نقش مؤثر تبریز در انقلاب مشروطیت

‏‏نقش مؤثر تبریز در انقلاب مشروطیت‏

‏‏قبل از تأسیس حوزه علمیه قم در تبریز، علما و بزرگان صاحب نام و برجسته ای وجود‏‎ ‎‏داشتند که شرح حالشان در کتب تاریخی آمده است و اخیراً هم جناب آقای عقیقی‏‎ ‎‏بخشایشی در سه جلد کتاب به تحقیق در احوال علما و بزرگان تبریز پرداخته است؛‏‎ ‎‏بنابراین من فقط به نقل آنچه که از نزدیکان و دوستانم در این زمینه شنیده ام و یا خودم‏‎ ‎‏دیده ام اکتفا می کنم و در ابتدا به موقعیت تبریز و نقش علمای این شهر در انقلاب‏‎ ‎‏مشروطیت می پردازم. بدون تردید تبریز در کنار تهران و اصفهان یکی از سه قطب مهم‏‎ ‎
‏‎

‏‏    ‏‏بعد از قیام تنباکو نیز اولین جرقه های انقلاب مشروطیت با نامه هایی که جمع زیادی‏‎ ‎‏از علمای تبریز برای ناصرالدین شاه ارسال می کنند شروع می شود. کسروی در کتاب‏‎ ‎‏تاریخ مشروطه‏‏اش با اینکه با روحانیت میانه خوبی نداشته است از علما و روحانیون بویژه‏‎ ‎‏علمای تبریز به عنوان افرادی که نقش تأثیرگذاری در ایجاد انقلاب مشروطیت داشته اند‏‎ ‎‏نام می برد. البته همان طوری که کسروی هم نقل می کند در میان حدود پنجاه نفر از‏‎ ‎‏علمای برجسته و معروف تبریز که اسامی شان در کتب تاریخی آمده، هم مشروطه خواه‏‎ ‎‏وجود داشته است و هم مخالف مشروطه که تعداد مشروطه طلبان بیشتر بوده است.‏‎ ‎‏منتها مخالفت بعضی از علما با مشروطیت به این معنا نبوده است که آنها حامی ظلم و‏‎ ‎‏ستم و خودکامگی پادشاهان سلسله قاجار بوده اند بلکه چون مشروطه یک پدیده‏‎ ‎‏نوظهور و غربی بود نسبت به آن شک و تردید داشتند و تصور می کردند حکومت‏‎ ‎
‏‎

‏‎ ‎

‏‎

• . مرحوم آشتیانی خود از هم دوره ایهای میرزای شیرازی و از شاگردان مبرز شیخ انصاری بود. از کتب ایشان که در زمینه فقه و اصول به رشته تحریر درآمده است مراتب بالای علمی آن مرحوم به خوبی نمودار می شود. مرحوم آشتیانی در آن مقطع به قضاوت در تهران اشتغال داشت و از اعتبار ویژه ای در نزد مردم و حتی امرای حکومت برخوردار بود.
• . مرحوم شفتی از جمله علمای بزرگوار و برجسته و صاحب کشف و کرامات بود که در شهر اصفهان سکونت داشت که علاوه بر منصب قضاوت، اقامه نماز جمعه هم می نمود.
• . مرحوم آمیرزا جواد مجتهد یکی از علما و بزرگان تبریز بود که هم مرجعیت داشت و هم در بین مردم قضاوت می کرد و مورد توجه خاص علما و مردم تبریز هم بود. از شاگردان مرحوم آیت الله سیدحسین کوه کمری معروف به سیدحسین ترک در نجف بود و از مشاورین عالی مرحوم آیت الله میرزای شیرازی بوده است و در صدور فتوای معروف به حرمت تنباکو در سال 1313 هجری قمری در تبریز وفات یافته است.
• . این خانه که در نزدیکی منزل جد مادری من قرار دارد در حال حاضر تحت نام «خانه مشروطه» در اختیار سازمان میراث فرهنگی می باشد.