فصل ششم
صنعت
ارزش و اهمیت صنعت برای اقتصاد کشور
برخی سیاستهای صنعتی پیشنهادی برای جمهوری اسلامی ایران
کتاباقتصاد در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 333
کتاباقتصاد در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 334
1ـ6 ارزش و اهمیت صنعت برای اقتصاد کشور
کوشش برای استقلال صنعتی
ما باید مستقل باشیم. ما باید هر مقداری که خودمان کار می کنیم، به همان مقدار اکتفا کنیم؛ در صدد باشیم که خود را به آن حدی برسانیم که از کشورما هم ارزاق و گندم و جو و امثال اینها صادر بشود. و این کشور بسیار مستعد برای این معناست. و هم کوشش کنیم که دیگران به ما محتاج باشند در امور صنعتی. و می توانیم و می توانید و می توانیم.
ما فرضاً هم نتوانیم ـ ما فرض می گیریم که خیر، نمی توانیم ـ اما کوشش خودمان، که یک عبادتی است، یک کار ارزشمندی است، ما کوشش خودمان را می کنیم.(417)
11 / 2 / 61
* * *
حرکت چرخهای اقتصادی با فکر و تلاش
ملت بزرگ و شریف ایران در دوران مبارزه و پیروزی انقلاب، و نیز از آغاز جنگ تاکنون، شاهد صداقت و تلاش و مجاهدات کارگران عزیز و مسئولین محترم صنایع و کارخانجات، خصوصاً عزیزان شرکت و صنعت نفت، بوده است که بحق در حساسترین
کتاباقتصاد در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 335
شرایط، شایسته ترین خدمات را به انقلاب و میهن اسلامی نموده اند. ارزش مبارزۀ آنان با رژیم طاغوتی شاه در اعتصاب و بستن شیرهای نفت به روی بیگانگان و وارد کردن ضربۀ قاطع بر آنان فراموش نخواهد شد. اما مهمتر از آن اینکه در طول جنگ تحمیلی، علی رغم احتمال خطرات فراوان و بمبارانهای مکرر مراکز صنعتی و نفتی، مسئولین و کارگران متعهد و دلسوز انقلاب با تکیه بر ایمان به خدای بزرگ و اعتماد به نفس هیچ گونه سستی به خود راه نداده، و با اراده ای محکم آبروی انقلاب را حفظ نموده و اسلام و ایران را سرافراز نمودند، و در سخت ترین مواقع و شرایط تولید و صادرات نفت را در بالاترین حد نیاز حفظ، و علاوه بر ترمیم مراکز آسیب دیده، در اعماق آبها و دل دریاها و بستر زمینها و قلل کوهها به توسعۀ این صنعت مهم و اکتشاف ادامه دادند، که برای بسیاری از صاحبنظران امور شگفت آور است؛ چرا که در اوج حملات بی وقفۀ دشمنان، حتی یک روز هم تولید و صادرات نفت این کشور قطع نگردید. این نیست جز عنایت پروردگار و توجه حضرت بقیة الله ـ ارواحنا فداه ـ و عشقی که در دل این عزیزان، همانند عشق بسیجیان به دفاع مقدس، نهفته است. من موارد متعددی از تلاش و مجاهدات این هنرمندان عاشق را در گزارشات و تصاویر دیده ام. و اطمینان دارم که اگر عشق به خدا و مکتب نبود، هیچ گاه آنان حاضر نمی شدند در مراکز و کارخانجات و پالایشگاههایی که محاط به انواع خطرها و مملو از مواد آتشزا بوده اند، به کار خود ادامه دهند. آفرین بر شما کارگران و کارفرمایان و متفکرینی که آتش دنیا را به خاطر جلب رضایت حق بر خود خریدید.
من ضمن تشکر از گردانندگان صنایع کشور، خصوصاً صنعت
کتاباقتصاد در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 336
نفت و گاز، از همۀ آنان می خواهم که با تلاش خود به دنیا ثابت کنند که می توانند با فکر و تلاش خود چرخهای اقتصادی کشور را به حرکت درآورند. و ان شاءالله آنها با مژدۀ راه اندازی کامل صنایع نفت و گاز و پتروشیمی در آینده ای نه چندان دور، چشم و دل مردم ایران را روشن و شاد خواهند کرد. شما با تلاش در این امر مقدس به جهانیان ثابت خواهید کرد که فشارهای اقتصادیِ پس از جنگ، ما را به هیچ کشوری وابسته نخواهد کرد. ضدانقلاب داخل و خارج و استعمار چپ و راست در تمامی زمینه ها تبلیغ می کنند که فشارهای اقتصادی پس از جنگ، کمر نظام نوپای اسلامی را خواهد شکست. باید آنها این آرزو را به گور ببرند. مردمی که در زیر بمبارانها و در تمامی مصائب، خود را برای یک مبارزۀ طولانی آماده کرده اند هرگز حاضر نیستند کوچکترین نرمشی در مقابل جهان استکبار داشته باشند. این از بدیهیات است که نارساییهای پس از جنگ بسرعت برطرف نمی شود و چند سالی وقت لازم است تا کمبودها برطرف شود. عزیزانی که در کارخانه های وابسته به صنایع سبک و سنگین و نفت و گاز و معادن و نیرو و پست و تلگراف و تلفن و راه و ترابری و سایر مراکز کار می کنند خدا را در نظر بگیرند، و گوش به تبلیغات دشمنان ندهند، و استوار و مقاوم در راه اندازی چرخهای اقتصادی و صنعتی کشور کوشش نمایند.
امروز دنیا اعمال ما و شما را زیر ذره بین گذاشته است تا ببیند چکاره ایم و چقدر توان مقابله با مشکلات را داریم. امروز پدر پیر شما خمینی از تمامی شما کارگران و صنعتگران و متخصصان می خواهد که با تمام قدرت مواظب باشید که دوباره مردم ما گرفتار ابرقدرتها و قدرتها نشوند. مشکلات پس از جنگ یکی پس از دیگری رخ می نمایاند، و نظام نوپای ما ان شاءالله در مقابل
کتاباقتصاد در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 337
آنها چون کوه ایستاده است؛ و مردم عزیز زیر فشار چرخهای زندگی و اقتصادی همان گونه که تا به حال برای خدا و دین او مقاومت کرده اند، بعد از این نیز با تمام توان استقامت می کنند؛ و الاّ همۀ زحمات این سالیان پردرد و اضطراب و افتخار از بین خواهد رفت. هوشیاری مردم در وضع فعلی یکی از عوامل پیروزی آنان بر باطل است. و مردم تصور نکنند ایادی نفوذی استکبار و امریکا دست از شیطنت برداشته اند، در هر جا و در هر مقوله ای احتمال حضور و کارشکنی آنان هست. باید با دقت مراقب بود که نکند دستی در کار باشد که تبلیغ کند جنگ تمام شد و وضع کشور فرق نکرد. مگر آثار جنگ ظرف یکی ـ دو سال تمام می شود؟ من دست و بازوی همۀ کسانی که بی ادعا و مخلصانه درصدد استقلال و خودکفایی کشورند را می بوسم. باز سفارش می کنم که به خدا متکی باشید و برای همیشه زیر بار شرق و غرب نروید. مردم باید تصمیم خود را بگیرند: یا رفاه و مصرفگرایی و یا تحمل سختی و استقلال. و این مسئله ممکن است چند سالی طول بکشد، ولی مردم ما یقیناً دومین راه را، که استقلال و شرافت و کرامت است، انتخاب خواهند کرد.
ضرورتی به گوشزد کردن اهمیت نفت در معادلات جهان و اقتصاد بین الملل و نیز نقش عظیم صنعت نفت و انرژی را در کشورها و سیاستها نمی بینم. ان شاءالله مسئولین امر با توجه کافی و بصیرت و دقت از این گنجها و ذخایر سیال خدادادی پاسداری نمایند، و در توسعه و استفادۀ هرچه بیشتر و بهتر آنها تلاش نمایند، و در تأمین نیازهای جامعه و پابرهنگان و اولویت دادن به مناطق محروم موفق باشند. خداوند تعالی این روحیۀ مقدس سربازی و فداکاری را در کلیۀ کارگران و کارمندان و متخصصان تا
کتاباقتصاد در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 338
رسیدن به استقلال و خودکفایی کامل حفظ فرماید. خداوند شهدای عزیزشان را غریق الطاف و عنایت خود فرماید؛ و به جانبازان شفا دهد؛ و مفقودین و اسرا را به وطن و آغوش خانواده های عزیز خویش برگرداند.(418)
20 / 10 / 67
* * *
2ـ6 برخی سیاستهای صنعتی پیشنهادی برای جمهوری اسلامی ایران
ملی کردن صنعت
سؤال: ]زمینهایی که گرفته اند، به مالکان قدیمی اش برگردانیده خواهد شد؟][
جواب: مسلماً نه، درست همین مالکان در طول سالها درآمدهایی را روی هم انباشته بودند، بی آنکه مقررات اسلام را در خصوص توزیع آنها اجرا نمایند. بدین ترتیب ثروتی را که حق جامعه بوده و باید به جامعه برسد در نزد خود نگه داشته و برخلاف قوانین اسلامی عمل کرده اند و ثروتمند شده اند. بنابراین اگر ما به قدرت و حکومت برسیم، ثروتهایی که این مالکان به ناحق متصرف شده اند، ضبط خواهیم کرد و بر اساس حق و انصاف، مجدداً میان محتاجان توزیع خواهیم کرد.
در خصوص صنعتی کردن مملکت، کاملاً با این امر موافقیم ولی ما خواستار یک صنعت ملی و مستقل هستیم که در اقتصاد مملکت ادغام شده و همراه با کشاورزی در خدمت مردم قرار گیرد، نه یک صنعت وابسته به خارج بر اساس مونتاژ؛ نظیر صنعتی که فعلاً در ایران مستقر ساخته اند. سیاست شاه از لحاظ صنعتی و کشاورزی، مملکت ما را به نفع قدرتهای استعماری به
کتاباقتصاد در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 339
صورت یک جامعۀ مصرفی درآورده است.(419)
4 / 2 / 57
* * *
صنعتی کردن کشور
سؤال: [برنامۀ شما راجع به اصلاحات ارضی، برنامۀ صنعتی کردن، فروش مواد اولیه مثل نفت و موضع شما در مورد اوپک و جنگ اعراب چیست؟]
جواب: ایران بسرعت می تواند مشکل کشاورزی خود را حل کند، به طوری که هم کشاورز به یک زندگی انسانی در حد دیگران برسد و هم مملکت از واردات مواد غذایی بی نیاز گردد. و ما برای صنعتی شدن کشور تلاش می کنیم، ولکن نه صنعت مونتاژ که هم کشور را هرچه بیشتر به اجانب وابسته کرده است و هم اکثریت فقیر و محروم را در خدمت مشتی ثروت اندوز متجاوز قرار داده است.(420)
18 / 8 / 57
* * *
صنایع مونتاژ نامناسب است
سؤال: ]به نظر حضرتعالی، حکومت اسلامی شما با مسائل بانکی و مسئلۀ بهره چگونه برخورد خواهد کرد؟ با مسئلۀ صنایع چگونه برخورد خواهد کرد؟ آیا حضرتعالی در افکار خودتان با عربستان سعودی نزدیکتر هستید یا لیبی؟ یا تصور می فرمایید که یک چیزی است متفاوت از همۀ اینها؟][
جواب: اما راجع به بهرۀ بانکی، ما بانکهایی که بی بهره باشد باید تأسیس کنیم. ما بهره ها را جایز نمی دانیم. اما راجع به صنایع، صنایع را در ایران به بهترین وجه پایه گذاری خواهیم کرد. و اما
کتاباقتصاد در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 340
آنچه که امروز به عنوان صنایع است در ایران، مونتاژی بیش نیست و اصولاً به درد نمی خورد.(421)
16 / 9 / 57
* * *
سیاست تأمین تکنولوژی
سؤال:[ برنامۀ صنعتی کردن و نوسازی ایران تحت یک حکومت اسلامی چه خواهد بود؟ تکنولوژی خود را از چه منبعی تهیه خواهید کرد؟ چگونه متخصصین و دانشمندان خود را تربیت کرده و آموزش خواهید داد؟]
جواب: ما، در برنامۀ صنعتی کردن مملکت هرگز چون امروز سراغ مونتاژ نمی رویم. ما در ایران صنایع مادر ایجاد خواهیم کرد و نوسازی را به بهترین وجه انجام خواهیم داد. البته توقع نباید داشت که این کارها به محض رفتن شاه صورت گیرد. زیرا شاه ایران را به طور کلی خراب کرده است و ایران به صورت یک کشور جنگزده درآمده است. لذا برای ترمیم خرابیها و ایجاد صنایع اصیل احتیاج به مدت است. ما نیازهای تکنولوژی خود را از هر منبعی که مفیدتر برای کشورمان باشد تأمین خواهیم کرد. ما از جهت متخصص کارآزموده بسیار غنی هستیم. هزاران کارشناس ایرانی در رشته های گوناگون علمی در کشورهای خارجی هستند. اینها به دلیل ظلم و ستم شاه و فقدان برنامه های صنعتی علمی اصیل مجبور به ترک مملکت و کار برای مؤسسات خارجی شده اند. با رفتن شاه اکثر اینها به ایران برخواهند گشت.(422)
7 / 10 / 57
* * *
کتاباقتصاد در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 341
توسعه و تکامل صنایع
با قبول و اجرای صلح کسی تصور نکند که ما از تقویت بنیۀ دفاعی و نظامی کشور و توسعه و گسترش صنایع تسلیحاتی بی نیاز شده ایم، بلکه توسعه و تکامل صنایع و ابزار مربوط به قدرت دفاعی کشور از اهداف اصولی و اولیۀ بازسازی است و ما با توجه به ماهیت انقلابمان در هر زمان و هر ساعت احتمال تجاوز را مجدداً از سوی ابرقدرتها و نوکرانشان باید جدی بگیریم. ...
برنامه ریزی در جهت رفاه متناسب با وضع عامۀ مردم توأم با حفظ شعائر و ارزشهای کامل اسلامی و پرهیز از تنگ نظریها و افراط گراییها و نیز مبارزه با فرهنگ مصرفی که بزرگترین آفت یک جامعۀ انقلابی است و تشویق به تولیدات داخلی و برنامه ریزی در جهت توسعۀ صادرات و گسترش مبادی صدور کالا و خروج از تکیه به صادرات نفت و نیز آزادی صادرات و واردات و به طور کلی تجارت بر اساس قانون و با نظارت دولت در نوع و قیمت.
رعایت اصول ایمنی و حفاظتی مراکز و صنایع و ایجاد پناهگاههای جمعی برای مردم و کارگران که این اختصاص به زمان جنگ ندارد بلکه طریقۀ احتیاط در هر شرایط است.
استفاده از نیروهای عظیم مردمی در بازسازی و سازندگی و بهادادن به مؤمنین انقلاب خصوصاً جبهه رفته ها و توسعۀ حضور مردم در کشاورزی و صنعت و تجارت و بازسازی شهرهای تخریب شده و شکستن طلسم انحصار در تجارت داخل و خارج به افراد خاص متمکن و مرفه و بسط آن به توده های مردم و جامعه.(423)
11 / 7 / 67
* * *
کتاباقتصاد در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 342