خمس آذوقۀ مازاد، فروش خانه و آنچه از مؤونه بودن خارج شده

‏‏خمس آذوقۀ مازاد، فروش خانه و آنچه از مؤونه بودن خارج شده‏

‏‏[سؤال 4565]‏‏ ‏ ‏ 2221‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 24 رجب 1407 ق‏

‏‏حضور مبارک رهبر عالی قدر انقلاب اسلامی، آیت الله‌ العظمی خمینی، متع الله‌‏‎ ‎‏المسلمین بطول بقائه‏

‏
‏‎

‎‏پس از تقدیم مراتب دعاگویی به شرف عرض حضرت قبله گاهی می رساند دربارۀ‏‎ ‎‏اشیایی که قبلاً مورد احتیاج شخص بوده و از حکم خمس «ارباح» استثنا شده، ولی‏‎ ‎‏فعلاً مورد نیاز نیست در «عروه» مسألۀ 67 از کتاب خمس، احتیاط وجوبی شده است.‏‎ ‎‏در حاشیه چنین مرقوم فرموده اید:‏

‏‏«و الأقوی عدم الوجوب إذا استغنی عنها بعد عامّ الربح و کذا فی الحلی» و در‏‎ ‎‏«تحریر الوسیله» مسأله شانزده مطابق «عروه» احتیاط وجوبی فرموده اید.‏

‏‏نظر مبارک فعلاً در این مسأله با کدامیک موافق است؟ و همچنین کسی در اثنای‏‎ ‎‏سال ربح مؤونه ای را تحصیل کرده و بعد از گذشتن سال، مؤونه را فروخته تا بعداً‏‎ ‎‏مؤونه دیگری را تهیه کند.‏

‏‏آیا بعد از تبدیل مؤونه به پول، تخمیس پول لازم است یا لازم نیست، و یا بعد از‏‎ ‎‏خروج سال پول دوم تخمیس واجب است؟‏

‏‏ ‏ ‏ سید موسی شبیری زنجانی‏

‏‏بسمه تعالی، در هر دو مورد و موارد شبیه پس از خروج مؤونه باید خمس‏‎ ‎‏ما خرج را بدهد، بلی اگر بین سال ربح از مؤونه خارج شد تا پس از سال‏‎ ‎‏لازم نیست. چنانچه اگر تبدیل کند مؤونه ای را به مؤونه دیگر باز خمس‏‎ ‎‏ندارد. و اکنون نظر این جانب این است و مسأله احتیاطی نیست. توفیق و‏‎ ‎‏تأیید جناب عالی را خواهانم و ملتمس دعا هستم. والسلام علیکم‏‎ ‎‏ورحمة  الله‌.‏

‏‏[سؤال 4566]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 6047‏

‏‏4. اشیایی که از قبیل فرش و غیره مورد احتیاج شخص بوده و تهیه کرده ولی پس‏‎ ‎‏از چند بار مصرف دیگر احتیاجی به آن نیست آیا خمس آن را باید پرداخت کند یا نه؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر از ارباح مکاسب به حساب مؤونه تهیه شده هر موقع که از‏‎ ‎‏مؤونه بودن خارج شده خمس دارد.‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 4567]‏‏ ‏ ‏ 2222‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 13 / 2 / 1361‏

‏‏محضر مبارک رهبر عالی قدر انقلاب اسلامی، امام خمینی، سلام علیکم‏

‏‏امام عزیز: نمی خواستم وقت مبارکتان را بگیرم؛ اما حسب وظیفۀ شرعی مجبور‏‎ ‎‏شدم اقدام کنم. علت مزاحمت این است که تا به حال حساب سالم را نکرده ام و از آن‏‎ ‎‏امام بزرگوار خواستارم که طبق دستورات الهی این جانب را راهنمایی نمایید.‏

‏‏این جانب 22 سال سن دارم. در تاریخ 14 / 1 / 1360 ازدواج نمودم (به عنوان‏‎ ‎‏نامزد) و پس از مدتی در شهربانی به عنوان پاسیار مشغول انجام وظیفه شدم. در‏‎ ‎‏خرداد 1359 یک باب منزل مسکونی خریدم به قیمت دویست هزار تومان که از این‏‎ ‎‏مبلغ، 25 هزار تومان آن را فقط خودم داشتم و 30 هزار تومان از بانک و 32 هزار‏‎ ‎‏تومان از خواهرم و 40 تومان از مادرم و 70 هزار تومان هم از پدرم قرض گرفتم که‏‎ ‎‏پدرم این مبلغ ـ یعنی 70 هزار تومان ـ را به من بخشید و مادرم هم مبلغی بخشید تا‏‎ ‎‏این که با حقوقی که می گرفتم کم کم بقیۀ قروضم را پرداختم و اکنون مبلغ 14 هزار‏‎ ‎‏تومان دیگر بدهکارم. در تاریخ 1 / 7 / 1360 بنا به عللی از شهربانی استعفا نمودم و در‏‎ ‎‏تاریخ 9 / 7 / 1360 عروسی کردم و پس از سه روز بنا به پیشنهاد یکی از برادران از‏‎ ‎‏شهر قم به سنندج رفتم و پس از ده روز به قم برگشتم و همسرم را به این جا ـ سنندج ـ‏‎ ‎‏آوردم و اثاثیۀ همسرم را که جهیزیه او است جمع کردم و در خانه روی هم گذاشتم.‏‎ ‎‏حالا در این جا شنیده ام که چون از آن ها استفاده نمی کنم لذا خمس به آن ها تعلق‏‎ ‎‏می گیرد. حالا از این موضوع نگرانم و از حضرت عالی تقاضای رسیدگی به این وضع‏‎ ‎‏را دارم که به کدامیک خمس تعلق می گیرد؟‏

‏‏1. اموالی که به خودم تعلق دارد عبارتند از:‏

‏‏الف. یک تخته فرش ماشینی 9 متری که قبلاً 2700 تومان خریدم.‏

‏‏ب. یک دستگاه موتور هوندا که پارسال 15 هزار تومان خریدم و تا کنون مورد‏
‏‎

‎‏استفاده ام قرار داشته و اکنون قصد فروش آن را جهت پرداخت قروضم دارم.‏

‏‏ج. یک عدد حلقه الماس (طلای سفید) که آن را شکسته ام و دست نمی کنم.‏

‏‏د. یک باب خانۀ مسکونی جهت سکونتم که اکنون که در این جا ـ سنندج ـ هستم‏‎ ‎‏به یکی از برادران پاسدار اجاره دادم به مبلغ یک هزار تومان و یک اتاقش را هم اثاثم‏‎ ‎‏را گذاشته ام و شرح حالش کاملاً به عرض مبارکتان رسید.‏

‏‏بسمه تعالی، فرش و خانه و لوازم زندگی تا از مورد حاجت بودن خارج‏‎ ‎‏نشده خمس ندارد؛ ولی اگر از مورد حاجت سالانه بودن خارج شده، در‏‎ ‎‏صورتی که از درآمد کسب تهیه شده باشد خمس دارد و گرنه خمس ندارد.‏

‏‏2. یک باب مغازه کوچک بدون اثاث (خالی) به صورت شریکی با دامادمان خریده ام به مبلغ 90 هزار‏‎ ‎‏تومان که مبلغ 45 هزار تومان آن را من داده ام، آیا به این مغازه خمس تعلق می گیرد؟ ‏

‏‏بسمه تعالی، مغازه اگر پول خرید آن از درآمد کسب بوده خمس دارد.‏

‏‏لازم به یادآوری است که اکنون دو هزار تومان پول نقد دارم که از حقوق این ماهم است و 14 هزار‏‎ ‎‏تومان هم قرض.‏

‏‏3. آیا به آنچه که اقوام و دوستان به عنوان چشم روشنی به منزل شخصی می آورند، خمس و غیره‏‎ ‎‏تعلق می گیرد؟‏

‏‏بسمه تعالی، هبه و هدیه خمس ندارد.‏

‏‏4. اسباب و اثاثیه ای که زن با خودش به عنوان جهیزیه از خانۀ پدرش می آورد خانۀ شوهر، آیا این ها‏‎ ‎‏هم خمس و زکات دارد یا خیر؟ و همچنین اثاثیۀ کسانی که به جبهه می روند و بلااستفاده می ماند‏‎ ‎‏چگونه است؟ (البته آنچه که به خود یا همسرشان تعلق دارد) توضیح بفرمایید.‏

‏‏بسمه تعالی، جهیزیه خمس ندارد. لوازم زندگی تا از مورد حاجت بودن خارج نشده خمس‏‎ ‎‏ندارد.‏

‏‏5. همان طور که به اطلاع امام رسانیدم، ما و برادران دیگری که به این جا آمده اند، به علت این که با‏‎ ‎‏خودشان اسباب و وسایل زندگی نیاورده اند ـ بنا به عللی ـ از وسایل بیت المال مثل پتو و احیاناً‏‎ ‎‏یخچال، دسته جمعی استفاده می کنند. آیا این شرعاً اشکالی ندارد؟ اگر با اجازۀ مقام مسئول باشد‏‎ ‎‏چطور؟‏

‏‏بسمه تعالی، اشکال ندارد.‏

‏
‏‎

‎‏6. آیا می شود از تلفن اداره به شهرستان خود تلفن کرد و پول آن را به حساب اداره پرداخت با اجازۀ‏‎ ‎‏مسئول اداره؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر خلاف مقررات دولتی نباشد، با اجازۀ مسئولین مربوطه استفاده مانع ندارد.‏

‏‏7. نذری که انسان می کند، آیا می شود به جای آن پولش را به جبهه پرداخت و از این دین رها شد؟ مثلاً‏‎ ‎‏نذر می کند که در فلان امامزاده گوسفندی را بکشد و به مردم بدهد؛ آیا می شود پول این گوسفند را به‏‎ ‎‏جبهه داد؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر صیغۀ شرعی نذر را نخوانده اختیار با خودش است.‏

‏‏8. همسرم مقداری طلا دارد که مربوط به خودش است. تا 7 ماه پیش از یکی از مراجع، تقلید می کرده‏‎ ‎‏است و در رساله، ایشان نظراتی را مرقوم فرموده اند که با فتوای حضرت عالی فرق دارد. آیا اکنون که به‏‎ ‎‏شما رجوع کرده اند باید طبق رسالۀ شما در این موضوع عمل کنند یا این که به دستور مجتهد قبلی؟ (با‏‎ ‎‏توجه به این که از رسالۀ ایشان اطلاع داشته اند قبل از مراجعه به شما)‏

‏‏بسمه تعالی، بر طبق رساله عمل نمایند.‏

‏‏9. اگر کسی کوپن موتورش را بفروشد واضح است که طبق مقررات قانون جمهوری اسلامی عمل‏‎ ‎‏نکرده؛ آیا پس از این موضوع می تواند پول آن کوپن را به حساب دولت یا جبهه بپردازد و دیگر از این‏‎ ‎‏کارها نکند؟ یا این که بدون پرداختن آن پول هم می تواند توبه کند و از این کار کناره بگیرد؟‏

‏‏بسمه تعالی، پول فروش کوپن را مالک نیست باید به خریدار برگرداند و اگر او را نمی شناسد از‏‎ ‎‏طرف او به فقرا صدقه بدهد.‏

‏‏[سؤال 4568]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 3051‏

‏‏7. من کان له ثوب استعمله مدّة، ثمّ ترکه لمدّة سنة لاستغنائه عنه أو لبعده عنه مع‏‎ ‎‏احتیاجه إلیه، فهل یجب الخمس فی الصورتین؟‏

‏‏بسمه تعالی، لا یجب تخمیسه مع الاحتیاج إلیه ویجب مع الاستغناء عنه.‏

‏‏[سؤال 4569]‏‏ ‏ ‏ 2223‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 29 / 10 / 1361‏

‏‏به حضور محترم حضرت آیت الله‌ العظمی روح الله‌ الموسوی الخمینی، رهبر عزیز‏‎ ‎‏انقلاب و بنیان گذار جمهوری اسلامی ایران، روحی له الفداء‏

‏
‏‎

‎‏این جانب در ذیل این مرقومه، مسائلی را که به نظرم و برایم مشکل آمده از حضور‏‎ ‎‏آن امام محترم و معظم تقاضا دارم جواب آن ها را با دست خط مبارکشان جهت تبرّک‏‎ ‎‏مرقوم فرمایند. ضمناً چندی قبل پیشنهادی راجع به تأمین آب یزد و طرح های تولید و‏‎ ‎‏کشاورزی تا مرز خودکفایی ـ ان شاء الله‌ ـ ارائه داده بودم که جواب نیامد:‏

‏‏1. آیا به وسایل اضافی منزل ـ از قبیل فرش، پنکه، کولر، ظروف چینی و غیر  چینی‏‎ ‎‏وغیره ـ خمس تعلق می گیرد؟ و اگر می گیرد، به چه نحو؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر مورد حاجت نیست و از درآمد کسب تهیه شده خمس‏‎ ‎‏دارد و میزان، قیمت فعلی آن است.‏

‏‏2. اگر شخصی صاحب دختر باشد و از چند سال قبل از شوهر دادن دختر، مقداری وسایل منزل و طلا‏‎ ‎‏و پارچه و غیره جهت نامبرده تهیه کند، آیا به این ها هم خمس تعلق می گیرد؟ و به چه نحو باید عمل‏‎ ‎‏شود؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر احتیاج دارد و لازم است به همین ترتیب تهیه شود خمس ندارد.‏

‏‏3. اگر شخصی مثلاً 6 سال قبل ازدواج کرده و مهریۀ زنش را نوشته اند یک هزار سکۀ طلا (آن روز سکه‏‎ ‎‏در حدود 200 تومان یا کمتر بوده است) اگر حالا بخواهند از هم جدا شوند یا این که شوهر بخواهد‏‎ ‎‏مهریۀ عیالش را بپردازد (و حالا سکه در حدود 000 / 4 تومان است) در این مورد به خصوص تکلیف‏‎ ‎‏چیست؟ و در صورتی که شوهر وُسع مالی هم نداشته باشد چطور؟‏

‏‏بسمه تعالی، همان سکه ها که مهر شده را ضامن است و تبدیل به قیمت، مربوط به رضایت‏‎ ‎‏طرفین است.‏

‏‏4. اگر شخصی در اصفهان ساکن باشد ولی زادگاهش یزد و پدر و مادر و سایر بستگان هم در یزد باشند‏‎ ‎‏و هر چندگاه یک دفعه به یزد برود و مدتی نامعین بماند، تکلیف نماز و روزه اش چه می شود؟‏

‏‏بسمه تعالی، تا از وطن اعراض نکرده اید، نماز شما در آن تمام است.‏

‏‏5. اگر شخصی ساکن اصفهان باشد، هر روز از منزل تا محل کارش 23 کیلومتر فاصله باشد، اگر قبل یا‏‎ ‎‏بعداز ظهر به منزل برگردد، تکلیف نماز و روزه اش چیست؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر از آخر اصفهان کمتر از مسافت می رود و در اصفهان مسافر نیست، نمازش‏‎ ‎‏شکسته نمی شود.‏

‏‏6. اگر شخصی در بانک خون بیمارستانی کار می کند و جهت بیماری 5 واحد خون پیش بینی و رزرو‏
‏‎

‎‏می شود و او از بستگان بیمار، همان تعداد خون پیش بینی شده را بالاجبار طبق قانون بیمارستان گرفت؛‏‎ ‎‏ولی بعد یک واحد آن مصرف شد و هیچ گونه خرید و فروشی هم در کار نباشد و بقیۀ خون ها به‏‎ ‎‏بیماران دیگری تزریق شد، تکلیف شخصی که در بانک خون کار می کند چیست؟ و آیا در روز واپسین‏‎ ‎‏جواب دارد یا نه؟ واگر دارد، جواب و مسئولیت با سرپرست آن مرکز است یا کسی که خون را گرفته؟‏

‏‏بسمه تعالی، باید رضایت صاحبان خون تحصیل شود.‏

‏‏7. اگر ظرفی که محتوی آب کمتر از کُر باشد و با خون یا فرآورده های خونی نجس شده باشد و به‏‎ ‎‏جوش بیاید، آیا بخار آن پاک است یا خیر؟ و آیا فرآورده های خونی ـ  مثل پلاسما و سرم ـ هم نجس‏‎ ‎‏است؟‏

‏‏8. اگر با همین شرایط سؤال 7، به جای خون، ادرار باشد آیا بخار آن پاک است یا نجس؟‏

‏‏بسمه تعالی، 7 و 8. بخار پاک است ولی سرمی که از فرآورده های خون است، نجس است؛ مگر‏‎ ‎‏در صورتی که صدق خون به آن نشود.‏

‏‏9. اگر مستخدم محل کار، شخصی ارمنی و پای بند به هیچ کدام از قوانین دین خود هم نباشد و مثلاً‏‎ ‎‏چای یا چیز دیگری به انسان بدهد یا از او چیزی بگیریم، جایز است یا نه؟ و آیا پاک است یا خیر؟ ‏

‏‏بسمه تعالی، غیر مسلمان نجس است و تا علم به ملاقات با رطوبت نباشد، حکم به نجاست‏‎ ‎‏نمی شود.‏

‏‏[سؤال 4570]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 4191‏

‏‏2. اگر کسی چیزی را که جزء مؤونه حساب می شود خریداری کند ـ مانند خانه و‏‎ ‎‏فرش و امثال آن ـ و بعد از چند سال احتیاجش برطرف شد، و قیمت آن از موقع خرید‏‎ ‎‏زیادتر شده، آیا زیادی آن خمس دارد؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر با پول غیر مخمس خریده، موقعی که احتیاج برطرف شد،‏‎ ‎‏به قیمت فعلی خمس دارد.‏

‏‏[سؤال 4571]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 2871‏

‏‏4. مجله و روزنامه که پس از خواندن بایگانی می شود خمس به آن تعلق می گیرد؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر از مورد حاجت بودن خارج شود و دارای ارزش باشد‏‎ ‎‏خمس دارد.‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 4572]‏‏ ‏ ‏ 2224‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏1. در باب خمس راجع به چیزی که بعد از سال ربح از آن بی نیاز شده، در حاشیۀ‏‎ ‎‏عروه می فرمایید: «الأقوی عدم الوجوب إذا استغنی عنها بعد عام الربح»، حالا زیاد‏‎ ‎‏شنیده شده که نظر مبارک تغییر نموده و در فرض مسأله، قائل به وجوب شده اید، آیا‏‎ ‎‏صحیح است یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، چیزی که از ربح کسب به حساب مؤونه تهیه شده، اگر بعد از‏‎ ‎‏سال کسب از مؤونه بودن خارج شده، در همان موقع خروج از مورد‏‎ ‎‏حاجت، باید تخمیس شود.‏

‏‏[سؤال 4573]‏

‏‏2. و نیز به حضرت مستطاب عالی نسبت می دهند که اگر کسی خانه اش را‏‎ ‎‏فروخت که تبدیل به خانۀ دیگر نماید (بدل و مبدل منه در زمینۀ احتیاج و مؤونه بودن‏‎ ‎‏است) که فرموده اید: به مجرد این که خانه پول شد، از حکم مؤونه خارج شده، اول‏‎ ‎‏باید خمس آن داده شود، بعداً تبدیل شود. آیا این نسبت هم صحیح است یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، منزل مسکونی اگر از ربح کسب تهیه شده، در صورت فروش‏‎ ‎‏آن بعد از سال کسب، وجه فروش آن باید تخمیس شود ولو آن که بخواهد‏‎ ‎‏آن وجه را در خرید مسکن مورد حاجت صرف کند، ولی اگر منزل‏‎ ‎‏مسکونی را به منزل دیگر مورد حاجت تبدیل کند، خمس ندارد.‏

‏‏[سؤال 4574]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 2071‏

‏‏4. در رسالۀ عملیه حضرت آیت اللهی آمده است: «هرگاه چیزی برای مؤونه از‏‎ ‎‏ربح سال تهیه کنند و آن را در سال بعد بفروشند، واجب است خمس آن را فوراً بدهند‏‎ ‎‏و اگر در فروش، ربح به دست آمده، ربح آن جزء درآمد سال فروش محسوب‏‎ ‎‏می شود»، بفرمایید اگر این مؤونه را به عنوان تعویض بفروشد، یعنی مثلاً فرش را‏
‏‎

‎‏می فروشد که فرش دیگری تهیه نماید، آیا به طریق مذکور باید خمس ادا نماید یا‏‎ ‎‏چون سلب احتیاج نشده، حکم دیگری دارد؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر مؤونه را به مؤونۀ دیگر تبدیل کند خمس ندارد، ولی اگر بعد‏‎ ‎‏از سال، مؤونه را بفروشد، پول فروش آن، بدون انتظار سرسال خمس دارد.‏

‏‏[سؤال 4575]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 271‏

‏‏6. آیا اشیایی که قبلاً مورد استفاده و از مؤونه بوده بعداً از استفاده خارج شده، آیا تا‏‎ ‎‏فروخته نشده مشمول خمس می گردد مجدداً یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر از ارباح مکاسب باشد خمس دارد.‏

‏‏[سؤال 4576]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 1614‏

‏‏2. در سال 54 زمین مختصری را که تقریباً 95 متر می باشد از طرف یکی از مراجع‏‎ ‎‏تقلید به عنوان سهم امام به ما دادند و ما نیز چون خانه نداشتیم، مقداری از اثاثیۀ منزل‏‎ ‎‏را فروخته و مبلغی نیز قرض کردیم تا آن را به صورت خانه درآوردیم و مدتی نیز در‏‎ ‎‏آن منزل سکونت داشتیم و بعداً به مدت دو ـ سه سال اعزام به شهرستانی شدیم و در‏‎ ‎‏آن جا به تبلیغ مشغول بودیم و این خانه در عرض این مدت خالی بود؛ آیا چنین منزلی‏‎ ‎‏متعلَّق خمس قرار می گیرد یا نه؟‏

‏‏بسمه تعالی، زمین آن خمس ندارد و مابقی اگر از ارباح مکاسب، بدون‏‎ ‎‏دادن خمس، در آن صرف شده با خروج از محل حاجت، خمس دارد و‏‎ ‎‏اگر محل حاجت است ولو به این که بعداً باید به آن خانه برگردید خمس‏‎ ‎‏ندارد.‏

‏‏[سؤال 4577]‏‏ ‏ ‏ 2225‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏طبق جواب استفتایی سابقاً مرقوم فرموده اید: «اگر مؤونه را بعد از یک سال‏‎ ‎‏فروختند و بخواهند تبدیل به مؤونۀ دیگری کنند که احتیاج دارند، اگر چه بعد از‏
‏‎

‎‏تخمیس از بقیه پول نتواند مؤونۀ لازم را تهیه کند، خمس ساقط نیست» و فعلاً نقل‏‎ ‎‏فرمودند که فتوا به عدم وجوب خمس داده شده؛ نظر مبارک در این موضوع تغییر‏‎ ‎‏کرده یا جهت دیگری دارد»؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر با پرداخت خمس پول فروش مؤونه نمی تواند آن مؤونۀ‏‎ ‎‏مورد حاجت را با بقیۀ پول تهیه کند، پرداخت خمس در این صورت لازم‏‎ ‎‏نیست.‏

‏‏[سؤال 4578]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 1247‏

‏‏2. شخصی خانۀ کوچکی دارد و به خانۀ بزرگ تر نیازمند است؛ وی اول، خانۀ‏‎ ‎‏بزرگ تر را قولنامه می کند و بعداً خانۀ قبلی را می فروشد و بدهی خانه ای را که قباله‏‎ ‎‏کرده می پردازد. آیا به پول وصول شدۀ خانۀ کوچک تر خمس تعلق می گیرد؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر خانۀ کوچک، از درآمد کسب و حقوق، بدون دادن خمس‏‎ ‎‏تهیه شده، پول فروش آن خمس دارد.‏

‏‏[سؤال 4579]‏‏ ‏ ‏ 2226‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏حضور محترم رهبر عالی قدر امام خمینی‏

‏‏با نهایت احترام به عرض می رساند: این جانب یک باب منزل مسکونی داشتم،‏‎ ‎‏آن  را به علت دور بودن به محل کارم به مبلغ 67000 تومان فروختم، ولی با این‏‎ ‎‏پول  در نزدیکی محل کارم نتوانستم منزلی تهیه نمایم؛ خانه ای در نزدیکی محل‏‎ ‎‏کارم  اجاره کردم و این مبلغ را در بانک مسکن گذاشتم تا پس از مدتی، مقداری وام‏‎ ‎‏بگیرم و منزلی تهیه نمایم؛ آیا به این پول پس از گذشت سال، خمس تعلق می گیرد‏‎ ‎‏یا  خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، منزل اگر از درآمد کسب تهیه شده و پول خرید آن مخمس‏‎ ‎‏نبوده، پول فروش آن خمس دارد.‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 4580]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 2286‏

‏‏3. کسی که در عرض سال خانه مسکونی خود را می فروشد که خانه جدید‏‎ ‎‏خریداری کند وجه خانه را در جریان معامله می اندازد استفاده هم می برد در همان‏‎ ‎‏سال یا سال آینده خمس خود ربح و استفاده را باید بدهد یا وجه اصل خانه و‏‎ ‎‏استفاده  آن؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر خانه فروخته شده از درآمد کسب تهیه شده و خمس آن‏‎ ‎‏داده نشده پول خانه هم خمس دارد.‏

‏‏[سؤال 4581]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 2467‏

‏‏3. شخصی خانه ای داشته، فروخته است و خانه ای کوچک تر خریده و از پول خانه‏‎ ‎‏برای رفتن حج در بانک گذارده است. بفرمایید خمس دارد یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر خانه را از درآمد و حقوق بدون دادن خمس تهیه کرده،‏‎ ‎‏پول فروش آن خمس دارد. ‏

‏‏[سؤال 4582]‏‏ ‏ ‏ 2227‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏1. منزل یا مؤونه دیگری که از ارباح مکاسب تهیه شده و بعد از چند سال‏‎ ‎‏می فروشند، به قیمت روز فروش خمس دارد یا به قیمت خرید، و بر فرض قیمت‏‎ ‎‏فروش اگر از قیمت خرید تنزل کرده باشد و کمتر شده باشد اگر به قیمت روز‏‎ ‎‏فروش  خمس بدهد، کافی است یا مقداری که از قیمت خرید تنزل کرد ضامن‏‎ ‎‏است؟‏

‏‏بسمه تعالی، میزان قیمت روز فروش است ولو کمتر از قیمت خرید باشد.‏

‏‏2. برای حمام عمومی محل از آب قنات که صغار یا مجانین در آن شریک هستند جایز است استفاده‏‎ ‎‏کرد یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر صغار و مجانین شریک ملک هستند اجازه ولی آنان شرط است.‏

‏
‏‎

‎‏3. نماز خوف فقط در موقع جنگ و میدان جنگ است یا این که اگر موارد دیگری هم باشد مثل حمله‏‎ ‎‏کردن دزد یا سباع و درندگان و امثال این ها وظیفه نماز خوف است و آیا شرط صحت این نماز،‏‎ ‎‏جماعت است یا فرادا هم می شود خواند و اگر شخص مصلی، مقیم یا متوطن در آن محل باشد قصر‏‎ ‎‏بخواند یا تمام؟‏

‏‏بسمه تعالی، مسأله محل خلاف و اشکال است.‏

‏‏4. بیتی که قبرستان بوده ولی وقف بودن آن معلوم نیست و فعلاً هم متروکه شده جایز است که آن را‏‎ ‎‏جزء مسجد یا امامزاده همجوار آن زمین یا حسینیه یا مرکز دیگری از مراکز خیریه قرار داد یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، در فرض مذکور مانع ندارد.‏

‏‏[سؤال 4583]‏‏ ‏ ‏ 2228‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 22 / 1 / 1361‏

‏‏دفتر امام مدّ ظله، با اهدای سلام؛ معروض می دارد: نظر مبارک امام ـ دامت برکاته ـ‏‎ ‎‏را دربارۀ مسائل زیر بیان فرمایید:‏

‏‏1. زیدی مبلغ چهار هزار تومان پس انداز نموده است؛ سپس با مبلغی قرض‏‎ ‎‏الحسنه خانه ای خریداری نموده و بعد از چند سال به مبلغ دویست و چهل و هفت‏‎ ‎‏هزار تومان فروخت و از آن مبلغ، به اضافۀ مبلغ دیگر، خانه ای خریداری نموده؛ آیا به‏‎ ‎‏مبلغ دویست و چهل و هفت هزار تومان که بنای حساب سال گذاشته، خمس تعلق‏‎ ‎‏می گیرد یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، مبلغ پس انداز و پولی که بابت ادای بدهی داده اگر از درآمد‏‎ ‎‏کسب بوده، پول فروش خانه خمس دارد.‏

‏‏2. زیدی مبلغ نهصد تومان از یهودی ضد انقلاب در زمان طاغوت گرفته بود، آیا فعلاً باید مبلغ فوق را‏‎ ‎‏به آن یهودی پرداخت کند یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، بدهی را باید ادا کند.‏

‏‏3. کارگری با عذر شرعی، روزی غیبت نموده؛ مدیر عامل علاوه بر حذف حقوق، جریمه هم می کند؛‏‎ ‎‏آیا صحیح است؟‏

‏‏بسمه تعالی، تابع مقررات دولت اسلامی است.‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 4584]‏‏ ‏ ‏ 2229‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 5 / 4 / 1361‏

‏‏حضور محترم رهبر کبیر انقلاب و زعیم عالی قدر، حضرت آیت الله‌ العظمی امام‏‎ ‎‏خمینی، مدّ ظله العالی‏

‏‏مسأله ای در باب خمس داشتم که می خواستم سؤال نمایم؛ از بابت سال مالی،‏‎ ‎‏بحمدالله‌ سال به سال حساب نموده و تصفیه کرده ام. در 10 سال پیش منزلی به مبلغ‏‎ ‎‏000 / 90 تومان خریده و پس از صرف مخارج، به مبلغ 000 / 124 تومان تمام شد.‏‎ ‎‏چون از نظر جا و محل در مضیقه بودم، تصمیم داشتم که منزل را معاوضه نمایم، تا‏‎ ‎‏این که بعد از پیروزی انقلاب منزل را به مبلغ 000 / 405 تومان فروختم؛ پول آن را در‏‎ ‎‏بانک گذاشته که بتوانم وام گرفته، منزلی بخرم، چون وضع خرید منزل کمی مشکل‏‎ ‎‏شد، موفق نشدم ـ که بلکه ان شاء الله‌ زمینه مساعد شود ـ در سال گذشته توسط برادرم‏‎ ‎‏مقداری طلا خریده شد که پس از فروش، مبلغ 000 / 30 تومان استفاده نمودم، البته‏‎ ‎‏درصدد تهیۀ منزل هم می باشم و فعلاً در محلی اجاره می دهم. در ضمن کارمند‏‎ ‎‏آموزش و پرورش می باشم. ‏

‏‏حال در سال جدید، حساب خمس پول منزل چه صورتی پیدا می نماید؟ و چگونه‏‎ ‎‏باید حساب خمس را بنمایم؟ لطفاً جواب را مرقوم فرمایید.‏

‏‏بسمه تعالی، منزل سابق اگر از حقوق کارمندی و درآمد کسب تهیه شده،‏‎ ‎‏پول فروش آن خمس دارد.‏

‏‏[سؤال 4585]‏‏ ‏ ‏ 2230‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏دفتر استفتای امام؛ سلام، پس از عرض سلام، خواهشمند است به سؤالات زیر‏‎ ‎‏جواب مقتضی مرقوم فرمایید:‏

‏‏1. اگر خانۀ مسکونی که از طریق دریافت وام خریداری شده، اکنون به قصد‏
‏‎

‎‏پرداخت قروض و تعویض محل زندگی ـ و نه به قصد سودجویی ـ فروخته شود تا در‏‎ ‎‏محلی دیگر خانه ای خریداری شود، آیا پول موجود که از فروش خانه در دست‏‎ ‎‏می باشد، حتی اگر سال خمسی بر آن نگذشته باشد، مشمول پرداخت خمس می شود‏‎ ‎‏یا خیر؟ اگر مشمول پرداخت خمس می شود، ممکن است با پول باقیمانده نتوان خانه‏‎ ‎‏برای سکونت خرید، در این صورت باز هم باید خمس پرداخت شود؟ یا این که‏‎ ‎‏اصولاً خانۀ مسکونی موجود را نباید فروخت که در این صورت، زندگی در محل‏‎ ‎‏فعلی مشکل است (از جهات رعایت بعضی مسائل شرعی)؟‏

‏‏بسمه تعالی، نسبت به هر مقدار که قرض خانه از درآمد کسب و حقوق‏‎ ‎‏پرداخت شده، پول فروش خانه خمس دارد.‏

‏‏2. اگر کسی که قصد داشته باشد ده روز در محلی غیر از وطن بماند اگر از آن جا به محله های دیگر‏‎ ‎‏همان شهر و یا روستاهای اطراف همان شهر رفت و آمد کند، در صورتی که فاصلۀ آن محله ها و‏‎ ‎‏روستاها تا محل قصد اقامت کمتر از 22 کیلومتر باشد، آیا نماز و روزۀ چنین شخصی قصر است؟ و اگر‏‎ ‎‏مجبور باشد برای انجام کارش هر روز بین دو محل و یا بین شهر و روستا که فاصله اش کمتر از 22‏‎ ‎‏کیلومتر باشد، رفت و آمد نماید چطور؛ باز هم نماز و روزه قصر می شود؟‏

‏‏بسمه تعالی، در فرض مرقوم، حکم مسافر دارید. بلی در صورتی که قصد ماندن ده روز در یک‏‎ ‎‏محل نمایید و بعد از آن، به کمتر از مسافت بروید، نماز شکسته نمی شود.‏

‏‏3. آیا دیۀ سقط جنین عمدی باید به حاکم شرع پرداخت شود یا به وارث جنین.‏

‏‏بسمه تعالی، به وارث می رسد و اگر کسی از ورثه، مباشر سقط است به او نمی رسد.‏

‏‏[سؤال 4586]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 2316‏

‏‏3. شخصی خانه ای را در پانزده سال پیش تهیه کرده و مسلّم می داند که خمس‏‎ ‎‏بدهکار نیست و پول زمین خانه را خمسش را پرداخته است و هر وقت از خرج سال‏‎ ‎‏زیادتر داشته، خمس پرداخت نموده، ولی حالا فراموش کرده که آیا آنچه در خلال‏‎ ‎‏سال تهیه نموده خمس داده یا جزء مؤونه به حساب آورده؛ اکنون می خواهد خانه را‏‎ ‎‏ـ چون در جوار حمام است و زیاد ناراحت هستند خانواده اش ـ بفروشد و خانۀ‏‎ ‎‏دیگری تهیه کند؛ آیا به مجرد فروش باید خمس بدهد ولو این که این پول را گرفته و به‏
‏‎

‎‏فاصلۀ چند روز بابت بهای خانۀ جدید پرداخت می نماید؟‏

‏‏بسمه تعالی، در فرض مرقوم، باید پول فروش خانه را احتیاطاً بپردازد.‏

‏‏[سؤال 4587]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 2145‏

‏‏2. شخصی منزل مسکونی دارد، قصد فروش آن را نموده تا منزل بزرگ تری‏‎ ‎‏خریداری نماید، قبل از فروش منزل، منزلی نسیه به عنوان قرض خریداری کرده تا‏‎ ‎‏پس از فروش منزل قبلی، وجه خرید منزل نسیه را بپردازد؛ تکلیف این شخص را در‏‎ ‎‏مورد خمس آن معین فرمایید. ‏

‏‏بسمه تعالی، اگر منزل را از درآمد کسب و حقوق، بدون دادن خمس تهیه‏‎ ‎‏کرده، پول فروش آن خمس دارد.‏

‏‏[سؤال 4588]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 1553‏

‏‏4. جنسی «مثلاً فرش» برای منزل خریداری شده و حالا به علت نیاز می خواهند‏‎ ‎‏آن را بفروشند. تکلیف پولی که در این مدت به قیمت فرش اضافه شده چیست؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر پول خرید فرش از درآمد کسب، غیر مخمس بوده، تمام‏‎ ‎‏پول فروش آن خمس دارد.‏

‏‏[سؤال 4589]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 3337‏

‏‏3. اگر چیزی از لوازم زندگی ـ مانند فرش ـ بعد از چند سال استفاده، فروخته شود،‏‎ ‎‏آیا به مبلغ فروش خمس تعلق می گیرد؟ در صورت عدم تعلق خمس، اگر بیش از مبلغ‏‎ ‎‏خرید، فروخته باشد نسبت به درآمد حاصله چه حکمی دارد؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر از درآمد کسب و حقوق تهیه شده بدون دادن خمس، پول‏‎ ‎‏فروش آن خمس دارد.‏

‏‏[سؤال 4590]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 4032‏

‏‏2. آیا اگر خانۀ خود را که منحصر به فرد است و خانۀ دیگری ندارم، بفروشم و‏
‏‎

‎‏وجه نقد آن را به بانک بسپارم به عنوان پس انداز و مقدار وجه پس انداز را دریافت‏‎ ‎‏کنم، آیا این عمل درست است؟ و با توجه به نداشتن واحد شخصی مسکونی در این‏‎ ‎‏حالت آیا وجه حاصل از فروش منزل مسکونی را می توانم تصرف کنم یا به آن خمس‏‎ ‎‏تعلق می گیرد؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر خانه از درآمد کسب و حقوق، بدون دادن خمس، تهیه‏‎ ‎‏شده، پول فروش آن خمس دارد.‏

‏‏[سؤال 4591]‏‏ ‏ ‏ 2231‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی، دام ظله‏

‏‏1. شخصی حیاطش را فروخته سیصد هزار تومان و صد هزار تومان هم گذاشته‏‎ ‎‏روی سیصد هزار تومان، یک حیاط دیگر خریده چهارصد هزار تومان، حالا به آن‏‎ ‎‏سیصد هزار تومان که حیاط قبل را فروخته خمس تعلق می گیرد یا نه؟‏

‏‏2. شخصی حیاط خودش را فروخته، بعد از یک سال یک مقدار گذاشته روی آن‏‎ ‎‏پول، حیاط دیگر خریده، آیا خمس تعلق می گیرد یا نه؟‏

‏‏بسمه تعالی، 1 و 2. اگر منزل قبلی را از درآمد کار بدون دادن خمس تهیه‏‎ ‎‏کرده و در سال بعد فروخته، خمس پول را باید بدهد.‏

‏‏3. شخصی زمین خریده، در وقت ساختن حیاط، یک عدد دکان هم ساخته از پول کارگری و توی آن‏‎ ‎‏دکان اجناس هم ریخته، به‏‎ ‎‏خود آن دکان خمس تعلق می گیرد یا نه؟‏

‏‏بسمه تعالی، دکان به قیمت فعلی خمس دارد.‏

‏‏[سؤال 4592]‏

‏‏4. شخصی ماشین خریده برای سوار شدن خود و عیالش، حالا ماشین قبلی را‏‎ ‎‏فروخته و ماشین تویوتا گرفته برای کار کردن، آیا به ماشین قبلی که پیکان بوده خمس‏‎ ‎‏تعلق می گیرد یا نه؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر در سال بعد فروخته خمس دارد.‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 4593]‏‏ ‏ ‏ 2232‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏حضور محترم قائد اعظم آیت الله‌ العظمی آقای خمینی، مدّ ظله العالی‏

‏‏مدت بیست سال با حقوق کارگری، زمینی برای منزل تهیه کردم ـ البته با داشتن‏‎ ‎‏سال که هر سال، مازاد اضافی درآمد خود را حساب می کردم ـ در مدت این بیست‏‎ ‎‏سال هم آن زمین را به صورت ساختمانی در آوردم؛ البته باید عرض کنم چون عائلۀ‏‎ ‎‏من زیاد شد و احتیاج به منزلی بزرگ تر پیدا نمودم، آن منزل را فروختم و منزلی‏‎ ‎‏بزرگ تر تهیه نمودم و مقداری روی پول آن منزل قبلی گذاشتم و آن منزل را تهیه کردم؛‏‎ ‎‏استدعا دارم نسبت به پرداخت وجوهات، این جانب را آگاه فرمایید؟‏

‏‏بسمه تعالی، به ترتیبی که نوشته اید منزلی را که فروخته اید باید خمس آن‏‎ ‎‏را بپردازید و چنانچه نقداً ندارید، می توانید تدریجاً و هر وقت داشتید‏‎ ‎‏بپردازید. ان شاء الله‌ موفق باشید.‏

‏‏[سؤال 4594]‏‏ ‏ ‏ 2233‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 5 / 11 / 1361‏

‏‏محضر مبارک رهبر کبیر انقلاب اسلامی ایران، حضرت آیت الله‌ العظمی امام‏‎ ‎‏خمینی، دام ظله، پس از سلام:‏

‏‏1. شخصی منزل مسکونی خویش را فروخته و قبل از فرا رسیدن سال خمسی با‏‎ ‎‏آن پول، خانه می سازد، آیا این پول متعلَّق خمس است یا نه؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر منزل فروخته شده از درآمد کسب، بدون دادن خمس تهیه‏‎ ‎‏شده و در سال بعد فروخته شده، باید پول آن تخمیس شود.‏

‏‏2. این شخص با همان پول و پول هایی دیگر، منزلی سه طبقه می سازد که یک طبقۀ آن کاملاً مطابق‏‎ ‎‏شأن او بوده و دو طبقۀ دیگر را به اجاره داده، حال خمس سه طبقه را بپردازد یا دو طبقۀ اضافی آن‏‎ ‎‏متعلَّق خمس است.‏

‏‏بسمه تعالی، اگر از پول متعلَّق خمس تهیه شده، باید خمس تمام داده شود.‏

‏
‏‎

‎‏3. در صورتی که این منزل برای فروختن ساخته نشده آیا خمس یوم البناء را بپردازد یا قیمت سوقیۀ‏‎ ‎‏امروز را بدهکار است؟‏

‏‏بسمه تعالی، در صورت تهیه منزل از پول متعلَّق خمس، به قیمت فعلی خمس دارد.‏

‏‏[سؤال 4595]‏‏ ‏ ‏ 2234‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 6 / 10 / 1361‏

‏‏حضور مبارک حضرت امام خمینی مدّ ظله، احتراماً درخواست می گردد پاسخ‏‎ ‎‏سؤال ذیل را مرقوم فرموده و به مهر مبارک ممهور فرمایید:‏

‏‏اگر شخصی تنها خانه ای را که دارد و برای زندگی او و اهل او کوچک می باشد،‏‎ ‎‏بفروشد و در نظر داشته باشد پول آن را به همراه مقدار پولی که ذخیره کرده است و‏‎ ‎‏خمس آن را داده، جمعاً برای خرید یک خانۀ بزرگ تر به مصرف برساند، آیا خمس به‏‎ ‎‏پول خانۀ فروخته شده تعلق می گیرد یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر خانه را از درآمد کسب و حقوق بدون دادن خمس تهیه‏‎ ‎‏کرده، پول فروش آن خمس دارد.‏

‏‏[سؤال 4596]‏‏ ‏ ‏ 2235‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محضر مبارک رهبر بزرگ و مرجع تقلید عزیز، حضرت آیت الله‌ العظمی امام‏‎ ‎‏خمینی، دامت توفیقاته، پس از تقدیم سلام مخلصانه و ارادتمندی؛ امیدوارم خداوند‏‎ ‎‏تبارک و تعالی وجود نازنین شما را به سلامت بدارد.‏

‏‏بنده مقلد شما هستم و خیلی معذرت می خواهم که وقت شریف شما را می گیرم؛‏‎ ‎‏چند مسألۀ شرعی دارم از شما استفتا می نمایم:‏

‏‏1. خانه ای داشتم قدیمی، سال 59 فروختم به مبلغ 200 هزار تومان، وجه آن را به‏‎ ‎‏بانک گذاشتم که بانک هم مقداری وام به بنده بدهد تا این که خانه بخرم و لکن به‏‎ ‎‏قدری وضع خانه بالا و گران است که هنوز هم ما بی خانمانیم و نتوانستیم خانه بخریم،‏
‏‎

‎‏آیا واجب است بنده خمس پول خانه را بدهم؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر خانه از درآمد کسب بدون دادن خمس تهیه شده، باید‏‎ ‎‏خمس پول آن داده شود، پس از اجازه فقیه.‏

‏‏2. بنده سر سال برای حساب به خدمت یکی از آقایان قزوین، غیر از آقای امام جمعۀ عزیزمان، رفتم و‏‎ ‎‏به ایشان گفتم که بنده مقلد امام خمینی هستم، آیا وجوهاتی که بنده به ایشان داده ام صحیح است؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر شخص مشارالیه وکالت از این جانب دارد و بر طبق اجازه عمل می نماید قبول‏‎ ‎‏است.‏

‏‏3. وجهی بنده در بانک سپه به دفترچه گذاشتم ـ طبق فرمودۀ آیت الله‌ منتظری و آقای رفسنجانی ـ سرِ‏‎ ‎‏سال، مبلغی اضافه شده، شما جایز می دانید وجه اضافی را بنده بگیرم و یا این که آن را بگیرم و در جای‏‎ ‎‏خیری مصرف نمایم؟‏

‏‏بسمه تعالی، بهرۀ پول، ربا و حرام است و گرفتن آن جایز نیست.‏

‏‏4. اگر بنده برای توسعۀ کسبم از کسی مبلغ 100 هزار تومان به عنوان مضاربه بگیرم و بعد با او‏‎ ‎‏مصالحه نمایم که سهم و شرکت خود را به بنده بفروشد به ماهی 3 هزار تومان و هر دو هم راضی‏‎ ‎‏باشیم اشکالی ندارد؟‏

‏‏بسمه تعالی، هر نحو معامله که برای فرار از ربا انجام شود محکوم به حکم ربا و باطل است.‏

‏‏5. این زمین هایی که مدت 2 سال است ادارۀ عمران قزوین ـ که چند نفر جوان از ادارۀ ثبت و شهرداری‏‎ ‎‏و سایر ادارات آن جا هستند ـ به این برادران ما داده اند که اغلب آن ها هم با ما به نماز جمعه می آیند، آن‏‎ ‎‏زمین ها جایز است؛ و حال این که نه حاکم شرع و نه امام جمعه آن جا نماینده ندارند؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر احتمال داده شود که به وجه شرعی واگذار شده تصرف در آن جایز است.‏

‏‏[سؤال 4597]‏‏ ‏ ‏ 2236‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 9 / 10 / 1361‏

‏‏دفتر حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی مدّ ظله العالی‏

‏‏ضمن سلام؛ این جانب حیاط مسکونی خود را در اثر عدم تکافؤ به نیازهای‏‎ ‎‏شخصی در مقابل 000 / 230 تومان فروخته و بلافاصله منزل دیگری در مقابل‏‎ ‎‏چهارصد هزار تومان خریده و در قبال حیاط خریده شده، مبلغ 000 / 145 تومان به‏
‏‎

‎‏بانک مسکن و دوتا مؤمن بدهکارم و از مال دنیا چیز دیگری هم ندارم، آیا به مبلغ‏‎ ‎‏حیاط فروخته شده خمس تعلق می گیرد یا نه؟ خواهشمند است فتوای امام امت را در‏‎ ‎‏مورد یاد شده مرقوم فرمایید. اجرکم عندالله‌‏

‏‏بسمه تعالی، اگر حیاط فروخته شده را از درآمد کسب و حقوق، بدون دادن‏‎ ‎‏خمس، تهیه کرده اید پول فروش آن خمس دارد.‏

‏‏[سؤال 4598]‏‏ ‏ ‏ 2237‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محضر مبارک حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی دامت برکاته، احیا کننده اسلام‏‎ ‎‏و سنت خاتم الانبیاء‏

‏‏1. شخصی از درآمد بین سال، خانه ای در تهران خریده و پس از چند سال‏‎ ‎‏سکونت، آن را فروخته، در منطقۀ دیگر زمینی خریده از پول آن و دو طبقه ساختمان‏‎ ‎‏ساخته؛ طبقۀ تحتانی به صورت مغازه و دو باب از پنج مغازۀ نامبرده را به مبلغ یک صد‏‎ ‎‏و ده هزار تومان به عنوان سرقفلی فروخته و دو قسمت طبقۀ فوقانی را جهت سکونت‏‎ ‎‏خود ساخته است و سه باب مغازه را هم خودش در آن ها کسب می کند؛ آیا پول‏‎ ‎‏ساختمان اول خمس دارد؟ و مغازه ها و سرمایۀ آن جزء سرمایه است و باید خمس‏‎ ‎‏بدهد یا نه؟‏

‏‏بسمه تعالی، پول ساختمان اول خمس دارد و آنچه با آن پول، بدون دادن‏‎ ‎‏خمس، تهیه شده باید تخمیس شود.‏

‏‏2. شخص نام بردۀ بالا یک قطعه زمین از درآمد بین سال خریده و پس از چند سال به دو نفر از فرزندان‏‎ ‎‏خود می بخشد که برای خود خانه بسازند و ازدواج کنند، آیا زمین نامبرده را پدر باید خمس بدهد؟ و بر‏‎ ‎‏فرض وجوب خمس، به قیمت خرید باید خمس بپردازد یا به قیمت امروز؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر زمین را برای تهیۀ منزل نخریده، به قیمت فعلی خمس دارد و پدر باید خمس‏‎ ‎‏آن را بدهد و تا خمس نداده، فرزندان نمی توانند در آن تصرف کنند؛ مگر با اجازۀ حاکم شرع‏‎ ‎‏خودشان خمس را بپردازند.‏

‏
‏‎

‎‏3. شخص نام بردۀ فوق از درآمد بین سال ـ که شاید سال هم نداشته است ـ برای امرار معاش خود،‏‎ ‎‏ماشین وانت باری می خرد و از حمل بار و مسافر و دریافت کرایۀ آن استفاده می کند، آیا ماشین، جزء‏‎ ‎‏سرمایه است و باید خمس آن را بدهد یا نه؟‏

‏‏بسمه تعالی، خمس دارد.‏

‏‏[سؤال 4599]‏‏ ‏ ‏ 2238‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏اشخاصی که مؤونه خود را مثل منزل و فرش و غیرهما را از منافع بین سال خود‏‎ ‎‏تهیه کرده و بعد از یک سال یا چند سال می فروشند که مؤونه دیگری تحصیل کنند که‏‎ ‎‏لازم است در جواب بعضی استفتاها مرقوم فرموده شد که به مجرد فروش باید‏‎ ‎‏تخمیس شود، بنابراین خمس قیمت فروش یا روز خروج از مؤونه را باید بدهد یا‏‎ ‎‏خمس روز خرید چون در جواب بعضی استفتاها مرقوم فرموده شده که خمس قیمت‏‎ ‎‏روز فروش واجب است و از جواب بعضی استفتاها استفاده می شود خمس روز‏‎ ‎‏خرید واجب فوری است و زاید آن جزو منافع سال فروش است که تا آخر سال‏‎ ‎‏وقت  دارد.‏

‏‏بسمه تعالی، خمس قیمت فروش را فوراً باید بدهد.‏

‏‏[سؤال 4600]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 1753‏

‏‏6. اگر کسی در بین سال از منافع و درآمد خود منزلی بسازد یا فرشی تهیه کند و بعد‏‎ ‎‏از یک سال یا بیشتر آن منزل را بفروشد و هنوز آخر سال خمسش نرسیده ـ یا اگر سال‏‎ ‎‏نداشته قبل از گذشتن یک سال از فروش آن ـ منزل دیگری که محتاج بوده خریده باید‏‎ ‎‏تخمیس گردد یا منزلی که خریده تخمیس شود یا چون مؤونه صرف در مؤونه شده‏‎ ‎‏ودر بین سال هم بوده خمس ندارد؟‏

‏‏بسمه تعالی، پول فروش خانه اول خمس دارد و اگر بدون تخمیس خانه‏‎ ‎‏دیگر خریده باید به حاکم شرع مراجعه کند.‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 4601]‏‏ ‏ ‏ 2239‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 5 / 7 / 1361‏

‏‏دفتر محترم حضرت امام خمینی، پس از درود فراوان به امام زمان علیه السلام و نایب‏‎ ‎‏برحقش امام خمینی؛ جواب مسائل ذیل را خواستارم:‏

‏‏1. این جانب تا قبل از انقلاب محل کارم در اصفهان بوده و در اصفهان خانه ای‏‎ ‎‏برای سکونت خریداری نمودم که خمس پول آن را نداده ام؛ به علاوه زمینی نیز‏‎ ‎‏خریداری نمودم که با پول خمس داده بوده است. اکنون که پس از پیروزی انقلاب‏‎ ‎‏به  اردکان یزد منتقل شده ام، برای تهیۀ منزل مسکونی، خانه و زمین اصفهان را‏‎ ‎‏فروخته  و با پول آن دو، منزلی تهیه نموده ام و مقداری ا ز پول آن دو (زمین و خانه)‏‎ ‎‏زیاد آمده است؛ خواهشمند است تکلیف این جانب را نسبت به مازاد پول تعیین‏‎ ‎‏نمایید.‏

‏‏بسمه تعالی، در فرض مرقوم، تمام پول فروش خانه خمس دارد.‏

‏‏2. آیا می توان با پول خمس و سهم امام به کمیتۀ امداد امام خمینی کمک نمود یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، عجالتاً اجازه نمی دهم.‏

‏‏[سؤال 4602]‏‏ ‏ ‏ 2240‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محضر محترم امام امت، رهبر عالی قدر جهان تشیع، آیت الله‌ العظمی امام خمینی،‏‎ ‎‏متّع الله‌ المسلمین بطول بقائه، بعد التحیة والسلام، به طور اختصار مشکلاتی را جهت‏‎ ‎‏دریافت راه حلّی به نظر حضرت عالی می رساند:‏

‏‏1. با توجه به فتوای حضرت عالی در مورد شخصی که حیاط مسکونی خود را در‏‎ ‎‏بین سال خمسی می فروشد تا حیاط بزرگ تری تهیه نماید که ظاهراً می فرمایید: به‏‎ ‎‏محض تبدیل شدن به وجه نقد، خمس هم‏‏ۀ‏‏ آن را باید بدهد و با توجه به این که ممکن‏‎ ‎‏است موقع باز کردن حساب سال، آن حیاط مصالحه شده باشد و از طرفی هم معمولاً‏
‏‎

‎‏هم‏‏ۀ‏‏ پول حیاط یا بیشتر را صرف در خریداری حیاط جدید می کند، آیا‏‎ ‎‏راهی برای‏‎ ‎‏تخفیف این طور اشخاص وجود دارد و اجازه می فرمایید مقداری به ایشان بخشیده‏‎ ‎‏شود یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر خانۀ مسکونی از درآمد کسب تهیه شده، پول فروش آن‏‎ ‎‏خمس دارد و چنانچه خمس خانه را داده یا با او مصالحه شده، پول‏‎ ‎‏فروش آن خمس ندارد.‏

‏‏2. بعضی از مؤمنین سؤال می کنند: جاهایی به میهمانی دعوت می شویم که یقین داریم حساب سال‏‎ ‎‏ندارد؛ غذا خوردن و بقیۀ تصرفات ما در منزل این طور اشخاص چه صورت دارد؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر وجود خمس در غذا و چیزهای دیگری که مورد استفاده است معلوم نباشد‏‎ ‎‏جایز است.‏

‏‏3. یکی از مسائلی که زیاد سؤال می کنند، مسأله بهرۀ بانکی است؛ با توجه به این که در شرایط فعلی‏‎ ‎‏اکثراً جهت رواج بیشتر بانک های دولت جمهوری اسلامی، به عنوان یک وظیفه، پول های خود را در‏‎ ‎‏بانک ها به حساب پس انداز می گذارند و از طرفی با فتوای حضرت عالی بهره نمی گیرند و بانک ها‏‎ ‎‏می گویند: ما وظیفه داریم در حساب شما بگذاریم و بگیرند، به چه مصرفی برسانند؟ راه حلّی جهت‏‎ ‎‏تسهیل کار مؤمنین مرقوم بفرمایید.‏

‏‏بسمه تعالی، بهرۀ پول ربا و حرام است و نباید بگیرند؛ و برداشت صاحب حساب به مقداری‏‎ ‎‏که پول به حساب ریخته حلال است.‏

‏‏[سؤال 4603]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 1889‏

‏‏2. کسی که خانه مسکونی خود را می فروشد، اگر خمس آن را بدهد نمی تواند با‏‎ ‎‏بقیه آن خانه دیگری که لازم دارد تهیه کند و ناچار باید قرض کند تا بتواند خانه‏‎ ‎‏مناسب حال خود و همچنین سایر شؤون را تهیه کند. در این صورت خمس لازم‏‎ ‎‏است یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، خمس واجب است و می تواند دستگردان کند تا به تدریج ادا‏‎ ‎‏نماید.‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 4604]‏‏ ‏ ‏ 2241‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 22 / 5 / 1361‏

‏‏محضر شریف رهبر عظیم الشأن، حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی، ادام الله‌‏‎ ‎‏ظلّکم الشریف علی رؤوس الأنام‏

‏‏1. محترماً پس از ادای وظیفه دعاگویی، معروض می دارد این که فرموده اید که «اگر‏‎ ‎‏کسی خانۀ مسکونی خود را که از درآمد سال های قبل خریده است، برای تبدیل به‏‎ ‎‏احسن بفروشد، باید خمس آن را بدهد». حال اگر بخواهد خمس را بپردازد، دیگر‏‎ ‎‏نمی تواند خانه ای که در خور شأن او است تهیه کند؛ آیا در این صورت نیز باید خمس‏‎ ‎‏را بپردازد یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، در فرض مرقوم، دادن خمس لازم نیست.‏

‏‏2. اگر افرادی کسی را مجرم شناخته اند، آیا خود آن ها بدون حکم قاضی شرع یا دادگاه دولت اسلامی‏‎ ‎‏می توانند او را مورد ضرب و شتم قرار دهند؟ و یا به نام حزبی او را محکوم به اعدام نمایند یا نه؟‏

‏‏بسمه تعالی، جایز نیست؛ باید دادخواه به دادگاه مراجعه کند و بدون اجازه حق ندارد متعرّض‏‎ ‎‏دیگران شود.‏

‏‏[سؤال 4605]‏‏ ‏ ‏ 2242‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏1. شخصی منزلش را برای تهیۀ منزلی دیگر ـ به دلایلی ـ فروخته؛ در صورتی که‏‎ ‎‏خانۀ فروخته شده را از منافع بین سال قبل تهیه کرده باشد، آیا باید خمس آن را بدهد‏‎ ‎‏یا خیر؟ و در صورتی که خانه را از پول تخمیس شده خریده باشد و موقع فروش،‏‎ ‎‏استفاده برده باشد، با توجه به این که خانه ای دیگر ندارد و مجبور است خانه بخرد،‏‎ ‎‏باید خمس سود حاصل از فروش خانه را بپردازد یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر از درآمد سال، بدون پرداخت خمس تهیه شده، پول‏‎ ‎‏فروش آن خمس دارد وگرنه خمس ندارد.‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 4606]‏

‏‏2. چنانچه کسی فرش و یا وسیلۀ نقلیه شخصی و یا غیر از آن ها را از منافع بین‏‎ ‎‏سال خریده باشد، اگر در سال های بعد برای تعویض و یا تهیۀ وسیلۀ مورد نیاز دیگر‏‎ ‎‏آن را بفروشد، آیا باید خمس آن را بدهد یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، پول فروش مذکورات در فرض سؤال، خمس دارد.‏

‏‏[سؤال 4607]‏‏ ‏ ‏ 2243‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏1. کارگر یا کاسب جزء، خانه را به مبلغ مثلاً بیست هزار تومان به اقساط‏‎ ‎‏می خرد؛  پس از چند سال، این خانه را در اثر ترقّی محل به مبلغ دویست هزار تومان‏‎ ‎‏در بین سال خمسی می فروشد و بلافاصله خانۀ دیگری که یک اتاق اضافه دارد و‏‎ ‎‏مورد احتیاج او است، به مبلغ سیصد هزار تومان می خرد و صدهزار تومان هم از‏‎ ‎‏بانک  و غیره قرض می نماید و به اقساط می پردازد. بفرمایید: با این گونه نقل و انتقال‏‎ ‎‏در  بین سال خمسی، در صورتی که سلب احتیاج او از خانۀ مسکونی نشده، آیا‏‎ ‎‏این گونه ترقیات سوقیه و خرید و فروش در بین سال موجب پرداخت خمس می شود‏‎ ‎‏یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر اقساط خانه را از درآمد کسب و حقوق پرداخته اید، پول‏‎ ‎‏فروش خانه خمس دارد.‏

‏‏2. کسانی که زمینی را می خرند و خانه می سازند و می فروشند به آن ها به اصطلاح، بساز و بفروش‏‎ ‎‏می گویند، یا پاساژ و سرا می سازند و مغازه های آن را به عنوان سرقفلی می فروشند و در رأس سال‏‎ ‎‏خمسی، این خانه ها یا مغازه ها را از آن ها می خرند و مالک برای این که گران تر بفروشد نمی فروشد و‏‎ ‎‏بعد از گذشتن سال خمسی قیمت تنزل می نماید، بفرمایید: آیا این هم مثل اجناس تجارتی است و‏‎ ‎‏قیمت ربح قبل از سال را باید خمس بدهد یا هر وقت فروخت، خمس سود را بدهد؟‏

‏‏بسمه تعالی، با مراجعه به حاکم شرع و اجازۀ فروش مذکور، نسبت به قیمت فروش خمس‏‎ ‎‏بدهد.‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 4608]‏‏ ‏ ‏ 2244‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محضر مقدس حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی، دامت برکاته‏

‏‏پس از ابلاغ سلام؛ چه می فرمایید دربارۀ کسی که خانۀ خود را فروخته و نصف‏‎ ‎‏خانه را قبلاً به عیال خود بابت مهریه واگذار کرده و اکنون نمی تواند با قیمت نصف‏‎ ‎‏خانه که مال خود او است، خانۀ دیگری مانند خانۀ اول تهیه نماید؛ آیا این شخص باید‏‎ ‎‏خمس سهم خود را پس از فروختن بپردازد یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر خانه را از درآمد کسب و حقوق قبل از ادای خمس تهیه‏‎ ‎‏کرده، نسبت به نصف خودش باید خمس بدهد.‏

‏‏[سؤال 4609]‏‏ ‏ ‏ 2245‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏حضور مبارک آیت الله‌ العظمی امام خمینی‏

‏‏پس از سلام؛ لطفاً بفرمایید: اگر کسی خانه اش را بفروشد و خانه ای دیگر بخرد یا‏‎ ‎‏بسازد، به طوری که هنوز هم مقداری روی آن خانه بدهکار است، آیا پول خانۀ‏‎ ‎‏فروخته شده خمس دارد یا نه؛ اگر چه بر آن پول، سال نگذرد؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر خانۀ فروخته شده، از ارباح مکاسب و حقوق و درآمد‏‎ ‎‏بدون دادن خمس تهیه شده، پول فروش آن فوراً خمس دارد.‏

‏‏[سؤال 4610]‏‏ ‏ ‏ 2246‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 14 / 11 / 1361‏

‏‏1. اشخاصی که منزل مسکونی خود را می فروشند برای این که منزل دیگری که‏‎ ‎‏احتیاج دارند بخرند سابقاً فتوای حضرت آیت اللهی این بود که باید فوری به قیمت‏‎ ‎‏فروش خمس آن را بدهند، بعداً از حضرت آیت اللهی نقل فرمودند که اگر به دادن‏‎ ‎‏خمس نتوانند با بقیه، منزل مورد احتیاج خود را بخرند خمس ندارد، بنابراین اگر‏
‏‎

‎‏می توانند فعلاً قرض کنند و منزل را بخرند و بعد از مدتی قرض خود را از درآمد شغل‏‎ ‎‏خود بدهند در این صورت هم خمس ندارد یا این که فقط عدم وجوب خمس منحصر‏‎ ‎‏است به این که اگر خمس منزل فروخته شده را بدهند برای آن ها هیچ امکانی نداشته‏‎ ‎‏باشد منزل دیگری تهیه کنند و در هر صورت این حکم مختص منزل است یا این که‏‎ ‎‏کلیه مؤونه زندگی حکم آن ها با منزل یکی است. ‏

‏‏بسمه تعالی، اگر قرض کردن میسور باشد در این صورت باید خمس مؤونه‏‎ ‎‏فروخته شده را بپردازد و حکم فروش مؤونه برای تهیه همان نوع فروخته‏‎ ‎‏شده حکم فروش مسکن برای تهیۀ مسکن است.‏

‏‏2. قبلاً اشخاصی که ماشین می خریدند هم برای کسب و هم برای سواری خانوادگی فرموده شده بود‏‎ ‎‏که آن مقدار که برای کسب است خمس دارد، بعداً از حضرت آیت اللهی نقل فرمودند که همه ماشین‏‎ ‎‏خمس ندارد، بنابراین اشخاصی که فعلاً طبق فتوای سابق با ما حساب کرده اند و دستگردان کرده اند،‏‎ ‎‏فعلاً که فتوا عوض شده آنچه سابق دستگردان شده بدهکارند یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر در استفاده شخصی به نحوی باشد که مورد حاجت صدق می کند خمس ندارد‏‎ ‎‏و در مواردی که به حساب بدهی دستگردان نمودند و بعداً معلوم شد بدهکار نیستند وجوب ادا‏‎ ‎‏ندارد.‏

‏‏[سؤال 4611]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 1171‏

‏‏2. اشخاصی منزل مسکونی خود را به علت کوچکی یا جهات دیگر می فروشند که‏‎ ‎‏منزل دیگری خریداری کنند؛ ممکن است پول منزل تا خرید منزل ثانی چند ماه بلکه‏‎ ‎‏تا یک سال طول بکشد، آیا در هر دو صورت باید مخمس شود یا در صورت دوم؟ و‏‎ ‎‏آیا فرقی بین عاجز (کسی که خمس را بدهد نمی تواند منزل مناسبی بخرد) و قادر‏‎ ‎‏هست یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر خانه فروخته شده از درآمد کسب و حقوق تهیه شده باشد،‏‎ ‎‏پول فروش آن خمس دارد و اگر نمی تواند با دادن خمس، خانه تهیه کند‏‎ ‎‏بعداً بپردازد.‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 4612]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 6832‏

‏‏2. خانه ای را فروختیم که بعد از مدتی جست وجو نتوانستیم خانه ای تهیه نماییم و‏‎ ‎‏سال مالی سر رسید که در این مدت با این پول، هیچ معامله انجام نشده، آیا خمس یا‏‎ ‎‏سهم امام علیه السلام به آن تعلق می گیرد؟ مقصود از سال مالی، حساب سال است.‏

‏‏بسمه تعالی، خانه اگر از درآمد کسب تهیه شده پول فروش آن خمس دارد؛‏‎ ‎‏مگر آن که با پرداخت خمس، نتواند خانۀ مناسب مورد حاجت با بقیۀ پول‏‎ ‎‏تهیه کند.‏

‏‏[سؤال 4613]‏‏ ‏ ‏ 2247‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 2 / 10 / 1361‏

‏‏محضر مبارک حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی، رهبر بزرگوار و عزیز ‏

‏‏با سلام و آرزوی طول عمر برای آن امام بزرگوار و پوزش از تصدیع، نکاتی ذیلاً‏‎ ‎‏به استحضار می رسد؛ استدعا دارد دستور فرمایند پاسخ لازم ابلاغ شود:‏

‏‏این جانب در حدود سال 48 خانه ای را به قیمت 000 / 27 تومان در تبریز‏‎ ‎‏خریداری نمودم که البته 000 / 15 تومان آن را به طور وام از بانک مسکن و بقیه را با‏‎ ‎‏کمک ابوی و فروش اموال تهیه و پرداخت نمودم. ‏

‏‏دو سال بعد با فروش این منزل، خانه ای را در تهران به قیمت 000 / 47 تومان به‏‎ ‎‏مساحت 63 متر خریداری نمودم که 000 / 15 تومان از این پول را از محل وام و‏‎ ‎‏000 / 24 تومان آن را از محل فروش حیاط تبریز و بقیه را با قرض الحسنه تأمین و‏‎ ‎‏پرداخت نمودم. ‏

‏‏در سال 1356 خانۀ مذکور را به دلیل تبدیل به احسن و دارای اولاد شدن به قیمت‏‎ ‎‏000 / 315 تومان فروختم و خانه ای را به قیمت 000 / 350 تومان خریداری نمودم به‏‎ ‎‏مساحت 83 متر که دارای سه اتاق در ارتفاع بود؛ البته از اول هم خرید این خانه با‏‎ ‎‏عجله و سرعت و علی رغم میل خریداری شد و در این مدت، همسرم به علت‏
‏‎

‎‏مریضی، مبتلا به دیسک کمر شد و رفتن از پله، مخصوصاً در این ساختمان که پله ها‏‎ ‎‏ارتفاعش از حد معمول بیشتر بود، از طرف دکتر منع شد و ما ناچار خانه را‏‎ ‎‏علی رغم  حدود 000 / 40 تومان خرج به قیمت خریداری شده، فروختیم و پول را در‏‎ ‎‏بانک مسکن به مدت یک سال به طور سپرده گذاشتم تا به امید خدا پس از یک سال،‏‎ ‎‏با  اعتبار پول سپرده و اخذ وام، خانه ای بهتر بخرم که در این فاصله، مسألۀ مجوّز‏‎ ‎‏مسکن مطرح و متعاقب آن، خانه ها به شدت گران شد، به طوری که الآن همان خانه‏‎ ‎‏به  هشت صد هزار تومان معامله می شود و من هم تا کنون موفق به اخذ مجوّز‏‎ ‎‏نشده ام.  تازه اگر مجوز هم بگیرم، دیگر حتی صاحب همان خانۀ فروخته شده‏‎ ‎‏نخواهم  شد. ‏

‏‏البته می بخشید که عرایض طولانی شد، منظور از این عرایض، طرح سؤال های‏‎ ‎‏زیرین است:‏

‏‏1. آیا با توجه به عرایض بالا، حقوق شرعی به گردن حقیر است یا خیر؟ و اگر‏‎ ‎‏هست، چگونه باید تأدیه نمایم؟‏

‏‏بسمه تعالی، آنچه از مبلغ مذکور که از درآمد کسب باشد خمس دارد.‏

‏‏2. آیا اکنون که می خواهم این سپرده را بگیرم تا به طور ودیعه در اختیار موجر قرار دهم، می توانم‏‎ ‎‏بهره ای را که تعلق می گیرد، دریافت دارم یا خیر؟ البته همان طوری که عرض شد این پول به طور سپرده‏‎ ‎‏بود و به آن بهره ای تعلق نمی گیرد ولیکن اگر وامی گرفته نشود، بانک حسب معمول بهره به آن پول‏‎ ‎‏می دهد.‏

‏‏بسمه تعالی، بهرۀ پول، ربا و حرام است.‏

‏‏3. آیا پرداخت ودیعه اصولاً از دیدگاه شرع مقدس و نظر آن حضرت صحیح است یا خیر؟ و باید عرض‏‎ ‎‏کنم که چون اجاره ها بیشتر است و حقیر نمی تواند از محل حقوق دریافتی، اجاره پرداخت نماید و از‏‎ ‎‏این گذشته از پولی که دارم، نمی توانم استفاده ای نمایم و نمی توانم با این قیمت فعلی خانه ای بخرم، آیا‏‎ ‎‏می توانم به طور ودیعه این پول را به موجر بدهم مبلغی از اجاره کم کند.‏

‏‏بسمه تعالی، کم کردن مال الاجاره اگر به حساب پولی باشد که به موجر سپرده اید، حکم ربا را‏‎ ‎‏دارد.‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 4614]‏‏ ‏ ‏ 2248‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏1. منزلی را از منافع کسب خریده ام برای سکنا، بعد از چند سال فروختم چهارصد‏‎ ‎‏هزار تومان، خمس دارد یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، خمس دارد.‏

‏‏2. مغازه ای اجاره کردم، بعد از مدتی که هنوز مدت اجاره اولی باقی بود، صاحب مغازه فوت کرد؛ بعد‏‎ ‎‏از مدت اجاره از یکی از ورثۀ صاحب مغازه اجاره کردم یک ساله و قبل از تمام شدن یک سال، این‏‎ ‎‏مغازه را دادم به شخص دیگری و مبلغ پانصد هزار تومان سرقفلی گرفتم؛ این سرقفلی حلال است‏‎ ‎‏یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر حق واگذاری به غیر را داشته اید سرقفلی مذکور حلال است.‏

‏‏[سؤال 4615]‏

‏‏3. چون فاقد منزل بودم با همین پول، خانه خریده ام و مبلغ شش صد هزار تومان‏‎ ‎‏مقروض هستم.‏

‏‏بسمه تعالی، خمس را ضامن هستید.‏

‏‏[سؤال 4616]‏‏ ‏ ‏ 2249‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 12 / 2 / 1361‏

‏‏محضر امام امت، آیت الله‌ العظمی خمینی بت شکن، پس از عرض ادب و سلام‏

‏‏این جانب منزلی را با گرفتن وام قرض الحسنه و کمک دوستان خریداری کرده و‏‎ ‎‏بدهکاری ها را نیز پرداخت نموده ام، آن گاه به جهت مسائل اخلاقی بچه ها، منزل را‏‎ ‎‏فروخته به 300 هزار تومان، که مبلغ مذکور را در بانک مسکن، جهت دریافت وام و‏‎ ‎‏خریدن مسکنی مناسب تر، به ودیعت سپرده ام. ‏

‏‏استفتا این است که آیا این مبلغ، خمس دارد و چنانچه بخواهم خمس آن را یک جا‏‎ ‎‏بدهم، می توان گفت که مسألۀ خرید منزل منتفی می شود. ضمناً سپرده را حتماً باید‏‎ ‎‏یک سال تمام در بانک مسکن بگذارم. لطفاً راهنمایی فرمایید چه باید کرد؟‏

‏
‏‎

‎‏بسمه تعالی، در فرض سؤال، بدهی اگر از درآمد کسب پرداخت شده، پول‏‎ ‎‏فروش منزل خمس دارد. می توانید با یکی از وکلای مسلّم الوکالۀ‏‎ ‎‏این جانب دستگردان نمایید و به تدریج بپردازید.‏

‏‏[سؤال 4617]‏‏ ‏ ‏ 2250‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 17 / 7 / 1360‏

‏‏محضر مبارک حضرت آیت الله‌ العظمی، امام خمینی، دامت برکاته ‏

‏‏محترماً، استفتا می گردد: شخصی برای سکونت خود، در مدت چند سال خانه ای‏‎ ‎‏ساخته و چندین سال هم در آن سکونت نموده، و بعد از فروش، با پول آن خانه ای‏‎ ‎‏دیگر برای سکونت خود ساخته است. آیا به پول خانۀ فروخته شده، خمس تعلق‏‎ ‎‏می گیرد؟ ‏

‏‏بسمه تعالی، خانۀ مزبور، اگر از ارباح مکاسب تهیه کرده، خمس آن را بعد‏‎ ‎‏از فروختن بدهد.‏

‏‏[سؤال 4618]‏‏ ‏ ‏ 2251‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محضر مبارک حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی، مدّ ظله العالی علی رؤوس‏‎ ‎‏المسلمین، بعد السلام و التحیات‏

‏‏1. از آن جناب نقل شده که اگر کسی خانه یا ماشینی به ذمه بخرد و سپس ماشین یا‏‎ ‎‏خانۀ قبلی خود را بفروشد و دین خویش را ادا کند، مع ذلک خمس قیمت خانه و‏‎ ‎‏ماشین فروخته شده را باید بپردازد. این نقل، صحت دارد؟‏

‏‏بسمه تعالی، چیزی که به حساب مؤونه بودن، از درآمد کسب تهیه شده،‏‎ ‎‏اگر بعد از سال خرید آن را بفروشد، پول فروش آن خمس دارد.‏

‏‏2. گروه های عملیاتی سپاه پاسداران در شهرستان ها که همه وقت منتظر دستور مأموریت و گشت، در‏‎ ‎‏سطح شهرستان هستند و همچنین مأمورین پاسگاه های ژاندارمری ـ سرباز و درجه دار ـ که باید به‏
‏‎

‎‏شکایات مردم روستاها رسیدگی کنند و هیچ وقت نمی توانند در پایگاه خود قصد عشره بکنند،‏‎ ‎‏نمازشان قصر است یا تمام؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر شغلشان به نحو دوره گردی در مقدار مسافت شرعی باشد، نمازشان در سفر‏‎ ‎‏شغلی تمام است؛ و گرنه در غیر وطن، حکم مسافر دارند.‏

‏‏[سؤال 4619]‏‏ ‏ ‏ 2252‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏استفتا می شود رأی امام امت در مسائل زیر:‏

‏‏1. کسی که منزل مسکونی خویش را اضطراراً برای خرید منزل مسکونی ضروری‏‎ ‎‏در محل انتقال جدید می فروشد، آیا در فاصلۀ ایام بیع و شرا وجه بهای منزل فروخته‏‎ ‎‏شده مشمول خمس می شود؟ و با فرض مشمولیت خمس و عدم پرداختش، در منزل‏‎ ‎‏مسکونی ابتیاعی جدید از وجه تخمیس نشده، نماز و تصرفات دیگر جایز است؟‏

‏‏بسمه تعالی، منزل سابق اگر از درآمد کسب غیر مخمس تهیه شده پول‏‎ ‎‏فروش آن خمس دارد و تصرف در منزل ابتیاعی با آن پول، موقوف بر‏‎ ‎‏اجازۀ حاکم شرع و پرداخت خمس است.‏

‏‏2. کسی که شغلش مسافرت نیست ولی تمام سال در سفر است تکلیف قضای روزه اش چیست؟ آیا‏‎ ‎‏می تواند به سال بعد تعویق اندازد؟‏

‏‏بسمه تعالی، تأخیر قضا تا ماه رمضان سال بعد جایز نیست و اگر تأخیر افتاد باید علاوه بر‏‎ ‎‏قضا، برای هر روز یک مد طعام (ده سیر) به فقیر بدهد.‏

‏‏3. کسی که از مبادرت وی به اعمال استحبابی (چون شرکت در نماز جمعه و تشییع) گروهی از‏‎ ‎‏مسلمین ضعیف الایمان به تداعی افترایی مبتلا به غیبت می شوند، ترکش اولی است یا اعتنا نکند؟ و‏‎ ‎‏در فرض سؤال مطروحه، ترکِ فردِ ترورِ شخصیت شده تصدّی ارگانی انقلابی یا امامت جماعت را به‏‎ ‎‏قصد حفظ پایگاه مردمی آن اولی است یا جایز نیست؟‏

‏‏بسمه تعالی، به حرف دیگران اعتنا نکند و هر فرد مکلف است بدون توجه به حرف دیگران به‏‎ ‎‏وظیفۀ خود عمل کند.‏

‏‏4. رادیوی جمهوری اسلامی و مساجد شهر، اذان صبح را اعلام می دارند؛ شخص عازم صیام می تواند‏
‏‎

‎‏بر ملاک وقت شناسی شخصی، مثلاً یک ربع ساعت دیگر را آغاز امساک خودش قرار دهد؟‏

‏‏بسمه تعالی، میزان، اطمینان و تشخیص شخص مکلف است.‏

‏‏5. شهریه ای که در جمهوری اسلامی به کارمند دولت پرداخت می شود اجر العمل است یا حق نفقه؟ و‏‎ ‎‏چنان که این وجه به طور مساوی میان نان خوران منزل به وسیلۀ کارمند توزیع شود، با علم به این که‏‎ ‎‏تارک واجبات شرعیه هستند، از بابت تخمیس وجوه متعلّقه به آنان، مسئولیتی به عهدۀ مالک اجر‏‎ ‎‏العملِ مفروض هست؟‏

‏‏بسمه تعالی، بابت مزد کار است و مقداری که خرج عائله می شود مؤونه محسوب است و‏‎ ‎‏خمس ندارد.‏

‏‏[سؤال 4620]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 1990‏

‏‏2. اگر جنسی را در عرض سال (مثلاً چرخ خیاطی یا منزلی) را بفروشد و بخواهد‏‎ ‎‏چرخ جدید یا منزل بهتری را بخرد، آیا خمس به آن تعلق می گیرد یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر از درآمد کسب، پیش از پرداخت خمس به حساب مؤونه‏‎ ‎‏تهیه شده، پول فروش آن، خمس دارد؛ مگر آن که در همان سال بفروشد و‏‎ ‎‏بخرد.‏

‏‏[سؤال 4621]‏‏ ‏ ‏ 2253‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏دفتر حضرت امام خمینی، مدّ ظله العالی‏

‏‏احتراماً؛ این جانب از سال 1342 مقلد حضرت امام بوده و پیوسته آخر هر سال‏‎ ‎‏مالی، خمس خود را به نماینده های امام پرداخته و رسید دریافت داشته ام. در رسالۀ‏‎ ‎‏قدیمی امام که با زحمت و رنج فراوان به دست آورده و با نگرانی و مواظبت فراوان آن‏‎ ‎‏را نگهداری می کردم، چنین فتوایی نبود که «اگر انسان خانه یا ماشینی بفروشد باید‏‎ ‎‏ما  به  التفاوت قیمت آن را خمس بدهد». عید گذشته من به چنین فتوای امام که در‏‎ ‎‏رساله های جدید ایشان آمده، برخوردم. ‏

‏‏در طول مدت 18 سال گذشته، من سه خانه خریده ام که با قرض از بانک رهنی و‏
‏‎

‎‏بعد از اتمام قرض، اولی را فروخته و خانۀ بزرگ تری خریدم و بعد از ادای قرض آن و‏‎ ‎‏منتقل شدن از شهری به شهر دیگر، خانۀ دوم را فروختم و اکنون در خانۀ سوم‏‎ ‎‏نشسته ام. همچنین 2 ماشین خریده ام و بعد از مدتی نگهداری و مقداری خرج و تعمیر‏‎ ‎‏و استفاده، آن ها را فروخته ام و ماشین سومین را اکنون سوار می شوم. ‏

‏‏اینک خرید و فروش و خرج دقیق هیچ یک از آن ها را بلد نیستم. همچنین با توجه‏‎ ‎‏به این که مرتب تورّم بوده و ارزش پول کم می شود و اجناس و خانه ها گران و گران تر‏‎ ‎‏شده اند، حالا طبق فتوای امام، من از کجا بیاورم ده ها هزار تومان خمس بدهم؟ من‏‎ ‎‏یک معلم هستم. تکلیف مرا از حضرت امام بپرسید؛ زیرا خیلی ناراحتم.‏

‏‏همچنین من در خانه ای نشسته ام که یک نفر کارمند نیروی هوایی نشسته و دین‏‎ ‎‏درستی ندارد و با تسلطی که خانه اش روی خانۀ من دارد مرتباً مزاحم ما هستند و‏‎ ‎‏تذکرات سودی نبخشیده و مجبورم خانه ام را بفروشم و خانۀ دیگری بخرم. این خانه‏‎ ‎‏از سه سال پیش که خریداری شده تا حالا بیش از 4 برابر قیمت ها زیاد شده و اگر خانه‏‎ ‎‏را بفروشم و ما  به  التفاوت قیمتش را خمس بدهم، دیگر نمی شود خانه ای قابل‏‎ ‎‏نشستن بخرم. فوری جواب مرا بدهید، متشکرم‏

‏‏بسمه تعالی، ملکی که از درآمد کسب غیر مخمس تهیه شده خمس دارد و‏‎ ‎‏برای بررسی حساب به یکی از وکلای مسلّم الوکاله این جانب مراجعه‏‎ ‎‏نمایید.‏

‏‏[سؤال 4622]‏‏ ‏ ‏ 2254‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏دفتر محترم امام امت ایدهم الله‌‏

‏‏1. شخصی در بین سال فرش هایی تهیه کرده و بعد از چند سال برای تعویض‏‎ ‎‏فروخته که فرش جدیدی بخرد و در اثر بالا رفتن قیمت فرش نتوانسته مجدداً‏‎ ‎‏خریداری نماید وی‏‎ ‎‏مقداری از پول فرش ها را در بین سال برای ادای دین و مقداری‏
‏‎

‎‏را‏‎ ‎‏هم برای خرج روزانه صرف نموده است و کمی هم از آن پول ها تا سر سال‏‎ ‎‏باقیمانده است. حالا بفرمایید، آیا خمس به او تعلق گرفته است یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر از درآمدِ کسب تهیه شده و خمس آن ادا نشده به مجرد‏‎ ‎‏فروش باید تخمیس شود. ‏

‏‏2. شخصی برای اولین مرتبه اموالش را حساب کرده که خمس آن را رد کند و مقداری هم مدیون‏‎ ‎‏است  که باید از حالا تا یک سال به تدریج بپردازد آیا این بدهی را می تواند از اصل سرمایه کم کند‏‎ ‎‏یا  خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، در صورتی که دین مربوط به سرمایه یا مؤونه همان سال باشد، می تواند کسر‏‎ ‎‏نماید.‏

‏‏[سؤال 4623]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 3459‏

‏‏6. اگر کسی یک خانه بیشتر ندارد و آن خانه را فروخت و پول نقد به دست آورد و‏‎ ‎‏خواست خانه وسیع تر مورد نیاز برای خود تهیه کند در سال مقرر خمس و‏‎ ‎‏وجوهاتش، آیا با احتیاج به آن وجه برای خرید خانه جدید، خمس بر او واجب است‏‎ ‎‏یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، خانه اگر از درآمد کسب غیر مخمس تهیه شده، پول فروش آن‏‎ ‎‏خمس دارد؛ مگر آن که در صورت تخمیس نتواند با باقیماندۀ پول، خانۀ‏‎ ‎‏مورد لزوم را تهیه کند که در این صورت مجاز است تخمیس نکند.‏

‏‏[سؤال 4624]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 2347‏

‏‏5. شخصی قبل از فروش خانۀ مسکونی خود، خانه ای دیگر خریده و قیمت آن را‏‎ ‎‏عمدتاً به اعتبار فروش خانۀ اولیه اش نسیه گذارده است، اگر پس از فروش خانۀ اولیه‏‎ ‎‏باز هم مبلغی کسر بیاورد و مجبور گردد مبلغی وام بگیرد آیا بر قیمت فروش خانۀ‏‎ ‎‏اولیه خمس تعلق می گیرد؟ آیا بر پولی که از بانک قرض گرفته خمس تعلق می گیرد؟‏‎ ‎‏اگر تمام یا قسمتی از وام دریافتی تا سر سال خمسی او موجود باشد مشمول خمس‏
‏‎

‎‏می باشد؟ آیا می تواند کل مبلغ وام را به حساب مؤونۀ این سال خود محسوب نماید؛‏‎ ‎‏هر چند قسمتی مهم از اقساط آن مربوط به سال های آتیه باشد؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر خانۀ فروخته شده را از درآمد کسب بدون دادن‏‎ ‎‏خمس  تهیه کرده، پول فروش آن خمس دارد و وام خمس ندارد و هر‏‎ ‎‏مقدار  از اقساط آن که بین سال پرداخت شود به حساب مؤونۀ سال کسر‏‎ ‎‏می شود.‏

‏‏[سؤال 4625]‏‏ ‏ ‏ 2255‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محضر مبارک مرجع عالی قدر، حضرت امام امت، مدّ ظله العالی‏

‏‏با اهدای سلام و تحیات، حسب ضرورت مصدع اوقات شریف شده، استدعا دارد‏‎ ‎‏نظر مبارک را در مورد مسأله ذیل مرقوم فرمایند: ‏

‏‏با مختصر اندوخته ای (حدود بیست و چند هزار تومان) که سال مالی بر آن‏‎ ‎‏نگذشته بوده، به اضافۀ حدود سی هزار تومان پول قرضی، اتومبیلی به مبلغ حدود‏‎ ‎‏شصت هزار تومان خریداری، و پس از چند ماه، اتومبیل به مبلغ حدود 150 هزار‏‎ ‎‏تومان فروخته شد، که به اضافۀ مقداری اندوخته که سال مالی بر آن نگذشته، جمعاً‏‎ ‎‏سیصد هزار تومان تهیه و به منظور خرید خانه، به بنیاد مسکن پرداخت شد، ولی پس‏‎ ‎‏از حدود دو سال سیصد هزار تومان را عیناً مسترد، و با مبلغ مذکور زمینی قولنامه کرده‏‎ ‎‏که پس از چند ماه قولنامه فسخ گردید و با مبلغ فوق (سیصد هزار تومان)، به اضافۀ‏‎ ‎‏مقداری اندوخته که سال مالی بر آن نگذشته و مبالغی قرض، سه دانگ خانه به مبلغ‏‎ ‎‏یک میلیون تومان خریداری شد و پس از حدود دو سال، به مبلغ یک میلیون و‏‎ ‎‏دویست هزار تومان فروخته شد و به اضافه مقداری قرض و اندوخته که سال مالی‏‎ ‎‏بر  آن نگذشته، زمینی به مبلغ 5 / 1 میلیون تومان خریداری و به صورت خانۀ‏‎ ‎‏مسکونی  درآمد و در حال حاضر مورد استفاده می باشد. از نظر تعلّق خمس از حضور‏
‏‎

‎‏امام جمعۀ محترم موقت اصفهان مسأله فوق استفسار شد، ایشان اعلام داشتند‏‎ ‎‏بخشوده است. از باب تبرّک و تیمّن چنانچه در این مورد نظر دیگری هست، مرقوم‏‎ ‎‏فرمایند.‏

‏‏بسمه تعالی، به ترتیبی که نوشته اید، خمس بر وجوه مصرف شده واجب‏‎ ‎‏نیست.‏

‏‏[سؤال 4626]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 42‏

‏‏3. بنده منزل مسکونی خود را فروختم که منزل دیگری بخرم و در صدد خریدن‏‎ ‎‏منزل بودم که اول سالم شد و منزل خریده نشد. آیا این وجه منزل خمس دارد یا خیر؟‏‎ ‎‏در صورتی که وجوه منزل اولم را داده بودم.‏

‏‏بسمه تعالی، خمس ندارد.‏

‏‏[سؤال 4627]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 2192‏

‏‏2. شخصی به کارگری و قرض، خانه برای برای سکونت خود ساخته است. حالیه‏‎ ‎‏می خواهد آن خانه را بفروشد و منزل دیگری تهیه نماید. پول به غیر هم مقروض‏‎ ‎‏است به جهت ساختن آن خانه. آیا باید خمس قیمت آن خانه را بدهد یا خیر؟ ‏

‏‏بسمه تعالی، باید نسبت به زاید بر مقداری که در خانۀ فروخته شده قرض‏‎ ‎‏دارد، خمس بدهد و در مقدار قرض، خمس واجب نیست. و در ترقی‏‎ ‎‏قیمت هم بالنسبه حساب می شود.‏

‏‏[سؤال 4628]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 2125‏

‏‏3. اگر کسی که سال خمسی دارد منزل مسکونی خود را بفروشد تا منزل مناسب و‏‎ ‎‏لازم دیگری بخرد، پولی که بابت فروش منزل اول اخذ می کند خمس دارد؟ ‏

‏‏بسمه تعالی، اگر منزل را از درآمد کسب، بدون دادن خمس تهیه کرده، پول‏‎ ‎‏فروش آن خمس دارد.‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 4629]‏‏ ‏ ‏ 2256‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏دفتر محترم حضرت امام خمینی، خواهشمندم به سؤالات زیر پاسخ فرمایید.‏

‏‏1. چنانچه شخصی از روی اجبار و قرض داشتن، منزل مسکونی خودش را‏‎ ‎‏بفروشد و پس از پرداخت دیون، منزل دیگری که ارزان تر است را جهت سکونت‏‎ ‎‏بخرد و سال هم داشته باشد و این معاملات هم در بین سال انجام شود، تکلیفش از‏‎ ‎‏نظر پرداخت خمس چیست؟ ‏

‏‏بسمه تعالی، اگر منزل اول را از ربح کسب بدون دادن خمس تهیه نکرده،‏‎ ‎‏در فرض مسأله، خمس واجب نیست.‏

‏‏[سؤال 4630]‏

‏‏2. اگر همین شخص قبل از این که منزل محل سکونتش را بفروشد، منزلی را که‏‎ ‎‏می خواهد بخرد قولنامه کرده و وجه پیش پرداخت آن را از محل فروش یک تخته قالی‏‎ ‎‏مورد استفاده در منزل و اتومبیل سواری مورد لزومش داده باشد و پس از آن، منزلش‏‎ ‎‏را فروخته و بدهی خود را از بابت منزل خریداری شده بدهد، باتوجه به این که منزل‏‎ ‎‏خریداری شده احتیاج به تعمیر دارد، آیا می تواند وجوهات را پس از تهیۀ قالی و‏‎ ‎‏اتومبیل مشابه و انجام تعمیرات پرداخت نماید؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر سال بر آن گذشته، باید اول خمس بدهد.‏

‏‏خدایا خدایا تا انقلاب مهدی خمینی را نگهدار‏

‏‏[سؤال 4631]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 2322‏

‏‏2. چنانچه منزلی که دارم برای نیاز به منزلی بزرگ تر می خواهم بفروشم، تفاوت‏‎ ‎‏قیمت خرید را باید فی المجلس خمسش را بدهم یا باید بگذارم سر سال مالی،‏‎ ‎‏چنانچه اضافه درآمدی بود، مانده را خمس بدهم؟ در حالی که به علت نیاز به منزلی‏‎ ‎‏بزرگ تر، مقداری پول وام گرفته ام تا منزل جدیدی خریداری کنم.‏

‏
‏‎

‎‏بسمه تعالی، اگر وام خانه یا بعض آن پرداخت شده، بعد از فروش، نسبت‏‎ ‎‏به مقدار پرداخت شده خمس واجب است فعلاً.‏

‏‏[سؤال 4632]‏‏ ‏ ‏ 2257‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محضر مبارک رهبر عالی قدر، امام خمینی، دامت برکاته ‏

‏‏کارگری از درآمد کاری و پرداخت وامی که از بانک گرفته، منزلی جهت سکونت‏‎ ‎‏شخصی تهیه کرده و سپس فروخته تا تبدیل به منزل دیگر نماید. چون تا به حال‏‎ ‎‏حساب سال نداشته و هم اکنون برای خود حساب سال ترتیب داده است؛ آیا نسبت به‏‎ ‎‏موجودی فعلی که از آن جمله پول همان خانه است، خمس تعلق می گیرد یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، نسبت به مقداری که فعلاً بدهکار است خمس ندارد و نسبت‏‎ ‎‏به بقیه اگر از ارباح مکاسب بوده و سال گذشته خمس واجب است.‏

‏‏[سؤال 4633]‏‏ ‏ ‏ 2258‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 26 / 2 / 1361‏

‏‏حضور مبارک زعیم اعظم و مرجع معظم، رهبر انقلاب اسلامی، آیت الله‌ العظمی‏‎ ‎‏امام خمینی، ادام الله‌ ظله الشریف‏

‏‏1. شایع شده که فرموده اید: «هر کسی خانه ای یا فرشی و غیره بفروشد، و لو‏‎ ‎‏احتیاج دارد و می خواهد تبدیل کند، خمس دارد». عده ای کثیر خصوصاً از طلاب به‏‎ ‎‏این مسأله مبتلا شده اند. اگر فردی‏‎ ‎‏قرض کند و یک خانه بخرد و بخواهد بفروشد و‏‎ ‎‏قرض خود را بدهد یا تبدیل به احسن بکند. به محض فروش خمس دارد؟ متمنی‏‎ ‎‏است جواب مرقوم فرمایید.‏

‏‏بسمه تعالی، اگر پول خانه قرض است یا از شهریه و وجوه شرعیه داده‏‎ ‎‏شده، خمس واجب نیست. و مورد مسأله جایی است که خانه با ربح کسب‏‎ ‎‏تهیه شده بدون دادن خمس.‏

‏
‏‎

‎‏2. در صورتی که خمس نداد، چنان که وضو گرفتن و غسل کردن در مال غیر مثل خانه و حمام و غیره‏‎ ‎‏بدون اجازه جایز نیست، این جا هم همین حکم را دارد یا نه؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر آب مباح باشد وضو و غسل صحیح است.‏

‏‏3. در چیزی که توقیف شده، مثل خانه و حمّام و غیره، تصرف اشخاص جایز است یا نه؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر توقیف از طرف دولت اسلامی است میزان مقررات آن است.‏

‏‏[سؤال 4634]‏‏ ‏ ‏ 2259‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محترماً؛ عرض می شود که:‏

‏‏1. زیدی تا کنون سالی نداشته و فقط مقدار چهار هزار تومان پول سالگرد داشته و‏‎ ‎‏با گرفتن وام، شروع کرده خانه ای ساخته و پس از چند سال، خانه را فروخته، زمین‏‎ ‎‏دیگری خریده و ساختمان دیگری ساخته؛ وظیفۀ ایشان راجع به خمس چیست؟ و‏‎ ‎‏اگر با داشتن سال، چنین عملی انجام داده، چگونه است؟‏

‏‏بسمه تعالی، در صورتی که وام مذکور را از درآمد کسب و حقوق ادا کرده،‏‎ ‎‏پول فروش خانه خمس دارد و در غیر این صورت نسبت به مقدار وام،‏‎ ‎‏خمس واجب نیست.‏

‏‏[سؤال 4635]‏

‏‏2. یک نفر روضه خوان، هم ماشین دارد، هم موتور و از هر دو استفاده می کند،‏‎ ‎‏وظیفۀ او راجع به خمس چیست؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر در زندگی به بیش از یکی از آن ها نیاز ندارد، خمس آن که‏‎ ‎‏زاید بر حاجت است را باید بدهد.‏

‏‏3. پولی را در بانک برای محفوظ ماندن و کمک به اقتصاد مملکت گذاشتم، پس از مدتی برای گرفتن‏‎ ‎‏پول رفتم، می بینم نوشته: «جایزۀ سال 1360، 800 تومان»؛ آیا گرفتن این مبلغ جایز است؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر بهرۀ پول است نباید بگیرید و جایزه مانع ندارد.‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 4636]‏‏ ‏ ‏ 2260‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 27 / 1 / 1361‏

‏‏به عرض مبارک می رساند فدوی مقیم تهران برای کهولت چندی است بازنشسته‏‎ ‎‏شدم، دو سال قبل منزلی خریدم فروختم بعداً ترقی فاحش کرد استطاعت خرید نشد،‏‎ ‎‏وجهش را بانک گذاشتم، منزل محقر دو نفری کرایه کرده ام، آیا باید خمس بپردازم.‏

‏‏بسمه تعالی، اگر خانه ای که فروخته اید را با درآمد کسب و حقوق بدون‏‎ ‎‏دادن خمس تهیه کرده اید پول فروش آن بدون انتظار سر سال خمس دارد.‏

‏‏[سؤال 4637]‏‏ ‏ ‏ 2261‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محضر مبارک نایب امام علیه السلام امام خمینی، دامت برکاته‏

‏‏محترماً به عرض عالی می رسانم: مبنی بر این که بنده در حدود چهار سال متوالی با‏‎ ‎‏کمک حقوق کارگری خودم و فروش طلاهای زنم و اجرت بافتن قالی و با کمی‏‎ ‎‏بدهکاری که فعلاً از فروش همین خانه پرداختم. تصمیم دارم منزل بزرگ تری برای‏‎ ‎‏رفاهیت خانواده ام تهیه نمایم. البته با پول فروش همین خانه، زمینی خریداری و به‏‎ ‎‏مرور زمان چون خودم بنّا هستم خانۀ مورد نظر را بسازم.‏

‏‏لذا از حضور حضرت عالی استدعامندم نسبت به فروش خانه و خرید زمین جهت‏‎ ‎‏تهیه خانه مورد نظر نسبت به خمس و بدهی شرعی ام امر مقرر فرمایید.‏

‏‏بسمه تعالی، پول فروش خانه نسبت به آنچه از درآمد کسب و حقوق‏‎ ‎‏صرف تهیه آن کرده اید یا قرض آن را پرداخته اید، خمس دارد.‏

‏‏[سؤال 4638]‏‏ ‏ ‏ 2262‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محضر حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی رهبر انقلاب و بنیان گذار جمهوری‏‎ ‎‏اسلامی دام عمره، السلام علیکم ورحمة الله‌‏

‏
‏‎

‎‏این جانب در تاریخ 1354 منزلی به مبلغ 000 / 435 تومان خریدم و در حدود چند‏‎ ‎‏سال در منزل مزبور سکونت کردم. در سال 61 به علت تراکم جمعیت فرزندان و اهل‏‎ ‎‏و عیال، خانۀ مزبور را به مبلغ 000 / 950 تومان فروختم و در طی همین سال بدون‏‎ ‎‏گذشت سال از مبلغ نامبرده سه باب خانه جهت خود و برادرانم ابتیاع نمودم و در‏‎ ‎‏حدود پانصد هزار تومان هم از بابت هزینۀ ساختمانی مدیون هستم که بنا شده است‏‎ ‎‏اقساطی در آینده پرداخت کنم، آیا دربارۀ مازاد و ربحی که مبلغ 000 / 435 تومان تعلق‏‎ ‎‏گرفته است خمس تعلق می گیرد یا نه؟ با توجه به این که بدون تجاوز سال از همان پول‏‎ ‎‏خانۀ مسکونی خریده ام. اطال الله‌ بقائکم علی رؤوس المسلمین‏

‏‏بسمه تعالی، اگر خانۀ اول را با درآمد غیر مخمس تهیه کرده، پول فروش آن‏‎ ‎‏خمس دارد و خانه هایی که با آن تهیه کرده باید حساب شود.‏

‏‏[سؤال 4639]‏‏ ‏ ‏ 2263‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محضر مبارک حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی مدّ ظله‏

‏‏1. شخصی خانه مسکونی اش را به واسطه ضیق فروخته و پول قرض گرفته و به‏‎ ‎‏ضمیمه آن خانه دیگری خریده، بعد از چند سال به واسطه کثرت عائله باز آن را‏‎ ‎‏فروخته و به ضمیمه قرض یا ارباح همان سال خانه دیگری خریده، آیا خمس به ثمن‏‎ ‎‏آن خانه ها تعلق می گیرد یا نه؟ به عبارت دیگر حالا به واسطه معاملات این خانه ها‏‎ ‎‏خمس بدهکار است یا نه؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر خانه از ارباح مکاسب تهیه شده بدون دادن خمس، پول‏‎ ‎‏فروش آن خمس دارد.‏

‏‏2. سودی که عائد شخص می شود از حساب پس انداز چه کارش باید بکند؟‏

‏‏بسمه تعالی، بهره پول ربا و حرام است و نباید بگیرد و چنانچه گرفته باید از جانب صاحب‏‎ ‎‏واقعی به فقیر صدقه دهد.‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 4640]‏‏ ‏ ‏ 2264‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 9 / 8 / 1361‏

‏‏حضور محترم حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی، مرجع شیعیان جهان‏

‏‏پس از تقدیم سلام؛ در خصوص دو سؤال، از حضرت امام درخواست دارم که‏‎ ‎‏این جانب را راهنمایی فرمایند:‏

‏‏سؤال اول: این جانب به شراکت، منزلی را خریده بودیم؛ ولی به علت تنگی مکان،‏‎ ‎‏خانه را فروختیم و این جانب سهم خود را که مبلغ 000 / 500‏‎ ‎‏/ 1 ریال بود (یک صد و‏‎ ‎‏پنجاه هزار تومان) به بانک مسکن، به عنوان سپردۀ وام، به مدت یک سال گذاشتم تا‏‎ ‎‏پس از یک سال، خانه خریداری کنم. می خواستم از حضرت امام بفرمایند که آیا حج‏‎ ‎‏و یا خمس، بر این پول واجب است یا نه؟‏

‏‏سؤال دوم: این جانب، مدت سه سال است که ازدواج نموده و سال برای خود قرار‏‎ ‎‏نداده و خمس نپرداخته ام. به چه صورت می توانم بپردازم و در این رابطه به چه کسی‏‎ ‎‏مراجعه کنم؟ خواهشمندم راهنمایی فرمایید.‏

‏‏بسمه تعالی، اگر خانه ای را که فروخته اید، از درآمد و حقوق بدون دادن‏‎ ‎‏خمس تهیه کرده اید، پول فروش آن خمس دارد؛ و با فرض نیاز به خانۀ‏‎ ‎‏ملکی، در صورتی حج بر شما واجب می شود که پول خانه را هم داشته‏‎ ‎‏باشید؛ و شما برای حساب، به یکی از وکلای مسلم الوکالۀ این جانب‏‎ ‎‏مراجعه کنید.‏

‏‏[سؤال 4641]‏‏ ‏ ‏ 2265‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 31 / 2 / 1361‏

‏‏حضور مبارک رهبر کبیر انقلاب، امام خمینی ‏

‏‏این جانبان دو برادر می باشیم که دارای یک باب حیاط مسکونی بوده، به علت‏‎ ‎‏تنگی جا و بودن دو خانوار چند نفری، هرکدام به تنهایی قادر به خرید خانه نبودیم، لذا‏‎ ‎‏تصمیم به فروش آن شد که با گرفتن مبلغی قرض الحسنه و پول ساختمان قبلی خانه‏
‏‎

‎‏مناسب تری خریداری نماییم. با توجه به این که سال برای خود تعیین نموده ایم، آیا به‏‎ ‎‏پول خانه ای که فروخته شده خمس تعلق می گیرد یا خیر؟‏

‏‏والسلام علیکم ورحمة الله‌ وبرکاته‏

‏‏بسمه تعالی، اگر خانه فروخته شده را از درآمد کسب خود تهیه کرده اید،‏‎ ‎‏خمس پول فروش را باید بدهید و اگر از درآمد کسب نبوده خمس ندارد.‏

‏‏[سؤال 4642]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 4920‏

‏‏4. چیزهایی که برای مؤونه زندگی می خرند مثل منزل و فرش و غیره بعد از چند‏‎ ‎‏سال آن ها را می فروشند که از پول آن ها منزل یا فرش دیگری که از مؤونه زندگی است‏‎ ‎‏بخرند، آیا بعد از فروش پول آن ها متعلق خمس است یا خیر؟ و در صورتی که‏‎ ‎‏تخمیس واجب باشد به مجرد فروش باید تخمیس شود یا این که اگر تا آخر سال از آن‏‎ ‎‏پول مؤونه لازمه را نخرید بعد از تمام شدن سال باید خمس آن ها را بدهد.‏

‏‏بسمه تعالی، خمس پول را بدون استثنای مؤونه سال باید بدهند.‏

‏‏[سؤال 4643]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 3939‏

‏‏5. همین شخص ساختمان دو طبقه ای خریداری کرده که کلاً از وام بانک بوده‏‎ ‎‏منتها در دو مرحله؛ یعنی اول حدود نود هزار تومان وام گرفته و خانه ای به این مبلغ‏‎ ‎‏خریده، پس از چند سال این خانه را فروخته به 267 هزار تومان و وام تازه ای به مبلغ‏‎ ‎‏520 هزار تومان هم از بانک گرفته و خانه دو طبقه ای به مبلغ 660 هزار تومان خریده‏‎ ‎‏که طبقه دوّم آن را به اجاره واگذار کرده و مبلغ سه هزار تومان ماهانه اجاره می گیرد و‏‎ ‎‏در برابر ماهانه چیزی بیشتر از این مبلغ قسط وام خانه را می دهد، و در طبقه اول خود‏‎ ‎‏این برادر و خانواده اش سکونت دارد، مستدعی است وضع خمس این خانه را معین‏‎ ‎‏فرمایید.‏

‏‏بسمه تعالی، پول فروش خانه قبلی خمس دارد و خانه دوم به مقداری که‏‎ ‎‏مورد حاجت و استفادۀ خودش است خمس ندارد و مقداری که زاید بر‏
‏‎

‎‏حاجت است و به اجاره واگذار نموده خمس دارد که هر مقدار از قسط آن‏‎ ‎‏پرداخت شده باید خمس آن را بپردازد.‏

‏‏[سؤال 4644]‏‏ ‏ ‏ 2266‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 5 / 3 / 1361‏

‏‏مسئول محترم پاسخ دهنده به استفتائات حضرت امام، مدّ ظله‏

‏‏پس از آرزوی موفقیت؛ به عرض می رساند آنچه که در نام‏‏ۀ‏‏ ضمیم‏‏ۀ‏‎[1]‎‏ پاسخ به‏‎ ‎
‏‎

‎‏مسأل‏‏ۀ‏‏ شمار‏‏ۀ‏‏ 1 مرقوم فرموده اید مطلبی است روشن و معلوم؛ منظور از طرح مسأل‏‏ۀ‏‎ ‎‏شماره 1 این پاسخ نبود، بلکه فرض مسأله در آن موردی است که شخص، از مال‏‎ ‎‏خمس داده خانه را خریده باشد. ‏

‏‏لطف فرموده، با مطالعۀ مسألۀ عروة الوثقی و مورد سؤال شده زیر آن پاسخ مسأله‏‎ ‎‏را مرحمت نمایید. مزید تشکر است‏

‏‏بسمه تعالی، در فرض مرقوم، خمس واجب نیست و فتوا تغییر نکرده‏‎ ‎‏است.‏

‏‏[سؤال 4645]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 2452‏

‏‏2. زیدی از ارباح کسب یا حقوق، ماشین سواری خرید؛ پس از گذشت مدتی با‏‎ ‎‏سود مختصری می فروشد و بعد ماشین دیگری می خرد. آیا با فروختن باید خمس‏‎ ‎‏بدهد یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، باید خمس بدهد.‏

‏‏[سؤال 4646]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 1917‏

‏‏2. اتومبیلی را دو سال پیش از پول خمس نداده خریده ایم و حال می فروشیم، آیا‏‎ ‎‏باید بلافاصله قبل از این که سال برسد خمس خرید آن داده شود یا می توان تا رسیدن‏‎ ‎‏سال صبر کرد؟ و چنانچه سودی برده باشیم و بلافاصله اتومبیل دیگری بخریم و هنوز‏‎ ‎‏سال نرسیده بفروشیم آیا باید بلافاصله خمس تفاوت قیمت خرید دو اتومبیل را قبل‏‎ ‎‏از رسیدن سال پرداخت نمود؟‏

‏‏بسمه تعالی، در فرض سؤال پول فروش آن بلافاصله خمس دارد.‏

‏‏[سؤال 4647]‏‏ ‏ ‏ 2267‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏با درود به امام کبیر امت و سلام بر شهیدان گلگون کفن‏

‏‏1. آیا در روزی که به عنوان سال خمس تعیین شده، اگر گوشت و میوه و چیزهایی‏
‏‎

‎‏از این قبیل در خانه باشد، به آن ها خمس تعلق می گیرد یا نه؟‏

‏‏بسمه تعالی، احتیاط کنید.‏

‏‏2. خمس در مورد زینت آلات و طلا و نقره چه حکمی دارد؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر زاید بر شؤون باشد، خمس دارد.‏

‏‏3. جهیزیه ای که برای دختر کنار گذاشته می شود و یا پولی که برای خرید جهیزیه کنار گذاشته می شود،‏‎ ‎‏خمس دارد یا نه؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر پول کنار بگذارد، خمس دارد.‏

‏‏4. آیا ترک صلۀ رحم به دلیل بی ایمانی و بی حجابی، جایز است یا نه؟ (توضیح: زن برادرم بی حجاب‏‎ ‎‏است و ما به همین دلیل، با آن ها قطع رابطه کرده ایم. حتی وقتی که آن ها در خانۀ مادرم هستند،‏‎ ‎‏نمی رویم و فقط تلفنی صحبت می کنم). آیا نشستن در جایی که انسان مجبور نباشد و بی حجاب در آن‏‎ ‎‏جا باشد، معصیت دارد یا نه؟‏

‏‏بسمه تعالی، قطع رحم نکنید.‏

‏‏5. اگر بخواهیم نماز قضای شخص مرده را بخوانیم، آیا اشکالی ندارد که تسبیحات اربعه را یک بار‏‎ ‎‏بخوانیم؟‏

‏‏بسمه تعالی، مانع ندارد.‏

‏‏6. اقتدا کردن زن به شوهر عادل در صورتی که بخواهند دو نفری نماز جماعت بخوانند، اشکالی دارد یا‏‎ ‎‏خیر؟ و اصولاً خواندن نماز جماعت حداقل با چند نفر جایز است؟‏

‏‏بسمه تعالی، اشکال ندارد.‏

‏‏7. مبلغ 20000 تومان که خمس آن داده شده بود، از پدرم قرض گرفته ایم و برای شرکت در قرعه کشی‏‎ ‎‏ماشین به حساب مشخص شده، واریز نموده ایم. الآن یک ماه به روز تعیین خمس سالمان باقی است.‏‎ ‎‏20000 تومان اضافه نسبت به سال گذشته داریم. آیا می توانیم قرضمان را پس بدهیم و آیا برای این‏‎ ‎‏20000 تومان باید خمسی بدهیم یا نه؟ پدرم چطور؟ ‏

‏‏بسمه تعالی، اگر زاید بر 20000 تومان که قرض کرده اید، پول دیگری دارید باید خمس بدهید‏‎ ‎‏و بر پدر شما که یک بار خمس آن را داده، دو مرتبه خمس واجب نیست.‏

‏‏از خداوند بزرگ، موفقیت و سلامتی شما را آرزومندم.‏

‏‏خدایا خدایا تا انقلاب مهدی خمینی را نگهدار‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 4648]‏‏ ‏ ‏ 2268‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏خدمت سروران محترم و یاوران اسلام، سلام علیکم‏

‏‏چند مسأله را خدمت شما عرض می کنم؛ امیدوارم که به طور واضح جواب دهید:‏

‏‏1. اگر در خانه مقداری مواد خوراکی ـ مثل برنج یا عدس و یا لوبیا و نخود ـ از‏‎ ‎‏چیزهایی که برای معاش روزانه است نگهداری می شود، اگر سالی بگذرد و مقداری‏‎ ‎‏باقی بماند، خمس و سهم امام دارد یا ندارد؟ و چه مقدار که باشد دارد؟‏

‏‏2. اگر کسی مقداری قند یا برنج و روغن برای احتیاط در خانه نگهداری می کند‏‎ ‎‏ـ  مثل ده کیلو قند و یا بیست کیلو برنج و یا یک پنج کیلو روغن ـ و سال بگذرد، خمس‏‎ ‎‏و سهم امام دارد یا ندارد؟‏

‏‏بسمه تعالی، 1 و 2. اگر از مصارف سال زیاد آمده، احتیاطاً حساب کنید و‏‎ ‎‏خمس آن ها را هم بپردازید.‏

‏‏[سؤال 4649]‏

‏‏3. در روستاها مردم همه باغ دارند و دام مثل گوسفند و گاو؛ از انگور و انار باغ،‏‎ ‎‏شیره و رُب درست می کنند و این ها سال می گذرد، گاهی دو سال یا کمتر و بیشتر‏‎ ‎‏می ماند؛ بر آن چیزی تعلق می گیرد یا نه؟ و چه مقدار که باشد تعلق می گیرد؟‏

‏‏بسمه تعالی، در زاید بر مصارف بین سال، خمس دارد هر چند کم باشد.‏

‏‏[سؤال 4650]‏

‏‏4. از گوسفند، روغن و کشک درست می کنند و می گذارند که بخورند و سال بر آن‏‎ ‎‏می گذرد، چیزی بر آن تعلق می گیرد یا نه؟ و چه مقدار که باشد دارد؟‏

‏‏بسمه تعالی، حکم مسائل قبل را دارد.‏

‏‏5. خانم خانه داری چند پارچه دارد که یا خریده و یا سوغات برایش آوردند، بر این ها چیزی تعلق‏‎ ‎‏می گیرد و یا چقدر که باشد دارد؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر با پول شوهر یا هدیه خریده یا سوغات است خمس ندارد.‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 4651]‏‏ ‏ ‏ 2269‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محضر مبارک مستطاب مرجع عالی قدر شیعیان جهان و رهبر انقلاب اسلامی‏‎ ‎‏ایران، آیت الله‌ العظمی امام خمینی، دام ظله العالی‏

‏‏چه می فرمایید در بارۀ این مسأله؛ به طور تفصیلاً جواب فرمایید:‏

‏‏در بعضی بلاد رسم شده است که وقتی کسی بمیرد تمام اهل بلد را اطعام می دهند‏‎ ‎‏و بعضی اشخاص را ممکن نیست، ممکن است طی دو یا سه سال غله و روغن و غیره‏‎ ‎‏جمع نموده و به مصرف برساند آیا با تمام شدن و فراهم نمودن ـ سال گذشته ـ خمس‏‎ ‎‏تعلق می گیرد یا خیر مؤونه می باشد، تفصیلاً جواب فرمایید. أفتونا مأجورین أجرکم‏‎ ‎‏علی الله‌‏

‏‏بسمه تعالی، خمس دارد.‏

‏‏2. بعضی اشخاص دو سه گوسفند دارند و پشم آن بعد از چند سال کفایت لباس بافتن می شود خمس‏‎ ‎‏تعلق می گیرد یا نه؟ جواب فرمایید. ولکم الشکر والجزیل‏

‏‏بسمه تعالی، اگر طوری است که لباس خود را باید به این راه تهیه کند خمس ندارد.‏

‏‏از خداوند بزرگ، موفقیت و سلامتی شما را آرزومندم.‏

‏‏[سؤال 4652]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 2619‏

‏‏3. به مواد غذایی روزانه که به صورت عادی و اندک در منزل وجود دارد، مانند‏‎ ‎‏برنج و روغن و حبوبات و امثالهم نیز خمس تعلق می گیرد یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر سر سال زیاد بیاید، باید خمس آن را بدهند.‏

‏‏[سؤال 4653]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 2163‏

‏‏4. چون آذوقه شهروندان، یک جا خریداری نمی شود، وقت حساب سال، مازاد آن‏‎ ‎‏وجوهات دارد یا نه؟‏

‏‏بسمه تعالی، خمس دارد.‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 4654]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 2694‏

‏‏10. جنسی را که برای خانه خریده ـ مانند خوراک و پوشاک ـ باید سر سال‏‎ ‎‏خمسی اش حساب نمود یا که یک سال از زمان خرید آن ها بگذرد؟ ‏

‏‏بسمه تعالی، سر سال خمسی باید حساب شود.‏

‏‏[سؤال 4655]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 2134‏

‏‏6. آیا خمس به اجناسی که قیمت آن ها بسیار پایین است نیز تعلق می گیرد؟ مثلاً‏‎ ‎‏اگر یک بسته آدامس و یا چند عدد گچ بیشتر از یک سال بلااستفاده بماند باید خمس‏‎ ‎‏آن ها را پرداخت؟‏

‏‏بسمه تعالی، خمس دارد.‏

‏‏[سؤال 4656]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 991‏

‏‏6. اگر زنی طلای زینتی خود را که بدان نیز احتیاج دارد برای رفع نیازمندی های‏‎ ‎‏مؤونۀ زندگی بفروشد و در سال مصرف کند آیا متعلَّق خمس است یا نه؟‏

‏‏چنانچه پولش تا اتمام سال به مصرف نرسید و ماند برای سال دیگر آیا خمس دارد‏‎ ‎‏یا خیر؟ ‏

‏‏و در هر صورت، سال های بعد چون نیاز به زینت دارد اگر بخواهد دومرتبه از‏‎ ‎‏درآمد کار، طلایی بخرد باید خمس آن را بدهد یا نه؟‏

‏‏بسمه تعالی، طلا اگر از درآمد کسب پیش از پرداخت خمس تهیه شده و در‏‎ ‎‏سال بعد به فروش رسیده، پول فروش آن خمس دارد و بعد اگر خواست از‏‎ ‎‏درآمد کسب به مقدار شؤون خود، زینت آلات تهیه کند، از مؤونه محسوب‏‎ ‎‏است و خمس ندارد.‏

‏‏[سؤال 4657]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 2452‏

‏‏7. اگر زنی از وقت زینت کردنش گذشته، بفرمایید که اگر زینت آلاتش را‏‎ ‎‏بفروشد،‏‎ ‎‏باید خمس بدهد یا اگر نفروشد هم، خمس به عین آن تعلق می گردد؟‏

‏
‏‎

‎‏بسمه تعالی، اگر خمس آن ها را نداده و فعلاً نیاز به زینت ندارد، باید خمس‏‎ ‎‏آن ها را بدهد ـ ولو آن ها را نفروشد ـ به شرط آن که اصل آن ها از درآمد‏‎ ‎‏کسب و حقوق باشد؛ وگرنه خمس ندارد.‏

‏‏[سؤال 4658]‏‏ ‏ ‏ 2270‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏حضور محترم دفتر امام خمینی ‏

‏‏مقداری طلا در حدود 18 مثقال داشته ام؛ موقعی که فروختم 21800 تومان شد و‏‎ ‎‏20000 تومان آن را برای اسم نویسی مکه برداشتم؛ طبق قرعه کشی بایستی به سال‏‎ ‎‏1365 بروم ولی چون فرزندم شهید شده ممکن است که امسال بروم؛ بعضی گفته اند‏‎ ‎‏که این پول خمس دارد. می خواستم بدانم آیا صحیح است یا نه؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر طلاها از درآمد کسب و حقوق شما تهیه شده، پول فروش‏‎ ‎‏آن خمس دارد و اگر بخشش و مثل آن بوده خمس ندارد.‏

‏‏[سؤال 4659]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 2331‏

‏‏2. طلاهایی که زن ها به عنوان زیور داشته اند که لازم و نزد آن ها بوده اند، اگر آن ها‏‎ ‎‏را بفروشند ـ در حالی که از آن ها مستغنی نشده اند ـ برای رفتن مکه، خمس به پول‏‎ ‎‏آن ها تعلق می گیرد یا نه؟‏

‏‏بسمه تعالی، استطاعت به واسطه طلا آلات مذکور که مورد حاجت است و‏‎ ‎‏پول آن، حاصل نمی شود؛ ولی اگر فروخته شد باید خمس آن داده شود در‏‎ ‎‏صورتی که آن ها را از درآمد کسب تهیه کرده باشد.‏

‏‏[سؤال 4660]‏‏ ‏ ‏ 2271‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏اشخاصی که حساب سال خمسی نداشته اند و از حقوق اداری یا از کارگری، بدون‏‎ ‎‏این که پول را یک سال نگه دارند، مؤونۀ خود را تهیه کرده اند که برای آن ها معلوم‏
‏‎

‎‏نیست که واقعاً تمام این مؤونه در بین سال خمسی او داده شده یا تمام آن از منافع سال‏‎ ‎‏قبل بوده و در سال بعد خرج مؤونه کرده که در نتیجه، آنچه را برای او مشکوک است‏‎ ‎‏حاکم با آن ها مصالحه می کند، بعد از چند مدت که آن مؤونه را فروختند فقط همان‏‎ ‎‏مقدار که فی علم الله‌ معلوم بوده که در خارج سال خرج شده خمس ندارد یا تمام آن‏‎ ‎‏ـ  ولو این که واقعاً در بین سال خمسی واقع شده بود که واقعاً مستثنا بوده و مؤونه‏‎ ‎‏بوده  ـ خمس ندارد ولو بفروشند یا این که بعد از فروش باز احتیاج به مصالحه با حاکم‏‎ ‎‏دارد؟‏

‏‏بسمه تعالی، نسبت به هر مقدار که خمس آن ادا شده یا با او مصالحه شده‏‎ ‎‏خمس ندارد و نسبت به مقداری که خمس آن داده نشده و به حساب صرف‏‎ ‎‏در مؤونه استثنا شده، باید تخمیس شود.‏

‏‏[سؤال 4661]‏‏ ‏ ‏ 2272‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 3 / 10 / 1358‏

‏‏حضور حضرت آیت الله‌، نایب الامام خمینی، سلام‏

‏‏1. اگر شخصی برای زندگی خود مؤونه ای کنار گذاشته باشد و پس از گذشت‏‎ ‎‏سال، چون کهنه شده، آن را بفروشد، به قصد این که به جای آن نو بخرد، و یا مؤونه‏‎ ‎‏دیگری که بیشتر مورد احتیاج می باشد، بگیرد. نظر حضرت عالی دربارۀ خمس آن‏‎ ‎‏مؤونه فروخته شده، چیست؟‏

‏‏بسمه تعالی، خمس دارد.‏

‏‏2. کارمندی که با پس انداز کردن و قناعت نمودن، اتومبیلی برای رفتن به سر کار و اداره اش و همچنین‏‎ ‎‏برای رفاه زندگی خانواده اش و تفریح و بردن بچه ها به مدرسه و سایر احتیاجات خریده است و از آن،‏‎ ‎‏استفادۀ کرایه کشی نمی کند؛ نظر حضرت عالی دربارۀ خمس آن چیست؟‏

‏‏بسمه تعالی، در فرض مذکور خمس ندارد، ولی پول هایی که سال بر آن گذشته است، خمس‏‎ ‎‏دارد اگر از کسب باشد.‏

‏‏3. در مسأله 66 توضیح المسائل مرقوم فرموده اید: «مخرج بول با غیر آب پاک نمی شود و مردها اگر‏
‏‎

‎‏بعد از برطرف شدن بول، یک مرتبه بشویند کافی است».‏

‏‏خواهشمند است توضیح فرموده که منظور از برطرف شدن یعنی چه؟ (اتمام بول، یا با آب اول پاک‏‎ ‎‏نمایند).‏

‏‏بسمه تعالی، مراد زوال عین نجاست است، به هر نحو که شده.‏

‏‏[سؤال 4662]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 6176‏

‏‏3. اشخاصی که مؤونه خود را بعد از یک سال می فروشند و احتیاج دارند که پول‏‎ ‎‏آن را تبدیل به مؤونه دیگری که محتاج هستند بکنند، اگر بخواهند خمس آن را بدهند‏‎ ‎‏آن چهار خمس بقیه برای تحصیل مؤونه ای که لازم و احتیاج دارند وافی نیست و‏‎ ‎‏ناچار باید قرض کنند. در این صورت خمس ساقط است یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، ساقط نیست.‏

‏‏[سؤال 4663]‏‏ ‏ ‏ 2273‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏جهیزیه که برای اولاد تهیه می کنند می فرمایید خمس ندارد، چنانچه قبل از ازدواج‏‎ ‎‏بعضی از آن ها را بفروشند و چیز دیگری برای جهیزیه بخرند به مجرد فروش پول آن‏‎ ‎‏باید تخمیس شود یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، باید تخمیس شود.‏

‏‏[سؤال 4664]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 2134‏

‏‏7. آیا لوازم آرایشی که مورد استفاده قرار می گیرد مثلاً ماتیکی که از آن استفاده‏‎ ‎‏می شود، اگر بعد از یک سال مقداری از آن در ته قوطی بماند به آن مقدار باقیمانده‏‎ ‎‏خمس تعلق می گیرد؟‏

‏‏بسمه تعالی، خمس دارد.‏

‏‏[سؤال 4665]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 2694‏

‏‏5. مقدار مصالح ساختمانی که از بنّایی زیاد آمده و سال بر آن گذشته،‏
‏‎

‎‏حال  می خواهد بفروشد یا مورد استفاده مجدد قرار دهد، خمس به آن تعلق‏‎ ‎‏می گیرد؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر از درآمد کسب تهیه شده باید تخمیس شود.‏

 

• .  بسمه تعالی  10 / 1 / 1361حضور مبارک حضرت حجت الاسلام آقای رسولی، دام عزّهپس از سلام و آرزوی موفقیت؛ نسبت به دو مسألۀ زیر، نظر مبارک حضرت امام خمینی مورد نیاز است و چون شنیدم که جناب عالی در جریان مسألۀ اول آن می باشید، از این جهت مصدّع اوقات شدم:فی عروة الوثقی، کتاب الخمس، مسألة 53: «إذا کان عنده من الأعیان التی لم یتعلّق بها الخمس، أو تعلّق بها لکنّه أدّاه، فنمت وزادت زیادةً متصلة أو منفصلة، وجب الخمس فی ذلک النماء2، وأمّا لو ارتفعت قیمتها السوقیة من غیر زیادة عینیة، لم یجب خمس تلک الزیادة؛ لعدم صدق التکسّب، ولا صدق حصول الفائدة. نعم، لو باعها لم یبعد(4) وجوب خمس تلک الزیادة من الثمن، هذا إذا لم تکن تلک العین من مال التجارة ورأس مالها...» إلی آخر المسألة.(2) إذا کان الاستیفاء للاکتساب بنمائها. (خمینی)(4) بل لا یبعد عدم الوجوب. (خمینی)1. اکنون مطابق مسألۀ فوق و فتوای حضرت امام خمینی، کسی که منزل مسکونی خود را با پول مخمس شده مثلاً به ده تومان خریده جهت سکونت و بعد از گذشت چند سال، در اواسط سال یا انتهای سال خانۀ فوق الذکر را به پانزده تومان فروخته و با این پول خانۀ دیگری جهت سکونت خود خریده، این شخص خمس این مبلغ زیادی را که فروخته ـ یعنی پنج تومان ـ بهرۀ فوق را نباید خمس آن را بدهد و مورد خمس قرار نمی گیرد. ولی به طوری که نقل شده، فتوای حضرت امام خمینی در مورد مسألۀ فوق تغییر کرده و چنین کسی باید خمس این زیادی در فروش را پرداخت نماید؛ لطف فرموده جواب مرقوم دارید.بسمه تعالی، اگر خانه را از ارباح مکاسب، بدون دادن خمس، ولو در بین سال خریده پس از فروش، خمس پول آن را باید بپردازد و منافی مسألۀ فوق الذکر نیست.2. کسی که خانۀ مسکونی خود را که در شرف خراب است، خراب نموده جهت تجدید بنا، و منافع کسبی امسال را جهت تجدید بنای خانۀ مسکونی خود اختصاص داده، هنوز بنا ناقص و ناتمام است که سال جدید او فرا می رسد، آیا مقداری که از منافع در دست او باقسمانده ـ با این که بایستی این منافع در تکمیل خانۀ مسکونی او صرف شود ـ خمس به او تعلق می گیرد یا خیر؟بسمه تعالی، باید خمس آنچه مصرف نشده، داده شود.