ویژگیهای مرحوم آیت الله شیخ مرتضی حائری
از اساتید معروف من که در حدود ده سال از محضر درسش استفاده کردم مرحوم آیت الله حاج شیخ مرتضی حائری بود. در این مدت، یک دوره و نیم در درس خارج اصول و بعد از رحلت آقای محقق داماد چند سالی هم در بحث خارج فقه ایشان حاضر شدم. آقای حائری انسانی مهذب و متخلق به اخلاق الهی بود و کلاس درسش آموزشگاه عملی اخلاق اسلامی بود. ما علاوه بر فقه و اصول از رفتار و گفتار و کیفیت تدریس و طرز برخورد وی با شاگردان نیز درس می آموختیم. ایشان به نظرات و اشکالات شاگردان احترام می گذاشت و حتی اگر در مورد مطلبی که با تحقیق کافی و استدلال قوی بیان کرده بود، اشکالی مطرح می شد با حوصله و دقت زیاد گوش می کرد و سپس جواب می داد و وقتی احساس می کرد که شاگردی درسخوان و اهل تحقیق و کار است او را به انحای مختلف تشویق می کرد و در تربیت اخلاقی طلاب روش غیرمستقیم را بر نصیحت خشک ترجیح می داد. یادم می آید یک روز بعد از درس در حالی که همراه ایشان می رفتیم به من فرمود: آقای موسوی! من نمی دانم چرا اینقدر به شما علاقه دارم؟
کتابخاطرات آیت الله سید حسین موسوی تبریزی (دفتر اول)صفحه 16
شاید به خاطر این است که شما نماز شب می خوانی. شاید من آن موقع نماز شب نمی خواندم و ایشان به نحو مؤثری به من القا کرد که باید نماز شب بخوانم. نکته دیگر اینکه وی می خواست که شاگردان و دوستانش اگر مطلب و خواسته ای دارند به نحو مستدل و منطقی بیان کنند و حرف درست را اگر در قالب غیرمنطقی بیان می شد نمی پذیرفت. در این باره خاطره ای در ذهن دارم که به سالهای 53 ـ 54 بر می گردد. آن موقع، حکومت پهلوی در حدود ده یا دوازده نفر از بزرگان و اساتید حوزه علمیه قم از جمله حضرات آیات: منتظری، مشکینی و دیگران را دستگیر و زندانی یا تبعید کرده بود و من آن سالها معمولاً هفته ای یکی ـ دو بار به خاطر انس و الفتی که بین من و آقای حائری وجود داشت خدمتشان می رسیدم. در یکی از آن روزها وقتی به منزلشان وارد شدم دیدم عده ای از دوستان جمع شده اند و به آقای حائری اعتراض می کنند که چرا درباره آزادی اساتید بزرگ حوزه اقدامی نمی کند؟ ایشان هم با عصبانیت می گفت: من هیچ کاری نمی کنم و این قضیه به من ربطی ندارد. من عرض کردم: اجازه می دهید من مطلبی بگویم؟ و با این مقدمه شروع کردم که این حوزه با این عظمت، حاصل زحمات مرحوم آیت الله حاج شیخ عبدالکریم حائری پدر بزرگوار شماست. هدف ایشان از تأسیس حوزه علمیه قم تربیت فقها و مجتهدانی بود که از حدود و ثغور اسلام پاسداری بکنند و در حال حاضر محصول سالها تلاش بزرگان حوزه، حدود چهل ـ پنجاه نفر مجتهد و استاد عالی رتبه حوزه است که ده ـ دوازده نفر از معروفترین و بهترین آنها دستگیر و مورد ضرب و شتم و اهانت قرار گرفته اند، حال، سکوت و اقدام نکردن شما درباره آنان نشانه این نیست که اهداف پدر گرامی تان و همچنین زحمات بزرگان و مراجع عالیقدر حوزه در طی سالیان متمادی برای شما بی مقدار و بی اهمیت است؟ ایشان بعد از چند لحظه مکث و تأمل طبق معمول دستش را بلند کرد و گفت: اینجور باید سخن گفت و بعد مثل اینکه با صحبتهای من قانع شده باشد، فرمود: باشد من اقدام خواهم کرد و سپس به تهران رفت و از آیت الله آقای خوانساری درخواست نمود که در این خصوص اقدام بکنند و اقدامات آقای خوانساری (ره) هم تا حد زیادی مؤثر واقع شد و تعدادی از آن اساتید آزاد شدند این برخورد آقای حائری یک درس عملی به شاگردان نیز بود که در
کتابخاطرات آیت الله سید حسین موسوی تبریزی (دفتر اول)صفحه 17
گفتار و رفتارشان منطقی باشند و از برخوردهای غیرمنطقی و احساسی بپرهیزند.
کتابخاطرات آیت الله سید حسین موسوی تبریزی (دفتر اول)صفحه 18