مفاد کلی لایحه انجمنهای ایالتی و ولایتی
لایحه انجمنهای ایالتی و ولایتی با ظاهری زیبا و عوام فریبانه عرضه شد به طوری که اگر الآن نیز بدون تحلیل و بیان اغراض پشت پرده مطرح شود خیلی از مردم و بخصوص جوانان از آن استقبال خواهند کرد و از اینکه علما و مراجع با آن مخالفت کرده اند تعجب خواهند نمود. برنامه این لایحه آن بود که کشور به صورت فدرال یعنی شبیه امریکا، آلمان (در میان کشورهای غربی)، پاکستان و هند (در آسیا) اداره شود و هر استان و ایالتی به طور تقریباً مستقل از مرکز توسط شورا و انجمن شهر با دولتی که تشکیل می دهند اداره شود و از هر استان و ایالت نماینده و یا نمایندگانی برای هماهنگی با قوانین و سیاستهای کلی کشور به مجلس ملی و دولت مرکزی فرستاده شود؛ همان طوری که جمهوریهای شوروی سابق به این شکل اداره می شدند. مشابه این طرح در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران تحت عنوان قانون شوراها وجود دارد. مقصود این است که ظاهر طرح انجمنهای ایالتی و ولایتی مقبول و معقول بود منتها به فرموده حضرت علی (ع) همیشه باطل را با پوششی از حق ارائه می کنند تا مقبول فطرت حق پذیر انسانها شود و الا باطل محض هیچ طالب و خریداری ندارد. اهداف پشت پرده حکومت پهلوی از این طرح آن بود که با نفوذ در انجمنها و شوراهای استانها و شهرها و با طرح مسائلی تحت عنوان پیشرفت و توسعه و آزادی، بتدریج با نام مردم با اسلام و فرهنگ اسلامی و ایرانی مقابله کند و با پیشنهاد تصویب قوانینی در این جهت در مجلس شورای ملی، کشور را به آن سمتی که خود می خواهد سوق دهد. در خود این طرح نیز موادی گنجانده شده بود که اهداف و اغراض پنهانی دستگاه حاکم را برملا می ساخت مانند حذف قسم به قرآن و جایگزین کردن قسم به کتاب آسمانی در مراسم تحلیف برای انتخاب شوندگان و انتخاب کنندگان و یا دادن حق رأی و انتخابات به زنان در حالی که حق رأی واقعی برای مردان هم وجود نداشت و هر کس که مورد نظر حکومت بود اسمش از
کتابخاطرات آیت الله سید حسین موسوی تبریزی (دفتر اول)صفحه 104
صندوق بیرون می آمد.
کتابخاطرات آیت الله سید حسین موسوی تبریزی (دفتر اول)صفحه 105