فصل دهم
اقتصاد و جنگ تحمیلی
سیاستهای دولت در اداره جنگ تحمیلی
مشارکت اقتصادی مردم در اداره جنگ
فشارهای اقتصادی جنگ برای مردم
بازسازی ویرانیهای جنگ تحمیلی
کتاباقتصاد در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 465
کتاباقتصاد در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 466
1ـ10 سیاستهای دولت در اداره جنگ تحمیلی
لزوم جبران خسارات وارده به آوارگان جنگی
و به آوارگان مظلوم جنگی تأکید می کنم که صبر و شکیبایی را از دست ندهند و مطمئن باشند که خسارات جنگی با خواست خداوند به دست ملت و دولت جبران خواهد شد. و از ملت و دولت تقاضا دارم که نسبت به حوائج آوارگان جنگی از هیچ کوششی دریغ ننمایند. اینان برادران و خواهران و فرزندان شمایند که به دست عمال امریکا از خاندان خود آواره شده اند.(586)
27 / 6 / 60
* * *
مشکلات ناشی از جنگ برای دولت
یک قضیه الآن قضیۀ جنگ است. شما شاید بعضیتان بدانند که جنگ در هر روز چقدر خرج دارد، چقدر مهمات می خواهد، چقدر مخارج روزانه است برای جنگ. نفس جنگ امروز در هر روز بیشتر از چند صد میلیون خرج دارد. پهلوی این بگذارید آن خرابیهایی که در جنگ به ما وارد شده است و آن جنایاتی که رژیم بعث بر این ملت ضعیف کرده است. دنبال آن جنایات، آواره هایی که جنگی هستند، و بالغ بر بیشتر از یک میلیون، دو میلیون هست
کتاباقتصاد در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 467
ـ که حالا من عددش را خیلی نمی دانم ـ آنها هم یک چیزی هست که دولت باید درست کند کارشان را. پهلوی این بگذارید آوارگانی که از عراق، از ایرانیهایی که سابق در عراق بودند و زندگی در عراق می کردند، بیرون کردند و دولت متکفل امور آنهاست؛ آواره هایی که از افغانستان الآن در ایران هستند و مشکلات زیادی دارند آنها هم. این خرابیهایی که بخواهند ترمیم بکنند ـ البته ملت خیلی کمک می کند در همۀ این امور لکن این طور نیست که کمک ملت کافی باشد، این مقدار از کمک که کردند ـ دولت هست که متکفل این امور هست و مسئول این امور هست، هر روز مواجه با یک مشکلات عظیم است. می خواهد که کامیون برای جنگ بفرستد راجع به خواربار که باید از اینجا به آنجا ببرند گرفتار است، بخواهد خواربار را بفرستد راجع به جنگ گرفتار است، مع ذلک با تمام قوا جنگ را مقدم می دارد. الآن گرفتاری دولت به قدری است که این بودجه هایی که ملاحظه می کنید اینها نمی تواند کار دولت را درست کند، این ملت است که باید درست کند.(587)
10 / 11 / 61
* * *
به خدمت گرفتن اموال مردم در جنگ توسط دولت در صورت نیاز
حالا من عرض می کنم به شما، ما فرض می کنیم که حضرت امیر ـ سلام الله علیه ـ امروز در ایران بود و رئیس دولت بود و ملاحظه می کرد که یک جمعیتی، صدام و آنهایی که با او موافقند، یعنی همۀ دولتهای دنیا به استثنای بعضی، این هجوم کرده است به ایران و خرابی کرده است و نفوس مردم را تلف کرده است و آواره کرده است و غارت کرده است و خرابی. حضرت ببینند که الآن اسلام و ملت اسلام و اعراض و نفوس ملت اسلام در خطر این است که این
کتاباقتصاد در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 468
یأجوج و مأجوج بریزد به ایران و همان کاری را که در اهواز کرد و خرمشهر کرد در تهران بکند و در مشهد بکند و در اصفهان. اگر حضرت احساس این معنا را کرد، چه می کرد؟ می نشست موعظه می کرد؟ می گفت که خودم تنها درست می کنم؟ پول نداشت، کافی نبود، مالیات تنها کافی نبود، چه بکند؟ حضرت آن وقت حکم می کرد به اینکه مردم به حسب توانشان، مستضعفین، طایفۀ کم درآمد، اینها کنار و طایفه هایی که پردرآمدند، صد میلیون مثلاً اینها هر سال درمی آورند و بیشتر و خصوصاً آنهایی که کاری به کار این مسائل ندارند، البته نوع بازرگانان این جور نیستند، نوع تجار این جور نیستند، نوع کسبه این طور نیستند، امّا در بینشان خوب اشخاصی هست، شما هم می شناسید که یک معامله چند صد میلیونی می کند و در آن معامله هم بیشتر از صد میلیون نفع می برد و حساب و کتابی هم در کارش نیست. امیرالمؤنین با این کشوری که در معرض خطر است چه می کرد؟ همۀ افراد را می فرستاد جنگ. با فشار، اموال اشخاصی که ثروتمند بودند و اینها را می گرفت و می فرستاد و اگر نمی رسید عبای خودش را می داد، عبای من را هم می داد، کلاه شما را هم می داد برای حفظ کشور اسلام، برای حفظ نوامیس خود این مردم.(588)
10 / 11 / 61
* * *
در هر حالت دولت باید جنگ را اداره کند
خرج جنگ شوخی نیست، مقاومت در مقابل جنگ شوخی نیست، یک لشکر را یا چندین لشکر را تجهیز کردن برای مقابله، اینها یک اموری است که دولت گرفتارش هست و دارد خدمت می کند. ما این دولتی که خدمت می کند باید تقدیرش بکنیم، کمکش بکنیم. چهار نفری که توجه ندارند، یک چهار نفر دیگری هم
کتاباقتصاد در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 469
که منافق هستند می آیند هی به او یک چیزی می گویند، به آنها یک چیزی می گویند، ناراحتی ایجاد می کنند در مردم. خدا می داند که با این جنگ و با این وضعی که الآن برای ایران هست، و آن محاصرۀ اقتصادی که هست و آن کمکها و کارشکنیهایی که هست و آن تبلیغات سوئی که بر ضد شما و بر ضد اسلام هست، مع ذلک دولت ایستاده و دارد خدمت می کند، این اعجاز است. باید ما کمکش بکنیم. زیر بغلش را بگیریم تا بتواند کار بکند. باید اشکالاتی که هست، من می دانم، خود آنها هم می دانند که اشکال زیاد است، امّا چه کنند اینها؟ خوب اشکال خیلی زیاد است، اما چه بکنند؟ بگویند که رها، هر کس هر کار می خواهد بکند؟ خوب، یک عده ای هستند که وارد می کنند و به قیمتهای چندین مقابل می فروشند، یک عده ای هستند که احتکار می کنند، یک عده هست نمی کنند خوب، این بیچاره دولت چه بکند؟ جنگ را رهایش کند، می شود؟ آوارگان را رها کند می شود؟ مستضعفان را رها کند، می شود؟(589)
10 / 11 / 61
* * *
لزوم رسیدگی به آوارگان جنگی حتی پناهندگان سایر کشورها
ما که نمی توانیم این آواره ها را، خصوصاً این آواره هایی که از خود ما هستند، از اهواز آمدند، از ـ عرض بکنیم ـ خرمشهر آمدند، از این بلادی که مورد تعدی واقع شده است آمدند، از خوزستان آمده اند، بالاخره از جاهای دیگر هم آمده اند، و همین طور میهمانهایی که داریم، خوب افغانی هستند، مسلمان هستند، یا فرض کنید که عراقی هستند، یا بیچاره ها را از خانه هایشان دور کردند، مالشان را بردند، خودشان را فرستادند اینجا. خوب، باید چه کرد با اینها؟ نباید اینها را پذیرایی کرد؟ ما مسلمانیم، آنها هم
کتاباقتصاد در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 470
مسلمانند. ما باید از آنها پذیرایی کنیم. خدمت کنیم به آنها، و این دولت است که دارد این کارها را می کند. عمق کارِ دولت را ما نمی توانیم درست بفهمیم.(590)
10 / 11 / 61
* * *
لزوم حل مشکل گرانی
وقتی ما حقیم و می خواهیم حق را در این دیار و ان شاءالله در جاهای دیگر پیاده بکنیم، ما چه باکی داریم از اینکه مثلاً میوه گران است؟ میوۀ گران هم ما و شما و همه برایمان گران است، یا فرض کنید که فلان چیز کم است، البته اگر کسی یادش باشد در این جنگهای سابق می داند که قحطی بود که پدر مردم را در می آورد، نه گرانی، قحطی بود. بحمدالله حالا قحطی نیست و مردم از این حیث نگرانی ندارند که چیز نباشد. از حیث گرانی ما هم نگران هستیم از این گرانی، همه نگران هستند اما چاره چی است؟ چه می توانیم بکنیم؟ البته فکرهایی دارند می کنند و ان شاءالله امیدوارم موفق بشوند که این مسئله هم ان شاءالله حل بشود؛ و امیدوارم که هم مجلس و هم دولت واینها مشورت کنند با هم و راهی پیدا کنند که ان شاءالله این مشکل ملت هم حل بشود.(591)
14 / 3 / 62
* * *
تشکیل ستاد ویژه و رسیدگی خاص به آسیب دیدگان جنگ شهرها
با توجه به حوادث ناگوار فوق العادۀ ناشی از حملات وحشیانۀ موشکی و بمبارانهای مکرر مناطق مسکونی شهرها و روستاها به وسیلۀ عوامل استکبار جهانی و حزب بعث عفلقی عراق، ناچار نیاز به کمکهای فوری و ضربتی احساس می شود. در این رابطه
کتاباقتصاد در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 471
لازم است ستادی تشکیل شود که با اختیارات کامل و فوق برنامه نیازهای تدارکاتی و عاطفی مردم محترم مصیبت زده و داغدیده را بدون وقفه برآورده سازد. لازم به تذکر است که به متصدیان و مأموران این امر اسلامی امر و سفارش اکید شود که با احترامات فایقه با این عزیزان مظلوم بر خورد گردد.
انتظار دارد که جناب آقای رئیس جمهور محترم و رئیس محترم دولت ، أیّدهم الله ، در اقدام به این مهم تمام سعی و کوشش لازم را مبذول دارند. و تلاش در بهبود وضع این عزیزان محترم را به عنوان یک وظیفۀ شرعی تلقی فرمایند. لازم است این ستاد با تشکیل گروههای نجات و پشتیبانی و اسکان فوری موقت و تهیۀ لوازم مورد احتیاج، گوشه ای از وظایف انسانی ـ اسلامی خود را عملی سازد.(592)
14 / 7 / 62
* * *
2ـ10 مشارکت اقتصادی مردم در اداره جنگ
1ـ2ـ10 لزوم کمک مردم به اداره جنگ
کمک جانی و مالی برای دفاع واجب است
مسأله 2826ـ اگر دشمن بر بلاد مسلمانان و سرحدات آن هجوم نماید، واجب است بر جمیع مسلمانان دفاع از آن به هر وسیله ای که امکان داشته باشد از بذل جان و مال. و در این امر احتیاج به اذن حاکم شرع نیست.(593)
* * *
دولت به تنهایی نمی تواند جنگ را اداره کند ملت باید کمک کند
دولت تنها نمی تواند که این جنگ را اداره کند. شما ملتید که در
کتاباقتصاد در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 472
صحنه حاضرید و همین شما هستید که باید با دولت همکاری بکنید. دولت تنها نمی تواند که این جنگ را اداره کند. شما ملت هستید که می توانید دنبال او باشید و از پشت جبهه ها کمک کنید و باید بکنید. کشور خودتان است، کشور اسلامی است، اسلام در خطر است، وقتی این طور است همۀ ما باید و موظفیم که کمک کنیم به آنها؛ هرکس به اندازه ای که می تواند کمک بکند به آنها. آوارگانی که از جنگ آمده اند در جاهای دیگر زندگی می کنند، شما بنشینید بگویید دولت همه کار را بکند، یا هلال احمر همه کار را بکند، نمی توانند بکنند همۀ کارها را. کار آسانی نیست، شما هم باید کمک بکنید همه باید کمک بکنند و ان شاءالله ، می کنند، الآن هم همه دارند کمک می کنند.(594)
19 / 5 / 60
* * *
تکلیف کمک به جنگ بیشتر متوجه طبقه مرفه و ثروتمند است
پیشامدی موظف است اقدام مقتضی نماید، در وضع کنونی بدون کمک ملت، توانایی رفع تمام گرفتاریها را ندارد، و برای ادارۀ نظام جمهوری و دفاع از دشمنان مهاجم و رفع مشکلات جنگ که حجم آن بسیار عظیم است،احتیاج به کمک دارد. و چون پای دفاع از اعراض و نفوس و اموال کشور و حفظ اسلام درمیان است، بر همه کس واجب است که به مقدار کفایت، از خطر عظیم و هجوم اجانب به اسلام و مسلمین، کمک نماید. و این تکلیفی است که بیشتر متوجه است به طبقۀ مرفه و ثروتمند و پس از آنان به طبقۀ متوسط به حسب احوال آنها،نه طبقۀ مستمند و ضعیف که درآمدشان به مقدار اعاشۀ آنهاست، گر چه این قشر از تمام قشرها
کتاباقتصاد در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 473
خدمتشان بیشتر است. اینجانب از تمام هم میهنان عزیز تشکر و قدردانی می کنم که از اول انقلاب تا کنون در صحنه بودند؛ و امیدوارم خداوند متعال توفیق حضور بیشتر را به همۀ ما عنایت فرماید.(595)
22 / 11 / 61
* * *
حضور فعال ملت در صحنه و کمک به جبهه ها
اکنون که بحمدالله در سایۀ عنایات خداوند متعال و ادعیۀ حضرت بقیة الله الاعظم، روحی لمقدمه الفداء، جمهوری اسلامی با سعی و کوشش قشرهای مختلف ملت با استقرار و پایداری به جلو می رود، از ملت عظیم الشأن خواهانم که به طور فعال در صحنه حاضر، و از کمک به دولت خدمتگزار و جبهه ها و پشت جبهه ها دریغ ننمایند. مسئلۀ دفاع از اسلام و کشور اسلامی و اموال و نوامیس مسلمین از واجبات کفایی است. و همۀ ما، به حسب امکاناتی که در اختیار داریم، لازم است احتیاجات جبهه ها و پشت جبهه ها را، که آن نیز کمک به دفاع است، برآورده نماییم. و اینجانب با تشکر از ملت بزرگوار ایران، که انقلاب را با حضور خود و فداکاریهای بیدریغ به ثمر رسانده و به پیش می برند. می خواهم که به حضور فعال خود ادامه دهند؛ و در این حضور رضای خداوند تعالی را جلب نمایند. و امیدوارم که حق تعالی با عنایات خود نسبت به این ملت معظّم، همه را از مجاهدین فی سبیل الله محسوب، و در اجر مجاهدان صدر اسلام در رکاب پیامبر، صلی الله علیه و آله و سلم ، شریک فرماید.(596)
22 / 11 / 62
* * *
کتاباقتصاد در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 474
3ـ10 فشارهای اقتصادی جنگ برای مردم
جنگ برای مردم فشار اقتصادی دارد
جنگها کمبودی دارد، جنگها شهادت دارد، جنگها خوف دارد برای بسیاری، جنگها گرسنگی دارد، جنگها گرانی دارد، جنگها خرابی دارد، و همۀ چیزهایی که لوازم جنگ است.(597)
8 / 10 / 59
* * *
به لطف خدا در ایران گرفتاری جنگ خیلی شدید نیست
الآن وضع کشور ما از وضع زمان پیغمبر اسلام ـ صلّی الله علیه و آله و سلم ـ همه چیزش بهتر است، آن وقت حتی نداشتند که بخورند. آن کسی که می خواهد جنگ کند یک خرما را می دادند به او، می گذاشت تو دهانش و باز درمی آورد و به دیگری می داد و ... این طوری اسلام را رساندند. آقا، اسلامی که این طوری به ما رسیده، از صدر اسلام این طور اینها جانفشانی کردند و اسلام را رساندند به ما، خوب ما هم باید بکنیم این کارها را. الحمدلله حالا، آن حرفها نیست در کار، ارزاق فراوان، گران است البته، گرانی هست و شما متوقع این خوب باید باشید که قحطی بشود. بحمدالله خدای تبارک و تعالی منت به ما گذاشته است و قحطی نیست در کار، فراوان، البته گران است. برای مستمندان و فقرا مشکل است و باید دیگران به آنها کمک کنند و من امیدوارم که بزودی همۀ مشکلات رفع بشود.(598)
19 / 5 / 60
* * *
گرانی هست ولی قحطی نیست
کسانی که سنشان اقتضا می کند و زمانهای گذشته را به یاد دارند، می دانند که چگونه جنگ شد و به کشور ما وارد شدند و عواقب جنگ چه بود و چه چیزهایی را به دنبال داشت.
کتاباقتصاد در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 475
در جنگ دوم جهانی ما هیچ قدرتی نداشتیم و دیگران به کشور ما وارد شدند و من به یاد دارم که بر ملت چه گذشت. من باب نمونه، در آن موقع وسایل اولیه زندگی پیدا نمی شد و اگر هم بود فاسد بود. شما اگر زندگی امروز مردم را نسبت به گذشته مقایسه کنید خواهید فهمید که برخلاف گذشته امروز نایابی نیست، بلکه گرانی است.(599)
8 / 3 / 61
* * *
مسئولین برای رفع فشارها می کوشند
حالا اگر کم و کسری در مملکت وجود دارد، ما متأثریم و دولت و مسئولین با همۀ توان خود در رفع کمبودها می کوشند و کارهای مهمی انجام داده اند که امیدوارم به یاری خداوند بهتر بشود.(600)
21 / 7 / 61
* * *
آنهایی نق می زنند که حکومت به دستشان نیفتاده است
شما هر کدامتان ادراک کرده باشید، این جنگی که در دنیا پیدا شد، جنگ ثانی، این جنگ دوم ـ جنگ اولش را هم من یادم هست، اما این جنگ دومی که بسیاری از شما یادتان هست ـ این جنگ با اینکه به ما هیچ ارتباط نداشت، ما داخل جنگ نبودیم، ما هیچی، کنار بودیم، در عین حال به واسطۀ همین جنگ، ایران قحطی شد؛ در ایران نان پیدا نمی شد، یک چیزی بود سیاه، مثل این عبای من سیاه بود، یک چیز اینطور قلمبه ای بود، می دادند مردم. یک دانه نان سنگکی شما در تهران پیدا نمی کردید. در قم که ما بودیم، تمام دکانها بسته شده بود و هیچ پیدا نمی شد. امروز بحمدالله ، نعمت
کتاباقتصاد در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 476
فراوان است. می گویید گرانی است، شما یک توجهی به سایر جاها بکنید. کجا گرانی نیست؟ قبول دارم که باید گرانی را جلویش را بگیرند. قبول دارم که باید زحمت بکشند. اما یک دولتی است که با تمام کوشش دارد زحمت می کشد و خدمت می کند. حالا یک دسته فاسق غرغر می کنند؛ برای اینکه حکومت دست آنها نیفتاده است و دست یک آدمهای صحیحی افتاده است. خوب، آنها حسابشان علی حده است. ملت ما که حسابش این نیست. ملت ما حسابش این است که ببینید که این دولت کارش موازین اسلامی دارد، می بیند دارد. البته اگر یک اعوجاجی هم پیدا بشود، مجلس رفع می کند. اگر اعوجاجی در مجلس هم پیدا بشود، شورای نگهبان دیگر اغماض نخواهد کرد.(601)
11 / 9 / 61
* * *
مشکلات اقتصادی جنگ نباید باعث تفرقه شود
می دانند که نمی شود یک مملکتی که وضعش این طوری است نمی شود به آن هجمه کرد، منفعت در اینجا نیست، همه اش ضرر است. لکن دنبال این هستند که بین شماها اختلاف بیندازند، دنبال این هستند که زمزمۀ اختلاف ایجاد کنند، یک جا بگویند کمبود هست، یک دسته هی فریاد بزنند که ما کم داریم، کم داریم. اینها خیال می کنند که جاهای دیگر زیاد دارند. آقا در جاهای دیگر صفهای طولانی بیشتر از اینجاست. اینجا قحطی نیست که، اینجا فراوانی است منتها گرانی است؛ گرانی هم علاج می شود. ما نوامیس خودمان را، اسلام خودمان را، جان خودمان را، جان جوانانمان را به خطر بیندازیم که گوشت گران است! میوه گران است! و اگر بخواهد این شکاف پیدا بشود که یک دسته نِقْ بزنند و
کتاباقتصاد در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 477
یک دسته هم کمک او بکنند و یک دسته هم ـ نمی دانم ـ تبلیغات سوء بکنند و بین خود ملت، هی داخل هم و خصوصاً بین سپاه و ارتش و کمیته و امثال اینها خدای نخواسته، این وحدتی که هست از بین برود، آن روزی که این وحدت از بین رود مرگ همۀ ما و به باد رفتن همۀ نوامیس و به باد رفتن همۀ زحمتهای انبیا ـ علیهم السلام ـ نسبت به این کشور خودمان و نسبت به کشورهای دیگر به باد فنا خواهد رفت.(602)
21 / 1 / 62
* * *
از گرانی نگرانیم اما بحمدالله قحطی نیست
وقتی ما حقیم و می خواهیم حق را در این دیار و ان شاءالله در جاهای دیگر پیاده بکنیم، ما چه باکی داریم از اینکه مثلاً میوه گران است؟ میوۀ گران هم ما و شما و همه برایمان گران است، یا فرض کنید که فلان چیز کم است، البته اگر کسی یادش باشد در این جنگهای سابق می داند که قحطی بود که پدر مردم را در می آورد، نه گرانی، قحطی بود. بحمدالله حالا قحطی نیست و مردم از این حیث نگرانی ندارند که چیز نباشد. از حیث گرانی ما هم نگران هستیم از این گرانی، همه نگران هستند اما چاره چی است؟ چه می توانیم بکنیم؟ البته فکرهایی دارند می کنند و ان شاءالله امیدوارم موفق بشوند که این مسئله هم ان شاءالله حل بشود؛ و امیدوارم که هم مجلس و هم دولت واینها مشورت کنند با هم و راهی پیدا کنند که ان شاءالله این مشکل ملت هم حل بشود.(603)
14 / 3 / 62
* * *
کتاباقتصاد در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 478
4ـ10 بازسازی ویرانیهای جنگ تحمیلی
1ـ4ـ10 مسئولیت و وظیفه دولت در بازسازی
بازسازی پس از پایان جنگ انجام می شود
من امیدوارم که بزودی ان شاءالله ، این جنگ تمام بشود و این خرابیهایی که به دست کفار بر ما وارد شده است، بزودی جبران بشود و خانه ها بهتر از اول ساخته بشود. و ان شاءالله ، زندگی عادی خودشان را این مسلمین عزیز و این ساکنین جنوب و غرب، زندگی اصیل خودشان را از سر بگیرند.(604)
3 / 9 / 60
* * *
وظیفه دولت در بازسازی
کمک کنید همه به جبهه ها تا اینکه ان شاءالله ، بزودی این غائله رفع بشود و دولت ان شاءالله مشغول بازسازی بشود.(605)
25 / 9 / 60
* * *
ضرورت نظارت دولت
مسئله دیگر؛ این مسئلۀ بازسازی است که بسیار مهم است، در بازسازی اگر بخواهد ملت سر خود کار بکند، فساد ایجاد می شود. اگر بخواهد دولت مستقل اجرا کند، قدرت ندارد. باید مردم همراهی کنند و هر چه قدرت دارند برای این امر مهم به میدان بیاورند، لکن با نظارت دولت. و راجع به اینکه کجا مقدم، کجا مؤخر، این بالاخره صحبت پیش می آید و آن طوری که صلاح است این است که هیأت تشخیص مصلحت باشد مرکب از سران کشور و نخست وزیر و تشخیص بدهند، تشخیص مصلحت بدهند که کجا باید اول باشد، کجا باید بعد باشد، وضعش باید چه جور باشد. مردم خودشان داخل باشند، لکن مستقل نباشند. و دولت
کتاباقتصاد در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 479
باید به مردم مجال بدهد به اینکه در کارها داخل بشوند. و مردم هم باید به دولت مجال بدهند که با تأنّی و نقشه کشی این کار مهم را انجام بدهند؛ ممکن است دستهایی در کار باشند که بخواهند در همین مقوله هم راجع به بازسازی هم شلوغ کنند و فساد ایجاد کنند، این را باید خیلی متوجه باشند و این همان هیأت تشخیص مصلحت که مرکب از سران کشور است، آنها باید نظارت کنند در امور، لکن مردم را هم شرکت بدهند. چنانچه حالا بعد از جنگ است مردم باید در کارهای تجاری آزاد باشند لکن با نظارت دولت، که یک وقت ـ خدای نخواسته ـ دوباره از آن چیزهایی که از خارج می آوردند و آن چیزهای فاسدی که می آوردند دوباره شروع نکنند. دولت اجازه بدهد مردم از خارج چیز بیاورند، تجارت کنند، لکن نظارت داشته باشد که فساد ایجاد نشود. این هم یک مطلبی است که مهم است و باید خیلی در آن ]دقت ][کرد.(606)
8 / 6 / 67
* * *
2ـ4ـ10 سیاستهای بازسازی
اجازه استفاده از درآمدهای آستان قدس رضوی برای بازسازی هویزه و خوزستان
بسم الله الرحمن الرحیم
خدمت جناب حجت الاسلام آقای واعظ طبسی، تولیت محترم آستان مقدس رضوی ـ دامت افاضاته
پس از اهدای تحیت و سلام، مرقوم شریف با پیشنهاد مسرت بخش واصل گردید. اگر هویزۀ مظلوم با دست جنایتکار صدام، این دشمن سرسخت اسلام و تشیع، به صورت ویرانه ای درآمد و آن جایگاهِ پروانه های شمعِ ولایت در کشور ثامن الائمه ـ علیه و علی آبائه الصلوات التحیات ـ چون جایگاه جغدان گردید و مسلمانان
کتاباقتصاد در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 480
عرب مظلومِ آن شهرِ خون و شهادت، از صغیر و کبیر و مرد و زن، از آتش بیداد این کافر کیش مدعی دوستی عرب، سوخت؛ چه کس اولیٰ از تولیت آستان مطهر و خدمتگزار مرقد نورانی حضرتش در ترمیم خرابیها و بنای شهر دوستان معظم اوست؛ و کدام مقام والاتر از مقام ولایت آن سرور در نوازشِ دوستانِ عزیز او می باشد که خیرخواهان و دوستان محترم آن مقام مقدس اقتدا به مولای خود کرده و در راه بازسازی خوزستان، و دیگر خرابه های یادگار این ابرجنایتکار قرن، همت گمارند. و من از نکته ای بس لازم نمی توانم صرف نظر کنم، و آن درآمد عظیم سرشاری که شهر می سازد، و در مدت تولیت جنابعالی آنهمه خدمت نموده است؛ و مقایسۀ آن با غارتگریهای دودمان پهلوی که این ثروت عظیم را در راه شهوات و لذات خویش به کار بردند. و چه روسیاهند آنان که از آن رژیم حمایت کرده و می کنند.(607)
2 / 3 / 61
* * *
در بازسازی نیروهای مسلح توجه اصلی به بازسازی نیروها و استعدادها و ترسیم استراتژی دفاعی کشور باشد
در هر حال، ما باید آماده و مهیا باشیم. روزهای حساس و تعیین کننده ای در پیش داریم؛ و انقلاب اسلامی هنوز سالها و ماههای تعیین کنندۀ دیگر در پیش خواهد داشت؛ که واجب است پیش کسوتان جهاد و شهادت در همۀ صحنه ها حاضر و آماده باشند، و از کیْد و مکر جهانخواران و امریکا و شوروی غافل نمانند؛ و حتی در شرایط بازسازی نیروهای مسلح، باید بزرگترین توجه ما به بازسازی نیروها و استعدادها و انتقال تجارب نظامی و دفاعی به کلیۀ آحاد ملت و مدافعان انقلاب باشد، چرا که در هنگامۀ نبرد مجال پرداختن به همۀ جهات قوّتها و ضعفها و طرحها و
کتاباقتصاد در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 481
برنامه ها، و در حقیقت ترسیم استراتژی دفاع همه جانبه، نبوده است. ولی در شرایط عادی باید با سعۀ صدر و به دور از حب و بغضها به این مسائل پرداخت؛ و از همۀ اندوخته ها و تجربه ها و استعدادها و طرحها استفاده نمود؛ و در جذب هرچه بیشتر نیروهای مؤمن به انقلاب همت گماشت، و تجارب را به دیگران منتقل ساخت؛ و در تجهیز کلیۀ آحاد و افراد این کشور، بر اساس اصول و فرمول خاصِ دفاعِ همه جانبه، و تا رسیدن به تشکل واقعی و حقیقی بسیج و ارتش بیست میلیونی، کوشش نمود. و در کنار این مسئولیت بزرگ و پیروی از خطوط کلی سیاست نظامی کشور، باید همان محافل انس و نورانیت و برادری و وحدتی که در میدانهای نبرد و در جبهه بوده است و همان ارتباط معنوی که میان شما و روحانیون عزیز برقرار بوده به مجامع داخلی و به همۀ محیطهای سیاسی و اجتماعی و نظامی کشانده شود، تا انقلاب اسلامی ما از خطر آفتها و تفرقه ها و بی تفاوتیها محافظت گردد. و مبادا که این سرمایه های عظیمی که محصول سالها تجربه و تلاش در عُسرتها و فراز و نشیبها بوده است، در مسیر زندگی روزمره به فراموشی سپرده شود.(608)
26 / 6 / 67
* * *
تحقق اهداف بازسازی نباید موجب عدول از سیاست نه شرقی و نه غربی شود
در مسئلۀ بازسازی و سازندگی من اطمینان دارم که شخصیتهای رده بالای نظام و مسئولین محترم و نیز مردم وفادار و انقلابی کشورمان چون گذشته هرگز قبول نمی کنند که نیل به این هدف به قیمت وابستگی ایران اسلامی به شرق و یا غرب تمام شود.(609)
11 / 7 / 67
* * *
کتاباقتصاد در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 482
سیاستگذاری بازسازی برعهده سران قوا و رئیس دولت است
همان گونه که قبلاً گفته ام سیاست بازسازی و تشخیص و تعیین اولویت در امر بازسازی مراکز آسیب دیدۀ کشور به عهدۀ سران محترم و متعهد سه قوه و آقای نخست وزیر است ولی باید توجه داشت که با در نظر گرفتن حجم عظیم کار و ضرورت تسریع در تعیین خط مشی بازسازی و سازندگی، حتماً از نظرات کارشناسان و صاحبنظران خصوصاً هیأت دولت و وزرا و کمیسیونهای مربوطۀ مجلس شورای اسلامی ـ که چهره های دلسوز و متعهد و مطلع در آنها فراوانند ـ و نیز از مسئولین هر امری استفاده نمایند چرا که آنان نیز به خوبی دریافته اند که بازسازی و سازندگی جز از طریق تعاون و همفکری میسر نیست. و این کشور متعلق به اسلام و همۀ ملت ایران است و همان گونه که در جنگ همه در کنار هم بودند، در صلح و سازندگی هم باید در کنار یکدیگر باشند که ان شاءالله مراکز علمی و دانشگاهی نیز در این مسئلۀ بزرگ سهیم خواهند بود.
لازم به تذکر است که وزیر و یا مسئول مربوطه نیز در تصمیم گیری نهایی سران و نخست وزیر صاحب رأی می باشند.
اما نکاتی که در بازسازی و سازندگی توجه به آن ضروری است:
1ـ با اینکه اطمینان داریم که خانواده های معظم شهدا و جانبازان و اسرا و مفقودین هیچ گاه راضی نشده و نمی شوند که در برابر ایثار عزیزانشان که فقط به خاطر خدا و رسیدن به کمال بوده است سخن از رفاه و مادیات به میان آید و همت آنان بلندتر از این مقوله هاست، ولی بر دست اندرکاران نظام است که ذوق و استعداد و توان خود را در هر چه بهتر رسیدن به امور معنوی و مادی و ارزشی و فرهنگی این یادگاران هدایت و نور به کار گیرند و از خدمت بی شائبه و بی منت به آنان دریغ نکنند؛ هر چه انقلاب
کتاباقتصاد در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 483
اسلامی ایران دارد از برکت مجاهدت شهدا و ایثارگران است. من می دانم که بسیاری از خانواده های عزیز شهدا و جانبازان و اسرا و مفقودین به خاطر مناعت طبع و بزرگواری و اخلاق کریمۀ خود در مصایب و مشکلات زندگی به مسئولین مراجعه نکرده اند و یا مراجعه شان به حداقل بوده است. و همه نیز می دانیم که اکثریت این قشر و رزمندگان عزیز اسلام از طبقات محروم و کم درآمد بودند و مرفهین کمتر دل برای انقلاب سوختند، ولی وظیفۀ ماست که در حد توان و مقدورات قدرشناس زحمات آنان باشیم و من میل ندارم که این قدرشناسی فقط در حد تعریف و تمجید ظاهری خلاصه شود بلکه باید در همه نوع امتیازات اجتماعی و اقتصادی و فرهنگی به آنان بها داده شود و ضرورتی نمی بینم که به این عزیزان سفارش و نصیحت کنم و رسالت بزرگ حفظ امانت خونهای مقدس شهیدان را بازگو نمایم که بحمدالله تا به حال خانواده های شهدا و اسرا و مفقودین و جانبازان خود حافظ و نگهبان ارزش شهادت و ایثار بوده اند و بعد از این نیز به یاری خدا پاسدار آن خواهند بود.
2ـ با قبول و اجرای صلح کسی تصور نکند که ما از تقویت بنیۀ دفاعی و نظامی کشور و توسعه و گسترش صنایع تسلیحاتی بی نیاز شده ایم، بلکه توسعه و تکامل صنایع و ابزار مربوط به قدرت دفاعی کشور از اهداف اصولی و اولیۀ بازسازی است و ما با توجه به ماهیت انقلابمان در هر زمان و هر ساعت احتمال تجاوز را مجدداً از سوی ابرقدرتها و نوکرانشان باید جدی بگیریم.
3ـ توجه به بازسازی مراکز صنعتی نباید کوچکترین خللی بر ضرورت رسیدن به امر خودکفایی کشاورزی وارد آورد، بلکه اولویت و تقدم این امر باید محفوظ بماند و مسؤولین بیشتر از گذشته خود را مکلف به اجرای آن سازند و در امر احیای اراضی
کتاباقتصاد در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 484
و مهار آبها و ایجاد سدها و تشویق کشاورزان و دامداران و استفادۀ هر چه بیشتر از نعمتهای بیکران الهی در طبیعت تلاش نمایند که مطمئناً خودکفایی در کشاورزی مقدمه ای است برای استقلال و خودکفایی در زمینه های دیگر.
4ـ مهمترین عامل در کسب خودکفایی و بازسازی توسعۀ مراکز علمی و تحقیقات و تمرکز و هدایت امکانات و تشویق کامل و همه جانبۀ مخترعین و مکتشفین و نیروهای متعهد و متخصصی است که شهامت مبارزه با جهل را دارند و از لاک نگرش انحصاری علم به غرب و شرق به در آمده و نشان داده اند که می توانند کشور را روی پای خود نگه دارند. ان شاءالله این استعدادها در پیچ و خم کوچه های اداره ها خسته و ناتوان نشوند.
5ـ برنامه ریزی در جهت رفاه متناسب با وضع عامۀ مردم توأم با حفظ شعائر و ارزشهای کامل اسلامی و پرهیز از تنگ نظریها و افراط گراییها و نیز مبارزه با فرهنگ مصرفی که بزرگترین آفت یک جامعۀ انقلابی است و تشویق به تولیدات داخلی و برنامه ریزی در جهت توسعۀ صادرات و گسترش مبادی صدور کالا و خروج از تکیه به صادرات نفت و نیز آزادی صادرات و واردات و به طور کلی تجارت بر اساس قانون و با نظارت دولت در نوع و قیمت.
6ـ رعایت اصول ایمنی و حفاظتی مراکز و صنایع و ایجاد پناهگاههای جمعی برای مردم و کارگران که این اختصاص به زمان جنگ ندارد بلکه طریقۀ احتیاط در هر شرایط است.
7ـ استفاده از نیروهای عظیم مردمی در بازسازی و سازندگی و بهادادن به مؤمنین انقلاب خصوصاً جبهه رفته ها و توسعۀ حضور مردم در کشاورزی و صنعت و تجارت و بازسازی شهرهای تخریب شده و شکستن طلسم انحصار در تجارت داخل و خارج به افراد
کتاباقتصاد در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 485
خاص متمکن و مرفه و بسط آن به توده های مردم و جامعه.
8ـ حفظ و نگهداری ترکیب یک یا چند شهر خراب شده در جنگ به منظور ترسیم علنی تجاوز دشمنان علیه انقلاب و کشورمان و نشان دادن قدرت دفاع و مقاومت قهرمانانۀ ملت که آیندگان فقط به اسناد و نوشته ها بسنده نکنند. البته این کار با رضایت کامل صاحبان املاک و با ایجاد شهرهای مجاور باید انجام شود.
9ـ تأکید بر حفظ ارزشها و شئون اخلاقی و اجتماعی و نیز سالم سازی اجتماعات که گروهی از خدا بیخبر و فرصت طلب تصور نکنند که مردم در برابر نیات پلید آنان بی تفاوتند.(610)
11 / 7 / 67
* * *
دولت باید با قاطعیت و قدرت بازسازی را ادامه دهد
از آنجا که سران کشور و هیأت مشورتی بازسازی کشور در چند روز آینده اصول و سیاست بازسازی را به دولت ابلاغ می نمایند، جنابعالی و اعضای محترم هیأت دولت باید با قدرت و قاطعیت و با استقلال کامل به امر بازسازی کشور و ترمیم خرابیها پرداخته و رسیدگی به محرومین را درصدر برنامه های خود قرار دهید. و مردم عزیز و شریف ایران نیز، که همه چیز خود را در طبق اخلاص و بندگی خدا نهاده اند، توجه دارند که تا رسیدن به استقلال واقعی راه طولانی پیش رو دارند؛ و همه می دانند که با توجه به حجم عظیم خرابیها نباید انتظار اصلاح و بازسازی سریع امور را داشت. ما هنوز در آغاز راه هستیم، و سالها وقت لازم است که با همت و تلاش همۀ دست اندرکاران و مردم عزیز میهن اسلامی مان بازسازی شود و مشکلات برطرف گردد. چه بسا افراد مغرض و مخالف با انقلاب، که از هیچ راهی نتوانسته اند به اسلام و انقلاب لطمه ای وارد نمایند،
کتاباقتصاد در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 486
امروز در قالب شعارها و بالا بردن سطح توقعات در مردم بخواهند به هدفهای شوم خود نایل شوند، و با انگشت نهادن روی مشکلاتی که نتیجۀ تحمیل چندین سالۀ جنگ بوده است مردم را نسبت به مسئولین بدبین کنند و اینطور تبلیغ نمایند که بعد از قبول قطعنامه و نبودن جنگ چرا مشکلات حل نمی شود؟ باید به این افراد گفت مگر این کار به سادگی امکانپذیر است؟ مگر کشور ما از محاصره ها بیرون آمده است؟ مگر همۀ مراکز آسیب دیدۀ برق و سوخت و کارخانجات را یکروزه می توان راه اندازی نمود که ما بگوییم دیروز جنگ بود و عذرها موجّه، ولی امروز که جنگ نیست چرا کمبود است؟ البته این سخنها از باب تذکر به مؤمنین است؛ و الاّ مردم وفادار و انقلابی کشورمان برای به دست آوردن استقلال واقعی و رسیدن به خودکفایی خیلی بیشتر از اینها آمادۀ صبر و فداکاری هستند. و من مطمئنم که ملت ایران یک لحظه استقلال و عزت خود را با هزار سال زندگی در ناز و نعمت ولی وابسته به اجانب و بیگانگان معاوضه نمی کند.(611)
3 / 9 / 67
* * *
3ـ4ـ10 مردم و بازسازی
مردم در بازسازی با هماهنگی دولت و مسئولین عمل کنند
در پی پیروزی عظیم رزمندگان پرتوان اسلام و آزادی خرمشهر، شهر لاله های خونین، مردم عزیز و مهربان و ایثارگر کشورمان و علمای اعلام و ائمۀ محترم جمعه و جماعت در شهرستانهای مختلف با تلگرافهای بسیار آمادگی خود را جهت بازسازی مناطق ویران شده اعلام و مراتب ایثار و فداکاری خویش رادر این امر مهم و انسانی ابلاغ کردند. و براستی این حضور دائمی و خستگی ناپذیر در صحنه، و آمادگی و فداکاریهای خالصانۀ مردم دلیر ما برای هر
کتاباقتصاد در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 487
مسلمانی غرورانگیز و برای جهانیان اعجاب آمیز است و می توان گفت این هم یکی از الطاف الهی و برکات جنگ است که اینچنین مردم را به هم نزدیک و مهربان نموده و در غم و شادی یکدیگر شریک ساخته است.
من در برابر این همه ایثار و از خودگذشتگی و خلوص، از تشکر و قدردانی عاجز و ناتوانم، و خدای بزرگ است که با رحمت واسعۀ خود می تواند پاداش شما را داده و قدردانی کند، شَکَّرالله ُ مٰساعیکم الجمیلة.
مطلبی که لازم به تذکر است اینکه به خاطر تسریع در کار، ان شاء الله تعالی حضرات و اقشار محترمی که آمادگی خود را برای بازسازی اعلام داشته اند متوجه باشند که هماهنگی خود را با «شورایعالی بازسازی مناطق جنگی»که تحت نظر دولت جمهوری اسلامی فعالیت می کنند حفظ نموده و کمکهای خود را چه از نظر مالی و چه از نظر مصالح و نیروهای انسانی با راهنماییهای شورای مزبور به انجام رسانند، تا به خواست خدای تعالی هر چه بهتر و سریعتر به هدف مقدس خود رسیده و از هدر رفتن نیروها و ناهماهنگیها جلوگیری نمایند.(612)
12 / 3 / 61
* * *
مردم کار بازسازی را آسان می کنند
البته می دانید که کار مشکل است، لکن با پشتیبانی و موافقت مردم، کارها آسان می شود، کما اینکه تا حال هم چنین بوده و مردم پیشقدم شده اند و خرابیهای جنگ را که دولت به تنهایی نمی توانست حل کند، حل می کنند.(613)
25 / 5 / 61
کتاباقتصاد در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 488
مردم باید برای بازسازی هر چه دارند بیاورند لکن با نظارت دولت
مسئله دیگر؛ این مسئلۀ بازسازی است که بسیار مهم است، در بازسازی اگر بخواهد ملت سر خود کار بکند، فساد ایجاد می شود. اگر بخواهد دولت مستقل اجرا کند، قدرت ندارد. باید مردم همراهی کنند و هر چه قدرت دارند برای این امر مهم به میدان بیاورند، لکن با نظارت دولت. و راجع به اینکه کجا مقدم، کجا مؤخر، این بالاخره صحبت پیش می آید و آن طوری که صلاح است این است که هیأت تشخیص مصلحت باشد مرکب از سران کشور و نخست وزیر و تشخیص بدهند، تشخیص مصلحت بدهند که کجا باید اول باشد، کجا باید بعد باشد، وضعش باید چه جور باشد. مردم خودشان داخل باشند، لکن مستقل نباشند. و دولت باید به مردم مجال بدهد به اینکه در کارها داخل بشوند. و مردم هم باید به دولت مجال بدهند که با تأنّی و نقشه کشی این کار مهم را انجام بدهند؛ ممکن است دستهایی در کار باشند که بخواهند در همین مقوله هم راجع به بازسازی هم شلوغ کنند و فساد ایجاد کنند، این را باید خیلی متوجه باشند و این همان هیأت تشخیص مصلحت که مرکب از سران کشور است، آنها باید نظارت کنند در امور، لکن مردم را هم شرکت بدهند. چنانچه حالا بعد از جنگ است مردم باید در کارهای تجاری آزاد باشند لکن با نظارت دولت، که یک وقت ـ خدای نخواسته ـ دوباره از آن چیزهایی که از خارج می آوردند و آن چیزهای فاسدی که می آوردند دوباره شروع نکنند. دولت اجازه بدهد مردم از خارج چیز بیاورند، تجارت کنند، لکن نظارت داشته باشد که فساد ایجاد نشود. این هم یک مطلبی است که مهم است و باید خیلی در آن [دقت] کرد.
و باز مسائلی هست که تمامش مربوط به این است که ما باید بیدار باشیم در این امور، نباید که توهم کنیم که باید همۀ آن کارها
کتاباقتصاد در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 489
زودی درست بشود. الآن ممکن است که یک عده ای بیفتند توی مردم ... اشخاصی که مخالف با ما هستند ـ هستند، زیادند ـ الآن هم هستند که خوب، جنگ تمام شد، یا الله زود تمام کنید! مطلب یک مطلبی نیست که بزودی تمام بشود، مطلبی است که هشت سال کوبیدند، شهرهای ما را از بین بردند؛ این باید اقلاً همان قدری که آنها کردند ما دنبال کنیم که ان شاءالله تا چند سال بتوانیم این کار را انجام بدهیم. مردم ننشینند گوش کنند به حرف اشخاص که زود باید درست بشود، فوراً باید همه چیز درست بشود؛ نه، نمی توانند، مسئله ای است که نمی شود. این را هم، در این امر باید خیلی دقیق باشند و هم در مهیا بودن راجع به جنگ.(614)
8 / 6 / 67
* * *
مردم ما تحمل سختی و استقلال را بر رفاه و وابستگی ترجیح می دهند
من ضمن تشکر از گردانندگان صنایع کشور، خصوصاً صنعت نفت و گاز، از همۀ آنان می خواهم که با تلاش خود به دنیا ثابت کنند که می توانند با فکر و تلاش خود چرخهای اقتصادی کشور را به حرکت درآورند. و ان شاءالله آنها با مژدۀ راه اندازی کامل صنایع نفت و گاز و پتروشیمی در آینده ای نه چندان دور، چشم و دل مردم ایران را روشن و شاد خواهند کرد. شما با تلاش در این امر مقدس به جهانیان ثابت خواهید کرد که فشارهای اقتصادیِ پس از جنگ، ما را به هیچ کشوری وابسته نخواهد کرد. ضدانقلاب داخل و خارج و استعمار چپ و راست در تمامی زمینه ها تبلیغ می کنند که فشارهای اقتصادی پس از جنگ، کمر نظام نوپای اسلامی را خواهد شکست. باید آنها این آرزو را به گور ببرند. مردمی که در زیر بمبارانها و در تمامی مصائب، خود را برای یک مبارزۀ طولانی
کتاباقتصاد در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 490
آماده کرده اند هرگز حاضر نیستند کوچکترین نرمشی در مقابل جهان استکبار داشته باشند. این از بدیهیات است که نارساییهای پس از جنگ بسرعت برطرف نمی شود و چند سالی وقت لازم است تا کمبودها برطرف شود. عزیزانی که در کارخانه های وابسته به صنایع سبک و سنگین و نفت و گاز و معادن و نیرو و پست و تلگراف و تلفن و راه و ترابری و سایر مراکز کار می کنند خدا را در نظر بگیرند، و گوش به تبلیغات دشمنان ندهند، و استوار و مقاوم در راه اندازی چرخهای اقتصادی و صنعتی کشور کوشش نمایند.
امروز دنیا اعمال ما و شما را زیر ذره بین گذاشته است تا ببیند چکاره ایم و چقدر توان مقابله با مشکلات را داریم. امروز پدر پیر شما خمینی از تمامی شما کارگران و صنعتگران و متخصصان می خواهد که با تمام قدرت مواظب باشید که دوباره مردم ما گرفتار ابرقدرتها و قدرتها نشوند. مشکلات پس از جنگ یکی پس از دیگری رخ می نمایاند، و نظام نوپای ما ان شاءالله در مقابل آنها چون کوه ایستاده است؛ و مردم عزیز زیر فشار چرخهای زندگی و اقتصادی همان گونه که تا به حال برای خدا و دین او مقاومت کرده اند، بعد از این نیز با تمام توان استقامت می کنند؛ و الاّ همۀ زحمات این سالیان پردرد و اضطراب و افتخار از بین خواهد رفت. هوشیاری مردم در وضع فعلی یکی از عوامل پیروزی آنان بر باطل است. و مردم تصور نکنند ایادی نفوذی استکبار و امریکا دست از شیطنت برداشته اند، در هر جا و در هر مقوله ای احتمال حضور و کارشکنی آنان هست. باید با دقت مراقب بود که نکند دستی در کار باشد که تبلیغ کند جنگ تمام شد و وضع کشور فرق نکرد. مگر آثار جنگ ظرف یکی ـ دو سال تمام می شود؟ من دست و بازوی همۀ کسانی که بی ادعا و مخلصانه
کتاباقتصاد در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 491
درصدد استقلال و خودکفایی کشورند را می بوسم. باز سفارش می کنم که به خدا متکی باشید و برای همیشه زیر بار شرق و غرب نروید. مردم باید تصمیم خود را بگیرند: یا رفاه و مصرفگرایی و یا تحمل سختی و استقلال. و این مسئله ممکن است چند سالی طول بکشد، ولی مردم ما یقیناً دومین راه را، که استقلال و شرافت و کرامت است، انتخاب خواهند کرد.(615)
20 / 10 / 67
* * *
کتاباقتصاد در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 492