بخش اول: سیاست خارجی

7. اصل نه شرقی نه غربی

7. اصل نه شرقی نه غربی

‏ ‏

‏ ‏

‏ ‏

‏ ‏

عدم اتکا به غرب و شرق

‏     ‏‏ملت ایران بدون اتکا به غرب و شرق می خواهد روی پای خود‏‎ ‎‏بایستد و بر سرمایه های مذهبی و ملی خود استوار باشد.(72)‏

23 / 9 / 57 

*  *  *

‏ ‏

‏ ‏

‏ ‏

‏ ‏

رفتار عادلانه محور روابط با شرق و غرب

‏     ‏‏ما به هیچ طرفی از دو طرف شرق و غرب تمایلی نداریم و ما با‏‎ ‎‏همه روابطی علی السواء داریم و با همه رفتاری عادلانه داریم، البته‏‎ ‎‏در صورتی که آنها عدالت را در رابطه با ما رعایت کنند.(73)‏

20 / 10 / 57 

*  *  *

‏ ‏

‏ ‏

‏ ‏

‏ ‏

عدم گرایش به سوی غرب و شرق

‏     ‏‏سؤال:‏‏ [‏‏موضع شما در مقابل دو اردوگاه شرق و غرب چگونه‏‎ ‎‏خواهد بود؟‏‏]‏

‏جواب: دولت اسلامی ما آزاد و مستقل خواهد بود. و تعادل قوا در‏‎ ‎‏این منطقه از جهان به هیچ وجه نباید تغییر یابد. ما نه به سوی غرب‏‎ ‎‏و نه به طرف شرق گرایش خواهیم داشت و می خواهیم یک‏‎ ‎‏جمهوری بیطرف و غیرمتعهد باشیم. ما می خواهیم روابط دوستانه‏‎ ‎‏با همۀ کشورها داشته باشیم، مادام که آنها در امور داخلی ما‏‎ ‎‏مداخله نکنند.(74)‏

27 / 10 / 57 

*  *  *

‏ ‏

تعیین سرنوشت خویش

‏     ما می خواهیم که سرنوشت ما را خودمان تعیین کنیم نه‏

کتابسیاست خارجی و روابط بین الملل از دیدگاه امام خمینی (س)صفحه 28
‏سفارت امریکا و سفارت شوروی. ما می خواهیم که مملکت‏‎ ‎‏خودمان را خودمان تعمیر کنیم نه یهودیها و اسرائیل.(75)‏

‏ ‏

19 / 11 / 57 

*  *  *

‏ ‏

‏ ‏

معنای نه شرقی نه غربی

‏     ‏‏اینکه جوانان ما می گویند «نه شرق و نه غرب»، معنایش این‏‎ ‎‏است که هیچ کدام در ایران دخالت نکنند؛ و این کاملاً بجا و بحق‏‎ ‎‏است.(76)‏

22 / 3 / 58 

*  *  *

‏ ‏

‏ ‏

‏ ‏

‏ ‏

حفظ استقلال

‏     ‏‏ما الآن مستقلّیم. مملکت مال خود شماست. نه شرق، نه‏‎ ‎‏غرب، نه قدرتهای بزرگ، هیچ کدام تصرف در اینجا ندارند و‏‎ ‎‏نمی توانند داشته باشند. با همان قدرتی که شما بیرونشان کردید، با‏‎ ‎‏همان قدرت حفظ می کنید استقلال خودتان را، حفظ می کنید‏‎ ‎‏آزادی خودتان را، و حفظ می کنید رژیم حاضر که جمهوری‏‎ ‎‏اسلامی است. شماها هیچ نگرانی نداشته باشید.(77)‏

13 / 8 / 58 

*  *  *

‏ ‏

‏ ‏

‏ ‏

‏ ‏

استقلال کامل و نیاز به قطع وابستگی

‏     ‏‏آزادی و جمهوری اسلامی برقرار شده اما استقلال کامل‏‎ ‎‏نیازمند قطع وابستگی به شرق و غرب است و آن هم هدفی است‏‎ ‎‏که ما به آن خواهیم رسید.(78)‏

15 / 10 / 58 

*  *  *


کتابسیاست خارجی و روابط بین الملل از دیدگاه امام خمینی (س)صفحه 29

جایگزینی شوروی بجای آمریکا در ایران

‏     ‏‏ما امریکا را بیرون کردیم که دولتی اسلامی به وجود آوریم، نه‏‎ ‎‏اینکه شوروی را جانشین آن کنیم. شعارهای ملت ما این حقیقت را‏‎ ‎‏جلوه گر می سازد. ما مرتباً گفته ایم نه غرب و نه شرق. اگر روزی‏‎ ‎‏شوروی به ما فشار آورد، با همان نیروئی با آن مقابله خواهیم کرد‏‎ ‎‏که به ما امکان بیرون راندن امریکا را داد یعنی نیروی ایمان.(79)‏

15 / 10 / 58 

*  *  *

‏ ‏

‏ ‏

‏ ‏

‏ ‏

سازش، خیانت به اسلام و مسلمین

‏     ‏‏ملت عزیز ایران، شما شرق تجاوزگر و غرب جنایتکار را به‏‎ ‎‏وحشت انداخته، هیچ گاه با هیچ قدرتی سازش نکنید که یقین دارم‏‎ ‎‏نمی کنید. و هر کس در هر مقام که خیال سازش با شرق و غرب را‏‎ ‎‏داشت بی محابا و بدون هیچ ملاحظه او را از صفحۀ روزگار‏‎ ‎‏براندازید، که سازش با شرق و غرب خودباختگی است و خیانت‏‎ ‎‏به اسلام و مسلمین است.(80)‏

22 / 11 / 58 

*  *  *

‏ ‏

‏ ‏

‏ ‏

‏ ‏

ادامه مبارزه تا قطع وابستگی

‏     ‏‏من بارها گفته ام و در این روز بزرگ می گویم ‏‏[‏‏تا‏‏]‏‏ قطع تمام‏‎ ‎‏وابستگیها به تمام ابرقدرتهای شرق و غرب، مبارزات‏‎ ‎‏آشتی ناپذیرانۀ ملت ما علیه مستکبرین ادامه دارد.(81)‏

22 / 11 / 58 

*  *  *

‏ ‏

حفظ سیاست نه شرقی و نه غربی

‏     سیاست «نه شرقی و نه غربی» را در تمام زمینه های داخلی و‏‎ ‎‏روابط خارجی حفظ کنید و کسی را که خدای نخواسته به شرق و‏

کتابسیاست خارجی و روابط بین الملل از دیدگاه امام خمینی (س)صفحه 30

‏یا به غرب گرایش دارد هدایت کنید و اگر نپذیرفت، او را منزوی‏‎ ‎‏نمایید. و اگر در وزارتخانه ها و نهادهای دیگر کشور چنین گرایشی‏‎ ‎‏باشد که مخالف مسیر اسلام و ملت است اول هدایت و در‏‎ ‎‏صورت تخلف، استیضاح نمایید که وجود چنین عناصر توطئه گر‏‎ ‎‏در رأس امور یا در قطبهای حساس، موجب تباهی کشور خواهد‏‎ ‎‏شد.(82)‏

7 / 3 / 59 

*  *  *

‏ ‏

‏ ‏

‏ ‏

‏ ‏

خودباوری و رهایی از شرق و غرب

‏     ‏‏نویسنده های ما بهترین خدمتشان امروز این است که این ملتی‏‎ ‎‏که ایستاده در مقابل شرق و غرب و نمی خواهد تحت نظام شرق یا‏‎ ‎‏نظام غرب باشد، امیدبه آنها بدهند که می توانید تا آخر وابسته به‏‎ ‎‏شرق و غرب نباشید.(83)‏

29 / 10 / 59 

*  *  *

‏ ‏

‏ ‏

‏ ‏

‏ ‏

اسلام خواهی اساس شعار نه شرقی نه غربی

‏     ‏‏تمام قدرتهایی که شرق و غرب، در شرق و غرب زندگی‏‎ ‎‏می کنند، شرقی یا غربی هستند و تمام وابستگان آنها امروز با این‏‎ ‎‏جمهوری اسلامی به اعتبار اینکه برنامۀ این جمهوری، اسلام‏‎ ‎‏است و اسلام برای جلوگیری از همۀ ظلمها و ستمها و تعدیها و‏‎ ‎‏چپاولها آمده است، تمام اینها با ملت ما مخالف اند. و شما در‏‎ ‎‏مقابل همۀ آنها ایستاده اید و مشت خودتان را گره کرده اید و از اول‏‎ ‎‏گفتید: «نه شرقی و نه غربی»، نه به طرف شرق ما می رویم و نه به‏‎ ‎‏طرف غرب، ما استقلال داریم، آزادی، آن طوری که در اسلام‏‎ ‎‏است داریم و جمهوری اسلامی را می خواهیم. و بحمدالله ، تاکنون‏

کتابسیاست خارجی و روابط بین الملل از دیدگاه امام خمینی (س)صفحه 31

‏موفق بوده اید و اساس ظلم و ستم را از کشور خودتان زدوده اید و‏‎ ‎‏آنهایی ‏‏[‏‏را‏‏]‏‏ که اساس بودند برای ستمکاری و چپاولگری. با دست‏‎ ‎‏توانای شما و با قدرت اسلامی شما، همه رخت بر بستند و اگر‏‎ ‎‏تفاله هایی هم باشند، آنها هم خواهند رفت.(84)‏

27 / 5 / 60 

*  *  *

‏ ‏

‏ ‏

‏ ‏

‏ ‏

صراط مستقیم، نه شرقی و نه غربی

‏     ‏‏انقلابهایی که در دنیا واقع شده است یا گرایش به راست‏‎ ‎‏داشته اند، راستی ها با او موافقت می کرده اند و اگر مخالفتی بوده‏‎ ‎‏است از چپی ها بوده است. یا گرایش به چپ داشته اند؛ بعکس‏‎ ‎‏بوده است. لکن اسلام چون نه شرقی و نه غربی است و صراط‏‎ ‎‏مستقیم است، جمهوری اسلامی هم با همان برداشت از اسلام‏‎ ‎‏متحقق شده است و امروز چون نه چپی است، چپی ها با او‏‎ ‎‏مخالفند و نه راستی است، راستیها با او مخالفند. (85)‏

26 / 2 / 61 

*  *  *

‏ ‏

‏ ‏

‏ ‏

‏ ‏

پیامدهای اعمال سیاست نه شرقی نه غربی

‏     ‏‏شما می بینید که جمهوری اسلامی ایران که از ابتدا با آوای «نه‏‎ ‎‏شرقی و نه غربی» برای استقلال و آزادی و جمهوری اسلامی‏‎ ‎‏برپاخاست و انقلاب کرد و پیروز شد، تمام منحرفین و قدرتهای‏‎ ‎‏کافر در مقابلش جبهه گرفتند و علیه آن از خارج و داخل به وسیلۀ‏‎ ‎‏تفاله ها و انگلها و گروهکهای منافق ملحد به کارشکنی و شرارت‏‎ ‎‏پرداختند، و تمامی بوقهای تبلیغاتی علیه انقلاب اسلامی ایران به‏‎ ‎‏صدا درآمدند و دستگاههای نفاق افکن بین مسلمانان به تکاپو‏‎ ‎‏برخاستند و سیل تهمت و افترا به وسیلۀ موجهای استعماری به‏

کتابسیاست خارجی و روابط بین الملل از دیدگاه امام خمینی (س)صفحه 32

‏سوی جمهوری اسلامی ایران جاری گردید و کمکهای بیدریغ‏‎ ‎‏تبلیغاتی و تسلیحاتی از هر طرف به سوی رژیم عراق برای‏‎ ‎‏سرکوبی اسلام سرازیر شد.(86)‏

27 / 6 /  / 60 

*  *  *

‏ ‏

‏ ‏

‏ ‏

‏ ‏

ایران آزاد و مستقل برپایه شرافت انسانی 

‏     ‏‏نه، ما با هیچ کدام از ابرقدرتها و قدرتها سر سازش نداریم، نه‏‎ ‎‏تحت سلطۀ امریکا می رویم و نه زیر بار شوروی. ما مسلمانیم و‏‎ ‎‏می خواهیم زندگی کنیم. ما می خواهیم زندگی فقیرانه داشته‏‎ ‎‏باشیم، ولی آزاد و مستقل باشیم. ما این پیشرفت و تمدنی که‏‎ ‎‏دستمان پیش اجانب دراز باشد را نمی خواهیم. ما تمدنی را‏‎ ‎‏می خواهیم که بر پایۀ شرافت و انسانیت استوار باشد و بر این پایه،‏‎ ‎‏صلح را حفظ نماید. ابرقدرتها می خواهند انسانیت انسانها را تحت‏‎ ‎‏سلطه قرار دهند و ما و شما و هر مسلمانی مکلف است در مقابل‏‎ ‎‏آنها بایستد و سازش نکند و طرحهایی از قبیل طرح سادات و فهد‏‎ ‎‏را رد کند. بر ما واجب است که اینگونه طرحها را، که به نفع‏‎ ‎‏مستضعفین نیست، محکوم نماییم. ‏

‏     من به شما اطمینان می دهم که مسائل ما از شما جدا نیست.‏‎ ‎‏ولی شما خوب می دانید که امریکا و عوامل داخلی اش یک لحظه‏‎ ‎‏ما را آرام نگذاشتند. لذا، اگر ما به شما کمک شایانی نکردیم،‏‎ ‎‏چون گرفتار این جنایتکاران هستیم. ما لبنان را از خودمان می دانیم.‏‎ ‎‏شیعیان لبنان و ایران و مسلمانان همۀ جهان یکی هستند.(87)‏

6 / 8 / 60 

*  *  *

‏ ‏


کتابسیاست خارجی و روابط بین الملل از دیدگاه امام خمینی (س)صفحه 33

ایران و بلوک بندی نظام بین الملل

‏     ‏‏و بحمدالله ، ملت ایران یک امر استثنایی است امروز و یک‏‎ ‎‏ملت استثنایی که شبیه ندارد. امروز شما نمی توانید یک کشوری را‏‎ ‎‏پیدا بکنید که تمام شعارهایش «نه شرقی و نه غربی» است؛ یا از‏‎ ‎‏بلوک شرق اند به طور رسمی یا از بلوک غرب اند به طور رسمی و‏‎ ‎‏یا وابسته اند به طور پنهان. همان غیر متعهدها هم باور نکنید که غیر‏‎ ‎‏متعهدند. اگر در بینشان ‏‏[‏‏غیر متعهد واقعی‏‏]‏‏ پیدا بشود، بسیار نادر‏‎ ‎‏است. و ما امروز مواجهیم با شرق و غرب و بلوک شرق و بلوک‏‎ ‎‏غرب و همۀ قدرتهایی که در منطقه ها، در سرتاسر دنیا قدرت در‏‎ ‎‏دست آنهاست.(88)‏

3 / 5 / 61 

*  *  *

‏ ‏

‏ ‏

‏ ‏

‏ ‏

ایران و سیاست تحت الحمایگی

‏     ‏‏این کشور ما که قیام کرد، از اول هم که قیام کرد، جمهوری‏‎ ‎‏اسلامی و استقلال کامل و «نه شرقی و نه غربی» را اعلام به دنیا‏‎ ‎‏کرد و از اول اعلام کرد به دنیا که ما نه تحت حمایت امریکا و نه‏‎ ‎‏تحت حمایت شوروی و نه تحت حمایت هیچ قدرتی نیستیم؛‏‎ ‎‏ماییم و تحت عنایات خدای تبارک و تعالی و پرچم توحید که همان‏‎ ‎‏پرچم امام حسین ـ علیه السلام ـ است. (89)‏

25 / 7 / 61 

*  *  *

‏ ‏

‏ ‏

‏ ‏

‏ ‏

اسلامی بودن شعار نه شرقی نه غربی

‏     ‏‏بعضی از آنها مسائل اسلامی را یک مسائلی می دانند که با‏‎ ‎‏تمدن شرق چون مخالف است و با تمدن غرب چون مخالف است‏‎ ‎‏از این جهت، ارتجاعی است. پیشرفتگی را آنها به این می دانند که‏‎ ‎‏یا تابع غرب باشند و غربزده و یا تابع شرق باشند و شرقزده. و‏

کتابسیاست خارجی و روابط بین الملل از دیدگاه امام خمینی (س)صفحه 34

‏امروز که ایران دست رد به سینۀ هر دو گروه زده است و نه متمایل‏‎ ‎‏به شرق است و نه متمایل به غرب و می خواهد انسانی زندگی‏‎ ‎‏کند، با شرافت و ارزندگی انسان شروع کند به کار.(90)‏

22 / 12 / 61 

*  *  *

‏ ‏

‏ ‏

‏ ‏

‏ ‏

بلوک بندی شدن کشورها در نظام بین المللی

‏     ‏‏هیچ کشوری را شما سراغ ندارید که از ابرقدرتی بریده باشد و‏‎ ‎‏به ابرقدرت دیگری اتصال پیدا نکرده باشد. بی استثنا تمام‏‎ ‎‏کشورهای دنیا یا در تحت سلطۀ مستقیم یا غیرمستقیم این‏‎ ‎‏ابرقدرت اند یا در تحت سلطۀ مستقیم یا غیرمستقیم آن ابرقدرت.‏‎ ‎‏و شما تنها هستید در دنیا که فاتحۀ هر دو را خواندید و دست هر‏‎ ‎‏دو را کوتاه کردید و می خواهید شما خودتان باشید. می خواهید‏‎ ‎‏مستقل باشید. می خواهید آزاد باشید. می خواهید آن قید و‏‎ ‎‏بندهایی که برای کشور شما در زمان طاغوت درست شده بود از‏‎ ‎‏آنها همان طور که رهایی پیدا کردید، رها باشید تا آخر، و این با‏‎ ‎‏جدیت خود شماست، با تلاش خود شماست برای‏‎ ‎‏همۀ کارها.(91)‏

1 / 8 / 62 

*  *  *

‏ ‏

‏ ‏

‏ ‏

‏ ‏

شعار جوانان، نه شرقی نه غربی

‏     ‏‏روش اسلام و طریقۀ اسلام همان است که از اول در تبلیغات‏‎ ‎‏اسلامی و در شعارهای شما جوانهای عزیز در سرتاسر کشور بود‏‎ ‎‏که ما استقلال می خواهیم و آزادی و جمهوری اسلامی. این شعار‏‎ ‎‏«نه شرقی و نه غربی» که در همین شعار هست، در همۀ قشرهای‏‎ ‎‏ملت از آن روستاهای دور افتاده تا مرکزها به گوش می خورد و هر‏

کتابسیاست خارجی و روابط بین الملل از دیدگاه امام خمینی (س)صفحه 35

‏روز طنین انداز است.(92)‏

1 / 3 / 66 

*  *  *

‏ ‏

‏ ‏

‏ ‏

‏ ‏

رویارویی ایران با قطب بندی نظام بین المللی

‏     ‏‏این انقلاب اسلامی یک انقلاب عادی نیست و متکی به هیچ‏‎ ‎‏یک از دو قطب شرق و غرب نمی باشد، از این جهت، ویژگیهای‏‎ ‎‏خاص خود را داشته و دارد. و با پیمودن صراط مستقیمِ «لاشرقیه و‏‎ ‎‏لاغربیه» در مقابل هر دو قطب ایستاده است و از هیچیک از‏‎ ‎‏قدرتهای افسانه ای نهراسیده است که همین موجب پیروزیهای‏‎ ‎‏معجزه آسایش گردید؛ گر چه موجب توطئه ها و آتش افروزیهای‏‎ ‎‏فراوان علیه خودش هم شد لکن در هیچ مرحله ای عقبگرد‏‎ ‎‏نکرد.(93)‏

7 / 3 / 63 

*  *  *

‏ ‏

‏ ‏

‏ ‏

‏ ‏

ایران و سیاست عدم تعهد

‏     ‏‏ما هیچ کشوری مثل ایران سراغ نداریم که این طور، دنیا و‏‎ ‎‏شرق و غرب به آن نظر داشته باشند، و مستقل بوده و بگوید ما نه‏‎ ‎‏با امریکا کار داریم و نه با شوروی و ما خودمان هستیم.(94)‏

6 / 8 / 63 

*  *  *

‏ ‏

‏ ‏

‏ ‏

‏ ‏

سیاست عدم تعهد کشورهای اسلامی

‏     ‏‏شعار «نه شرقی و نه غربی» ما، شعار اصولی انقلاب اسلامی‏‎ ‎‏در جهان گرسنگان و مستضعفین بوده و ترسیم کنندۀ سیاست‏‎ ‎‏واقعیِ عدم تعهد کشورهای اسلامی کشورهایی است که در آیندۀ‏‎ ‎‏نزدیک و به یاری خدا اسلام را به عنوان تنها مکتب نجاتبخش‏

کتابسیاست خارجی و روابط بین الملل از دیدگاه امام خمینی (س)صفحه 36

‏بشریت می پذیرند و ذره ای هم از این سیاست عدول نخواهد شد‏‎ ‎‏و کشورهای اسلامی ومردم مسلمان جهان نباید وابسته به غرب و‏‎ ‎‏اروپا و امریکا و نه وابسته به شرق، شوروی، که ان شاءالله تعالی به‏‎ ‎‏خدا و رسول خدا و امام زمان وابسته است و به طور قطع و یقین،‏‎ ‎‏پشت کردن به این سیاست بین المللی اسلام، پشت کردن به آرمان‏‎ ‎‏مکتب اسلام و خیانت به رسول خدا ـ صلی الله علیه و آله وسلم ـ‏‎ ‎‏و ائمۀ هدی ـ علیهم السلام ـ است ونهایتاً مرگ کشور و ملت ما و‏‎ ‎‏تمامی کشورهای اسلامی است و کسی گمان نکند که این شعار،‏‎ ‎‏شعار مقطعی است که این سیاست، ملاک عمل ابدی مردم ما و‏‎ ‎‏جمهوری اسلامی ما و همۀ مسلمانان سرتاسر عالم است. چرا که‏‎ ‎‏شرط ورود به صراط نعمت، حق برائت و دوری از صراط گمراهان‏‎ ‎‏است که در همۀ سطوح و جوامع اسلامی باید پیاده شود.(95)‏

6 / 5 / 66 

*  *  *

‏ ‏

‏ ‏

‏ ‏

‏ ‏

سیاست نه شرقی نه غربی قوام جمهوری اسلامی

‏     ‏‏بر هیچ یک از مردم و مسئولین پوشیده نیست که دوام و قوام‏‎ ‎‏جمهوری اسلامی ایران بر پایۀ سیاست نه شرقی و نه غربی‏‎ ‎‏استوار است و عدول از این سیاست، خیانت به اسلام و مسلمین و‏‎ ‎‏باعث زوال عزت و اعتبار و استقلال کشور و ملت قهرمان ایران‏‎ ‎‏خواهد بود.(96)‏

11 / 7 / 67 

*  *  *

‏ ‏

‏ ‏

‏ ‏

‏ ‏

پایداری در اصول نه شرقی نه غربی

‏     ‏‏تا من هستم از اصول نه شرقی و نه غربی عدول نخواهم کرد،‏‎ ‎‏تا من هستم دست ایادی امریکا و شوروی را در تمام زمینه ها کوتاه‏

کتابسیاست خارجی و روابط بین الملل از دیدگاه امام خمینی (س)صفحه 37

‏می کنم.(97)‏‎[1]‎

3 / 12 / 67 

*  *  *

‎ ‎

کتابسیاست خارجی و روابط بین الملل از دیدگاه امام خمینی (س)صفحه 38

  • )) علاوه بر موارد مذکور برای اطلاع بیشتر در این مبحث رجوع شود به:1ـ صحیفه نور،     ج 2،     ص 50؛          صحیفه امام،     ج 3،     ص 6ـ375.2ـ صحیفه نور،     ج 2،     ص 113؛     صحیفه امام،     ج 3،     ص 5ـ484.3ـ صحیفه نور،     ج 2،     ص 221؛     صحیفه امام،     ج 4،     ص 174.4ـ صحیفه نور،     ج 2،     ص263؛          صحیفه امام،     ج 4،     ص 3ـ242.5ـ صحیفه نور،     ج 3،     ص 159؛     صحیفه امام،     ج 4،     ص 508.6ـ صحیفه نور،     ج 5،     ص 102؛     صحیفه امام،     ج 6،     ص 190.7ـ صحیفه نور،     ج 8،     ص 91؛          صحیفه امام،     ج 9،     ص 5ـ24.8ـ صحیفه نور،     ج 8،     ص 233؛     صحیفه امام،     ج 9،     ص 277.9ـ صحیفه نور،     ج 12،     ص 119-120؛صحیفه امام،ج 12،     ص 1ـ350.10ـ صحیفه نور،     ج 12،     ص 131؛     صحیفه امام،     ج 12،     ص 366.11ـ صحیفه نور،     ج 13،     ص 191؛     صحیفه امام،     ج 13،     ص 6ـ385.12ـ صحیفه نور،     ج 13،     ص 194؛     صحیفه امام،     ج 13،     ص 390.13ـ صحیفه نور،     ج 15،     ص 5؛          صحیفه امام،     ج 14،     ص 40ـ439.14ـ صحیفه نور،     ج 19،     ص 2؛          صحیفه امام،     ج 18،     ص 440.15ـ صحیفه نور،     ج 22،     ص 264؛     صحیفه امام،     ج 11،     ص 8ـ157.