مقدمه
پس از حمد و سپاس خداوند بزرگ و درود و صلوات بر پیامبر بزرگ اسلام (ص) و اهل بیت عصمت و طهارت و خاندان عزّت و شرف، خداوند متعال را شکرگزارم که حیات و زندگی ما را در روزگاری قرار داد که تنوع و تطور تاریخ و قضایا، بسیار مهم و آموزنده بود، هر برهه ای از آن اگر مورد تحلیل واقع گرایانه محققین قرار گیرد، درس زندگی برای آیندگان خواهد بود. به قول ابن خلدون مورخ تحلیل گر، تاریخ ظاهر و باطنی دارد، ظاهر تاریخ را دانشمندان و محققین درک نموده و غالباً جهت اطلاع از سیر و سلوک گذشتگان، از آن استقبال می کنند؛ چرا که ظاهر آن جز نقل زندگی و حکومت، لشکرکشی و عمران و آبادی، ظلم و عدالت و خیانت و خدمت، چیز دیگری نیست و اما باطن تاریخ؛ دقت، تحقیق، تحلیل و بهره برداری است. به عبارت دیگر تاریخ را توده مردم صرفاً برای اطلاع از زندگی گذشتگان می خوانند و اما خواص، آن را برای چگونه زیستن آیندگان، تجزیه و تحلیل می کنند؛ چرا که ریشه ها و اصول سعادت فردی و اجتماعی بشر قواعدی دارد که شبیه همدیگر است و سنت لایزال و لایتغیر پروردگار به طور یکسان در آن حاکم است؛ سنة الله فی الذین خلوا من قبل ولن تجد لسنة الله تبدیلا. و نیز امیرالمؤمنین علی (ع) می فرمایند: ان الامور اذا اشتبهت اعتبر آخرها باولها؛ «وقتی که
کتابخاطرات آیت الله سید حسین موسوی تبریزی (دفتر اول)صفحه ه
جریانها همانند هم باشند، آخرین آنها از اولین آنان پند و عبرت می گیرند». و به همین دلیل است که تاریخ گذشتگان برای آیندگان پند و موعظه به حساب می آید. امام علی (ع) در این باره می فرمایند: یابنیّ، انی قد انبأتک عن الدنیا وحالها وزوالها وانتقالها وانبأتک عن الآخرة و ما اعد لاهلها فیها و ضربت لک فیهما الامثال لتعتبربها وتحذر علیها؛ «فرزندم! اینک بر آنم که تو را از دنیا و چگونگی و زوال و انتقال آن باخبر سازم و نیز از آخرت و از آنچه در آن برای جویندگانش فراهم شده است، آگهی دهم و در رابطه با این دو، مثالهایی بیاورم تا عبرت بگیری و فراروی خود و زندگی خویشتن قرار دهی.» و نیز در جای دیگری می فرمایند: واعتبر بما مضی من الدنیا مابقی منها فان بعضها یشبه بعضاً و آخرها لاحق باولها و کل حائل مفارق؛ «و از گذشته های دنیا برای آینده ات چراغ عبرتی بساز؛ چرا که بسیاری از وقایع تاریخ، شبیه همدیگر است و در نهایت پایانش با آغازش پیوند خورده و هر پدیده تاریخی در حال دگرگونی و زوال است.»
پس از پیروزی انقلاب اسلامی به رهبری مرجع عالیقدر اسلام و معمار کبیر نظام جمهوری اسلامی، آیت الله العظمی امام خمینی (س) دوستان زیادی پیشنهاد می کردند که خاطرات انقلاب را که به نظر خودم شیرین ترین خاطرات زندگی ام به حساب می آید، بنویسم؛ ولی اشتغالات زیاد به مسائل سیاسی و قضایی و اجرایی و انجام وظیفه در مسئولیتهای مختلف و دغدغه های درونی در نقل بعضی از زوایای خاطرات، بویژه در مورد اشخاص و بزرگان و دوستان، مانع از اجابت خواسته این عزیزان می شد. سرانجام پس از سال 1371 که برای اشتغال دوباره به تدریس و تحقیق مجدداً به حوزۀ علمیۀ قم برگشتم و از اشتغالات سیاسی و اجرایی تا حدودی فراغت بالی پیدا کردم، برای نگهداری تاریخ انقلاب از گزند حوادث و تحریف و تغییرات و برای استفاده و تحقیق جوانان پرسشگر و نسلهای آینده انقلاب و همین طور عبرت گیری از تکرار تاریخ، خواستۀ آن عزیزان را اجابت کردم و اکنون آنچه فراروی شما قرار دارد خاطرات مربوط به دوران شروع نهضت اسلامی تا پیروزی انقلاب اسلامی را دربر می گیرد.
کتابخاطرات آیت الله سید حسین موسوی تبریزی (دفتر اول)صفحه و
امیدوارم در فرصت دیگری خاطرات مربوط به دوران پس از پیروزی انقلاب را نیز در اختیار علاقه مندان تاریخ انقلاب قرار دهم. در اینجا یادآوری نکاتی دربارۀ کتاب ضروری است:
1. کتابی که اکنون در دسترس شما قرار دارد متن بازنویسی شدۀ مصاحبه های طولانی اینجانب است که از سال 1375 تا 1378 به طول انجامیده است. لذا طبیعی است که برخی از حوادث و تحولات در مناسبتهای مختلف و به اقتضای سؤالات تکرار شده است.
2. تلاش کرده ام تا در نقل اسامی بزرگان، آداب و القاب را رعایت کنم؛ اما شاید به دلیل تکرار زیاد و نزدیک به هم اسامی بزرگان، این مسأله رعایت نشده است که در همین جا از آنان پوزش می طلبم.
3. از میان تحولات و حوادث بیشمار انقلاب اسلامی، آنچه را که خود در آنها دخیل بوده و یا مستقیماً مشاهده نموده ام بدون هرگونه دخل و تصرف و اعمال نظر شخصی ذکر کرده ام و در مورد شنیده ها نیز اگر قطعی بوده است به صورت قطعی و اگر احتمالی بوده است به صورت احتمال بیان شده است. بنابراین مسائل زیادی در تاریخ نهضت اسلامی وجود دارد که نپرداختن به آنها به خاطر عدم اهمیت آنها، نمی باشد بلکه به خاطر ناقص و محدود بودن اطلاعات من می باشد.
4. برخی از حوادث به دلیل رعایت مسائل امنیتی و حیثیت افراد و جلوگیری از اختلاف و ایجاد شبهه ذکر نشده است که در صورت فقدان موانع یادشده انتشار آن بدون اشکال می باشد.
حوزۀ علمیۀ قم
سیدحسین موسوی تبریزی
کتابخاطرات آیت الله سید حسین موسوی تبریزی (دفتر اول)صفحه ز
کتابخاطرات آیت الله سید حسین موسوی تبریزی (دفتر اول)صفحه ح