مصاحبه با حجت الاسلام والمسلمین محمد علی انصاری
بسم الله الرحمن الرحیم
ابتدا باید مراتب تأثر و تأسف عمیق و بی پایان خودم را از حادثۀ تلخ و کوبنده و ناگوار ارتحال یادگار گرانقدر حضرت امام عزیز به همۀ ملت شریف ایران و رهبر معظم انقلاب اسلامی و بیت مکرم حضرت امام ابراز کنم. انصافاً پس از رحلت حضرت امام، تلخ ترین حادثه ای که در زندگی من شکل گرفت و روح و روان من را تحت تأثیر خودش قرار داد و طبیعتاً لحظه ای نمی توانم از آن غافل باشم، مسأله ارتحال آن عزیز است. برایم خیلی سخت و مشکل است که با همۀ صفا و رفاقت و دوستی و محبتی که ایشان نسبت به من داشتند و من به ایشان تکیه داشتم- حاج احمدآقا تکیه گاه بزرگی در زندگی من بود- بتوانم به راحتی حرف بزنم و صحبتی پیرامون شخصیت ایشان و نقش ایشان داشته باشم. در هر حال، تقدیر خداوند است و ما در مقابل تقدیرات خداوند تسلیم هستیم و از خدا درخواست می کنیم که روح مطهر ایشان را با امام محشور کند و به ما هم توفیق عنایت کند که ادامۀ عمرمان را در مسیر خدمت به اهداف و آرمانهای امام و این نظام مقدس اسلامی و رهبری، و در تقویت آن سپری کنم.
حاج احمدآقا در مؤسسه و در حرم مطهر حضرت امام، نقش کلیدی و حساس و تعیین کننده - و در حقیقت نقش بنیانگذاری - داشت. تشکیل مؤسسه حفظ و نشر آثار امام خمینی، قبل از ارتحال حضرت امام در 17 شهریور سال 67 و پس از صدور حکم حضرت امام به ایشان بود و حرم مطهر، پس از ارتحال امام راحل فعالیتهای اجرایی
کتابگنجینه دل: مجموعه خاطرات یاران در وصف یادگار امام حجت الاسلام والمسلمین حاج سید احمد خمینیصفحه 173
خودش را شروع کرد. اما در حقیقت هر دو مجموعه - چه مؤسسه و چه حرم مطهر حضرت امام - به نوعی فکر اولیه و ایجاد این تشکیلات به قبل از ارتحال حضرت امام برمی گردد.
مقدمتاً و در ارتباط با مؤسسه باید عرض کنم که همۀ مردم ما و همۀ مردم مسلمان دنیا می دانند امام از یک بعد اخلاقی بسیار بالایی برخوردار بودند و به خاطر آن زهد و پاکی و عظمت روحی که داشتند همواره پرهیز می کردند از اینکه کسی، به مسائل پیرامونی شخص ایشان و زندگی ایشان بپردازد. طبیعتاً، محدودۀ زندگی ایشان بسیار کوچک بود و می شود گفت با اینکه حوزۀ رهبری حضرت امام در سطح جهانی و بین المللی و برای همۀ مستضعفان و مسلمانها بود، اما حوزه زندگی ایشان و تشکیلات و تشریفات مربوط به زندگی ایشان کمتر از حد زندگی یک فرد معمولی این کشور بود.
طبیعتاً، ایجاد هرگونه تشکیلاتی به نام امام و در راستای بسط مسائل دفتر ایشان و کارهای مربوط به آثار ایشان، از نقطه نظر شخصیت امام و ابعاد معنوی امام، کار بسیار مشکلی بود. اما از آنجا که حاج احمدآقا به این نکتۀ بسیار مهم توجه داشتند که باید اسناد مربوط به حضرت امام و انقلاب اسلامی حفظ بشود. از همان آغاز پیروزی انقلاب اسلامی، در فکر این بودند که به گونه ای برنامه ریزی بکنند که هم، حساسیت امام برانگیخته نشود و هم، بدون اجازه امام قدمی برداشته نشود و هم، این رسالت سنگین را به انجام برسانند که آثار مربوط به ایشان، به طور شایسته حفظ و نگهداری و در موقع مناسب منتشر بشود.
بر این مبنا، ما در ابتدای سال 60 زمینۀ ایجاد یک تشکیلات فرهنگی را با ایشان به بحث و گفتگو گذاشتیم و ایشان با تأکید بر همین که باید با قضیه خیلی ظریف و لطیف برخورد بشود و کاری نکنیم که حضرت امام از برنامۀ ما آزرده بشوند ما را به سمتی سوق دادند که ما با توجه به محدودیتهای خودمان، برویم اسناد و مدارک مربوط به حضرت امام - چه قبل از انقلاب و چه بعد از پیروزی انقلاب، تا زمانی که این تصمیم گرفته شد-را جمع آوری بکنیم و در کنار این جمع آوری هم برنامه ای را داشته باشیم که از این مدارک محافظت بشود و از دسترس حوادث و مشکلات و احیاناً سوءاستفاده ها مصون بماند.
همان روزها، این بحث بود که ما باید برای نشر و توزیع این مدارک به شکل سالم، در
کتابگنجینه دل: مجموعه خاطرات یاران در وصف یادگار امام حجت الاسلام والمسلمین حاج سید احمد خمینیصفحه 174
فکر باشیم و برنامه بدهیم. ما از سال 60، در حقیقت خشت اول بنای مؤسسه را با عنایات و تأکیدات و راهنماییهای ایشان گذاشتیم و در طول این مدت همۀ مسائل مالی و تدارکاتی مؤسسه و سیاستهای کاری می بایست به طور دقیق با حضرت امام صحبت شده و هماهنگ گردد. در این زمینه، مهمترین کاری که یادگار حضرت امام انجام دادند این بود که کار را به همان شکل سالم و طبیعی خودش و بدون اینکه حضرت امام آزرده بشوند به صورت حرکتی برای توسعه کارهای فرهنگی به انجام رساندند و ما توانستیم در قدمهای اولیه، حمایتهای ضمنی حضرت امام را برای یک تشکیلات کوچک فراهم بکنیم.
نتیجه این شد که کار را، با تعدادی از برادران، به طور آرام و فشرده و بدون خرج زیاد و ایجاد هزینه تعقیب کردیم. با یاری خداوند، در این مدت توانستیم اسناد ذی قیمت و آثار حضرت امام را از مکتوبات و نوارها و تصاویر و سایر اسنادی که مربوط به حضرت امام و شخصیت ایشان و انقلاب می شد جمع آوری کنیم. خوب، وقتی وارد این مطلب شدیم احساس کردیم که کار بسیار عظیمی است و خیلی از اسناد مربوط به حضرت امام و نامه ها و مکاتبات ایشان به خاطر قداستی که دارند در اختیار افرادی است که آنها به راحتی حاضر نیستند این اسناد را در اختیار مجموعه ما بگذارند و هر کسی، کمترین سندی را از حضرت امام داشت برای خودش افتخاری می دانست که این سند را در زندگی خودش حفظ بکند. اما با تأکیدات ایشان و صرف وقت زیاد برای این مطلب، به یاری خدا، در مدت نسبتاً کوتاهی توانستیم این مجموعه را فراهم بکنیم.
بعد از این قضیه شما می دانید که حوادث جنگ، درگیریهای منافقین و قضایای دیگری بود که هرکدام از اینها می توانست فاکتور و مبحثی در تخریب این آثار باشد که باز با عنایت و راهنماییهای ایشان، ما توانستیم به نحوی برنامه ریزی کنیم که کمترین صدمه ای به این آثار وارد نشود و با تکثیر آنها و نگهداریهای صحیح و فنی بتوانیم این مجموعۀ نفیس را در قدم اول حفاظت بکنیم.
بعد از جمع آوری و حفاظت این اسناد، چیزی که برای ما مهم بود این بود که شناسایی اولیه و در حقیقت یک شناسنامۀ اولیه ای را برای این آثار در مجموعۀ خودمان داشته باشیم، بدون اینکه هدف این باشد که در کوتاه مدت، بخواهیم آنها را تکثیر بکنیم و نشر بدهیم. در حقیقت، این کار هم به صورت آرام انجام شد در عین اینکه شخص حاج آقا،
کتابگنجینه دل: مجموعه خاطرات یاران در وصف یادگار امام حجت الاسلام والمسلمین حاج سید احمد خمینیصفحه 175
کارهای روزمره دفتر و سیاستهای عظیمی که در ارتباط با امام و کل نظام و حاکمیت نظام داشتند، را اعمال می کردند این مبحث هم به عنوان یکی از کارهای اساسی ایشان همواره تعقیب می شد تا ما بتوانیم کار را به خوبی انجام بدهیم.
البته در این مجال نمی شود توضیح داد که در فاصلۀ سال 60 تا سال 67 - حداقل 7 سال - ما برای هموارکردن راه تشکیل یک مؤسسه ای که در حقیقت به نام حضرت امام، منحصراً در کشور ثبت بشود و رسمیت پیدا بکند چه گامهایی برداشتیم. ولی این را می توانم عرض بکنم که مهمترین فصل موفقیت ما در این دفتر فرهنگی، همین ارشادها و راهنماییها و حمایتهای بی دریغ ایشان بود، اما بسیار ظریف و حساس که من مطمئنم اگر آگاهی ایشان و شخصیت امام و در حقیقت کشف موقعیت و مناسبتهایی که حاج احمد آقا می توانستند آنها را با امام مطرح بکنند نبود ما نمی توانستیم هیچ توفیقی در این زمینه داشته باشیم که اینهمه آثار نفیس را بتوانیم براحتی، با کمترین امکانات، فراهم بکنیم. در حقیقت، شخصیت ایشان و پشتوانۀ ایشان بود که راه را برای ما هموار کرد. بعد از اینکه ما از این مسأله فارغ شدیم و نسبتاً اطمینان خاطر پیدا کردیم که بخش عمده ای از اسناد مربوط به حضرت امام را گردآوری کرده ایم در فرصتهایی که به دست می آمد راجع به اینکه حالا سیاستهای بهره برداری از این مجموعه در موقع مناسب، چه باید باشد با ایشان بحث و گفتگو می کردیم و در جلسات مکرر و متوالی که خدمت ایشان بودیم به مسأله اشاره می کردیم که از این آثار، چگونه استفاده بکنیم؟
طبیعتاً این بحثهای مکرر، ما را به سیاستهای منسجم و مدونی از نظر فکری و برنامه ریزی هدایت کرد تا بتوانیم برای ایجاد یک تشکیلات لازم و مؤسسه ای که پس از تشکیل، این اهداف را پیاده بکند آماده شویم. البته، نامه آقای حاج احمدآقا به حضرت امام در زمینۀ اینکه مرجع رسیدگی به نامه های ایشان و سؤالات در کشور چه کسی باید باشد مبتنی بر این مقدمات نبود که ما به خاطر انگیزۀ تشکیل مؤسسه این کار را کرده باشیم و حاج آقا این نامه را نوشته باشد. آن نامه دقیقاً به خاطر مناسبتها و بحثهای سیاسی کشور پیرامون آثار حضرت امام بود که خوب، حالا اگر حضرت امام مطلبی را می فرمایند و صحبتی هست. تحلیل این مطلب و تفسیر این مطلب و واضح کردن این مطلب به عهدۀ چه کسی خواهد بود؟ این سوژه، سوژه ای بود که به مناسبت فضای سیاسی کشور شکل
کتابگنجینه دل: مجموعه خاطرات یاران در وصف یادگار امام حجت الاسلام والمسلمین حاج سید احمد خمینیصفحه 176
می گرفت. اما در حقیقت، سؤال حاج احمدآقا و جواب حضرت امام به اینکه ایشان را برای این کار عظیم و این رسالت بزرگ تعیین کردند در حقیقت، نشان دادن اعتماد همه جانبۀ حضرت امام به حاج احمدآقا در زمینۀ مسائل مربوط به ایشان بود. این، مهمترین زمینه و بستری شد که ما بتوانیم از این نامه و از این حکم، آن مؤسسه بزرگ را تشکیل بدهیم.
وقتی حضرت امام این جواب را فرمودند خیلی خوشحال شدیم که در زمان خود حضرت امام و با حکم ایشان، در حقیقت نگرانیها در مورد آینده برطرف شده. ما از این فرصت استفاده کردیم، گرچه خود حاج آقا هنوز داعیه تشکیل مؤسسه را به صورت جدی نداشتند. اما با توجه به سابقۀ این امر و صحبتهایی که پیرامون این تشکیلات شده بود و تأکیدات مجموعۀ ما و دفتر فرهنگی، مؤسسه را در همان تاریخ حکم حضرت امام با نظر ایشان رسمیت دادیم و در حقیقت، یک رسالت جدیدی را با این حکم احساس کردیم. حاج آقا هم در این رابطه فرمودند: «بحث ما از شکل یک جریان محدود که گردآوری آثار باشد، فراتر رفته و باید در زمینۀ نشر آثار و صیانت از خط و اثر و اندیشه امام قدمهای اساسی برداریم.»
مطمئناً آن کار به یک تشکیلات نیاز داشت، و سیاستهایی که در قالب آن سیاستها بتوانیم پاسخگوی مسائل مربوط به حضرت امام باشیم. خوب، از فاصلۀ شهریور سال 67 تا زمان ارتحال ایشان-که تنها چند ماه بود - همۀ کارها در این مدت انجام شد و همۀ امکانات فراهم گردید. حوادثی هم در این دوران شکل گرفت که ذهن افراد مؤسسه و خود یادگار حضرت امام به آن مسائل معطوف شد. یک دورانی هم حضرت امام کسالت داشتند و ما در حقیقت تا زمان ارتحال حضرت امام یک حرکت بینابینی را برای تقویت مؤسسه داشتیم.
بحثهای مقدماتی ما پیرامون مؤسسه برای سالهای طولانی تری بعد از تشکیل آن بود و تصور نمی کردیم با ارتحال حضرت امام مواجه شویم و مؤسسه ای که تازه بر اساس حکم امام شکل گرفته است با انواع تقاضاها و مراجعات از سراسر دنیا و از سراسر کشور و همۀ مجامع فرهنگی - تحقیقاتی روبرو شود که متقاضی آثار امام باشند. این تقاضاها بسیار وسیع و گسترده بود و در حقیقت، باید بگوییم که اگر انجام یک سری مقدمات
کتابگنجینه دل: مجموعه خاطرات یاران در وصف یادگار امام حجت الاسلام والمسلمین حاج سید احمد خمینیصفحه 177
ابتدایی این کار و کارهایی که ما در همان چهارچوب سیاستهای خاص دفتر فرهنگی آنها را تعقیب کرده بودیم نبود شاید در روزهای اول بعد از ارتحال، هیچ حرفی برای مردم در زمینه آثار حضرت امام نداشتیم. ولی با توجه به آن مقدمات، توانستیم به سرعت خودمان را از سیاستهای گذشته - که صرفاً پرداختن به حفظ آثار حضرت امام بود و یکسری کارهایی که در کوتاه مدت جواب نمی داد - خارج کنیم و بپردازیم به بحث مربوط به تأمین این نیازها در کوتاه مدت.
الحمدلله در این زمینه، با عنایت بسیار بالای حاج آقا و مسأله مؤسسه و اینکه بارها و بارها ایشان به من می فرمودند: آقای انصاری، ما الحمدلله بعد از امام، نظاممان یک نظام محکم و مستحکم است. رهبری نظاممان، در جای امام و در حقیقت همانند امام عمل می کند و دولت یک دولت قدرتمندی است و امروز، ما هیچ نگرانی در این زمینه نداریم. البته با همۀ وجود، موظف به حمایت و پیروی و تأکید و عمل به منویات رهبر معظم انقلاب اسلامی هستیم. اما آن چیزی که برای ما تکلیف و وظیفه است همین است که باید
مسأله مؤسسه و حرم را جدی بگیریم و این کار اصلی ماست.
با اینکه همه می دانند شأن و منزلت و جایگاه حاج احمد آقا، خیلی بالاتر از محدودۀ مؤسسه یا حرم بود و انصافاً، این یک بخش کوچکی از تواناییهای ایشان بود اما تأکید مکرر ایشان به اینکه، تکلیفمان این است و ما اصلاً رسالتمان این است که مؤسسه را تقویت بکنیم و سیاستها را تدوین نماییم و حرم را بسازیم، همواره در گوش ما و در همۀ وجود ما بود و ما اصلاً به مسأله ای غیر از این مجموعه نمی پرداختیم و تکلیفمان را دوچندان می دیدیم. در زمان حضرت امام همه وقت و برنامه هایمان را برای کار مؤسسه متمرکز می کردیم. در جمع بندی از این کار من می توانم بگویم بعد از گذشت 5 سال از ارتحال حضرت امام، نمی خواهم اینجا به عنوان سرپرست مؤسسه از کار مؤسسه تعریف بکنم. البته کار شخصی هم نیست. اگر تعریفی باشد تعریف از شخص نیست. ولی انصافاً، من می توانم بگویم که مؤسسه نشر آثار حضرت امام، از غنی ترین و از معتبرترین مؤسسات فرهنگی - تحقیقاتی کشور هست و با وجود عمر کوتاه مؤسسه و حرم، از زبان همۀ شخصیتهای حوزوی، فرهنگی و سیاسی کشور می شنوید که این دو مجموعه، بسیار معتبر هستند و توانسته اند در حد امکانات خودشان، جوابگوی تقاضاهای مردم باشند و
کتابگنجینه دل: مجموعه خاطرات یاران در وصف یادگار امام حجت الاسلام والمسلمین حاج سید احمد خمینیصفحه 178
در حد نیازهای آتی جهان اسلام و مردممان در کشور برنامه ریزیهای اساسی و بنیادی بکنند و این نبود مگر اینکه، ما حضور حاج آقا در این مؤسسه و در حرم را بسیار جدی بگیریم.
البته باید توضیح بدهم حضور، حضور اجرایی نبود که بگوییم حاج آقا در همه کاری و در همۀ مسائل اجرایی دخالت می کرد. ایشان براساس سیاستهای امام و خواست حضرت امام که اصولاً مسائل را به مسؤولین و به نمایندگان خودشان محول می کردند و برای اجرای قوی برنامه شان به آنها اطمینان خاطر می دادند. از دخالت کردن در کار اجرایی یا در مسائل جزیی کار به شدت پرهیز داشتند و اعتماد به افراد می کردند. ولی ایشان، لحظه ای از سیاست گذاری و در حقیقت اشراف بر مجموعۀ مسائل کلیدی دریغ نداشتند و خیلی از مسائل را در بعد سیاستگذاری با حساسیت و وسواس دنبال می کردند.
خصوصاً در این بخش که مربوط به حضرت امام و آثار حضرت امام بود هر مجموعه ای که می خواست منتشر بشود ایشان خودشان، بارها آن مجموعه را می دیدند، ادیت می کردند، برای تنظیم آنها وقت می گذاشتند، خیلی تلاش داشتند و بعضی از متنها و صحبتها و بعضی از مسائل مربوط به نشر آثار حضرت امام را ایشان مکرر به مؤسسه برمی گرداندند و در مؤسسه اصلاح می شد و به ایشان برمی گرداندند. به طور کلی باید عرض کنم که واقعاً ایشان یک حق بسیار عظیمی به گردن این مجموعه دارند و من در گزارشم خدمت فرزند برومند ایشان جناب حجت الاسلام والمسلمین حاج حسن آقا عرض کردم که سیاستگذاریها و اعمال مدیریت صحیح و تولیت صحیح در این مؤسسه توسط حاج احمد آقا، باعث شده که ما الان اطمینان داشته باشیم چهارچوب سیاستهای ایشان در نشر آثار حضرت امام، برای همیشه در تاریخ این مؤسسه هست و تدوین شده و مؤسسه به گونه ای شکل گرفته است که ما دیگر می دانیم چیزهایی که در آینده های دور هم، از این مؤسسه به جهان اسلام عرضه خواهد شد ثمرۀ وجود ایشان هست و نه ما و نه هیچ کس دیگری نمی تواند در آنها هیچ گونه دخل و تصرفی داشته باشد.
نکته مهمی که باید عرض کنم این است که حاج احمدآقا با همۀ وجود، همواره به مجموعۀ عناصر مؤسسه در بخشهای مختلف تحقیقات و جمع آوری و تدوین و نشر آثار
کتابگنجینه دل: مجموعه خاطرات یاران در وصف یادگار امام حجت الاسلام والمسلمین حاج سید احمد خمینیصفحه 179
می فرمودند که باید مؤسسه از اعمال هرگونه سلیقۀ شخصی و اجتهاد شخصی نسبت به آثار حضرت امام به دور باشد. با اینکه همه می دانند نیروهای فرهنگی کشور و مخصوصاً سطوح بالای فرهنگی کشور، همه صاحب اندیشه و دیدگاههای سیاسی خاص خودشان هستند و ما می دانیم که هر فرد فرهنگی در این کشور، دارای دیدگاههای سیاسی و بینشی هست که ممکن است با گرایشات خاصی هم همراه باشد. اما آن چیزی که باعث شد مؤسسه در این مدت، از اعمال نظرها، اعمال سلیقه ها و گرایشات سیاسی مصون بماند همان تأکیدات ایشان بود که هر فردی با هر عنوان و با هر مشخصۀ خاصی که در بیرون از مؤسسه دارد و یا وجهۀ فرهنگی که دارد در اینجا باید خودش را متعبد بداند به اینکه صددرصد، تفکر ناب امام را و دیدگاههای ناب امام را عرضه بکند.
با هر برداشتی که در جامعه بتواند باشد و من فکر می کنم در این زمینه هم، امروز ما یک قضاوت منصفانه و خوبی را از همۀ طیفهای سیاسی در همۀ کشور داریم مؤسسه توانسته است مثل همان زمان حیات حضرت امام، از برخوردها و گرایشات خاصی که
ممکن است تأثیرات منفی در جامعه داشته باشد مبرا باشد. لذا، هر اثری که امروز از مؤسسه به دنیا و مجامع مختلف صادر می شود و به دست مردم می رسد مردم با اطمینان خاطر، آن را به عنوان اثر مربوط به شخص امام می دانند و این از برکات وجودی حاج آقا بود و مؤسسه، خودش را همواره متعبد به آن می داند که هرچه که در این مجموعه می خواهد تحقیق بشود و تدوین بشود و نشر بشود باید خالص افکار و اندیشه ها و صحبتهای حضرت امام باشد.
به طور تفصیلی، اهداف و عملکردهای مؤسسه را در کوتاه مدت و بلندمدت به اطلاع مردم رساندیم و هنوز هم بخش عمده ای از مسائل هست که هنوز برای مردم گفته نشده است. ما امید آن را داریم که با پیروی از همان سیاستها و اینکه امروز فرزند شایستۀ ایشان، جناب حاج حسن آقا متولی کار مؤسسه شدند ما بتوانیم همان چارچوبها و همان اصول را و همان جدیت لازم را برای حفظ قداست مؤسسه و حرمت و اعتبار مؤسسه داشته باشیم و خلاء وجودی ایشان را، با جدیت و تلاش بیشتر همکارانم و مجموعۀ دست اندرکاران مؤسسه جبران بکنیم و در کنار حاج حسن آقا باشیم، برای اینکه این مؤسسه همچنان پربار و غنی باشد و پاسخگوی مردممان، از حیث روابط عاطفی و
کتابگنجینه دل: مجموعه خاطرات یاران در وصف یادگار امام حجت الاسلام والمسلمین حاج سید احمد خمینیصفحه 180
بی کرانی که نسبت به حضرت امام دارند و در تشییع جنازه حاج احمدآقا و مراسم ایشان هم نشان دادند که شناخت کافی نسبت به حاج آقا داشتند باشیم. در قسمت برون مرزی مؤسسه هم کاری بکنیم تا آثار حضرت امام توزیع و ترجمه بشود و ما با زبان ملتها بتوانیم ارتباط تنگاتنگی بین مجموعه مؤسسه با آنها داشته باشیم.
البته ایجاد تشکیلات برای خارج از کشور و بین المللی کردن کار مؤسسه به امکانات و برنامه های وسیعی نیاز دارد که ما الحمدلله با حمایت دولت و مجلس شورای اسلامی توانسته ایم زمینۀ بسط این ارتباط را، حداقل در برنامۀ 5 ساله دوم داشته باشیم. البته بعد از هر مناسبتی - چه مناسبت سالگرد ارتحال حضرت امام و چه مناسبتهای دیگر ما با مراجعات مکرر و تقاضاهای مسلمانان جهان از مؤسسه برای معرفی آثار امام، زندگینامۀ حضرت امام، زندگینامۀ یادگار حضرت امام مواجه هستیم که طبیعتاً برنامه ریزی آینده ما برای تأمین این هدف، باید گسترده تر باشد. ما بنا داریم که ارتباط را با مسلمانان کشورها تقویت کنیم. بخش بین الملل مؤسسه در زمینۀ ترجمۀ آثار گامهای بزرگ برداشته اند و طبیعتاً به محض ایجاد فرصتی پس از انجام کارهای مربوط به اصل تشکیلات مؤسسه و توزیع آثار در سطح داخلی، به بخش بین المللی بیشتر می پردازیم. نکتۀ مهمتر اینکه ما در زمینۀ مؤسسه، علاوه بر آنهمه اسناد و مدارک غنی از آثار حضرت امام، از همراهی و همکاری نیروهای بسیار صمیمی، صادق، کاردان، متخصص و عاشق حضرت امام، چه در حوزه های علمیه و چه در دانشگاهها و چه در مراکز فرهنگی و هنری کشور برخوردار هستیم که این را هم می شود گفت از کارهای بسیار مهم و تعیین کنندۀ حاج آقا است که با آن صفای اخلاقی خودشان توانستند این زمینۀ جذب را در اینجا فراهم بکنند.
البته من تأکید دارم در یک فرصت مناسبتر، تفصیل عملکرد مؤسسه را از زبان معاونین و مشاورین سطوح مختلف مؤسسه، خصوصاً از قائم مقام مؤسسه آقای حمید انصاری بشنوید. در این مجموعه، ما بزرگترین تکیه گاهمان، همین عناصری است که آنجا فعالانه و با عشق و ایثار اهداف مؤسسه را تعقیب می کنند. در اینجا جا دارد به سهم خود، از زحمات مخفی و علنی آنها تشکر کنم. چون به تعبیری باید بگویم آنها جزو سربازان گمنام خوب امام بودند که در این مجموعه، اکثر آنها بدون اسم و رسم و بدون معرفی
چهره توانستند این مجموعه غنی را به وجود بیاورند و امیدواریم با دعای خیر مردم و
کتابگنجینه دل: مجموعه خاطرات یاران در وصف یادگار امام حجت الاسلام والمسلمین حاج سید احمد خمینیصفحه 181
هدایت ویژه حضرت بقیةالله ارواحنا له الفداء و رضایت روح مطهر حضرت امام و یادگارشان وحمایت مقام معظم رهبری و پیروی از منویات ایشان، در کنار تولیت این مؤسسه معظم، ان شاءالله همان دیدگاههای حاج احمدآقا و سیاستهای ایشان را به منصّه ظهور برسانیم.
در مورد حرم نیز، مثل مؤسسه که مبتنی بر یک مقدمه و یک برنامۀ از قبل فکرشده ای بود، حرم هم به همین ترتیب شکل گرفت. یک سال قبل از ارتحال حضرت امام که در معیت ایشان به قم می رفتیم در دو سفر، از ایشان سرفصلی را گرفتیم که ایشان با اینکه، همۀ وجودشان عشق به امام و همراهی امام و دفاع از شخص امام و شخصیت امام بود اما من احساس کردم که ایشان با همۀ اکراهی که نسبت به طرح این قضیه دارند ولی مایل هستند که ما از بحث مربوط به مرقد امام و اینکه اگر روزی حادثه ای اتفاق افتاد غافل نباشیم.
در مسیر راه قم به تهران، یکی دو مرتبه ایشان جسته، گریخته این بحث را مطرح کردند و من هم اکراه داشتم که به این مسأله بپردازم و هر دو می دانستیم بر روی چه مطلبی می خواهیم سر صحبت را باز کنیم ولی ایشان، حتی توان شروع مسأله را نداشتند. در نهایت، ایشان مسأله را یک مقداری باز کردند و دیدگاههای خودشان را در زمینۀ این بحث و این مطلب مطرح فرمودند و در جلسۀ بعدی که ما خدمتشان بودیم فرمودند که ما باید برای قضیۀ ارتحال حضرت امام که اگر روزی خدای نکرده اتفاق افتاد به فکر باشیم تا آن روز در مقابل عمل انجام شده نباشیم. با این سیاست و بر این مبنا، وقتی که ما از ایشان توضیح خواستیم که شما نظر و دیدگاهتان چیست؟ ایشان فرمودند که ما باید جایی را در نظر داشته باشیم که مطابق شئونات حضرت امام باشد و نباید اجازه بدهیم که حضرت امام - اگر روزی رحلت کردند - محلی بدون امکانات و بدون طرح توسعه و آمادگیهای قبلی دفن بشوند، چرا که ایشان می فرمودند وجود حضرت امام و اسم حضرت امام و هر بنایی که مربوط به حضرت امام باشد می تواند محل اجتماع مردم، محل تقویت انقلاب و توسعه اهداف و آرمانهای امام باشد و اگر ما سهل انگاری بکنیم تاریخ این مسأله را بر ما نخواهد بخشید.
بر این اساس، ایشان فرمودند: من بنا دارم جایی را فکر کنم که آن بنا بتواند پیامهای
کتابگنجینه دل: مجموعه خاطرات یاران در وصف یادگار امام حجت الاسلام والمسلمین حاج سید احمد خمینیصفحه 182
امام را داشته باشد. لذا پس از صحبتهای مقدماتی به این نتیجه رسیدیم که در قم، محدودیت جا و فراهم کردن امکانات خواهد بود که شاید از عهدۀ رفع کردن آنها در زمان حیات حضرت امام نمی توانستیم بربیایم. تهران هم محدودیتهای خاص خودش را داشت. حاج آقا فرمودند که ما باید برویم محلی را از الان بگیریم که تاکنون، هیچ صحبت مرقد و قبر امام در آنجا نبوده باشد و به عنوان یک طرح دانشگاهی و فرهنگی و حوزه ای دنبال بکنیم. آرام و غیرعلنی، چندین سال در آنجا سرمایه گذاری کنیم تا اینکه اگر روزی قضیه ارتحال اتفاق افتاد، امام را در آن مجموعه با این هدف مشخص دفن کنیم. در نهایت، قرار شد بین قم و تهران، در منطقه بین «کوشک» نصرت «قم» و علی آباد، روبروی دریاچۀ نمک قم، زمینی که مزاحمتی هم نداشت و طرحی هم بر روی آن اعمال نشده بود را بگیریم و شروع به کار کنیم. پس از آن، مطالعات اولیه را انجام دادیم و براساس اینکه می خواهیم شهرکی مربوط به امام را در آنجا ایجاد کنیم یک محدوده ای را مشخص کرده و کار را شروع کردیم.
در این اندازه ای که می خواستیم چند هزار هکتار زمین را بسازیم و آماده بکنیم و مهیا بکنیم احتیاطات ما خیلی بیشتر شد. افزون بر اینکه در این احتیاط، ما در مؤسسه می توانستیم بگوییم که ما برای آثار امام داریم کار می کنیم، اما در حرم ما به هیچ فردی نمی توانستیم بگوییم که ما از حالا داریم فکر می کنیم که 10سال، 15سال دیگر، در صورت ارتحال امام، ایشان را کجا دفن بکنیم. طبیعتاً این حرکت می بایستی، یک حرکت خیلی ظریف و حساب شده باشد. من فکر نمی کنم افرادی که در نهایت، به طور ضمنی متوجه این قضیه شده باشند از عدد انگشتانن یک دست تجاوز بکند که همین تعداد، غیر از من و حاج آقا و یکی دو نفر دیگر اطلاعاتی از این واقعه نداشتند. لذا ما زمین را انتخاب کردیم با بعضی از وزرای عزیز، مثل وزیر جهاد سازندگی، مثل وزیر نیرو و... صحبتهایی شد و آمدیم کار را در همین حد که بیاییم یک زمینی را احیا بکنیم شروع کردیم.
با امکانات جهاد توانستیم خاکریزی را دور آن زمین بزنیم که الان آن خاکریز مشخص هست و آرام آرام بحث مطالعات آب آنجا را انجام دادیم البته مسیر آب آنجا مشکل داشت زیرا زدن چاه و استحصال آب برای آن اراضی خیلی مشکل بود.
راجع به بحث انتقال آب و دیگر مقدمات طراحی این مجموعه نیز، در همین حد
کتابگنجینه دل: مجموعه خاطرات یاران در وصف یادگار امام حجت الاسلام والمسلمین حاج سید احمد خمینیصفحه 183
مطرح کردیم که می خواهیم یک شهرک دانشگاهی فرهنگی را شروع کنیم. البته، این فاصله، یک فاصله طولانی برای مطالعات نبود چون بررسی همه جانبه این طرح، خودش چند سال طول می کشید تا ما بتوانیم یک چننی شهرکی را در همان آغاز طرح مطالعه بکنیم. کار خود شهرک را به بعضی از نیروها محول کردیم. آنها هم یک اطلاعات اولیه گرفتند.
می توانیم بگوییم از رهگذر این صحبتها و این حرکت اجرایی و این سیاستها، یک چهارچوبی را در ذهن خودمان برای مرقد حضرت امام از قبل ترسیم کردیم که باید در حول و حوش حرم چه توسعه ای را داشته باشیم و چه کارها و چه مراکزی را داشته باشیم و خود مرقد از چه شعاعی و در حقیقت چه سبکی برخوردار باشد. در حقیقت عشق به امام ایشان را به این مسأله وا می داشت. خوب من باز عرض می کنم که همۀ این حرفها و همۀ این حرکتها، مبتنی بر این بود که حاج احمدآقا نمی خواستند به اندازۀ سرسوزنی این قضیه از ما منتقل بشود و امام را تحت تأثیر این حادثه قرار بدهند که امام عکس العمل داشته باشند یا ناراحت بشوند. از این طرف، یک تکلیف بود که اصلاً امام حاضر نبودند به این مسائل بپردازند و چیزی درباره این قضیه بشنوند. از آن طرف هم من خودم هیچ موقع تصور رحلت حضرت امام را نمی کردم و همان موقع هم که مطرح شد ایشان گفت برای تو خیلی تلخ است. من هم به ایشان گفتم برای شما خیلی تلختر است که ما آمدیم اینجا و می گوییم 10 یا 15سال دیگر اگر اتفاقی بیفتد چه بکنیم و هیچ فکر هم نمی کردیم که بعد از یک سال، با این حادثه مواجه شویم.
ما در حول و حوش قضیه بیماری و مداوای حضرت امام بودیم که حاج احمدآقا، جسته و گریخته این مسأله را مطرح کرد که اگر وضع حضرت امام به وخامت گرایید ما چه باید بکنیم؟در حقیقت، ما غیر از یک خاکریز، هیچ کار اجرایی دیگری را شروع نکرده بودیم و فقط، وسط این زمین را میخکوبی کرده بودیم که در حقیقت، محل دفن در مجموعۀ اینجا باید باشد. ایشان تأکیدشان این بود که اینجا هیچ چیزی نیست و اگر ما بخواهیم این حرکت را دنبال کنیم باید با یکسری فشار مضاعف و توجیه حرکتهای خیلی فوق العاده ای، این کار و این سیاست را اعمال بکنیم. یادم هست حاج آقا، چندین بار تأکید زیادی می کردند که مواظب باشید ما نباید بگذاریم حضرت امام در محدوده ای دفن
کتابگنجینه دل: مجموعه خاطرات یاران در وصف یادگار امام حجت الاسلام والمسلمین حاج سید احمد خمینیصفحه 184
بشوند که یا برای مردم مزاحمت به وجود بیاید و یا ما در ایجاد و توسعه تشکیلات مورد نظر دچار محدودیت باشیم و یا زمینها از نظر مالکیت مشکل داشته باشد. در ضمن، نمی خواستیم که این محل، به یک قبر معمولی تبدیل شود. حاج احمدآقا، تأکید زیادی داشتند و می گفتند که باید حواسمان به این قضیه خیلی جمع باشد.
وقتی حضرت امام رحلت فرمودند در آن جو و در آن شرایط، طبیعتاً یکی از مباحث اجتناب ناپذیر این هست که همه می گویند قضیه اتفاق افتاد و حال، محل دفن و قبر کجاست و چه کار باید کرد؟ در مورد این قضیه باید همه نظر می دادند. رهبر معظم انقلاب اسلامی که آن روز مقام ریاست جمهوری را داشتند. ریاست محترم جمهوری که آن روز ریاست مجلس را بر عهده داشتند. شخصیتهای حوزه ای، سیاسی، نخست وزیر، و همۀ آنها مجموعه کسانی بودند که می بایست در حول این محور بحث می کردند که امام باید در کجا دفن بشوند. تنها چیزی که در این بحثها مطرح نبود همین بحثی بود که ما قبلاً صحبت کردیم ولی هر کسی به تناسب دیدگاه خودش و نظراتی که برای حضرت امام در بعد معنوی و سیاسی قائل بودند یک طرحی داشتند.
بعضیها از بعد معنویت و حوزه ای بودن حضرت امام می گفتند که سزاوار نیست حضرت امام، غیر از مشهد مقدس یا قم، جای دیگری دفن بشوند. وقتی بحث قم مطرح می شد یک عده ای می فرمودند که باید در کنار حرم مطهر حضرت معصومه(س) دفن بشوند. بعضیها در نهایت، با توجه به مشکلات جامعه و امکانات، جمکران را پیشنهاد دادند و مسائلی از این قبیل. ولی ما این را می دانستیم اگر هر کدام از این نظرات، می خواست عملی بشود ما باید از آن اهدافی که داشتیم منصرف می شدیم. در تهران هم وقتی که بحث شد یک بحث این بود که جای امام مستقل باشد اما حول و حوش داخل شهر باشد که مردم بتوانند بهتر زیارت کنند. بعضی هم بهشت زهرا را پیشنهاد می دادند به دلیل اینکه شهدای ما در بهشت زهرا هستند. اما عملاً هم این دو بحث، با همان سیاستهایی که ایشان ترسیم کرده بودند منتفی بود. ما فکر می کردیم در هر محدوده ای چه در داخل بهشت زهرا و چه در داخل تهران - که بخواهیم این کار را انجام بدهیم واقعاً هزینه های بسیار گزافی را ما باید برای تملک و خرید و جابجاییها صرف می کردیم و در نهایت هم محدود می شدیم. بالاخره یک جایی هم می باید ما سقف کارهای اجرایی مان
کتابگنجینه دل: مجموعه خاطرات یاران در وصف یادگار امام حجت الاسلام والمسلمین حاج سید احمد خمینیصفحه 185
را ببندیم.
با استفاده از نظرات حاج آقا، ابتدا با هلی کوپتر منطقه را بازدید کردیم. خود بهشت زهرا را بازدید کردیم و به نظر من، این یکی از معجزات بود. این یکی از چیزهایی است که اصلاً انگار از قبل ساخته و آماده شده بود. در حقیقت، وقتی که وارد شدیم و رفتیم و نگاه کردیم دیدیم سمت غرب بهشت زهرا، برای این کار مناسب است. البته هنوز مزارع و کشتزار بود. ولی مزارعی که بالاخره دیدیم در آیندۀ کاری ما، جوابگوی طرحها و توسعه هست و در ضمن، نزدیکترین جا به بهشت زهرا هست. در ارتباط با راههای مراسلاتی تهران، بهترین امکانات را دارد و در ارتباط با خود تهران - که از یک جمعیت عظیمی برخوردار هست - بهترین جا برای این کار می باشد.
خلاصه، در مجموع دیدیم که اینجا آماده شده است. وقتی که آمدیم این قضیه را به حاج آقا عرض کردیم خود حاج آقا هم که در جریان کامل این کار قرار گرفتند فرمودند این همان کوشک نصرتی است که با فراهم بودن خیلی از امکانات دیگر مثل آب و برق و وسایل لازم، محل مناسبی است. از محل قبور شهدا تا همان جایی که انتخاب کردیم براساس یک محاسبه ای بود و فاصله محل تا اتوبان براساس محاسبه بود. آمدیم همۀ حرکتها را انجام دادیم و محل دفن انتخاب شد، این در حقیقت، سنگ بنای حرم بود که امروز دارد یک کار گسترده ای را انجام می دهد.
در این بخش هم می بینیم که ملت به ایشان، یک دین بزرگی دارند که حتی به این قضیه در سطح شخصیت امام هم فکر کرده بود و برای آن برنامه ریزی کرده بود و مهیا شده بودند که این کار اجرا بشود. خوب وقتی رحلت اتفاق افتاد دیدگاهها مختلف بود که بعضیها متأثر از همان جریان ساده زیستی حضرت امام و تأکید حضرت امام به ساده زیستی در این دنیا، فکر می کردند که حالا اگر ما در جهت توسعه این کار حرکت کنیم، خلاف این جریان است و فکر می کردند نباید ما این کار را بکنیم. طبیعتاً این فکرها بر ایجاد آن شرایط لازم یا جذب امکانات لازم تأثیر می گذاشت و عنایت دارید که همه به امام علاقه داشتند ولی از باب همان عشق و علاقه، وقتی این طرح مطرح می شد ما می دیدیم این عامل، یک ترمزی است برای اینکه بخواهیم ما آنجا کاری بکنیم. از طرف دیگر عامۀ مردم، عامۀ مسؤولین، دست اندرکاران نظام، رهبر معظم انقلاب اسلامی،
کتابگنجینه دل: مجموعه خاطرات یاران در وصف یادگار امام حجت الاسلام والمسلمین حاج سید احمد خمینیصفحه 186
ریاست جمهوری و اعضای دولت معتقد بودند که باید کار را شروع کرد و اما کسی که پای این کار بیاید و با اعتبار خودش و با شخصیت لازم چنین حرکتی را انجام بدهد غیر از حاج احمدآقا کس دیگری وجود نداشت که استارت کار اجرایی حرم را بزند و با اعتبار امام و وقت گذاشتن، بتواند این کار بزرگ را شروع بکند.
مهمترین مسأله ای که بعد از قضیه دفن مطرح بود این بود که حالا برویم به سمت طراحی، ما در بحث طراحی حرم، چهارچوبها را مشخص کرده بودیم اما طراحی اصلی، شاید به 10 سال وقت کافی نیاز داشت که همۀ ابعاد و همۀ جوانب اجرایی کار و فاز اجرایی کار انجام بشود. همان جا این بحث مطرح بود که ما بیاییم بگذاریم طراحی آنجا انجام بشود و بعد شروع به کار بکنیم. یادم هست احمدآقا بارها به من و دوستان می فرمودند: ببینید کار را باید شروع بکنیم که این سنگ بنا گذاشته بشود و بعد بیاییم براساس آن طراحی کنیم. نگذاریم 10 سال طراحیها و فکرها انجام بشود بعد ما تبعیت بکنیم. امروز من در حوزۀ اجرایی این کار می دانم که اگر این حرکت ایشان نبود و این تأکید بر اینکه بیاییم فکر کنیم که طرح آماده هست و از یکجا کار را در یک سطح گسترده شروع کنیم حالا می بایست حداقل 4 - 5 سال را صرف برنامه ریزی می کردیم. من یادم هست همان موقع، وقتی که ایشان می گفتند مثلاً ابعاد حرم 120120 باشد و یا بیشتر از این باشد بعضی از دوستان می گفتند: آقا الان، موج عواطف و احساسات و توجه گستردۀ مردم، تحت تأثیر این حادثه است. شما بیایید برای آینده فکر کنید، یا شما سطح را خیلی بزرگ گرفته اید و ایشان تأکید داشتند باید در همین چهارچوب حرکت بکنید و کمتر از این به هیچ عنوانی نباید باشد. انصافاً حضور همه جانبۀ مردم و حضور همه جانبۀ دست اندرکاران دلسوز همۀ ارگانها، وزارتخانه ها، نیروهایی که از متن این انقلاب جوشیده بودند مثل جهاد، مثل سپاه، آنها هم خودشان اصلاً یک انگیزۀ بالایی داشتند، که کار مربوط به حضرت امام را خیلی وسیعتر بگیرند و خیلی جدی تر بگیرند. بعد دنبال این بودند که تأیید و حمایت پشت سر آنها باشد یا بگویند آقا ما این کار را داریم با مسؤولین نظام و با فرزند امام هماهنگ می کنیم.
این عشق در کنار آن طرح و در کنار آن وسعت اندیشه و فکر حاج احمدآقا وقتی به مرحلۀ اجرایی و ظهور رسید کار حرم برق آسا شروع شد و در کوتاه ترین زمان، ما رینگ
کتابگنجینه دل: مجموعه خاطرات یاران در وصف یادگار امام حجت الاسلام والمسلمین حاج سید احمد خمینیصفحه 187
400 حرم و رینگ 600 حرم را، محدودۀ دیوارهای حرم را، قد حرم را، ساخت گنبد موقت را گنبد تا چهلم را و تا سالگرد را، همۀ این کارها را برق آسا شروع کردیم که در بعد طراحی، امروز وقتی پس از پنج سال می بینید یک مجموعۀ وسیعی شکل گرفته، همه متعجب می شوند. بعد اجرایی کار در همین اهتمام حاج احمدآقا بر روی این مسأله شکل گرفت و ما هم که به عنوان یک خادم و سرپرست اینجا انتخاب شدیم همواره این تأکید را داشتیم و ایشان هم می فرمودند باید ما هیچ کاری غیر از حرم و مؤسسه نداشته باشیم و باز ایشان می فرمودند فلانی، من و تو فقط تکلیفمان همین کار است. بیا وقت بگذاریم، برنامه بگذاریم روی کار حرم، تا این کار به نحو احسن انجام شود.
شأن حاج احمدآقا، خیلی شأن بالایی است. ولی انصافاً در مورد قضیه حرم می بینیم در جلساتی که شرکت ایشان لازم بود مجدانه شرکت می کردند. در جلساتی که با نیروهای دیگر، وزارتخانه های دیگر، سازمانهای دیگر بود در بحث تقویت حرم شرکت می کردند و بعضاً به من می فرمودند: من فقط به خاطر رضایت خدا و رضایت امام در این جلسات شرکت می کنم که بدانید داریم تکلیفمان را خوب انجام می دهیم. این دیدگاه و این وسعت نظر ایشان و این حمایتهای بی دریغ باعث شد که ما احساس کنیم دستمان باز است، حمایتهای همه جانبه مسؤولین و دست اندرکاران نظام و مردم را داریم و بیاییم همان سیاستها را در این راستا اجرا کنیم.
البته آن سبکی که ما در بین قم و تهران از نظر زمین و کار گرفتیم، اینجا برایمان حاصل نشد. ولی همان مقداری که حاصل شد کار بسیار عظیم و معجزه آسایی بود که خداوند در طول این مدت کوتاه راههایش را خودش هموار کرد، که ما اولاً تملک اراضی لازم را داشته باشیم و موانع را به خوبی از سر راه برداریم. مسائل مربوط به مردم و مالکین و زارعین و کشاورزان را به خوبی حل بکنیم. صنایع و به هر صورت بعضی از مراکز مزاحم که در این مجموعه برای زیست منطقه ای آنجا مزاحم بودند برطرف کنیم. حوزۀ فعالیت فضاسازی آنجا را از سطح محدودۀ فعلی حرم گسترش بدهیم. کار فضای سبز، توسعۀ فضای سبز و زمینه های لازم برای تثبیت این شهرک از بعد قانونی و قانونمندکردن اینجا و تعیین محدوده های حرم را فراهم بکنیم و بعد بیاییم بپردازیم به مطالعات جامع برای این شهرک، که خوب بحث دانشگاه و ورزشگاه و مراکز تفریحی و خدماتی و مسکونی،
کتابگنجینه دل: مجموعه خاطرات یاران در وصف یادگار امام حجت الاسلام والمسلمین حاج سید احمد خمینیصفحه 188
حوزه ای و توریستی اینجا را به مطالعه بگذاریم، که در این زمینه کار زیادی داریم. اما حاج احمدآقا در همۀ این بحثها می فرمودند خود حرم باید در اولویت درجه اول باشد.
نکته دیگر، ایجاد فضای لازم برای حضور مردم است. دو صحن را که ما داریم می سازیم صحنهای وسیعی است که دارای بیش از 130000 متر بنای عظیم و طولی است، و برای اهداف وسیع خدماتی است که برای زائرین طراحی شده است و الان در مرحلۀ آماده سازی زیرزمینها هستیم. من فکر می کنم که ان شاءالله اگر موفق بشویم در ظرف یکی دو سال، این قسمتها را کامل بکنیم زائرین ما از هر جای کشور و از هر جای دنیا که بیایند بتوانیم آنها را تأمین بکنیم از نظر مسائل مختلف خدماتی و حتی اسکان موقت و خوابگاههای موقت، جلسات، سمینارها، برگزاری کنفرانسها و امکاناتی که حتی در تهران، این امکانات برای برگزاری سمینار نیست. این کارها دارد با استحکام زیاد انجام می شود و بحث مربوط به طرحهای آتی حرم هم، بحث گسترده ای هست. ما روی هر مبحثی که مربوط به حرم باشد، ساعتها با مشاورین متخصص و کارآمد و متعهد و دلسوز نظام صحبت کرده ایم و همۀ این صحبتها هم به ایشان منتقل شده و تأیید ایشان را برای این مجموعه داریم. این را هم باید عرض کنم حرکت ما به گونه ای بوده است که ما همۀ این مجموعه را به نظر مقام معظم رهبری، مقام ریاست جمهوری، مجلس، دست اندرکاران نظام-چه در ارتباط خودمان با این مجموعه ها و چه در ارتباط یادگار حضرت امام با این شخصیتها-رسانده ایم و تأییدات مکرر آنها را برای قدرتمند کردن این مجموعه داریم.
امروز هم می توانیم بگوییم که در قضاوت مردم، حرم حضرت امام، به عنوان کانون جوشانی برای پیوند و میثاق مجدد مردم با امام و با آرمانهای امام و رهبری می باشد. ما اگر بخواهیم سرانگشتی حضور مردم را در آنجا محاسبه بکنیم باید بگوییم سالانه میلیونها نفر از شیفتگان نظام و انقلاب اسلامی به اینجا می آیند و با امام میثاق می بندند و با امام تجدید عهد می کنند و اینها را نباید از نقطه نظر فرهنگی و تبلیغی دور داشت که تعیین کننده است در ارتباط مردم با نظام و ما هدفمان همین است.
حاج آقا هم هدفشان بر این بود که اصلاً حرم امام، یک نقطۀ امید و روشنی باشد، که همواره مردم بیایند اینجا و برای پیمودن راه امام و تأمین اهداف امام تقویت شوند. از این
کتابگنجینه دل: مجموعه خاطرات یاران در وصف یادگار امام حجت الاسلام والمسلمین حاج سید احمد خمینیصفحه 189
جهت، ما واقعاً می دانیم که حاج احمدآقا چه نقش اساسی را در این مجموعه داشتند. خوب، چون فاصلۀ بین حرم تا جماران یک فاصله طولانی هست ایشان مرتب این فاصله را برای شرکت در جلسات، برای اقامه نماز در آنجا طی می کردند و ما در اینجا که بودیم اکثر اوقات در ارتباط با طراحی حرم مطهر و زمینه های لازم با ایشان ارتباط تنگاتنگ داشتیم و خیلی از مسؤولین نظام می دانند که حاج احمدآقا در این قضیه، چقدر وقت می گذاشتند برای اینکه کار حرم به نحو مطلوب انجام بشود.
حالا این را باید عرض کنم که هنوز ما در ارتباط با ساخت حرم در آغاز کار هستیم، یعنی در آغاز راهی که هنوز سقف اصلی حرم زده نشده و عجیب است که حاج آقا از نقطه نظر عاطفی سخت علاقه مند بودند به کار حرم و سقف حرم و چندین مرتبه به ما و دوستان ما فرمودند که من دوست دارم قبل از اینکه از دنیا بروم ببینم که سقف حرم زده شده و متأثر هستیم که نتوانستیم این کار را به سرعت انجام بدهیم که ایشان اطمینان خاطر را نسبت به این نقطه مرکزی حرم داشته باشند. البته سقف حرم، طرح پیچیده ای دارد و خود ایشان این طرح را تأیید کردند و ما الان مکتوب طرح ایشان و تأیید این طرح را داریم.
می بایست در بعد محاسبات، خیلی با دقت عمل می کردیم که محاسباتمان طولانی شده و هنوز هم به اتمام نرسیده است. محاسبات فنی این طرح باعث شد که ما نتوانیم به طور ضربتی این کار را اجرا بکنیم. ولی این طرح ان شاءالله اگر اجرا بشود از یادگارهای معماری و طراحی خود ایشان، یعنی سبک خیمه ای کردن سقف حرم است. به گفتۀ مشاورین سطح بالای حرم این یک کار بکر و ابتکاری است که فقط از ذهن و از استعداد فوق العادۀ حاج احمدآقا تراوش کرده است و با این ایده، در حقیقت ابتکاری را به ما عنایت کردند که شما بروید در حول این محور طراحی کنید. بعد از مدتها که راجع به سقف حرم اما بحث شد و آخر به طرح معماری و طرح اولیه منتهی شد و وقتی این دیدگاهها پیاده شد ما دیدیم زیباترین کاری است که در هنر اسلامی می شود روی آن انجام داد. به خاطر همین زیبایی و عظمت، بحث محاسبات یک کار نو و جدیدی که در دنیا می خواست انجام بشود طولانی شده و ما انتظار داریم که ان شاءالله بعد از اتمام محاسبات، به سرعت در همین امسال، بخش مربوط به سقف حرم را شروع بکنیم و کار
کتابگنجینه دل: مجموعه خاطرات یاران در وصف یادگار امام حجت الاسلام والمسلمین حاج سید احمد خمینیصفحه 190
انجام بشود.
در بخشهای دیگر هم تلاش بر همین هست که دیدگاههای ایشان اعمال بشود و مقدمات کار فراهم شده است. الان هم که با حمایت ایشان تولیت حرم به فرزند برومند ایشان حضرت حجت الاسلام والمسلمین آقای حاج سید حسن آقا واگذار شده و در متن وصیت حاج آقا طبق همان اخلاق کریمه و بزرگواری خاص خودشان، اسمی از ما آورده اند که من اصلاً خودم را لایق و سزاوار این تکریم نمی دانم. ولی ما مصمم هستیم به یاری خداوند، حرم را از نقطه نظر جایگاهی که حاج احمدآقا به این کار اختصاص می دادند و پرداختند کار بزرگی را انجام بدهیم و کار را به همان قوت و قاطعیت دنبال کنیم، افزون بر اینکه خود حاج احمدآقا، متأسفانه با رحلت ناباورانه و غم انگیزشان در این مجموعه و در کنار امام دفن شدند.
بنابراین، ما احساس می کنیم تکلیفمان مضاعف شده و باید حرم را با سرعت بیشتر و قدرت بیشتر بسازیم. چون ما در گذشته، ایشان را به عنوان یک پشتوانه عظیمی برای خودمان احساس می کردیم و دیدگاهمان این بود که باید سریع عمل کنیم. اما الان که قضیه رحلت اتفاق افتاده است احساس می کنیم رسالت ما سنگین تر شده است و باید زمان را در کار توسعۀ حرم کوتاهتر بکنیم و بیاییم یکسری برنامه های فشرده و کوتاه مدت را برای مسأله ساخت وساز حرم اعمال بکنیم. لذا همین روزها ما جلسات طراحی حرم و مشاورین حرم را تشکیل دادیم و به برادرانمان و معاونین حرم ابلاغ کردیم که شما باید سیاستهای ضربتی و فشرده و کوتاه مدت را برای بحث حرم اعمال بکنید که ما یکسری امکاناتمان را مجبوریم به سمت ساخت حرم متمرکز کنیم.
در این زمینه هم، باز از همۀ مردم دعوت می کنیم که مثل گذشته ما را کمک کنند. حرم با امکانات و با عنایات و با همکاری مردم دارد ساخته می شود. مردم در این زمینه، همراهی کنند. مسؤولان نظام هم که ما با همۀ وجود از آنها متشکر هستیم مخصوصاً دولت، مجلس شورای اسلامی و مراکز دیگری که در این راستا به ما عنایت دارند همان طوری که مقام معظم رهبری به این مسأله عنایت داشتند و مقام ریاست جمهوری تأکید داشتند ولی این مسأله که در کنار این جماعتها بتوانیم ان شاءالله کاری را انجام بدهیم که حرم امام، باز همان نقطۀ میثاق و نقطۀ تجدید عهد و خاطرات مردم با امام عزیزشان
کتابگنجینه دل: مجموعه خاطرات یاران در وصف یادگار امام حجت الاسلام والمسلمین حاج سید احمد خمینیصفحه 191
باشد و روح یادگار حضرت امام هم از ما شادمان بشود که این تکلیفی که خودشان می فرمودند به عهدۀ ایشان است و الان به عهدۀ ما گذاشته شده، این تکلیف به نحو احسن انجام بشود.
من فکر می کنم برای اینکه ما از این فضای غمباری که بر ذهن و بر روحمان به خاطر این حادثه به وجود آمده است تا اندازه ای خارج بشویم و بتوانیم آن عملکرد را، و در حقیقت سیاستهای ایشان در ارتباط با حضرت امام را به صورت تصویری و مکتوب و با اسناد ارائه بدهیم حداقل برای شیفتگان انقلاب اسلامی و امام این نکته باید روشن بشود که یادگار امام، مثل یک بسیجی مخلص، مثل فردی که با همۀ وجود و با همه توان و با همۀ احساس این تکلیف را برای خودشان می دانستند که باید برای حضرت امام هر کاری که می توانند انجام دهند و هر زمان که لازم بود ایشان وقت گذاشتند و حتی روی این مسأله، بیش از توان خودشان هم سرمایه گذاری کردند. ما هم ان شاءالله حداقل بتوانیم کمترین دینی که به ایشان داشتیم ادا بکنیم و برای علو درجات ایشان از خداوند طلب رحمت و کرامت بکنیم.
البته من مطمئن هستم روح ایشان، ان شاءالله در جوار حضرت امام و روح مطهر شهدا هست. و از مردممان هم سپاسگزاری می کنم که آنها هم انصافاً در قضیه مربوط به یادگار امام هیچ کوتاهی نکردند، خصوصاً در قضیه تشییع چیزی را نشان دادند که برای دشمنان ما کوبنده و زهرآگین و مثل تیری بود که به قلب آنها نشست و شاید باور نمی کردند که در تشییع جنازه یادگار امام، مردم مثل تشییع پیکر خود امام شرکت بکنند. برای مردم ما بخصوص دوستان نظام و انقلاب اسلامی و حتی رهبری معظم انقلاب اسلامی هم این نقطۀ تشکر و امیدواری باشد که مردم هیچ موقع از امام جدا نشدند و نخواهند شد و در هر مناسبت و در هر حادثه ای که به نام امام و انقلاب است همان مردم روز اول سال پیروزی و دوران حیات امام و بعد از ارتحال حضرت امام در صحنه های مختلف انقلاب اسلامی هستند.
کتابگنجینه دل: مجموعه خاطرات یاران در وصف یادگار امام حجت الاسلام والمسلمین حاج سید احمد خمینیصفحه 192