فصل ششم: مراجع، علما و نقش آنان در انقلاب اسلامی

تفاوت مراجع در بین خودشان با حضرت امام

تفاوت مراجع در بین خودشان با حضرت امام

‏یک تفاوت عمده بین مراجع و حضرت امام وجود داشت و آن اینکه حضرت امام‏‎ ‎‏سلسله جنبان این نهضت و قیام بزرگ الهی بود و قاطبه طلاب و روحانیون و سایر‏‎ ‎‏انقلابیون با حرکت و قیام ایشان بود که به پا خاستند؛ ولی سایر مراجع اصالتاً محرک‏‎ ‎‏نبودند بلکه می بایست ابتدا جمعی از فضلای انقلابی خدمتشان برسند و با بحث و‏‎ ‎‏گفتگو و بیان وضعیت موجود عملکرد رژیم، از آنها بخواهند که اقدامی بنمایند و یا با‏‎ ‎‏صدور اطلاعیه اعلام موضع کنند. اما تفاوت مراجع ثلاث حوزه علمیه قم در بین‏‎ ‎


کتابخاطرات آیت الله سید حسین موسوی تبریزی (دفتر اول)صفحه 196
‏خودشان یکی این بود که نفوذ کلام مرحوم آیت الله گلپایگانی‏‎[1]‎‏ در میان بازاریان، علما و‏‎ ‎‏مقدسین جامعه خیلی بیشتر از آقای شریعتمداری بود. در مقابل تأثیرگذاری آقای‏‎ ‎‏شریعتمداری در بین روشنفکران مذهبی و سیاسی و حتی نیروهای نظامی و انتظامی‏‎ ‎‏به جهت اینکه در میان اینها نیز مقلدینی داشت و در میان آذری زبانها بیشتر بود. تفاوت‏‎ ‎‏دیگر این دو مرجع بزرگ حوزه در این بود که اعلامیه های آقای گلپایگانی صلابت و‏‎ ‎‏کوبندگی زیادتری داشت و مواضع ایشان در برابر رژیم صریحتر و تندتر بود، اما آقای‏‎ ‎‏شریعتمداری نوعاً در اعلامیه هایش برخوردی ملایم با رژیم داشت و سعی می شد‏‎ ‎‏عمده جنایات رژیم متوجه نادانی مأمورین شود و در نتیجه شاه از این اعمال مبرا‏‎ ‎‏می ماند و به همین جهت حضرت امام در ماههای پایانی مبارزه با رژیم در اطلاعیه‏‎ ‎‏شدیداللحنی این نگرش را مورد نکوهش قرار داد و فرمود: هرکس جنایات رژیم را به‏‎ ‎


کتابخاطرات آیت الله سید حسین موسوی تبریزی (دفتر اول)صفحه 197
‏مأمورین نسبت دهد در واقع مرتکب خیانت شده است و تأکید کرد که باید شعار مرگ بر‏‎ ‎‏شاه تا نابودی رژیم ادامه پیدا کند‏‎[2]‎‏ و همین برخورد امام باعث شد که آقای شریعتمداری‏‎ ‎‏نیز مواضع تندتری علیه رژیم و شاه اتخاذ کند.‏

‎ ‎

کتابخاطرات آیت الله سید حسین موسوی تبریزی (دفتر اول)صفحه 198

  • . آیت الله سیدمحمدرضا گلپایگانی فرزند سیدمحمدباقر در هشتم ذی القعده سال 1316 هـ .ق. در گلپایگان به دنیا آمد. پس از طی تحصیلات مقدماتی و تکمیل مقداری از سطوح در اوایل سال 1336 هـ .ق. که آیت الله شیخ عبدالکریم حائری به اراک وارد شده بودند، به او پیوست و در دروس فقه و اصول ایشان شرکت کرد. پس از تشرف مرحوم حاج شیخ عبدالکریم به قم، ایشان نیز به قم مهاجرت می کند و در کنار مرحوم حائری به عنوان یکی از اصحاب و یاران ثابت و پایدار جلسه درس و بحث او ادامه دادند. آیت الله گلپایگانی همچنین بخشی از فقه را نزد آیت الله حاج آقا ضیاء عراقی و بخشی از مباحث درس خارج را نزد آیت الله آسیدابوالحسن اصفهانی تلمذ کرد. ایشان به دروس حوزه پایبندی عجیبی داشت و هرگز به آسانی به تعطیلی آن رضایت نمی داد تا 94 سالگی در مسجد اعظم تدریس داشت و در این راه شاگردان زیادی را تربیت کرد. آیت الله گلپایگانی همواره از یاوران نهضت و ملجأ و مأوای انقلابیون به شمار می رفت. نقش ایشان در جریانات سالهای 1340 تا 1343 غیرقابل انکار می باشد. درجریان تبدیل تاریخ هجری به شاهنشاهی عکس العمل تند و شدیدی نشان داد که کم سابقه بود. در لحظات حساس پیروزی انقلاب که حوادث پشت سر هم به وجود می آمد مانند شهادت حاج آقا مصطفی خمینی، قیام 19 دی، آتش سوزی سینما رکس آبادان و... ایشان در هر حادثه ای اعلامیه هایی صادر کرد. آیت الله گلپایگانی دارای آثار متعدد علمی است که افاضة العوائد فی التعلیق علی درر الفوائد، حاشیه بر عروة الوثقی، توضیح المسائل و مجمع المسائل از جمله آثار اوست. سرانجام پس از عمری تلاش و مجاهده در راه خدا و تربیت هزاران نفر از اهل علم و عمل و تأسیس دهها مدرسه، مسجد، مرکز علمی و فرهنگی در عصر روز پنج شنبه 24 جمادی الثانی 1414 مطابق با 18 آذر 1372 در بیمارستان قلب تهران به لقاءالله پیوست و در مسجد بالاسر حرم مطهر حضرت معصومه (س) و در کنار مراجع بزرگوار تقلید دیگر دفن شد. حضرت آیت الله خامنه ای، رهبر معظم انقلاب اسلامی در پیام تسلیتی که به مناسبت رحلت ایشان صادر کرد فرمود: آن بزرگوار یکی از استوانه های انقلاب و نظام جمهوری اسلامی به شمار آمد. در دوران اختناق و در مقابله با حوادث سهمگین سالهای تبعید امام خمینی مواردی پیش می آمد که صدای این مرد بزرگ تنها صدای تهدیدکننده ای بود که از حوزه علمیه قم برخاست و به نهضت شور و توان بخشید.
  • . برای اطلاع بیشتر ر. ک. به: صحیفه امام؛ ج 3، ص 355.