ارتحال حجت الاسلام والمسلمین سید احمد خمینی

‏‏مناسبت: ارتحال حجت الاسلام والمسلمین سید احمد خمینی‏

‏‏ ‏

‏‏او چون ماه، در کنار آفتاب بود‏

‏‏غم از دست دادن دوست، یار و یاور، همراه و همسر، غم کمی نیست.‏‎ ‎‏بخصوص که این عزیز، مورد قبول و اعتماد و احترام همگان باشد و از آن‏‎ ‎‏مهمتر، یادگار امام هم باشد. زمانی که در کار تهیه و تدارک ویژه نامه‏‎ ‎‏چهلمین روز مرحوم حاج احمد آقا خمینی بودیم، همسر محترمه ایشان‏‎ ‎‏ـ سرکار خانم فاطمه طباطبایی علی رغم شرایط روحی دشوار، به گفتگو با‏‎ ‎‏«ندا» نشستند؛ و چون حرفها و نظرهایشان از عمق وجود و از سوز دل بر‏‎ ‎‏می آمد، لاجرم بر دلها نشست.‏

‏‏     اینک با آرزوی اجر جزیل برای آن مرحوم و صبر جمیل برای‏‎ ‎‏وابستگانشان خاصّه سرکار خانم فاطمه طباطبایی، گفتگو را با اشعاری از‏‎ ‎‏محتشم ـ به عنوان حسن مطلع که توسط ایشان قرائت گردید، تقدیم‏‎ ‎‏می داریم.‏

‏‏بسم اللّه الرحمن الرحیم‏

‏‏کجایی ای گل گلزار زندگانی من‏

‏‏کجایی ای ثمر نخل شادمانی من‏

‏
‏‎

‏‏ ‏

‏‏ز دیده تا شدی ای شاخ ارغوان پنهان‏

‏‏به خون نشانده مرا اشک ارغوانی من‏

‏‏بیا ببین که چه سان بی بهار عارض تو‏

‏‏به خون دل شده تر چهرۀ جوانی من‏

‏‏اجل که خواست ترا جان ستاند از ره کین‏

‏‏چرا نخست نیامد به جان ستانی من‏

‏‏چو در وفات نمردم چه لاف مهر زنم‏

‏‏که خاک بر سر من باد و مهربانی من‏

‏‏ز شربتی که چشیدی مرا بده قدری‏

‏‏که بی وجود تو تلخ است زندگانی من‏

‏‏چو مرگ همچون تویی دیدم و ندادم جان‏

‏‏زمانه شد متحیر ز سخت جانی من‏

‏‏که هر که جان رَوَدش زنده چون تواند بود‏

‏‏چراغ مرده فروزنده چون تواند بود‏

‏‏     ‏‏سخن گفتن در مورد وجود و شخصیتی که چون ماه در کنار و جوار‏‎ ‎‏آفتاب قرار گرفته بود دشوار است؛ چرا که درخشندگی خورشید تابناک‏‎ ‎‏امام عزیز، مجال شناخت جامع و واقعی این عزیز سفر کرده را فراهم‏‎ ‎‏نساخته بود.‏

‏‏به نظر من حق ناسپاسی است اگر جلوه های بارز و ویژگیهای کم نظیر و‏‎ ‎‏خصلتهای روحی و برجستگیهای ذاتی او بازگو نشود. در این گفتگوی‏‎ ‎‏کوتاه و در این مجال اندک و در این شرایط روحی خاص که فعلاً در آن‏‎ ‎‏قرار دارم، همه و همه امکان عرضه و برشمردن و آشکار ساختن عناصر‏‎ ‎‏اصلی شخصیت همسر سفر کرده ام را فراهم نمی سازد. با وجود همۀ اینها‏
‏‎

‏‏     گفتم، چه در طول دوران مبارزات سیاسی علیه حکومت شاهنشاهی‏‎ ‎‏و چه در جریان انقلاب و چه در دوران بعد از پیروزی، هیچ گاه زمان و‏‎ ‎‏شرایط اجتماعی برای نمایش شخصیت او مناسب نبود. قبل از انقلاب و‏‎ ‎‏در دوران مبارزات حاد و سخت سیاسی، به حکم لزوم اصل مخفی کاری‏‎ ‎‏و گریز از تیررس خاص دشمن که معلول خفقان و اختفای حقایق و‏‎ ‎‏مستلزم ضرورت حفظ چهره های انقلابی بود، اکثر بزرگان و اندیشمندان‏‎ ‎‏و سیاسیون انقلابی جبراً در گمنامی و به دور از دیدگان اکثریت و عامۀ‏‎ ‎‏مردم، خاصه دیدگان نامحرم و پلید دشمن و کارگزاران آن می زیستند. بعد‏‎ ‎‏از سقوط حکومت جور و پیروزی انقلاب، به سبب حضور بی وقفۀ او در‏‎ ‎‏کنار امام و نیز به دلیل آنکه مریدی بود که حقیقتاً ارادۀ خود را در ارادۀ‏‎ ‎‏مرادش محو ساخته بود، مجالی فراهم نبود و او نیز بر آن نبود که خود را‏‎ ‎‏مطرح سازد و جلوه های ناپیدای وجودش را نمایش دهد. جز یاران‏‎ ‎‏نزدیک و قدیمی و دیگر بزرگانی که همچو او، خود را در شخصیت‏‎ ‎‏حضرت امام محو ساخته بودند، دیگران اعم از دوست و آشنا و خویش و‏‎ ‎‏بیگانه مجال آشنایی با عنصر اصلی شخصیت او را نیافتند.‏

‏‏     او از اینکه خودش مطرح شود، سخت گریزان بود. این افتخار، او را‏‎ ‎‏کفایت می کرد که مشاوری امین و یاری به تمام معنی فداکار برای حضرت‏‎ ‎‏امام باشد. کسانی که امام را شناخته اند و خداباوری و خدامحوری اعمال‏‎ ‎‏و افکار معظم له را به یقین دریافته اند به خوبی می دانند که امام همه چیز را‏‎ ‎‏فدای حق و مصالح حق می نمود.‏

‏‏     قرابت و نزدیکی سببی و نسبی، هرگز باعث نمی شد که امام عزیز در‏‎ ‎‏آنچه به وظایف الهی و شرعی مربوط می گردید، مراعات عواطف فردی‏
‏‎

‏‏     همچنان که در ابتدا عرض کردم در این مجال، بر آن نیستم که به‏‎ ‎‏توصیف شخصیت او بپردازم، و بر این باورم که اگرچه خود او مایل نبود‏‎ ‎‏گامی و قدمی در راه معرفی و عرضۀ خویش بردارد، و همیشه از سرمایۀ‏‎ ‎‏وجودی خودش برای ترفّع و ترویج دیگران مایه می گذاشت؛ اما خدای‏‎ ‎‏متعال را صمیمانه سپاس می گویم که ذات اقدس و رحیم او، قلوب‏‎ ‎‏مؤمنین و مردم عزیز را چه در داخل و چه در خارج از کشور متوجه او‏‎ ‎‏گردانید. آن سان که هرگز تصور آن را در زمان حیاتش نمی کردند و شاید‏‎ ‎‏بر میزان این عشق پاک و علاقۀ بی ریا نسبت به او آگاهی نداشتند، و مگر‏‎ ‎‏از خدای منان جز این انتظار می رود؟ او که بهترین پاداش دهنده است،‏‎ ‎‏اجر و پاداش اعمالی را که در جهت رضای او و تقرّب به درگاه او صورت‏‎ ‎‏می پذیرد، به بهترین وجه خواهد داد. بگذرم که مطلب طولانی شد. با‏‎ ‎‏دعایی برای آن عزیز، منتظر سؤال شما هستم.‏

‏‏ترا به سایۀ طوبٰی و سدره جا بادا‏

‏‏نوید آیه طوبٰی لهم بادا‏

‏‏زلال رحمت حق تا بود به خلد روان‏

‏‏روان پاک تو در جنّت العلا بادا‏

‏
‏‎

‏‏ ‏

‏‏اگرچه آتش بیگانگی زدی بر من‏

‏‏به بحر رحمت حق، جانت آشنا بادا‏

‏‏     چه سالی با ایشان ازدواج کردید و آیا با ایشان نسبتی داشتید؟‏

‏‏     ‏‏ـ در سال 1349 (ه . ش) ازدواج کردم و نسبتی هم با ایشان نداشتم.‏‎ ‎‏گرچه هر دو، خانوادۀ یکدیگر را می شناختیم. در مورد انتخاب ایشان،‏‎ ‎‏پدر بزرگوارم با من به تفصیل صحبت کردند. خصوصیات او را تا آنجا که‏‎ ‎‏می شناختند برایم توضیح دادند و بر این نکته تأکید کردند که زندگی من با‏‎ ‎‏او یک زندگانی عادی نخواهد بود. حوادث ممکن الوقوع فراوانی سر راه‏‎ ‎‏من و او قرار خواهد گرفت؛ زندان رفتن، تبعید شدن، شهادت و اسارت و‏‎ ‎‏همه و همه امکان بروز و وقوع دارد. من در آن زمان به اقتضای سن، شاید‏‎ ‎‏حقیقت و محتوای این الفاظ را به تمامی درک نمی کردم؛ ولی بر این یقین‏‎ ‎‏داشتم که همۀ اینها، و نیز دیگر مصایب و مشکلات در راستای تکامل‏‎ ‎‏انسانی است. بعد از بررسی همۀ جوانب و پذیرفتن این مسائل و آمادگی‏‎ ‎‏قلبی برای حرکت در تشکیل یک چنین کانون خانوادگی، اعلام آمادگی‏‎ ‎‏کردم.‏

‏‏     ‏‏ایشان در آن زمان چند سال داشتند؟‏

‏‏     ‏‏ـ 24 سال.‏

‏‏     ‏‏و شما؟‏

‏‏     ‏‏ـ پانزده ساله بودم.‏

‏‏     ‏‏با این تفاوت سنی، آیا تفاهم فکری داشتید؟‏

‏‏     ‏‏ـ کاملاً تفاهم داشتیم و هر دو بر این باور بودیم که برای یکدیگر خلق‏‎ ‎‏شده ایم. آنقدر روحیاتمان به هم نزدیک بود که گاه با یک اشاره، مطالب‏‎ ‎‏فراوانی را به هم منتقل می کردیم. در مورد زندگی مشترک نیز هر دو‏
‏‎

‏‏     ‏‏نقش ایشان را در دوران اقامت در عراق چگونه می دیدید؟‏

‏‏     ‏‏ـ اجازه بدهید این مطلب را بگویم که اصولاً نقش عزیز سفر کردۀ ما را‏‎ ‎‏در تاریخ سیاسی ایران می توان به چهار دوره تقسیم کرد و هر کدام را‏‎ ‎‏جداگانه و نیز در ارتباط با یکدیگر بررسی کرد:‏

‏‏     دوره اول، نقش او در دوران مبارزۀ سیاسی در ایران و از سال 55، سفر‏‎ ‎‏به عراق و اقامتش در کنار امام.‏

‏‏     دوره دوم، دوران اقامت در نجف و پاریس در کنار امام.‏

‏‏     دوره سوم، دوران ده سالۀ پس از پیروزی به عنوان نزدیک ترین محرم‏‎ ‎‏اسرار امام و کسی که در تمامی حوادث و جریانات پرآشوب آن دوره و نیز‏‎ ‎‏جنگ تحمیلی در کنار مراد و مرشد و پیر طریقتش قرار داشت.‏

‏‏     دوره چهارم، دوره پس از امام و رحلت آن بزرگوار تا لحظۀ جدایی و‏‎ ‎‏هجران.‏

‏‏     در دوران اول، اقتضای اصل مخفی کاری سیاسی در دوران خفقان‏‎ ‎‏ایجاب می کرد که کس دیگری در جریان جزئیات کار و نیز خصوصیت‏
‏‎

‏‏     توضیح دربارۀ هر یک از این چهار دوره، وقت و توان بسیار می خواهد‏‎ ‎‏که امیدوارم در سایر مصاحبه هایی که انجام داده، و می دهید جواب آن را‏‎ ‎‏گرفته باشید.‏

‏‏     ‏‏تا چه سالی در عراق ماندید؟‏

‏‏     ‏‏ـ تا سال 57 که امام و همراهان ایشان به پاریس رفتند و من برای به دنیا‏‎ ‎‏آوردن فرزند دوممان به ایران آمدم و بعد از چند ماه در پاریس به آنها‏‎ ‎‏پیوستم.‏

‏‏     ‏‏راجع به شخصیت فردی ایشان، برایمان صحبت کنید.‏

‏‏     ‏‏ـ در ابتدا گفتم که در مورد خصوصیات او، در این مجال و موقعیت‏
‏‎

‏‏     آنچه را که هرکس که با او مراوده داشت به خوبی لمس می کرد، و از‏‎ ‎‏خصلتهای بارز او به حساب می آمد، صراحت و صداقت او در گفتار و‏‎ ‎‏کردار بود. اغراق نیست اگر بگویم کمتر کسی را دیده ام که بتواند مانند او،‏‎ ‎‏حرفش را با راحتی و صراحت با همه در میان بگذارد؛ و تصور می کنم‏‎ ‎‏همین رُک گویی و صراحت او بود که اینچنین مورد محبت و علاقه دوست‏‎ ‎‏و دشمن قرار گرفت و جلوه های آن را در دوران بستری بودن او، و در‏‎ ‎‏مراسم تشییع و تدفین و ترحیم او و در ماتمسراییهای مردم همه دیدیم.‏

‏‏     او دروغگویی را ضعف و زبونی یک انسان می دانست و گذشته از قبح‏‎ ‎‏شرعی آن، معتقد بود انسان ضعیف النفس به دروغ متوسل می شود و‏‎ ‎‏تصریح می کرد هیچ چیز بهتر از صداقت نیست.‏

‏‏     از خصوصیات دیگر او این بود که در برابر افراد ضعیف و تهی دست،‏‎ ‎‏بسیار متواضع بود. بسیار ساده و بدون تکلف به دیدار آنان می رفت. با‏‎ ‎‏کلمات و عباراتی بسیار ساده و خودمانی از آنها می خواست اگر کار یا‏‎ ‎‏مشکلی دارند او را مطلع سازند. از تشریفات و تجملات شدیداً پرهیز‏‎ ‎‏داشت. این روحیۀ نفی تعلّق و عدم دلبستگی به ظواهر دنیوی از آغاز‏
‏‎

‎

‏‎ ‎

‏‎