جلوه و تجلیات رحمت
مفتاح کتاب تکوین و تدوین
عالم نقشه رحمت رحمانیّه است. و از این جهت، اهل معرفت فرمایند: «ظهرالوجود ببسم الله الرحمن الرحیم». و رحمت
کتابتوحید از دیدگاه امام خمینی (س) (ج. 2)صفحه 670
رحمانیّه و رحیمیّه مفتاح باب وجود است، چنانچه مفتاح کتاب تدوین است.(294)
* * *
فراهم کردن وسایل حیات ملکی و ملکوتی
جلوۀ رحمانیّت و رحیمیّت ذات مقدّسش به تمام ممکنات ـ خدمتگزار باشد یا عاصی، سعید باشد یا شقی، مؤمن باشد یا کافر ـ مبسوط است.
رحمانیّت مطلقه مر او را است که قبل از پیدایش بشر تمام وسایل حیوة مُلکی و ملکوتی، دنیاوی و آخرتی او را فراهم فرموده، موادّ عالم طبیعت و قوای ملکیّه و ملکوتیّه را خاضع این انسان سرکش قرار داده.
رحیمیّت تامّۀ کامله، مخصوص ذات مقدّس است که این انسان را در عین این که از اَنْزَل موجودات طبیعیّه خلق فرموده، و بذر وجود او را در مادّه کثیفۀ این عالم ـ که در صف نعال عوالم قرار گرفته ـ کشت فرموده، او را لایق حرکت به اوج کمال غیر متناهی و وصول به مرتبه فنایِ مطلق قرار داده.(295)
* * *
اعطای حق بدون سابقۀ استحقاق
رحمت حق از همه چیز بزرگتر و به هر چیز شامل است: «داد حق را قابلیت شرط نیست» تو از اوّل چه بودی؟ در ظلمتِ عدمْ قابلیت و استعدادی نیست؛ حقّ ـ جلّ و علا ـ بی استحقاق و استعداد و بدون سؤال، و سابقۀ دعا تو را نعمت وجود و کمالات وجود بخشید؛ بسط بساط نعم غیر محصوره و رحمتهای غیر متناهیه
کتابتوحید از دیدگاه امام خمینی (س) (ج. 2)صفحه 671
فرمود، و تمام موجوداتْ مسخر تو کرد.(296)
* * *
انسان کامل، مظهر اسم رحمان
أنّ الإنسان الکامل صورة مجموع العوالم بوحدته الجمعیّة وبساطته الذاتیّة، کما أنّ العوالم الوجودیّة صورة تفصیلیّة من الإنسان الکامل، فإذا کان الإنسان مظهراً لاسم الرحمن الذی هو لبسط حقیقة الوجود وسلسلتی النزول والصعود، کما قیل: ظهر الوجود ببسم الله الرحمن الرحیم، فالرحمة الرحمانیّة لبسط حقیقة الوجود بشراشره، والرحمة الرحیمیّة لبسط کمال الوجود فإذا کان مربوب اسم الرحمن الجامع لجمیع المراتب والواجد لتمام الحقائق الذاتیّة والعرضیّة هو الانسان الکامل، والإنسان صورة مجموع العوالم.(297)
* * *
رأفت انسان جلوۀ رحمت حق
رأفت انبیا و اولیا
جلوۀ رحمت در پوشش غضب
بدان که رحمت و رأفت و عطوفت و امثال آن، که از جلوه های اسماء جمالیّه الهیّه است، خدای ـ تبارک و تعالی ـ به حیوان مطلقاً
کتابتوحید از دیدگاه امام خمینی (س) (ج. 2)صفحه 672
و به انسان بالخصوص، مرحمت فرموده؛ برای حفظ انواع حیوانیّه و حفظ نوع و نظام عائله انسانی. و این جلوه[ ای] از رحمت رحمانیّه است که نظام عالم وجود، مطلقاً بر پایه آن نهاده شده.
و اگر این رحمت و عطوفت در حیوان و انسان نبود، رشتۀ حیات فردی و اجتماعی گسیخته می شد. و با این رحمت و عطوفت، حیوان حفظ و حضانت اولاد خود، و انسان حراست از عائله خود، و سلطان عادل حفظ مملکت خود می کند. اگر این رحمت و شفقت و رأفت نبود، هیچ مادری تحمّل مشقّتها و زحمتهای فوق العاده اولاد خود را نمی کرد. و این جذبۀ رحمت و رأفت الهی است که قلوب را به خود مجذوب نموده، و بالفطره حفظ نظام عالم را می فرماید.
این رحمت و رأفت است که معلّمین روحانی و انبیاء عظام و اولیاء کرام و علماء بالله را به آن مشقّتها و زحمتها اندازد؛ برای سعادت نوع خود و خوشبختی دائمی عائله انسانی. بلکه نزول وحی الهی و کتاب شریف آسمانی، صورت رحمت و رأفت الهیه است در عالم ملک، بلکه تمام حدود و تعزیرات و قصاص و امثال آن، حقیقت رحمت و رأفت است که در صورت غضب و انتقام جلوه نموده: «وَ [لَکُمْ] فِی الْقِصَاصِ حَیوةٌ یا أُولِی الأ لْبَابِ»، بلکه جهنم رحمتی است در صورت غضب برای کسانی که لیاقت رسیدن به سعادت دارند. اگر تخلیصاتی و تطهیراتی که در جهنم می شود نبود، هرگز روی سعادت را آن اشخاص نمی دیدند.(298)
* * *
کتابتوحید از دیدگاه امام خمینی (س) (ج. 2)صفحه 673
انبیا، جلوۀ رحمت حق
تمام انبیا یک جلوۀ رحمتی بوده است از خدای تبارک و تعالی و چنانچه موجودیت همۀ ما جلوۀ رحمت حق تعالی است. همین طور هدایت خدای تبارک و تعالی به واسطۀ انبیا، یک رحمت بزرگی است بر همه. رحمة للعالمین است پیغمبر، و همۀ انبیا رحمت بوده اند.(299)
* * *
رفق و مدارا، جلوۀ رحمت
رفق و مدارا و مصاحبت و رفاقت، از جَلَواتِ رحمت رحمانیّه و شؤونِ آن است. قلبی که در آن جلوه رحمت افتاده باشد و به بندگان خدا با نظر رحمت و عطوفت بنگرد.(300)
* * *
کتابتوحید از دیدگاه امام خمینی (س) (ج. 2)صفحه 674