آقای سید کاظم موسوی بجنوردی

‏‏مصاحبه با آقای سید کاظم موسوی بجنوردی‏

‏‏ ‏

‏‏□ آنچه دربارۀ ویژگیهای اخلاقی حجت الاسلام والمسلمین حاج سید احمد آقا می دانید بیان فرمایید. ‏

‏‏ ‏

‏‏حاج احمد آقا به صورت موروثی، آدم بسیار باهوشی بود و نبوغ و درایت خاصی‏‎ ‎‏داشت، و به عمق بسیاری از مسائل، خیلی زود پی می برد، او خیلی سریع الانتقال بود و‏‎ ‎‏آن طوری که من شاهدش بودم به صحت مطالب و واقعیتهای مسائل، خیلی زود پی‏‎ ‎‏می برد. ‏

‏‏آن مرحوم دارای عزت نفس و مناعت طبع خاصی بود. من کم و بیش مطلع بودم که‏‎ ‎‏وضع مالی حاج احمد آقا چندان خوب نیست، امّا به روی خود نمی آورد. در مورد وضع‏‎ ‎‏مالی اش، گاهی به طور غیرمستقیم به ایشان می گفتم که ما هر کدام آمادگی داریم، امّا سعۀ‏‎ ‎‏صدر و طبع بلند ایشان، ورای این حرفها بود. ‏

‏‏ ‏

‏‏□ این اوضاع، مربوط به چه سالهایی است؟‏

‏‏ ‏

‏‏مربوط به بعد از رحلت حضرت امام است. حاج احمد آقا به هیچ وجه حاضر نبود‏‎ ‎‏مسئله نیاز مادی خود را مطرح کند و با همان عزت نفس همیشگی با ما برخورد می کرد، و‏‎ ‎‏تمام اینها، نشانۀ مظلومیت ایشان بود. ‏

‏
‏‎

‏‏یکی دیگر از وظایفی که حاج احمد آقا برای خود احساس می کرد، کوشش برای‏‎ ‎‏حفظ میراث گرانبهای حضرت امام، یعنی آثار، نوشته ها و سخنان معظم له بود و دلش‏‎ ‎‏می خواست که این آثار و گنجینه های گرانبها در نهایت امانتداری برای نسلهای آینده‏‎ ‎‏بماند و مورد استفادۀ مسلمانان و مستضعفان جهان قرار گیرد. در عین حال، هیچ گاه مایل‏‎ ‎‏نبود که خودش را مطرح کند. من به خاطر دارم، وقتی که جلد اول دایرةالمعارف بزرگ‏‎ ‎‏اسلامی منتشر شد، از آنجا که کار بسیار مهمی صورت گرفته بود، من و حضرت آیت الله‏‎ ‎‏انواری که از اعضای هیئت علمی دایرةالمعارف هستند، خدمت مرحوم حاج احمد آقا‏‎ ‎‏رسیدیم. ایشان در آن جلسه گفتند، وقتی من این کتاب را پیش حضرت امام بردم،‏‎ ‎‏معظم له، چند ورقی زدند و بعداً برای دست اندرکاران آن، چند بار دعا کردند. ‏

‏‏خلاصه اینکه حاج احمد آقا، دایرةالمعارف بزرگ اسلامی را برای حفظ آبروی نظام‏‎ ‎‏جمهوری اسلامی و انقلاب، ضروری می دانستند و در نهایت می کوشیدند که این کار‏‎ ‎‏عظیم هر چه زودتر به پایان برسد. ‏

‏‏زمان دیگری به اتفاق آقای آقا سید حسن طباطبایی که از اعضای هیئت امنای‏‎ ‎‏دایرةالمعارف است خدمت حاج احمد آقا رسیدیم. رفتار صمیمانه و متواضعانه حاج‏‎ ‎

‏
‏‎

‏‏در واقع، حاج احمد آقا، عاشق حضرت امام بودند و بدون ایشان-گویی-‏‎ ‎‏نمی توانستند زندگی کنند و بالاخره هم مثل عاشقی که علاقه دارد به معشوق خود برسد‏‎ ‎‏در فاصلۀ اندکی پس از رحلت حضرت امام به ایشان پیوستند. ‏

‏‏درست است که حاج احمد آقا بعد از رحلت حضرت امام، اگر مثلاً جلسه ای بود‏‎ ‎‏صحبتهایی می کردند و یا حتی از شوخی هم، دست بردار نبودند، اما فقدان امام آنقدر در‏‎ ‎‏چهره شان مشخص بود که پنداری پرده ای از غم، تمام چهر ه شان را پوشانده است و ما و‏‎ ‎‏سایر دوستان خیلی تلاش می کردیم تا آنجا که امکان دارد، قدری از سنگینی این آلام و‏‎ ‎‏دردهای جانکاه ایشان که ناشی از فراق حضرت امام بود، بکاهیم. ‏

‏‏ ‏

‏‏□ رحلت حضرت امام-سلام الله علیه-مصیبت عظمایی برای همه بود، مخصوصاً حضرت حجت الاسلام والمسلمین حاج سید احمد آقا، بیش از دیگران از این مصیبت رنج می بردند و در عین حال می کوشیدند که یاد و نام امام، همانند دوران حیات معظم له زنده و پایدار بماند. در این باره چه می فرماید؟‏

‏‏ ‏

‏‏دربارۀ حفظ یاد و نام حضرت امام، ذکر این خاطره را ضروری می دانم: روزی در منزل‏‎ ‎‏حاج احمد آقا بودیم. صحبت سر مقالۀ حضرت امام در دایرةالمعارف بود که من گفتم،‏‎ ‎‏آقای حجتی کرمانی را انتخاب کرده ایم که مقالۀ حضرت امام را بنویسد. دو سه سالی‏‎ ‎‏هست که ایشان مشغول این کار است و با ذوق و علاقۀ زیادی که آقای حجتی نسبت به‏‎ ‎‏حضرت امام دارند و واقعاً به ایشان عشق می ورزند، تصور می کنم کار جالبی ارائه دهند.‏‎ ‎‏امّا زمانی که صحبت از شخصیت امام و ویژگیهای معظم له و اندیشه های والای معظم له‏‎ ‎‏شد، من به چهرۀ حاج احمد آقا نگاه کردم، نهایت عاطفۀ ایشان به امام را در این چهره‏‎ ‎‏دیدم. یعنی این نورانیت، عواطف و مهربانی و احساسات حاج احمد آقا نسبت به امام،‏‎ ‎‏به گونه ای بود که قابل توصیف نیست و در کمتر کسی می توان چنین حالتی را دید. به‏‎ ‎‏جرأت می توانم بگویم که چهرۀ حاج احمد آقا، یک چهرۀ ملکوتی بود. در چنین حالت‏‎ ‎

‏
‏‎

‏‏در همان جلسه بود که من گفتم: آنچه مسلم است بیانات و مکتوبات حضرت امام باید‏‎ ‎‏به عنوان بهترین و مهمترین سند انقلاب، مورد استفاده و بررسی پژوهشگران و محققان‏‎ ‎‏سراسر جهان قرار گیرد. من دیدم که حاج احمد آقا، کاملاً به اینگونه مسائل وقوف کامل‏‎ ‎‏دارند. زیرا وقتی به ایشان گفتم، من در کشور اردن هاشمی، فامیلی دارم که از استادان‏‎ ‎‏دانشگاه آنجاست و علاقۀ زیادی دارد تا از اندیشه های حضرت امام آگاه شود. و به‏‎ ‎‏سخنان ارزشمند ایشان دسترسی داشته باشند و بتوانند براساس آن به پژوهشهایی دست‏‎ ‎‏بزنند. وقتی حاج احمد آقا، این حرفها را شنیدند، آثار شادی و خوشحالی زایدالوصفی را‏‎ ‎‏در چهره شان دیدم و احساس کردم که عنایت خاصی به این مسائل علمی و فرهنگی دارند. ‏‎ ‎‏بعداً مسئله توجه سلسله «فاطمی» ها در مصر را به گسترش علم و فرهنگ مطرح کردم و‏‎ ‎‏گفتم، همین عنایتها بود که باعث ایجاد جامعةالازهر شد و درواقع، مصر به صورت مرکز‏‎ ‎‏فرهنگی جهان اسلام درآمد. اکنون که انقلاب اسلامی با آن عظمت در ایران به پیروزی‏‎ ‎‏رسیده است چرا ما نباید چنین کاری در ایران انجام دهیم؟خلاصه اینکه ایشان ضمن‏‎ ‎‏اذعان به اهمیت مسئله و ضرورت توجه به آن، اظهار داشتند: «طبیعی است که اگر ایران‏‎ ‎‏به عنوان مرکز فرهنگی جهان اسلام شناخته شود، به این معناست که تشیع در واقع،‏‎ ‎‏مرکزیت فرهنگی جهان اسلام را بر عهده خواهد داشت و این افتخار بزرگی برای نظام‏‎ ‎‏جمهوری اسلامی ایران خواهد بود.» ‏

‏‏ ‏

‏‏□ اگر دربارۀ نقطه نظرهای سیاسی مرحوم حاج احمد آقا هم، مطالبی را به خاطر دارید بیان فرمایید. ‏

‏‏ ‏

‏‏نقطه نظرهای سیاسی حاج احمد آقا به هیچ وجه جدای از نقطه نظرهای سیاسی‏‎ ‎‏حضرت امام-سلام الله علیه-نبود و به شدت به استقلال سیاسی ایران عقیده داشت و‏‎ ‎‏دلش می خواست اوضاع سیاسی ایران به گونه ای باشد که همان میراث گرانبهای امام‏‎ ‎‏بزرگوار به شکل مطلوبی حفظ شود. مثلاً اگر گاهی بحث بر سر چگونگی درگیری با‏‎ ‎

‏
‏‎

‏‏در متن سخنان و اظهارنظرهای حاج احمد آقا هم این واقعیت به چشم می خورد که‏‎ ‎‏حتی پس از رحلت حضرت امام، هیچ گونه تغییری در موضع انقلابی ایشان پیش نیامده‏‎ ‎‏است و هیچ کس نمی توانست ادعا کند که فرزند گرامی حضرت امام، ذره ای از موضع‏‎ ‎‏قبلی خویش عقب نشینی کرده اند. همان عقیده ای را که در زمان حیات حضرت امام‏‎ ‎‏داشتند که باید در برابر استکبار و امپریالیسم و صهیونیسم ایستاد و مقاومت کرد، پس از‏‎ ‎‏امام هم همان عقیده را داشتند و بر این نکته پافشاری می کنند که باید به نهضتهای اسلامی‏‎ ‎‏و ضداستکباری کمک کرد و کوشید تا پیام انقلاب اسلامی به سرتاسر جهان بویژه به میان‏‎ ‎‏مردم مسلمان جهان برسد. ‏

‏‏ ‏

‏‏□ حضرت حجت الاسلام والمسلمین حاج سید احمد خمینی در زمان حیات حضرت امام خمینی-سلام الله علیه-نقش رابط بین معظم له و مسؤولان و متصدیان مملکت، و حتی افراد عادی را بر عهده داشتند. به نظر شما، حاج احمد آقا در این زمینه تا چه حدّ موفق بودند؟‏

‏‏ ‏

‏‏می دانیم که حضرت امام خمینی-رضوان الله تعالی علیه-به علت کهولت سن، در‏‎ ‎‏وضعی نبودند که بتوانند همیشه به طور مستقیم با افراد، شخصیتها و مسؤولان مملکتی به‏‎ ‎‏طور مرتب تماس برقرار سازند و در نتیجه این نقش عمده بر عهدۀ حاج احمد آقا بود و‏‎ ‎‏کار مشکل و بسیار حساسی به نظر می آمد. از یک طرف می کوشیدند که حتی المقدور و تا‏‎ ‎‏آنجا که وضع مزاجی امام اجازه می داد، ارتباط مستقیم بین معظم له و مسؤولین و مردم‏‎ ‎‏برقرار شود، و این نقش بسیار برجسته ای بود که بر عهده حاج احمد آقا بود و همه به این‏‎ ‎‏نکته اعتراف دارند که حاج احمد آقا این نقش را تا آخرین لحظه های حیات حضرت امام‏‎ ‎‏با تعهد کامل و صداقت صددرصد ایفا کردند. ‏

‏‏پیش از این واقعه، آخرین ملاقات با حاج احمد آقا دربارۀ ویرایش نهایی بیانات‏‎ ‎

‏
‏‎

‏‏امّا اگر بخواهیم دربارۀ محبوبیت حاج احمد آقا در بین طبقات مختلف مردم و‏‎ ‎‏مسؤولان صحبت کنیم باید بگوییم که طی این چند روزی که ایشان در بیمارستان بودند،‏‎ ‎‏احساسات مردم به اوج خود رسیده بود، مثل اینکه حاج احمد آقا در قلب همه جا‏‎ ‎‏داشتند. در مراسم تشییع جنازۀ ایشان، آنقدر جمعیت شرکت کرده بود که کمتر سابقه‏‎ ‎‏داشت و تقریباً تمام خانواده ها عزادار بودند. تمام اینها به خاطر خدماتی بود که فرزند‏‎ ‎‏عزیز و ارجمند امام به اسلام و انقلاب و پدر بزرگوارشان کرده بودند. در یک کلام‏‎ ‎‏می توان گفت: شرکت انبوه مردم در تشییع جنازه مرحوم حاج احمد آقا، در اصل، تجدید‏‎ ‎‏بیعتی با امام عزیز و آرمانهای مقدس ایشان بود. ‏

‏‎ ‎

‏‎