شاید من به واسطه بدبینی کارم منجر به بدی عاقبت شود
همان طور که صاحبان عجب در معاصی از مرتبه ای به مرتبه ای ترقی کرده تا به کفر و زندقه انجامشان رسد، صاحبان عجب در طاعات از درجۀ ناقصۀ عجب به درجۀ کاملۀ آن ترقی کنند. مکاید نفس و شیطان در دل از روی میزان و اساس است. هیچ گاه ممکن نیست نفس به شما که دارای ملکۀ تقوا و خوف از خدا هستید تکلیف قتل نفس یا زنا کند؛ یا به کسی که دارای خصلت شرافت و طهارت نفس است پیشنهاد دزدی و راهزنی نماید. از اوّل امر ممکن نیست به شما بگوید در این ایمان و اعمال به خدای خود منت گذار، یا خود را از زمرۀ محبوبین و محبین و مقربین درگاه قلمداد کن؛ ابتدای امر از درجۀ نازله گرفته، رخنه در دل شما باز می کند و شما را وادار می کند به شدت مواظبت در مستحبات و اذکار و اوراد، و در ضمنْ عمل یکی از اهل معصیت را در نظر شما به مناسبت حال شما جلوه می دهد و به شما القا می کند که شما از این شخص به حکم شرع و عقل بهترید و اعمال شما موجب نجات شماست و بحمدالله شما پاک و پاکیزه هستید و
کتابامام به روایت امامصفحه 21
از معاصی عاری و بری هستید، از این، دو نتیجه می گیرد: یکی بدبینی به بندگان خدا و دیگر خودپسندی؛ که هر دو از مهلکات و سرچشمۀ مفاسد است. به نفس و شیطان بگویید ممکن است این شخصی که مبتلاست به معصیت دارای ملکه ای باشد یا اعمال دیگری باشد که خدای تعالی او را به رحمت خود مستغرق کند و نور آن خُلق و ملکه او را هدایت کند و منجر شود کار او به حسن عاقبت؛ شاید این شخص را خدا مبتلا به معصیت کرده تا به مبتلای به عجب که از معصیت بدتر است نشودـ چنانچه در حدیث کافی است: عَن أَبی عَبْدِالله ، علیه السلام، قالَ: إنَّ الله عَلِمَ أَنَّ الذَّنْبَ خَیْرٌ لِلْمُؤْمِنِ مِنْ الْعُجْبِ؛ وَ لَوْلاٰ ذٰلِکَ مَا ابْتَلیٰ مُؤْمِناً بِذَنْبٍ أَبَداً. یعنی «گفت امام صادق، علیه السلام: "همانا خدا دانست که گناه بهتر است برای مؤمن از عجب؛ و اگر نه این بود هیچ گاه مؤمن را مبتلا به گناهی نمی کرد."» و شاید من به واسطۀ همین بدبینی کارم منجر به بدی عاقبت شود.
* * *
کتابامام به روایت امامصفحه 22