عوامل مؤثر در قیام 19 دی قم

‏‏عوامل مؤثر در قیام 19 دی قم‏

‏‏بی تردید علل و عوامل متعددی در شکل گیری قیام 19 دی نقش داشتند منتها به تعبیر‏‎ ‎‏فلسفی بعضی از آنها علل قریبه و بعضی دیگر علل بعیده بودند و یکی از مهمترین علل،‏‎ ‎‏آمادگی مردم و حضورشان در صحنه بود که در سالهای قبل کمتر به چشم می خورد و این‏‎ ‎‏آمادگی به دنبال به وجود آمدن فضای باز سیاسی و فعالیتهای سازمانها و احزاب سیاسی‏‎ ‎‏مختلف بویژه فعالیت روحانیت پس از فوت حاج آقا مصطفی حاصل شد. موضوع‏‎ ‎‏دیگری که نمی توان نادیده گرفت مسأله رحلت مرحوم دکتر شریعتی بود که تأثیر زیادی‏‎ ‎‏در بین قشر دانشگاهی برجای گذاشت و این قشر که علاقه ویژه ای به دکتر داشت به‏‎ ‎‏دنبال فرصتی می گشت تا فریاد اعتراض آمیزش را نسبت به مرگ مشکوک دکتر بلند کند‏‎ ‎‏و این فرصت در نوزدهم دی به دست آمد؛ اما از همه مهمتر رحلت مرحوم حاج آقا‏‎ ‎‏مصطفی بود که یک جنبش و حرکت همگانی در سراسر ایران پدید آورد و با تقویت‏‎ ‎‏روحیه انقلابیون به اقدامات و فعالیتهای مبارزاتی آنها علیه رژیم انسجام و هماهنگی‏‎ ‎‏زیادی بخشید و در مجموع در توده مردم یک آمادگی خاصی به وجود آورد تا با دقت‏‎ ‎‏مواظب اعمال و حرکات رژیم باشند و با وجود این زمینه و بستر مناسب بود که آن مقاله‏‎ ‎
‏‎

‏‏     انصاف این است که سخنرانیها و رهنمودهای مراجع در روز هجدهم دی بسیار‏‎ ‎‏خوب و مؤثر بود و تا حدودی نسبت به رژیم، شکننده که بعد از سالهای 42 و 43 نظیر‏‎ ‎‏نداشت.‏‎[1]‎‏ حتی من یادم هست که بعد از جریان دستگیری ده ـ بیست نفر از حضرات‏‎ ‎‏مدرسین حوزه علمیه قم و تبعید آنان، که عده ای از طلاب و روحانیون به منزل آیت الله ‏‎ ‎‏گلپایگانی رفته بودند، ایشان عذر خواسته بودند که سخنرانی کنند و گفته بودند ساواکیها‏‎ ‎‏من را تهدید به ضرب و هتک کرده اند (و چون افراد بی چشم و رویی هستند بعید نیست‏‎ ‎‏این تهدید خود را عملی کنند.)‏

‏‏     البته همین مرجع بزرگوار، در عین حال در همان ایام در کنار همۀ مسائل سکوت‏‎ ‎‏نمی کردند و فراموش نمی کنیم که در توطئه تغییر تاریخ هجری شمسی به شاهنشاهی‏‎ ‎‏ایشان یک روز درس خود را تعطیل کردند.‏

‏‏     روی این اساس همین قدر که در هجدهم دی 56، هر سه مرجع حاضر شده بودند‏‎ ‎‏که در جمع طلاب مشتاق و معترض لب به سخن گشایند، امری خوشحال کننده بود؛‏‎ ‎‏بویژه مرحوم آقای نجفی که در سخنانشان گریه کردند و از حضرت امام و دوران جوانی‏‎ ‎‏ایشان خاطراتی گفتند و درمجموع برای طلاب پرشور و احساساتی، صحبتهایشان‏‎ ‎‏خوشایند بود.‏

‏‎ ‎

‏‎

• . سخنرانی مراجع و دیگر علمای حوزه علمیه قم در کتاب حماسه 19 دی 1356 قم که از سوی مرکز اسناد انقلاب اسلامی منتشر شده، درج گردیده است.