پایگاه اطلاع رسانی و خبری جماران:
سخنرانی مطهری
علی مطهری در همایش «مجلس، انتخابات و امام خمینی(س)» طی سخنانی گفت:
در سخنان و پیامهای امام (رحمه الله علیه) در موضوع انتخابات، مجلس و نمایندگی می بینیم که ایشان بر مسأله ی عدالت اسلامی در مجلس تأکید دارند، در مسأله ایستادگی در مقابل قدرتهای شیطانی، در توصیه هایی که به نمایندگان مجلس دارند این مطالب را دارند، مخالفت با طرح های مخالف احکام اسلام. نوع مذاکرات که توأم با نرمی و اخلاق باشد، هماهنگی مجلس و دولت، تأکید بر سیاست نه شرقی و نه غربی، و اینکه نکته سنجی ها و تبدیل عبارات غیر لازم انجام نشود (یعنی مناقشات لفظی صورت نگیرد)، وسواس به خرج ندهید در کلمات و عبارات، که از آن هدف اصلی باز بمانید، تأکید بر رفاه ملت و رسیدگی به محرومان، این را چند جا تأکید دارند، (صحیفه امام،ج12،ص361تا364) اینکه مجلس مرکز همه قانون ها و قدرت هاست (همان،ص347)و در رأس امور است (ن.ک. همان،ج17،ص115و246)، هیچ کس در انتخابات بر دیگری مقدم نیست (همان،ج18،ص380)، و اینکه بعد از مشروطه هیچ گاه به قانون اساسی عمل نشد. [از بعد از مشروطه، هیچ گاه تقریباً به مواد مهم قانون اساسی عمل نشد] (همان،ج21،ص419)
یعنی در واقع قانون اساسی مشروطه هم قانون اساسی خوبی بود، اگر همان هم اجرا می شد شاید 80 ـ 90 درصد اهداف ما در جمهوری اسلامی تحقق پیدا کرده بود، در آن قانون اساسی هم علمای طراز اول حضور داشتند یعنی پنج مجتهد طراز اول بودند که در حکم شورای نگهبان ما بودند ولی می دانید بعد از چند سال آنها را کنار گذاشتند و افراد وابسته به قدرتهای خارجی به مجلس راه پیدا کردند، این هم از تأکیدات ایشان است که نشان می دهد حساسیت ها در کجاست، یعنی در این حدود افراد وابسته به قدرتهای خارجی، افراد غیر معتقد و ملتزم به اسلام، و از این قبیل؛ نه این سختگیری هایی که امروز تحت عنوان نظارت استصوابی وجود دارد که نظارت استصوابی را اگر به این معنا بگیریم که تحقیقات محلی درباره کاندیداها انجام شود برای اینکه غیر از آن استعلامات چهارگانه ای که از برخی نهادها انجام می دهد (از وزارت اطلاعات، نیروی انتظامی، دادگستری و اداره ثبت)، غیر از آن می گویند ما می خواهیم در احوال شخصی افراد هم تحقیقی کرده باشیم که آیا این شخص اهل نماز و روزه است؟ یا
حضورج. 95صفحه 215
اینکه مبادا اهل شرب خمر باشد!
نظارت استصوابی در این حد قابل قبول است ولی اینکه ما تحت عنوان نظارت استصوابی افرادی را که مثلاً انتقادی کردند و حتی نظری مخالف نظر ولی فقیه در یک جایی داشتند یا اظهار نظری درباره حوادث سال 88 داشته اند و به این بهانه ها آنها را رد کنیم، کارهای درستی نیست و مقصود از نظارت استصوابی این نیست. در کلام مقام معظم رهبری هم هست؛ در آن جایی که ایشان مثال می زنند می گویند مثل «یک آدم حرّافی که وابسته به خارج است مردم را فریب بدهد»، یعنی در استعلامات چهارگانه ممکن است معلوم نباشد؛ اینجا می تواند شورای نگهبان او را رد کند، در این حدود است نه در چیزهایی که بعضاً بهانه می آورند و افراد را ردّ صلاحیت می کنند.
اینکه باز امام فرمودند «مردم در انتخابات آزادند و احتیاج به قیم ندارند»(صحیفه امام،ج21،ص10) این هم مطلب بسیار مهمی است که شهید مطهری هم یک بیان خیلی خوبی دارند. در آنجایی که درباره آزادی تفکر بحث می کنند می گویند چرا فکر باید آزاد باشد؟ ایشان در این مورد استدلال می کنند می گویند ما ببینیم اصلاً بشر در چه چیزهایی باید آزاد باشد و در چه چیزهایی نباید آزاد باشد؟ اموری که اجبار بردار نیست مثل محبت و دوستی، اینکه انسان کسی را دوست دارد، اینها اصلاً قابل اجبار نیست و نمی توانیم بگوئیم باید کسی را دوست داشته باشی، یا اینکه ایمان اجبار بردار نیست، (لا إِکْرَاهَ فِی الدِّینِ قَدْ تَبَیَّنَ الرُّشْدُ مِنْ الغَیِّ)؛ (قَالَتْ الأَعْرَابُ آمَنَّا قُلْ لَمْ تُؤْمِنُوا وَلَکِنْ قُولُوا أَسْلَمْنَا وَلَمَّا یَدْخُلْ الإِیمَانُ فِی قُلُوبِکُمْ)؛ یعنی هنوز شما مؤمن نشده اید فعلاً می تـوانیم بگوئیم شما مسلمان هستید و از حقوق اجتماعی مسلمین برخوردارید ولی هنوز ایمان در قلب شما نفوذ نکرده است.
(لا إِکْرَاهَ فِی الدِّینِ قَدْ تَبَیَّنَ الرُّشْدُ مِنْ الغَیِّ)؛ به همین دلیل در قرآن هست که (ادْعُ إِلَی سَبِیلِ رَبِّکَ بِالْحِکْمَةِ وَالْمَوْعِظَةِ الْحَسَنَةِ)؛ یا (فَذَکِّرْ إِنَّمَا أَنْتَ مُذَکِّرٌ) اما اموری که قابل اجبار است، اما کمال مطلوب با اجبار پیدا نمی شود، مثل بعضی اخلاقیات؛ مگر می شود با زور مردم را راستگو و امانت دار کرد؟ یا آنها را به افرادی امین تبدیل کرد که دزدی نکنند؟ مهم این است که انسان راستگو باشد نه اینکه صرفاً راست بگوید یعنی راستگویی در ذاتش نفوذ کند و طبیعت
حضورج. 95صفحه 216
ثانوی او بشود.
در مسائلی هم که مربوط به رشد اجتماعی مردم است، باز ایشان(شهید مطهری) مثال می زنند که اگر بخواهید فرزندتان را درست تربیت کنید و در همه امور هدایتش کنید بچه ی رشیدی بار نخواهد آمد، بلکه باید گاهی هدایت کنید و گاهی آزاد بگذارید که تجربه کسب کند و کم کم رشد اجتماعی پیدا کند، مثال می زنند به کرکس برای اینکه به بچه اش پرواز یاد بدهد گاهی می برد بالا و رهایش می کند؛ هم هدایت و هم آزاد گذاشتن با هم. بعد مثال انتخابات را می زنند.
استاد مطهری می گویند در انتخابات (خیلی جالب است که در سال های 1347-48 این ها را فرمودند) که(نقل به مضمون) اگر تشخیص شما این باشد که خوب است این ملّت فلان فرد را انتخاب کند اما اگر بخواهید این مطلب را به مردم تحمیل کنید و بگوئید شما نمی فهمید و باید حتماً فلان شخص را انتخاب کنید اینها تا ابد نمی توانند رشد اجتماعی پیدا کنند. جامعه صد بار هم اگر اشتباه کند باز باید آزاد باشد و...
این خیلی مطلب مهمی است که ما خودمان را قیّم مردم ندانیم و کاری کنیم که مردم رشد اجتماعی پیدا کنند؛ شهید مطهری درباره رشد فکری هم می گویند این مسأله یکی از چیزهایی است که قابل اجبار هست ولی کمال مطلوب به این وسیله پیدا نمی شود.
در نکات دیگر امام رحمة الله علیه توصیه به شرکت در همه انتخابات است، در جای دیگر ایشان می گوید اگر کوتاهی کنید چه بسا در رأس گناهان کبیره باشد در بعضی از امور (ن.ک.همان،ص422) یعنی اگر کاری کنیم که افراد ناصالح وارد مجلس شوند و سرنوشت مردم تغییر کند ممکن است در رأس گناهان کبیره باشد و نیاز به متخصصین رشته های مختلف (همان،ج18،ص284)، مشورت با قشر تحصیل کرده و روحانیون در انتخابات (همان،ج12،ص278) تأکید دیگر ایشان این است که انتخاب اصلح از امور مهمه است یعنی مسئولیت اجتماعی تلقی کند، سعی کنید مثل مدرس انتخاب کنید(همان،ج18،ص278) و دیگر اینکه مجلس محلی برای بحث و ساختن اخلاق جامعه باشد. (همان،ج12،ص363)
جمله ای هم شهید مطهری می فرمایند(نقل به مضمون) که تحمیل وکیل ولو صالح اثرش این
حضورج. 95صفحه 217
است که هیچ وقت مردم به رشد اجتماعی نمی رسند و مردم تجربه و عقل اجتماعی پیدا نمی کنند و مطلب دیگر اینکه بعضی از کاندیداها و نمایندگان از نمایندگی تصور درستی ندارند؛ چه کسانی که در حال حاضر نماینده هستند و چه کسانی که می خواهند کاندیدا شوند؛ به خاطر اینکه بعضی خودشان را نماینده نظام می دانند و نماینده ملت نمی دانند یعنی صرفاً مدافع نظام اند.
در مورد اینکه گاهی [به ظاهر] تزاحمی بین نظام و حقوق مردم پیدا می شود و اینها طرف نظام را گرفته و فکر می کنند نماینده نظام هستند، درست است که نظام ما مردمی است، ما تفکیک قائل نمی شویم ولی به هر حال یک نظام داریم و یک ملّت و اسلامی بودن نظام به این معنی نیست که دراین جا ظلم و خطایی نمی شود بنابراین گاهی حق مردم ضایع می شود که نماینده در آن صورت باید طرف ملت را بگیرد نه طرف نظام را؛ اینکه حفظ نظام از اوجب واجبات است پس هر کاری که در نظام شد همه را بپوشانیم درست نیست؛ مثل داستان مرگ ستار بهشتی که یک جوان وبلاگ نویس بود و چیزهایی می نوشت و شاید توهین هم می کرد که به قول پلیس فتا فقط هشت بازدیدکننده داشت؛ وقتی او را به قتل برسانند و از دنیا برود، عده ای با طرح موضوع مخالفت می کنند که حفظ نظام مهم تر است، اما ما در جواب می گوییم که چون حفظ نظام مهم تر است مطرح می کنیم تا نظام اصلاح شود و دیگر تکرار نشود نه اینکه این مسائل را بپوشانیم. نماینده باید بداند که نماینده ملت است نه نماینده نظام، اگر انحرافات و ظلمی در نظام صورت می گیرد باید مطلب را بیان کند و به همین دلیل است که شما می بینید در مجالس ما هیچ توجهی به فصل سوم قانون اساسی که درباره حقوق ملت است وجود ندارد اینکه یک عده را بازداشت می کنند و هیچ صدایی از مجلس بلند نمی شود، مطبوعات را می بندند هیچ صدایی از مجلس بلند نمی شود و همه ساکت اند برای اینکه می گویند باید از نظام دفاع کنیم، این حرف غلطی است، این مسأله ای است که متأسفانه امروز باید اصلاح بشود، ما قانون اساسی بسیار خوبی داریم که تکلیف همه مسائل روشن است، ولی وقتی از آن دفاع نکنیم چه فایده دارد؟!
آخرین مطلبم در مورد تصور غلط اکثر مردم از نمایندگی است، یعنی مردم فکر کرده اند نماینده یعنی کسی که واسطه است تا مشکلات شخصی شان را حل کند، من امروز دادگاهی در
حضورج. 95صفحه 218
فلان شعبه دارم این را برای من حل کن، یک مقدار وام می خواهم، شغل و کار می خواهم، اگر هم دنبالش نروی دو تا دشنام هم می دهد، فکر کرده اند نماینده دنبال کارهای شخصی مردم باید باشد، این که نمایندگی نمی شود، نماینده دو وظیفه اصلی دارد یکی قانونگذاری است و دوم نظارت بر اجرای قانون که باید وقت بگذارد نه اینکه راه بیفتد دنبال شعبه شماره 2 دادگستری و این را بیمارستان ببرد و این کار را بکند، اینها 70 ـ 80 درصد وقت نمایندگان را می گیرد لذا وقتی در مجلس طرحی مطرح است اصلاً حواسش نیست و نمی داند موضوع چیست؟ با موبایل صحبت می کند و همین طور از همکار کنار خود می پرسد که رأی دو بدهیم یا چهار؟ (وضعیت مطلوب) مجلس به این صورت نیست. لذا تصور مردم از (وظایف) نمایندگی هم باید اصلاح شود.
حضورج. 95صفحه 219