خمس دیونی که وصول نشده
[سؤال 4263] 2093
بسمه تعالی 28 محرم 1403 ق
مقام منیع حضرت آیت الله العظمی امام خمینی مدّ ظله، سلام علیکم
اگر بین سال از درآمدم که هنوز متعلق خمس نشده، به کسی قرض بدهم که نیاز به
استفتائات امام خمینی (س)ج. 4صفحه 203
قرض داشته و تا آخر سال قدرت بر پرداخت نیافت آیا باید سر سال خمس آن را بدهم هرچند وصول نشده؟ یا پس از وصول بلافاصله بدهم؟ یا از درآمد سال وصول حساب می شود؟ ادام الله ظلّکم العالی
بسمه تعالی، هر وقت وصول شد فوراً خمس آن را بدهید.
[سؤال 4264] 2094
بسمه تعالی
محضر مقدس امام خمینی، مدّ ظله، محترماً؛ به عرض می رساند که:
1. مبلغ نقدی از درآمد کسبم در بین سال وام داده ام و تا آخر سال وصول نکرده ام (با این که می توانستم وصول نمایم) و سال کسبم گذشته است، اگر آن پول را دریافت کنم از ربح سال وصول محسوب است که اگر صرف مؤونه کردم خمس نداشته باشد و یا آن که باید خمس آن را بدهم؛ چون از سال آن گذشته است؟
بسمه تعالی، باید خمس آن را بدهید و ربح سال قبل است، نه سال وصول.
2. از درآمد کسبم فرشی خریده ام که در سال های بعد احتیاج به آن دارم برای زندگی، آیا از مؤونۀ امسال که خریده ام محسوب می شود که خمس نداشته باشد و یا این که باید خمس آن را بدهم؟
بسمه تعالی، اگر طوری است که باید فعلاً آن را تهیه کنید خمس ندارد.
3. اگر خانواده ای خمس و زکات را نپرداخته باشد، عبادات فرزندان آن شخص (نماز و روزه و...) چگونه خواهد بود؟ و تکلیف چیست؟
بسمه تعالی، عبادات فرزندان صحیح است؛ مگر آن که علم داشته باشند که فرش یا مکانی که روی آن نماز می خوانند خمس داشته و پرداخت نشده است که در این صورت، بدون مراجعه به حاکم شرع و اجازۀ او، نماز روی آن اشکال دارد.
[سؤال 4265] ----> 2068
10. کسی که حساب سال دارد از نظر تخمیس اموال مثلاً روز آخر سال که می شود می بیند هزار تومان از زید طلب دارد. و پانصد تومان از عمرو، اگر از عمرو مطالبه کند
استفتائات امام خمینی (س)ج. 4صفحه 204
می دهد ولی زید یا ندارد که طلب را ادا کند یا آدم بد معامله ای است که به زودی حاضر نمی شود دِین خود را ادا کند، استفاده از تحریر چنین می شود که طلب عمرو باید تخمیس شود ولی از زید هر وقت وصول شد جزء عوائد سال وصول است و خمس ندارد مگر چیزی بعد از وصول باقی بماند که آخر سال آینده تخمیس گردد، آیا مسأله همین طور است که استفاده می شود، یا بعد از وصول باید تخمیس گردد هرچند تا آخر سال باقی نماند.
بسمه تعالی، طلب هر وقت وصول شد باید در مورد تعلق خمس همان وقت تخمیس شود و آنچه که در کتاب تحریر الوسیله مسطور است راجع به ترقی قیمت مال التجاره ای است که از مردم طلب دارد.
[سؤال 4266] ----> 4990
2. اگر کسی پولی به کسی قرض داد و یک سال یا بیشتر از آن پول گذشت و آن طرف پول را پس نداد، آیا پولش خمس دارد یا خیر؟
بسمه تعالی، هر وقت پول را وصول کرد خمس بدهد.
[سؤال 4267] ----> 4990
3. اگر کسی خانه ای را مثلاً 60000 تومان رهن کند تا یک سال، آیا بعد از یک سال پولش خمس دارد؟
بسمه تعالی، حکم مسأله قبل را دارد.
[سؤال 4268] ----> 2121
2. آیا پولی را که انسان قرض داده و طرف مقابل بعد از گذشت یک سال هم ندارد که بدهی خود را بپردازد، آیا این پول ـ که در اصل الآن در اختیار صاحب مال نیست ـ خمس دارد یا خیر؟
بسمه تعالی، اگر پول از درآمد کسب بوده، پس از وصول آن باید خمس آن داده شود.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 4صفحه 205
[سؤال 4269] ----> 2024
2. اشخاصی مطالباتی از مردم دارند و آخر سال خمسی آن ها، آن مطالبات دریافت نمی شود و بعض از مدیونین احتمال دارد که چهار الی پنج سال دین خود را نپردازند. در رابطه با ادای خمس آن مطالبات، چه می فرمایید؟
بسمه تعالی، اگر از درآمد کسب قرض داده، هر وقت وصول شده همان موقع خمس دارد و اگر جنس را نسیه فروخته و در سال های بعد وصول می شود، وصولی جزو درآمد سال وصول محسوب است.
[سؤال 4270] ----> 1971
3. بنده مبلغ 15000 تومان از اداره متبوعم وام گرفتم و این وام را در اختیار یکی از اقوامم که بدان نیازمند بود قرار دادم و طبعاً ادارۀ من ماهانه مبلغ معینی ـ مثلاً 450 تومان ـ از حقوق بنده کسر می کند؛ حال به این پولی که بنده در اختیار شخص مذکور قرار داده ام خمس تعلق می گیرد یا نه؟
بسمه تعالی، وام اگر از حقوق ماهانه ادا شده و پس از گذشت سال، آن را از طرف، وصول نمودید خمس دارد.
[سؤال 4271] 2095
بسمه تعالی 25 / 1 / 1361
محضر مقدس حضرت آیت الله العظمی رهبر کبیر انقلاب، امام خمینی، ادام الله ظلاله علی رؤوس الانام، جعلت فداکم؛ مستدعی است به جواب مسائل زیر مفتخرم فرمایید:
1. در خصوص اخراج خمس و سهم امام علیه السلام اگر وجوهی از اشخاصی طلب دارم آیا باید امسال محاسبه شود یا پس از دریافت؟
بسمه تعالی، اگر سر سال امکان وصول باشد باید همان سر سال حساب کنید و الاّ پس از دریافت، خمس آن را بدهید.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 4صفحه 206
[سؤال 4272]
2. پس از حلول سال برای کسی که حساب سر سال نگاه داشته، اگر بعضی از مطالبات را بخواهد ببخشد آیا از محاسبه معاف است یا اخراج لازم است؟
بسمه تعالی، اگر امکان وصول مطالبات داشته خمس آن را ضامن است.
3. پدری در سال گذشته از درآمد همان سال، مقداری سرمایه به فرزندانش داده برای او کار کنند، آیا محاسبۀ آن هم لازم است؟
بسمه تعالی، اگر به آن ها بخشیده و بخشش از شؤون او بوده خمس ندارد وگرنه باید خمس بدهد.
4. کتاب هایی در سال های متمادی خریداری شده است برای مطالعه یا درس، آیا اخراج خمس آن ها لازم است؟
بسمه تعالی، اگر مورد لزوم است خمس ندارد.
5. ودیعۀ سفر حج که سال گذشته در بانک گذاشته شده است آیا از مؤونه حساب می شود یا خمس آن باید اخراج شود؟
بسمه تعالی، اگر طوری است که تا این پول را ندهد، نمی تواند به حج برود و حج بر او واجب است، از مؤونه محسوب است.
6. شخصی در نظر داشت خانه خریداری کند و با قولنامه، خانه خریده و تحویل گرفته و بدین منظور چند قطعه فرش خریداری کرده، ولی چون مجوّز خرید نگرفته، نتوانسته منتقل شود، آیا خمس به فرش ها تعلق می گیرد؟
بسمه تعالی، اگر در زندگی به آن ها نیاز دارد از مؤونه است و لازم نیست خمس آن ها را بدهد.
7. در چه شرایطی شخص می تواند خمس را به اقساط بپردازد؟ اگر یک جا بخواهد بپردازد تا اندازه ای در کسبش اختلال پیدا می شود و آیا کسی که برای اولین بار می خواهد خمس بپردازد، با آن که در حد نصاب، مال داشته آیا می شود مقداری از مالش، به عنوان سرمایه، از اخراج خمس معاف باشد؟
بسمه تعالی، معاف نیست و تأخیر باید با اجازه باشد.
8. در تقلید اعلم که شرط شده «در صورت تعدّد اعلم، اورع و اتقی را مقدم بدارد» آیا این شرط برای اولین بار است یا چنانچه پس از تعیین مقلَّد و تقلید از او برای چندی، تشخیص داد که اعلم دیگری از او اتقی و اورع است، آیا واجب است به دومی عدول کند؟
بسمه تعالی، در فرض مذکور، عدول لازم است علی الاحوط.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 4صفحه 207
9. واسطه و دلال در معاملات به واسطه وساطت، اصولاً در صدی یک ـ مثلاًـ از فروشنده حق العمل می گیرد، عرف بازار فروشنده را ملزم می داند که حق واسطه را باید بدهد، آیا شرعاً هم همین طور است؟ و آیا اگر دلال عملی انجام نداده، فقط یک مرتبه همراه فروشنده به ملاقات خریدار رفته است برای معرفی طرفین، آیا مستحق حق العمل است؟ و اگر فروشنده نخواهد حق او را بدهد مشغول الذمه است؟
بسمه تعالی، اگر به همان نحو متعارف اقدام کرده اند، دلال حق متعارف خود را دارد.
[سؤال 4273] 2096
بسمه تعالی
دفتر امام خمینی مدّ ظله العالی
1. کسی که پولی را به قرض می دهد و مدت یک سال هم بیشتر دستش می ماند آیا باید صاحب پول خمسش را بدهد یا کسی که استفاده می کند؟
بسمه تعالی، کسی که قرض گرفته لازم نیست خمس بدهد و کسی که قرض داده هر وقت آن را وصول کرد خمس بدهد.
2. کسی که نمی داند در بانک ها سود می گیرند، اگر وامی بگیرد و بعداً بفهمد که سود می گیرند، آیا این سود ربا حساب می شود یا نه؟
بسمه تعالی، بهرۀ پول، ربا و حرام است ولی آنچه را قرض گرفته مالک شده است.
3. کسی که برای تهیۀ مسکن، پولی را جمع کند و مدت یک سال هم بگذرد، آیا خمس دارد یا نه؟
بسمه تعالی، اگر از درآمد و حقوق جمع کرده، خمس دارد.
[سؤال 4274] 2097
بسمه تعالی
1. پولی که انسان به کسی قرض داده و یک سال بر آن گذشته و دریافت ننموده آیا خمس به آن تعلق می گیرد؟
بسمه تعالی، اگر از درآمد کسب بوده و خمس آن داده نشده خمس دارد.
2. کسی که در محلی قصد اقامت ده روز را کرده بدون در نظر داشتن این که ممکن است در بین ده روز
استفتائات امام خمینی (س)ج. 4صفحه 208
سفرهایی کمتر از سفر شرعی برایش پیش آید نماز و روزه او قبل و بعد از سفرهای پیش آمده چه حکمی دارد؟ و اگر از اول بخواهد در بین این ده روز سفرهای بیشتر از حد ترخص کند نماز و روزه او چه حکمی دارد؟ والسلام علیکم ورحمة الله وبرکاته
بسمه تعالی، اگر قصد اقامت ده روز با شرایط آن متحقق شده تا سفر شرعی جدید پیش نیامده حکم اقامت باقی است و اگر از اول قصد خروج از محل اقامت بیش از یکی دو ساعت دارد قصد اقامت محقق نشده است.
[سؤال 4275] ----> 1972
3. اگر کسی دارای شغلی است که میزان حقوق آن مشخص است، ولی هر موقع که بخواهد می تواند آن را دریافت کند، اگر چنانچه شخصی این پول را نگیرد و گرفتن آن را به بعداً محول نماید، اگر چنانچه سال خمسی که او در نظر گرفته به سر آید، آیا باید خمس پولی را که نگرفته است بپردازد یا خیر؟
بسمه تعالی، باید خمس بدهد.
[سؤال 4276] 2098
بسمه تعالی
حضور محترم فقهای عظیم الشأن دفتر استفتائات امام، با سلام
سؤالاتی را که برای این جانب پیش آمده مطرح و مصدّع اوقات شریف آن حضرات آیات عظام و حجج اسلام می شوم.
1. دربارۀ خمس: کسی که مقروض و خود نیز قبل از رد قرض خود، مقداری پول ـ مثلاً ده هزار تومان ـ قرض الحسنه می دهد، آیا این پول خمس دارد یا خیر؟ و اگر کسی خمس این را داد با این که خود مقروض بوده، اگر بعداً ده هزار تومان به دست آورد و سال بر آن مال گذشت، با فرض این که مبلغ اول خمس نداشته باشد، آیا مبلغ پرداختی، به جای خمس وجه دوم محسوب می شود یا خیر؟ یا اصلاً قرض الحسنه خمس دارد یا خیر؟
استفتائات امام خمینی (س)ج. 4صفحه 209
بسمه تعالی، پولی که قرض داده شده، وقت وصول باید خمس آن را بدهد و پولی که قرض گرفته شده، خمس ندارد.
2. مبلغی که بنیاد شهید و ارتش به خانوادۀ شهدا می پردازند، آیا خمس دارد یا خیر؟
بسمه تعالی، خمس ندارد.
3. شهیدی که به علت تغییر مکان در جبهه روزه اش مانده، آیا روزه اش باید گرفته شود یا خیر؟ یا اگر باید گرفته شود، از خانوادۀ شهید، از کسان وی می توانند روزه اش را بگیرند یا خیر؟
بسمه تعالی، اگر پسر بزرگ تر دارد، بر عهدۀ او است و در هر صورت، خانوادۀ او می توانند روزه های او را بگیرند.
[سؤال 4277] 2099
بسمه تعالی 18 / 9 / 1361
پس از عرض سلام و دعا خدمت رهبر عزیز ملت ایران. استدعا دارم جواب مسأله زیر را مرقوم فرمایید.
مبلغ 000 / 200 تومان طلبکار بودم که چندین سال گذشته است. امسال 000 / 100 تومان آن را دریافت و 000 / 100 تومان دیگر را هر ماهه 000 / 10 تومان دریافت می دارم. از نظر خمس چه باید کرد؟ آیا می شود جزو درآمد سالیانه حساب کرد یا باید خمس آن را حالا بدهم؟ با توجه به این که وقت حساب سالیانه خودم 15 شعبان هر سال است و مبلغ در حدود 000 / 43 تومان هم به بانک بدهکار هستم.
استدعای جواب فوری دارم.
بسمه تعالی، هر وقت وصول کردید خمس مبلغ وصول شده را فوراً بدهید.
[سؤال 4278] ----> 1517
3. پولی که سال از آن گذشته باشد و به کسی قرض داده باشند، جریان خمسش چگونه می شود؟
بسمه تعالی، خمس دارد، ولی اگر نمی تواند از طرف بگیرد، هر وقت گرفت باید فوری خمس آن را بدهد.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 4صفحه 210
[سؤال 4279] ----> 2499
3. کسانی که مبلغی پول به عنوان قرض الحسنه به مدت 3 یا 5 یا 7 سال به دولت اسلامی پرداخته اند و در این مدت نسبت به وجه فوق ممنوع التصرف می باشند، آیا در سر سال خمسی، مبلغ پرداختی به دولت را باید جزء موجودی سال خود حساب نمایند؟
بسمه تعالی، اگر امکان وصول در سر سال ندارد، هر وقت وصول شد خمس آن را بدهند.
[سؤال 4280] ----> 784
3. از درآمد وسط سال خمسی، پولی را به صندوق قرض الحسنه می پردازد و صندوق قرض می دهد به افراد و صندوق قرض را گرفته و دوباره به دیگری قرض می دهد و این عمل تکرار می شود. چه وقت باید خمس آن را بپردازد؟
بسمه تعالی، اگر سر سال، وصول آن امکان دارد باید سر سال خمس بدهد و در غیر این صورت هر وقت وصول کرد خمس بدهد.
[سؤال 4281] ----> 1012
3. مبلغی که به عنوان رهن می دهیم، اگر سر سال رسید، خمس دارد یا نه؟
بسمه تعالی، تا وصول نشده، پرداخت خمس آن واجب نیست.
[سؤال 4282] 2100
بسمه تعالی 13 / 10 / 1361
محضر مبارک رهبر کبیر انقلاب و بنیان گذار جمهوری اسلامی، حضرت آیت الله العظمی امام خمینی، السلام علیکم
1. اگر مبلغی نزد شخصی به طور امانت و یا رهن برای اجارۀ منزل نزد صاحب خانه بسپارد، آیا باتوجه به این که از این پول به عنوان یک وسیله استفاده
استفتائات امام خمینی (س)ج. 4صفحه 211
می شود، وجوهات به این پول تعلق می گیرد؟ و اگر تعلق می گیرد، لطفاً حکم شرعی را بیان فرمایید.
بسمه تعالی، خمس دارد و هر وقت امکان وصول آن باشد، باید خمس آن را بدهد.
2. یک خانواده سه یا چهار نفری آیا چند دست رختخواب که جزو ضروریات اوّلیۀ منزل می باشد، می تواند داشته باشد؟ لطفاً حکم شرعی را بیان فرمایید.
بسمه تعالی، اشخاص مختلفند و میزان، نیاز عرفی و مراعات شؤون است.
3. اگر اموالی که وجوهات به آن تعلق می گیرد، از راه قناعت و صرفه جویی جمع شده باشد، آیا تخفیف هم دارد؟ و اگر دارد، لطفاً به طور واضح بیان فرمایید.
بسمه تعالی، تخفیف ندارد و باید آنچه سر سال زیاد آمده، تخمیس شود.
4. طلایی که مورد استفاده قرار می گیرد، حکم آن چگونه است؟
بسمه تعالی، اگر مورد حاجت باشد از مؤونه است.
[سؤال 4283] ----> 4710
5. فردی از منافع و درآمد خود پولی را به عنوان قرض می دهد و خانه ای را برای نشستن رهن می کند و سر سال خمس او می رسد؛ آیا این پولی را که قرض داده، باید خمسش را بدهد یا خیر؟
بسمه تعالی، هر وقت وصول کرد، خمس بدهد.
[سؤال 4284] 2101
بسمه تعالی 1 / 11 / 1361
دفتر محترم حضرت آیت الله العظمی امام خمینی
پس از تقدیم عرض سلام؛ خواهشمند است اعلام فرمایید: این جانب کارمند بازنشستۀ بانک صادرات که تعدادی از سهام بانک را قبلاً دارا بوده ام (تعدادی از آن را بانک به صورت پاداش و تعدادی هم با پرداخت وجه آن از طرف خودم که البته تعداد خریداری شده با پول پرداختی خیلی کمتر از تعداد اهدایی می باشد) و در زمان بعد از
استفتائات امام خمینی (س)ج. 4صفحه 212
انقلاب به علت ملی شدن بانک ها، دولت بانک ها را ملی اعلام و از پرداخت وجه بهای سهام خودداری نمود، در صورتی که اگر حداقل ارزش اسمی سهم ها را پرداخت می نمودند بیش از یک میلیون تومان، ارزش سهامم بود؛ مرقوم فرمایید به مبلغ پولی که خودم از محل حقوق و مزایای دیگر بانک در زمان های گذشته پرداخت نموده ام، وجوهاتی تعلق می گیرد یا خیر؟ توضیح این که مبلغ پرداختی به هیچ وجه برایم مشخص نیست.
بسمه تعالی، هروقت بهای سهام خریده شده به شما رسید، باید خمس آن را بدهید؛ بلی اگر در دادن خمس کوتاهی کرده باشید، باید فوراً خمس بدهید.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 4صفحه 213