فصل نهم: جرقه انقلاب

انتشار خبر رحلت حاج آقا مصطفی در ایران

انتشار خبر رحلت حاج آقا مصطفی در ایران

‏هنگام رحلت حاج آقا مصطفی من در قم بودم. یک روز صبح موقعی که از منزلمان واقع‏‎ ‎‏در باغ قلعه‏‎[1]‎‏ که در نزدیکی بیت امام قرار داشت بیرون آمدم و به نزدیکیهای منزل امام‏‎ ‎

کتابخاطرات آیت الله سید حسین موسوی تبریزی (دفتر اول)صفحه 376
‏رسیدم دیدم رفت و آمد به بیت امام زیاد است و چهره افراد نیز گرفته و درهم است‏‎ ‎‏وقتی که به داخل بیت رفتم، دیدم دوستان زیادی جمع شده اند و آقای پسندیده هم‏‎ ‎‏تشریف دارد همان جا بود که شنیدیم حاج آقا مصطفی از دنیا رفته است و طبعاً خیلی‏‎ ‎‏متأثر و ناراحت شدم. در آن روز دوستان و فضلای انقلابی دیگری هم برای عرض‏‎ ‎‏تسلیت آمدند منتها کار خاصی جز فاتحه خوانی و مختصری روضه خوانی توسط‏‎ ‎‏روضه خوانها و مداحان صورت نگرفت و بعد جمعیت پراکنده شدند. لازم است‏‎ ‎‏یادآوری کنم که به جهت حاکمیت جوّ رعب و خفقان، مراجع و بزرگان قم ابتدا جرأت‏‎ ‎‏نکردند که به این مناسبت اطلاعیه ای منتشر کنند‏‎[2]‎‏ و یا برای برگزاری مراسم ختم اقدامی‏‎ ‎‏بنمایند. وضعیت به گونه ای بود که حتی اعضای بیت امام واهمه داشتند که یک بلندگو‏‎ ‎‏نصب کنند که مبادا صدایی بلند شود و مأمورین رژیم دخالت کنند. در روز دوم خبر در‏‎ ‎‏سراسر قم پیچید و مردم سیل آسا به طرف منزل امام هجوم آوردند. جمعی از علمای‏‎ ‎‏تهران نیز همچون مرحوم آیت الله آقای لواسانی که وکیل و نماینده حضرت امام بود و‏‎ ‎‏توسط حاج احمد آقا از قضیه مطلع شده بود به همراه عده ای از طلاب و فضلای تهران‏‎ ‎‏به قم آمدند. قبل از ورود ایشان من در داخل بیت امام بودم. اتاقها و حیاط مملو از‏‎ ‎‏جمعیت بود و روضه خوانها روضه می خواندند و مردم از ته دل گریه می کردند البته‏‎ ‎‏گریه های آن روز حال هوای دیگری داشت. گریه مردم در آن روز حاصل عقده هایی بود‏‎ ‎‏که در طی سالیان متمادی به خاطر فشارهای بی حد و حصر رژیم و دوری از امام در‏‎ ‎‏دلشان جمع شده بود. به هر جهت گریه مردم فوق العاده شدید بود و هنگامی که نام‏‎ ‎‏مبارک حضرت امام ذکر می شد، از صدای صلوات مردم، منزل به لرزه می افتاد. شور و‏‎ ‎‏حال مردم در آن روز که حاکی از عشق و علاقه فوق العاده مردم به امام بود واقعاً قابل‏‎ ‎‏توصیف و بیان نیست. در همین حال با تعدادی از دوستان انقلابی قرار گذاشته شد که به‏‎ ‎
کتابخاطرات آیت الله سید حسین موسوی تبریزی (دفتر اول)صفحه 377
‏منزل مراجع برویم و بپرسیم که آیا قصد دارند برای حاج آقا مصطفی مجلس ختم‏‎ ‎‏بگیرند یا نه؟ و اگر جوابشان منفی بود ما خودمان به عنوان جمعی از فضلا و مدرسین‏‎ ‎‏حوزه علمیه قم برای این کار اقدام بکنیم و موقعی که به این قصد از بیت امام بیرون آمدم‏‎ ‎‏با منظره ای مواجه شدم که یک لحظه من را دچار شگفتی و حیرت نمود و آن منظره این‏‎ ‎‏بود که دیدم گویا حضرت امام در پیشاپیش جمعیتی که پشت سر ایشان حرکت می کردند‏‎ ‎‏در حال آمدن به طرف بیت است و حالت عجیبی به من دست داد اما وقتی نزدیکتر رفتم‏‎ ‎‏دیدم که مرحوم آقای لواسانی است که علاوه بر اینکه هم سن امام بود، از نظر قیافه و‏‎ ‎‏حتی کیفیت راه رفتن هم شباهت زیادی به ایشان داشت. به هر حال مرحوم آقای‏‎ ‎‏لواسانی با آن جمعیتی که پشت سر ایشان می آمدند و به آهستگی می گریستند به منزل‏‎ ‎‏امام رسید و در مقابل منزل، صدای جمعیت به صلوات و شعار بلند شد و بعد وارد منزل‏‎ ‎‏شدند و من هم دیگر نرفتم و برگشتم و در داخل بیت امام بودم که خبر رسید مراجع‏‎ ‎‏بزرگ قم یعنی حضرات آیات گلپایگانی، نجفی و شریعتمداری قصد دارند به طور‏‎ ‎‏جداگانه مجلس ختم برگزار کنند و به این ترتیب در موقعیتی که ترس و وحشت از ساواک‏‎ ‎‏بر همه جا سایه افکنده بود و از ترس افراد نفوذی ساواک انقلابیون نمی توانستند به‏‎ ‎‏همدیگر اعتماد کنند و همین بی اعتمادی مانع تصمیم گیریها و حرکتهای جمعی شده‏‎ ‎‏بود، حضور طبیعی و یکپارچه مردم در بیت و اطراف بیت امام و راهپیمایی به طرف‏‎ ‎‏مسجد اعظم به مراجع و سایر انقلابیون جرأت و شهامت بیشتری داد و آنها را به صحنه‏‎ ‎‏کشاند و ابتدا آقای گلپایگانی دو مجلس ختم را در بعدازظهر و شب همان روز در مسجد‏‎ ‎‏اعظم برگزار کرد‏‎[3]‎‏ که هر دو مجلس هم آقای آل طه سخنرانی کرد و ضمن یادی از‏‎ ‎‏حضرت امام از حاج آقا مصطفی به خوبی تجلیل نمود و این مصیبت را به حضرت امام‏‎ ‎‏تسلیت گفت. جالب است بدانید که وقتی ایشان نام امام را می برد (البته در آن موقع لفظ‏‎ ‎‏امام مرسوم نبود) مردم به جای یک صلوات سه صلوات پی در پی می فرستادند و ذکر‏‎ ‎‏سه صلوات به خاطر نام امام از همان جا به یادگار ماند. آقای آل طه اگرچه اشاره ای به‏‎ ‎‏مسائل سیاسی و دستگاه پهلوی نکرد اما بعد از سخنرانی ایشان مردم با اظهار ارادت به‏‎ ‎
کتابخاطرات آیت الله سید حسین موسوی تبریزی (دفتر اول)صفحه 378
‏حضرت امام شعار «درود بر خمینی» و بعضی از شعارهای انقلابی را سر دادند. صبح‏‎ ‎‏روز بعد آقای شریعتمداری مجلس ختمی به همین مناسبت برپا کرد‏‎[4]‎‏ و شب سوم‏‎ ‎‏مرحوم آقای نجفی مرعشی در حسینیه خودشان به همین مناسبت مجلس گرفت که با‏‎ ‎‏استقبال بسیار زیاد مردم رو به رو شد. سخنران این مجلس مرحوم آقای برقعی بود.‏‎ ‎‏ایشان با استفاده از تشبیهات و کنایات قرآنی و نقل داستان خواب حضرت ابراهیم در‏‎ ‎‏مورد حضرت اسماعیل (ع) و دستور به ذبح او و تطبیق آن جریان بر امام و فرزندش حاج‏‎ ‎‏آقا مصطفی سخنرانی بسیار جالبی ارائه کرد. ایشان به هنگام ذکر این مسائل در حالی که‏‎ ‎‏خودش گریه می کرد، مردم را نیز سخت تحت تأثیر قرار داد. آقای برقعی با این سخنرانی‏‎ ‎‏توانست تا حد زیادی اشتباهات گذشته اش را جبران کند و دوباره وجهه اش را در میان‏‎ ‎‏انقلابیون به دست آورد. غیر از این مجالس که توسط مراجع برپا شد در سرتاسر قم‏‎ ‎‏مجالس زیادی در مساجد و محله های مختلف برگزار شد به طوری که تا روز چهلم هر‏‎ ‎‏هفته لااقل دو ـ سه تا مجلس ختم برای آن مرحوم برگزار می شد.‏

‏ ‏

‎ ‎

کتابخاطرات آیت الله سید حسین موسوی تبریزی (دفتر اول)صفحه 379

  • . ما جزو اولین افرادی بودیم که به هنگام تقسیم و تفکیک باغ قلعه مقداری از آن را در سال 53 خریدیم و منزلی را در آن بنا کردیم که با بیت حضرت امام حداکثر دویست متر فاصله داشت و ما هر صبح و شام از جلوی بیت ایشان رد می شدیم و شبها نیز غالباً در همان جا نماز می خواندیم و آنچه که مایه دلگرمی و امیدواری طیف انقلابیون بود، این بود که لااقل بیت حضرت امام از ابتدای تبعید ایشان جز در مدت کوتاهی در اوایل تبعید، به واسطه وجود شریف آقای پسندیده باز بود و دوستداران و مقلدین حضرت امام هر وقت که می خواستند برای دادن وجوهات و یا سؤالات شرعی و امور دیگر می رفتند و با روی باز اعضای دفتر امام یعنی آقایان ذوالفقاری و خادمی که از روحانیون متدین و محترم و مؤدب بودند مواجه می شدند و دو خادم مؤدب و نظیف بیت امام با چای خوب و گوارا که شهرتی هم در بین فضلا پیدا کرده بود از آنها پذیرایی می کردند و بحمدالله این بیت همواره به روی مشتاقان باز بود و ساواک هم ممانعت نمی کرد و فقط در مدتی که آقای پسندیده در تبعید به سر می برد، بیت امام رونق کمتری داشت.
  • . متن اطلاعیه که با عنوان حوزه علمیه منتشر شده است از مردم دعوت می کند که در مسجد اعظم در روز 6 / 8 / 1356 در مراسم تجلیل از مقام آیت الله مصطفی خمینی شرکت جویند. ر.ک. به: راز توفان: یادنامه آیت الله مصطفی خمینی؛ ص 200.
  • . ر.ک. به: انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک؛ کتاب اول، ص 3، 6.
  • . ر.ک. به: همان؛ ص 9 ـ 10.