علل اعطای کاپیتولاسیون به امریکا
همان طوری که قبلاً گفتیم امریکا برای حفظ شاه و پیشگیری از بروز انقلاب در ایران که زمینه آن با توجه به آگاهی مردم ایران و تحولاتی که در سطح منطقه پدید آمده بود مهیا بود، طرحها و برنامه های زیادی را برای تغییر و اصلاح ساختار سیاسی و اقتصادی ایران در نظر گرفته بود و برای اجرای این برنامه ها نیز تعداد زیادی از کارشناسان اقتصادی، نظامی و سیاسی خود را تحت عنوان مستشار به ایران گسیل کرد. طبیعی بود که حضور آنهمه امریکایی با خانواده هایشان با آن فرهنگ غربی توأم با فساد و بی بندوباری در ایران که یک کشور مذهبی و سنتی بود و هست، موج برخوردها و تنشهایی می شد.
کتابخاطرات آیت الله سید حسین موسوی تبریزی (دفتر اول)صفحه 155
امریکایی ها می خواستند در ایران هر کاری که می خواهند انجام بدهند و در برابر هیچ کس مسئول و پاسخگو نباشند و در غیر این صورت می بایست هر روز جنجالی درباره فساد و خیانت امریکایی ها در دادگاههای ایران برپا می شد که این به بی آبرویی امریکا منجر می شد و مانع رسیدن امریکا به اهدافش می گردید؛ به همین جهت امریکا همزمان با اجرای طرحها و برنامه هایش در ایران، خواستار اعطای کاپیتولاسیون برای اتباعش گردید که البته اعطای کاپیتولاسیون با این وسعت در ایران سابقه نداشت. پیش از تصویب رسمی این لایحه در کابینه حسنعلی منصور، امریکا در دوره نخست وزیری امینی و شریف امامی نیز این امتیاز را درخواست کرده بود که آنها به جهت احساس خطر زیاد و وجهه ملی گرایانه بیشتری که داشتند از قبول این درخواست امتناع کردند و اصلاً در هیأت دولت مطرح نکردند؛ اما رژیم بعد از سرکوب قیام 15 خرداد و دستگیری امام خمینی و با این تصور که بر اوضاع مسلط شده است و کسی ابراز مخالفت نخواهد کرد، این لایحه را در کابینه حسنعلی منصور به تصویب رساند.
کتابخاطرات آیت الله سید حسین موسوی تبریزی (دفتر اول)صفحه 156