توبه
توبه، مقام نخستین در عرفان عملی است و در لغت به معنای دست کشیدن از گناه و
بازگشتن به طریق حق است، و به تعبیر دیگر بازگشت به پشیمانی از گناه
کتابیک ساغر از هزار: سیری در عرفان امام خمینی (س)صفحه 165
است. به تعبیر خواجه قشیری توبه در لغت به معنی بازگشتن است و در شرع به معنی بازگشتن از نکوهیده ها به پسندیده هاست. اما در اصطلاح عرفانی و عرفان عملی یکی از مقامات اولیه سالک الی اللّه است. بدین معنی که انسان پس از بیداری به تعبیر عرفانی، «یقظه» ـ طالب سفر می شود، سفری به درون برای یافتن خود، نهایتاً یافتن محبوب و معشوق گمشده. حرکتی از نقص به سوی کمال از بیراهه بازمی گردد، گرد و غبار کدورت و جهل و سرگشتگی و انحراف را از خود می زداید تا در مسیر اصلی هدایت قرارگیرد. پس، توبه رجوع و بازگشت از کژی و نافرمانی است به سوی راستی و فرمانبرداری، بازگشت از جهل است به سوی علم، بازگشت از معصیت است به طاعت. پس، درمی یابیم که «توبه» مقامی در آغاز راه است و در اصطلاح عرفا از «بدایات» محسوب می شود؛ و چون سالک در ابتدای راه متوجه خطرات و آفات می شود، به فکر فراهم ساختن زاد و توشۀ سفر معنوی خود می افتد و به نوشته های علمای اخلاق که در حقیقت سفرنامۀ معنوی سالکان است رجوع می کند.
کتابیک ساغر از هزار: سیری در عرفان امام خمینی (س)صفحه 166