مقدمه

‏‏مقدمه‏

‏‏پس از حمد و سپاس خداوند بزرگ و درود و صلوات بر پیامبر بزرگ اسلام (ص) و اهل‏‎ ‎‏بیت عصمت و طهارت و خاندان عزّت و شرف، خداوند متعال را شکرگزارم که حیات و‏‎ ‎‏زندگی ما را در روزگاری قرار داد که تنوع و تطور تاریخ و قضایا، بسیار مهم و آموزنده‏‎ ‎‏بود، هر برهه ای از آن اگر مورد تحلیل واقع گرایانه محققین قرار گیرد، درس زندگی برای‏‎ ‎‏آیندگان خواهد بود. به قول ابن خلدون مورخ تحلیل گر، تاریخ ظاهر و باطنی دارد، ظاهر‏‎ ‎‏تاریخ را دانشمندان و محققین درک نموده و غالباً جهت اطلاع از سیر و سلوک‏‎ ‎‏گذشتگان، از آن استقبال می کنند؛ چرا که ظاهر آن جز نقل زندگی و حکومت،‏‎ ‎‏لشکرکشی و عمران و آبادی، ظلم و عدالت و خیانت و خدمت، چیز دیگری نیست و اما‏‎ ‎‏باطن تاریخ؛ دقت، تحقیق، تحلیل و بهره برداری است.‏‎[1]‎‏ به عبارت دیگر تاریخ را توده‏‎ ‎‏مردم صرفاً برای اطلاع از زندگی گذشتگان می خوانند و اما خواص، آن را برای چگونه‏‎ ‎‏زیستن آیندگان، تجزیه و تحلیل می کنند؛ چرا که ریشه ها و اصول سعادت فردی و‏‎ ‎‏اجتماعی بشر قواعدی دارد که شبیه همدیگر است و سنت لایزال و لایتغیر پروردگار‏‎ ‎‏به طور یکسان در آن حاکم است؛ ‏‏سنة الله فی الذین خلوا من قبل ولن تجد لسنة الله تبدیلا.‏‎[2]‎‏ و‏‎ ‎‏نیز امیرالمؤمنین علی (ع) می فرمایند: ‏‏ان الامور اذا اشتبهت اعتبر آخرها باولها؛‏‎[3]‎‏ «وقتی که‏‎ ‎
‏‎

‏‏     پس از پیروزی انقلاب اسلامی به رهبری مرجع عالیقدر اسلام و معمار کبیر نظام‏‎ ‎‏جمهوری اسلامی، آیت الله العظمی امام خمینی (س) دوستان زیادی پیشنهاد می کردند‏‎ ‎‏که خاطرات انقلاب را که به نظر خودم شیرین ترین خاطرات زندگی ام به حساب می آید،‏‎ ‎‏بنویسم؛ ولی اشتغالات زیاد به مسائل سیاسی و قضایی و اجرایی و انجام وظیفه در‏‎ ‎‏مسئولیتهای مختلف و دغدغه های درونی در نقل بعضی از زوایای خاطرات، بویژه در‏‎ ‎‏مورد اشخاص و بزرگان و دوستان، مانع از اجابت خواسته این عزیزان می شد. سرانجام‏‎ ‎‏پس از سال 1371 که برای اشتغال دوباره به تدریس و تحقیق مجدداً به حوزۀ علمیۀ قم‏‎ ‎‏برگشتم و از اشتغالات سیاسی و اجرایی تا حدودی فراغت بالی پیدا کردم، برای‏‎ ‎‏نگهداری تاریخ انقلاب از گزند حوادث و تحریف و تغییرات و برای استفاده و تحقیق‏‎ ‎‏جوانان پرسشگر و نسلهای آینده انقلاب و همین طور عبرت گیری از تکرار تاریخ،‏‎ ‎‏خواستۀ آن عزیزان را اجابت کردم و اکنون آنچه فراروی شما قرار دارد خاطرات مربوط‏‎ ‎‏به دوران شروع نهضت اسلامی تا پیروزی انقلاب اسلامی را دربر می گیرد.‏

‏
‏‎

‏‏     1. کتابی که اکنون در دسترس شما قرار دارد متن بازنویسی شدۀ مصاحبه های‏‎ ‎‏طولانی اینجانب است که از سال 1375 تا 1378 به طول انجامیده است. لذا طبیعی‏‎ ‎‏است که برخی از حوادث و تحولات در مناسبتهای مختلف و به اقتضای سؤالات تکرار‏‎ ‎‏شده است.‏

‏‏     2. تلاش کرده ام تا در نقل اسامی بزرگان، آداب و القاب را رعایت کنم؛ اما شاید‏‎ ‎‏به دلیل تکرار زیاد و نزدیک به هم اسامی بزرگان، این مسأله رعایت نشده است که در‏‎ ‎‏همین جا از آنان پوزش می طلبم.‏

‏‏     3. از میان تحولات و حوادث بیشمار انقلاب اسلامی، آنچه را که خود در آنها دخیل‏‎ ‎‏بوده و یا مستقیماً مشاهده نموده ام بدون هرگونه دخل و تصرف و اعمال نظر شخصی‏‎ ‎‏ذکر کرده ام و در مورد شنیده ها نیز اگر قطعی بوده است به صورت قطعی و اگر احتمالی‏‎ ‎‏بوده است به صورت احتمال بیان شده است. بنابراین مسائل زیادی در تاریخ نهضت‏‎ ‎‏اسلامی وجود دارد که نپرداختن به آنها به خاطر عدم اهمیت آنها، نمی باشد بلکه‏‎ ‎‏به خاطر ناقص و محدود بودن اطلاعات من می باشد.‏

‏‏     4. برخی از حوادث به دلیل رعایت مسائل امنیتی و حیثیت افراد و جلوگیری از‏‎ ‎‏اختلاف و ایجاد شبهه ذکر نشده است که در صورت فقدان موانع یادشده انتشار آن بدون‏‎ ‎‏اشکال می باشد.‏

‏‏حوزۀ علمیۀ قم‏

‏‏سیدحسین موسوی تبریزی‏

‎

‏‏ ‏

‏‎

• . مقدمه ای بر ابن خلدون؛ ص 3 ـ 4.
• . احزاب / 62.
• . نهج البلاغة؛ کلمات قصار / 73.
• . همان؛ نامه 31.
• . همان؛ نامه 69.