     بیدار بشویم ما! دولتمردان بیدار بشوند... دادگاهها بیدار بشوند! ما‏‎ ‎‏دعوی شیعه گری را می کنیم. ادعا هست که ما شیعه و تابع هستیم. در‏‎ ‎‏مقام امتحان، باز شیعه هستیم؟ تَبَع هستیم آنطوری که او هست؟ به‏‎ ‎‏اندازه ای که وسعت وجودی ما هست تبعیت می کنیم؟ با دوستانمان، با‏‎ ‎‏رفقایمان، با همکیشانمان، با بشر آنطور رفتار می کنیم؟ آن شخصی بود‏‎ ‎‏که وقتی یک خلخال را از پای یک ذِمّیه یا یهودی یا نصارا بوده است‏‎ ‎‏بیرون آورده بودند اشرار ـ قریب به این معنا ـ فرموده است که اگر انسان‏‎ ‎‏بمیرد برای این ننگی که واقع شده و این چیزی که واقع شده است، خیلی‏‎ ‎‏بعید نیست. ما هم مدّعی هستیم که شیعه هستیم. رؤسا و دولتمردان‏‎ ‎‏بیدار بشوند! مخاصمه را ترک کنند! این منظره ها را ببینند. این‏‎ ‎‏جوانهایی که خون خودشان را در راه اسلام داده اند ببینند. این جوانهایی‏‎ ‎‏که شما را به این مقام رسانده اند ببینند، و دست از مخاصمات بردارند...‏‎ ‎‏همۀ ما در محضر خدا هستیم.(20)‏

‏‏7 / 10 / 59‏

‏‏*  *  *‏

‏‏ ‏

‏‏ ‏

‏‏تربیت نسل جوان‏

‏‏از فرهنگیان و متصدیان تعلیم و تربیت و قضات و متصدیان دادگستری و‏‎ ‎‏دادگاههای انقلاب می خواهم که به مأموریت بزرگی که به آنان سپرده‏‎ ‎‏شده و مسئولیت عظیمی که به عهده گرفته اند توجه نمایند که با انحراف‏‎ ‎‏آنها فرهنگ کشور به انحراف کشیده می شود و نوباوگان و جوانان که امید‏‎ ‎‏ملت و اسلام هستند، اماناتی بس بزرگ و شریفند که خیانت در آن خیانت‏‎ ‎‏به اسلام و کشور است، و این نوباوگان و جوانانند که در آتیه، سرنوشت‏‎ ‎‏کشور به دست آنان است و باید تربیت صحیح اسلامی در جمیع مدارس‏‎ ‎‏به طور جدی اجرا شود تا کشور از آسیب مصون گردد.‏‏(21)‏

‏‏29 / 12 / 59‏

‏
‏‎

‎

‏‏مقابله با متعدیان‏

‏‏بر دستگاههای قضایی است که از متعدیان به جان و شرف و مال بندگان‏‎ ‎‏خدا دفاع کنند و آنان را به سزای خود بنشانند.(22)‏

‏‏29 / 12 / 59‏

‏‏*  *  *‏

‏‏ ‏

‏‏ ‏

‏‏حفظ حیثیت اسلام و جمهوری اسلامی‏

‏‏ [‏‏قضات‏‏]‏‏ باید توجه کنند که ـ خدای نخواسته ـ جانی به واسطۀ فتوای‏‎ ‎‏آنها و یا قضاوت آنها بدون مجوز شرعی از بین نرود، مالی از بین نرود،‏‎ ‎‏حیثیتی، آبرویی از بین نرود که بسیار اهمیت دارد این مطلب و امروز‏‎ ‎‏اهمیتش بیشتر از سابق است. سابق قضیه این نبود که اگر قاضی تخلف‏‎ ‎‏می کرد، اصل اسلام را مشوّه کند. امروز قلمهایی هست که چنانچه یک‏‎ ‎‏قاضی یا چند قاضی ولو اشتباهاً یک کاری انجام بدهد، یا ـ خدای‏‎ ‎‏نخواسته ـ عمداً انجام بدهد، این را پای روحانیت حساب می کنند و پای‏‎ ‎‏جمهوری اسلامی حساب می کنند و بالاخره پای اسلام حساب می کنند‏‎ ‎‏و لهذا، قاضی امروز مسئول حیثیت اسلام است؛ مسئول حیثیت‏‎ ‎‏جمهوری اسلام است و مثل قضاتِ در طول تاریخ نیست که فقط مسئول‏‎ ‎‏باشد نسبت به آن قضاوتی که در مورد شخصی می کرد. امروز قضاوت‏‎ ‎‏علاوه بر آن بعدی که همیشه داشته است، یک بعد خاصی دارد و آن بعد‏‎ ‎‏خاص آن چیزی است که بر می خورد به حیثیت اسلام. اگر چند قاضی در‏‎ ‎‏چند محل اشتباه بکنند، یا بعضی از آنها مثلاً ـ خدای نخواسته ـ عمداً‏‎ ‎‏یک کاری را انجام بدهند، این اسباب این می شود که قلمهایی که‏‎ ‎‏می خواهند این جمهوری اسلامی را از بین ببرند یکی را چند و چند را‏‎ ‎‏صدها جلوه می دهند و با قلمهای خودشان به اصل جمهوری اسلامی و‏‎ ‎‏به اسلام حمله می کنند. بنابراین، اگر سابق شغل قضا یک شغل در عین‏‎ ‎‏حال بسیار مهم و پرمسئولیتی بود، امروز مسئولیت او بسیار زیادتر‏‎ ‎‏است؛ باید بگوییم صدچندان است. این یک ‏‏[‏‏مطلبی‏‏]‏‏ است که به‏‎ ‎

‏
‏‎

‎

‏‏متصدیان قضا، چه در حال و چه بعدها که تصدی می کنند.(23)‏

‏‏21 / 2 / 60‏

‏‏*  *  *‏

‏‏ ‏

‏‏ ‏

‏‏قضاوت بر حق‏

‏‏روحانیینی که در قوۀ قضاییه و مشغول قضاوت هستند یا مشغول یک‏‎ ‎‏کار دیگری هستند، اینها وظیفه شان زیادتر از دیگران است. اگر ـ خدای‏‎ ‎‏نخواسته ـ یک قضاوتی برخلاف حق واقع بشود ـ ولو اشتباهاً ـ این‏‎ ‎‏منعکس می شود که اینها دارند خرابکاری می کنند.(24)‏

‏‏10 / 4 / 60‏

‏‏*  *  *‏

‏‏ ‏

‏‏ ‏

‏‏قوانین نامشروع‏

‏‏دادگستری سابق باید متحول بشود به یک دادگستری اسلامی. مجرد اینکه‏‎ ‎‏قانون سابق بوده ما باید به آن عمل بکنیم، به حسب قانون سابق هم نباید به‏‎ ‎‏آن عمل کرد؛ برای اینکه قانون اساسی سابق اساس است. قانون اساسی‏‎ ‎‏سابق، متممش می گوید که هر قانونی بر خلاف شرع است، قانون نیست‏‎ ‎‏اصلاً. بنابراین ، اینکه می گویید: قانون اینطور می گوید، غلط می کند، قانون‏‎ ‎‏نیست این. این یک قراردادی بوده است که زمان طاغوت، طاغوتی بوده،‏‎ ‎‏بناء علیه، آقایان نباید اعتنا کنند به این امور و باید بخشنامه بکنند. شورای‏‎ ‎‏نگهبان، شورای قضایی بخشنامه بکنند و همه جا بگویند به اینکه این‏‎ ‎‏قوانین سابق که مخالف شرع بوده نباید عمل بشود و اگر کسی عمل بکند،‏‎ ‎‏مجرم است و باید محاکمه بشود، به جزای خودش برسد.‏‏(25)‏

‏‏31 / 5 / 61‏

‏‏*  *  *‏

‏‏ ‏

‏‏ ‏

‏‏توجه به وظیفه و ارزشها‏

‏‏من امیدوارم که همۀ قضات محترمی که در سرتاسر کشور داریم و‏‎ ‎

‏
‏‎

‎

‏‏دادستانهایی که داریم و کسانی که در امور دادگستری خدمت می کنند،‏‎ ‎‏همه موفق باشند که برای خاطر خدا و برای خاطر اسلام و برای خاطر این‏‎ ‎‏مستمندانی که در طول تاریخ در تحت فشار یا سلاطین بوده اند یا خانها و‏‎ ‎‏سرمایه دارها و امثال اینها، که آقایان می دانند و بهتر هم می دانند‏‎ ‎‏خیلیهایشان اینها را، ان شاء الله نجات داده بشوند، و کشور ما ان شاء الله یک‏‎ ‎‏کشوری بشود که هرچه بیشتر به افق اسلام نزدیکتر. البته آرزوی ما این‏‎ ‎‏است که یک کشور اسلامی بشود؛ و همه مسائلش مسائل اسلامی باشد. و‏‎ ‎‏این بسته به این است که هر کس در هر جایی که خدمت می کند، این مسأله‏‎ ‎‏در نظرش باشد که من دارم برای خدا و برای اسلام خدمت می کنم،‏‎ ‎‏نمی خواهم برای مقام، مقام چیزی نیست، مقام چیزی است که هرچه هم‏‎ ‎‏زیاد باشد، خوب دیگر مقام سلطنت را شما دیدید که مسأله چه بود و آن‏‎ ‎‏پدر چه شد و آن پسر چه شد، و آنطور وضع پیدا کردند، آنطور عاقبت چه‏‎ ‎‏شد. و آن طرف هم که معلوم نیست چه خواهد شد. یعنی، برای ما معلوم‏‎ ‎‏نیست که آنجا با آنها چه خواهند کرد. ما به آن طرفش کاری نداریم.‏

‏‏     ‏‏در هر صورت مقام مسأله ای نیست که انسان ارزش انسانی اش را‏‎ ‎‏صرف آن بکند. شماها ارزش انسانی دارید. ارزش انسانی بالاترین‏‎ ‎‏چیزهاست برای شما؛ و باید این ارزش انسانی را هرچه بیشتر تقویت‏‎ ‎‏کنید. خدمت به مردم به کناره گیری درست نمی شود. انسان ارزشش در‏‎ ‎‏این است که در جامعه چه می تواند بکند، و چه خدمتی به این بندگان‏‎ ‎‏خدا می خواهد بکند.‏

‏‏     شما ملاحظه می کنید که پیغمبر اکرم از همه بیشتر رنج کشید برای‏‎ ‎‏تربیت مردم؛ برای اینکه این مظلومین را از دست آن ظالمها نجات‏‎ ‎‏بدهد. ... خداوند همۀ شما را توفیق بدهد، مؤید و منصور باشید، و من‏‎ ‎‏دعاگوی همۀ شماها هستم.(26)‏

‏‏19 / 10 / 61‏

‏
‏‎

‎

‏‏اسلامی بودن مشی دادگاهها‏

‏‏دادگاهها مشیشان را مشی اسلامی قرار بدهند. می دهند اما خیلی توجه‏‎ ‎‏کنند. اگر یک جا دیدند که یکی اشتباه کرده، اشتباه را به او بگویند. اگر‏‎ ‎‏دیدند تعمد کرده، اطلاع بدهند تا با او رفتار اسلامی بشود.(27)‏

‏‏4 / 11 / 61‏

‏‏*  *  *‏

‏‏ ‏

‏‏ ‏

‏‏پیشبرد احکام اسلام‏

‏‏اینجانب در آغاز سال جدید و سالروز رسمیت جمهوری اسلامی انتظار‏‎ ‎‏دارم که تمام نهادهای این جمهوری از مجلس و ارگانهای دولتی و جهاد‏‎ ‎‏سازندگی و شورای نگهبان و شورای عالی قضایی و قضات محترم سراسر‏‎ ‎‏کشور و دادستانیهای سطح کشور و... ـ ایّدهم الله تعالی ـ همه و همه‏‎ ‎‏کوشش کنند در پیاده کردن احکام اسلام؛ در افزایش تعهد به ابعاد‏‎ ‎‏مختلف این مکتب انسان ساز؛ در مجاهده در راه حق و ساختن خویش؛‏‎ ‎‏در اصلاح درون و برون که خود با اصلاح آنان کشور رو به صلاح‏‎ ‎‏می رود.(28)‏

‏‏12 / 1 / 62‏

‏‏*  *  *‏

‏‏ ‏

‏‏ ‏

‏‏اجرای عدالت اسلامی‏

‏‏قوۀ قضاییه و هیأت پیگیری‏‎[2]‎‏ و دیگر هیأتهای مربوط و منشعب از آنها در‏‎ ‎‏این سال جدید بر کوشش خود در اسلامی نمودن همۀ نهادها بیفزایند، و‏‎ ‎‏با قدرت تمام به کج رفتاران و منحرفان مهلت ندهند که با اعمال‏‎ ‎‏غیرانسانی ـ اسلامی خود عمداً یا از روی نادانی و بی بند و باری چهرۀ‏‎ ‎‏مقدس جمهوری اسلامی را بر خلاف آنچه هست نمایش دهند. باید‏‎ ‎‏عدالت اسلامی در حق آنان بدون غمض عین اجرا شود. و لازم به تذکر‏‎ ‎‏است که در حق مجرمان و منحرفان از خدا بیخبر هم نباید از معیارهای‏‎ ‎

‏
‏‎

‎

‏‏اسلامی و حدود و تعزیرات مقرره تجاوز گردد که آن خود نیز از نظر‏‎ ‎‏عدالت اسلامی جرمی است که موجب کیفر است. از خداوند متعال‏‎ ‎‏توفیق و تأیید آنان را می خواهم که طوری با قاطعیت و سرعت عمل‏‎ ‎‏نمایند که جمهوری اسلامی بتواند ادعا کند که در کشور ما عدالت‏‎ ‎‏اسلامی را به طور کامل اجرا نموده است.(29)‏

‏‏12 / 1 / 62‏

‏‏*  *  *‏

‏‏ ‏

‏‏ ‏

‏‏واگذاری مسئولیت به قوۀ قضاییه‏

‏‏ [‏‏پاسخ امام خمینی به نامۀ اعضای ستاد پیگیری فرمان هشت ماده ای‏‎[3]‎‎ ‎‏در مورد کسب اجازه از محضر امام برای واگذاری کار ستاد به قوۀ قضاییه‏‏]‏

‏‏بسمه تعالی‏

‏‏     بحمدالله تعالی با جدیت و زحمات طاقتفرسای هیأت پیگیری، به‏‎ ‎‏طور چشمگیری از هرج و مرجها که لازمۀ هر انقلابی است جلوگیری شده‏‎ ‎‏و کسی به خود اجازه نمی دهد که به منازل یا مغازه ها تجاوز نماید و بدون‏‎ ‎‏مجوز شرعی و قانونی کاری به طور عمد تقریباً انجام نمی گیرد و دادگاهها‏‎ ‎‏و دادسراها بدون مجوز شرعی عملی انجام نمی دهند و گزینشها به روال‏‎ ‎‏اسلامی عمل می کنند و بالاخره اصول امور با زحمت «ستاد» اصلاح شده‏‎ ‎‏است و اینجانب از این هیأت و زحمات آنان تشکر می کنم و چون مسائل‏‎ ‎‏به قوۀ قضاییه مربوط است و جناب آقای نخست وزیر و بعضی از وزرای‏‎ ‎‏دیگر به کارهای مهم دیگر باید اشتغال داشته باشند، با قدردانی از آنان با‏‎ ‎‏پیشنهاد مذکور موافقت می شود. ان شاءالله تعالی موفق و مؤید‏‎ ‎‏باشند.(30)‏

‏‏10 / 3 / 62‏

‏
‏‎

‎

‏‏رعایت الگوی علوی‏

‏‏ اگر قوّۀ قضاییه هم تبعیت نکند از آن قضاء امیرالمؤمنین که ‏‏اَقْضٰاکُمْ عَلِیٌ‏‎[4]‎‎ ‎‏و اگر تبعیت نکند از قضاوت اسلام، متشبث به همان قضاوت‏‎ ‎‏اسلامی نباشد، آن هم هر چه بگوید ما متمسک هستیم، بر خلاف واقع‏‎ ‎‏است. تمسک وقتی است که قوّۀ قضاییه هم کارهایی که می کنند از روی‏‎ ‎‏الگوی علوی باشد که همان الگوی اسلامی است.(31)‏

‏‏4 / 7 / 62 ‏

‏‏*  *  *‏

‏‏ ‏

‏‏ ‏

‏‏عمل مطابق شرع‏

‏‏دادگستری و قوۀ قضاییه بحمدالله کار زیاد کردند. و موجب سرافرازی‏‎ ‎‏یک ملت است که در مدت بسیار کم با همۀ مشکلات و با اینکه مهیا‏‎ ‎‏نبودند علمای ما برای قضاوت و امر قضاوت ارتباط با آنها نداشته است،‏‎ ‎‏مع ذلک موفق شده اند و تاکنون خدمت های فراوان کرده اند... اگر این قوۀ‏‎ ‎‏قضاییه درست بشود، بسیاری از مشکلات کشور درست می شود. مردم‏‎ ‎‏سروکار دارند. با این قوه، با دادگستری سروکار دارند. و به شما آقایان‏‎ ‎‏قضات هم عرض می کنم که خدا را در نظر داشته باشید در باب قضا. قوّۀ‏‎ ‎‏قضاییه سروکارش با جان مردم است، با مال مردم است، با نوامیس مردم‏‎ ‎‏است، و باید همیشه خدا را ناظر و حاضر ببینید که خدای نخواسته نبادا‏‎ ‎‏یک اشتباهی در کار بشود، یک وقت خطایی بشود. خطای شماها بزرگ‏‎ ‎‏است و ممکن است یک خطا موجب قتل یک کسی بشود، یک خطا‏‎ ‎‏موجب به باد رفتن آبروی کسی بشود. اینها را باید بسیار نظر بکنید و‏‎ ‎‏بسیار دقت بکنید که این شغل در عین حالی که واجب است و لازم است‏‎ ‎‏ـ همه ما ـ در صورتی که به مقدار کفایت نباشد همه شرکت بکنند و بسیار‏‎ ‎‏شریف است، در عین حال، خوب، مسئولیتش هم بسیار زیاد است. و‏‎ ‎‏باید ان شاءالله همۀ آقایان جدیت بکنند که این قوّۀ قضاییه به آنطوری که‏‎ ‎

‏
‏‎

‎

‏‏شارع مقدس می خواهد، به آنطور عمل بشود.(32)‏

‏‏29 / 8 / 62‏

‏‏*  *  *‏

‏‏ ‏

‏‏ ‏

‏‏برگشتن از خطا‏

‏‏دستگاه قضایی و قضات محترم توجه داشته باشند که در حساسترین‏‎ ‎‏مکانِ نظام خدمت می کنند. خیلی سعی کنند تا حتی اشتباهی انجام‏‎ ‎‏ندهند. و در صورتی که متوجه اشتباه شدند، به هیچ وجه از برگشت از‏‎ ‎‏حکمشان خجالت نکشند؛ که خجالت در پیشگاه خداوند متعال بسیار‏‎ ‎‏سنگین تر از خجالت از مردم است.(33)‏

‏‏22 / 11 / 62‏

‏‏*  *  *‏

‏‏ ‏

‏‏ ‏

‏‏بی اعتنایی به تبلیغات سوء‏

‏‏آقایان شورای قضایی و قضات محترم در سراسر کشور باید احراز کرده‏‎ ‎‏باشند که در هر صورت از تبلیغات باطل و تهمتها و افتراها در امان‏‎ ‎‏نیستند. بنابراین، اعتنا به این امور و خدای نخواسته خروج از اعتدال و‏‎ ‎‏عدالت الهی و صراط مستقیم انحراف است و اجتناب از آن، وظیفۀ الهی‏‎ ‎‏است.(34)‏

‏‏22 / 11 / 63‏

‏‏*  *  *‏

‏‏ ‏

‏‏ ‏

‏‏قوۀ قضاییه، ناجی کشور‏

‏‏قوه قضاییه مشکلاتش بیشتر از سایر ارگانهاست، چرا که قوه قضاییه‏‎ ‎‏دخالت در اموری می کند که اختلافی است و اختلاف بین مردم هم‏‎ ‎‏تمام شدنی نیست. ناچار، همیشه یکی از دونفری که با یکدیگر اختلاف‏‎ ‎‏دارند ناراضی می رود. به همین جهت، کار بسیار مشکلی است و از طرفی‏‎ ‎‏هم، بسیار حساس و مورد توجه اسلام است. قوه قضاییه اگر از روی‏
‏‎

‎

‏‏موازین اسلامی ـ انسانی رفتار کند، کشور را می تواند نجات دهد.(35)‏

‏‏18 / 4 / 64‏

‏‏*  *  *‏

‏‏ ‏

‏‏ ‏

‏‏عمل به وظیفه‏

‏‏هرچه هست از اسلام است و از برکات وجود مبارک حضرت بقیة الله . ما،‏‎ ‎‏همۀ ما چیزی نیستیم. امیدوارم که خداوند شما را توفیق بدهد و من دعا‏‎ ‎‏می کنم به شما. و می دانم که مشکل قضا یک مشکل بسیار دست بالایی‏‎ ‎‏است و به این زودیها هم قابل حل نیست، ولی با همت آقایان و با وقت‏‎ ‎‏صرف کردن آقایان ان شاءالله که مشکلات قضا هم رفع می شود. و اگر‏‎ ‎‏فرض کنیم که نتوانستیم حل کنیم یا ما کارهایی را نتوانستیم انجام‏‎ ‎‏بدهیم، ما به وظیفه مان عمل می کنیم. و خدای تبارک و تعالی از ما‏‎ ‎‏بیشتر از آنچه قدرت داریم نمی خواهد. ما ان شاءالله که قدرت خودمان را‏‎ ‎‏صرف می کنیم و شما آقایان هم وقت خودتان را صرف می کنید. و قضا‏‎ ‎‏چون یک مسأله بسیار بسیار مشکل و مهمی است، باید در ناملایمات‏‎ ‎‏تأمل کنید و تحمل کنید و از خدای تبارک و تعالی بخواهید که شما را‏‎ ‎‏قدرت بدهد در اینکه حل کنید قضایا را.(36)‏

‏‏8 / 4 / 66 ‏

‏‏*  *  *‏

‏‏ ‏

‏‏ ‏

‏‏تأمین امنیت جامعه‏

‏‏قوۀ قضاییه که مسئولیت اجرای حدود و احکام الهی و در حقیقت بار‏‎ ‎‏سنگین تأمین امنیت جان و نوامیس و اموال و شخصیت یک جامعۀ‏‎ ‎‏انقلابی را به عهده دارد... باید جلوی تخریب و جنایات منافقین و‏‎ ‎‏ضدانقلاب واشاعۀ فحشا و منکرات و دزدیها و قتلها و موادمخدر را‏‎ ‎‏بگیرند.(37)‏

‏‏6 / 5 / 66 ‏

‏
‏‎

‎

‏‏حاکم نمودن قضای اسلامی‏

‏‏از مهمات امور مسألۀ قضاوت است که سر و کار آن با جان و مال و ناموس‏‎ ‎‏مردم است. وصیت اینجانب به رهبر و شورای رهبری آن است که در‏‎ ‎‏تعیین عالیترین مقام قضایی که در عهده دارند، کوشش کنند که‏‎ ‎‏اشخاص متعهد سابقه دار و صاحبنظر در امور شرعی و اسلامی و در‏‎ ‎‏سیاست را نصب نمایند. و از شورای عالی قضایی می خواهم امر قضاوت را‏‎ ‎‏که در رژیم سابق به وضع أسفناک و غم انگیزی درآمده بود با جدیت سر و‏‎ ‎‏سامان دهند؛ و دست کسانی که با جان و مال مردم بازی می کنند و آنچه‏‎ ‎‏نزد آنان مطرح نیست عدالت اسلامی است از این کرسی پراهمیت کوتاه‏‎ ‎‏کنند، و با پشتکار و جدیت بتدریج دادگستری را متحول نمایند؛ و قضات‏‎ ‎‏دارای شرایطی که، ان شاءالله با جدیت حوزه های علمیه مخصوصاً حوزۀ‏‎ ‎‏مبارکۀ علمیۀ قم تربیت و تعلیم می شوند و معرفی می گردند، به جای‏‎ ‎‏قضاتی که شرایط مقررۀ اسلامی را ندارند نصب گردند، که ان شاءالله ‏‎ ‎‏تعالی بزودی قضاوت اسلامی در سراسر کشور جریان پیدا کند.(38)‏

‏‏15 / 3 / 68‏

‏‏*  *  *‏

‏‏ ‏

‏‏ ‏

‏‏وظیفۀ علما و حقوقدانان‏

‏‏من که طلبه هستم اینجا، شما که از وکلای دادگستری و از علما هستید و‏‎ ‎‏قضات دادگستری که همین طور هستند، سایرین ـ همه ـ همه باید دست‏‎ ‎‏به هم بدهیم و این کشوری که دست ما دادند و همه چیزش فرو ریخته‏‎ ‎‏است، این را هرکس در حیطۀ خودش آباد کند. ‏

‏‏     البته وکلای دادگستری، حقوقدانها، باید بنشینند راجع به طرز‏‎ ‎‏دادگستری‏‏[‏‏برنامه ریزی کنند‏‏]‏‏... در هر صورت، شماها الآن موظفید،‏‎ ‎‏ملی، اسلامی، که بنشینید این دادگستری، دادگستری نیست! اصل این‏‎ ‎‏قضیه فرم غربی است منتها خوب عمل نمی توانند بکنند. ما عیب‏‎ ‎‏کارمان این است که از مسائل غربی وقتی می آوریم اینجا، در اینجا یک‏
‏‎

‎

‏‏نیمۀ غربی درست می شود و ناقص، و بعد هم برای مملکت ما مناسب‏‎ ‎‏نیست شما بنشینید، حقوقدانها، مطلعین، بنشینند با هم طرز‏‎ ‎‏دادگستری را درست کنند. دادگستری ما نمی تواند دادگستری سابق‏‎ ‎‏باشد. دادگستری ما باید روی موازین شرع باشد، قضاوت روی موازین‏‎ ‎‏شرع باید باشد. آنطور نمی شود... طرز دادگستری را باید شماها بنشینید‏‎ ‎‏با هم، قضات و شماها و همه، تفکر کنید و طرز دادگستری را طوری کنید‏‎ ‎‏که این مراتب نباشد: امروز حکم بکند فردا برود آنجا، بعد برود آنجا، بعد‏‎ ‎‏از سر برگردد اینجا، دوباره برود آنجا! اینها همه تضییع اوقات است و‏‎ ‎‏تضییع اموال است. اینها باید اصلاح بشود. البته کار مشکل است و‏‎ ‎‏نمی شود یک روز و دو روز بشود؛ لکن نباید مأیوس شد.(39)‏‎[5]‎

‏‏7 / 12 / 57‏

‏‏*  *  *‏

‏‏ ‏

‏‎ ‎

‏‎

‎

• )) آیت الله موسوی اردبیلی، دادستان کل کشور و شهید آیت الله دکتر بهشتی، رئیس دیوان عالی کشور.
• )) هیأت پیگیری فرمان هشت ماده ای حضرت امام.
• )) حضرت امام(س) در تاریخ 24 / 9 / 61 پیام بسیار مهمی در خصوص رسیدگی به مشکلات دستگاه قضایی در هشت ماده صادر فرمودند و نخست وزیر و رئیس دیوان عالی کشور را مأمور تشکیل هیأتی برای رسیدگی به این امور کردند. این حکم در ص 115 ـ 119 همین کتاب درج شده است.
• )) «بهترین قضاوت کننده در بین شما علی است»؛ بحارالأنوار؛ ج 46، ص 309.
• علاوه بر موارد مذکور برای اطلاع از مواضع حضرت امام رجوع شود به:     1. صحیفه امام؛ ج 8، ص 120.     2. همان؛ ج 15، ص 387 ـ 388.     3. همان؛ ج 19، ص 155 ـ 156.