4ـ خمس منفعت کسب (سؤالهای 4031ـ4082)

‏‏[سؤال 4031]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 3308‏

‏‏3. کسی که تا کنون حساب سال نداشته و می خواهد حساب سال باز کند، آیا‏‎ ‎‏خمس به لوازمات زندگی او از قبیل خانه و یخچال یا زمین جهت احداث خانه و...‏‎ ‎‏تعلق می گیرد یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر نمی داند که از ربح بین سال تهیه کرده، باید با حاکم شرع‏‎ ‎‏مصالحه کند.‏

‏‏[سؤال 4032]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 5805‏

‏‏4. آیا برای تعیین سال (جهت محاسبه و پرداخت همیشگی خمس و سهم امام) در‏‎ ‎‏ابتدا لازم است تمام وسایل زندگی را از نظر قیمت محاسبه کرده و جمعاً مشخص‏‎ ‎‏شود؟ در این مورد، قیمت خرید اجناس باید حساب شود یا قیمت فعلی آن ها؟ در هر‏‎ ‎‏دو صورت، ممکن است انسان تسلّط نداشته باشد و دقیقاً مشخص نشود، زیاد یا کم‏‎ ‎‏شود؛ به هر حال، آیا ایجاد اشکال می شود یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، آنچه در زاید بر مصارف زندگی در بین سال، سر سال باقی‏‎ ‎‏بماند خمس دارد و می توانند نزد یکی از وکلای مسلّم الوکاله این جانب‏‎ ‎‏حساب کنند.‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 4033]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 2072‏

‏‏2. راننده ای که تا به حال حساب سال نداشته و ماشینی دارد که روی آن کار می کند‏‎ ‎‏و معیشتش از این راه اداره می شود، حالا که می خواهد حساب نماید و خمسش را‏‎ ‎‏بپردازد، آیا باید به قیمت فعلی اش حساب کند و یا پولی که موقع خرید پرداخته؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر حاکم شرع، معامله را نسبت به مقدار خمس امضا نماید،‏‎ ‎‏میزان قیمت فعلی است.‏

‏‏[سؤال 4034]‏‏ ‏ ‏ 2001‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏این جانب دبیر دبیرستان، هستم و 13 سال است که در آموزش و پرورش خدمت‏‎ ‎‏می کنم ولی متأسفانه تا به حال موفق به پرداختن خمس نشده ام خواهشمند است‏‎ ‎‏خمس این جانب را حساب کرده و دستور فرمایید آن را به چه وسیله و یا به چه‏‎ ‎‏حسابی بپردازم. مایملک من به شرح زیر می باشد: ‏

‏‏ده هزار تومان قالی که مورد استفاده خانواده ام هست.‏

‏‏ده هزار تومان ماشین‏

‏‏صدو بیست هزار تومان وجه نقد‏

‏‏هزار و ششصد و سی تومان طلا که قیمت امروز آن ها را نمی دانم ولی قیمت امروز‏‎ ‎‏آن را حساب خواهم کرد و به نحوی که معین خواهید کرد خواهم پرداخت.‏

‏‏خواهشمندم هرچه زودتر خمس دارایی این جانب را محاسبه کرده، ارسال‏‎ ‎‏فرمایید.‏

‏‏بسمه تعالی، هر مقدار از ارباح که سر سال باقیمانده و صرف در مؤونه سال‏‎ ‎‏نشده باید تخمیس شود و آنچه از مؤونه است و معلوم نیست که از ربح‏‎ ‎‏سال تهیه شده یا از ربح سال قبل باید با حاکم شرع یا وکیل او مصالحه‏‎ ‎‏شود و برای تصفیه حساب به یکی از وکلای مسلم الوکاله این جانب‏‎ ‎‏مراجعه و حساب کنید.‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 4035]‏‏ ‏ ‏ 2002‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محضر حضرت آیت الله‌ العظمی خمینی مدّ ظله‏

‏‏1. کسی برای خود سال معلوم کند، تا حالا سال نداشته، باید لباس بدن و زیور‏‎ ‎‏زنانه و فرش خانه و ظرف خانه را هم قیمت کند، یا این که لوازم منزل را نباید قیمت‏‎ ‎‏کند چیزهای زیادی که دارد قیمت کند و خمس آن را بدهد؟ ‏

‏‏بسمه تعالی، هر مقدار که یقین دارد از ربح کسب بدون دادن خمس تهیه‏‎ ‎‏کرده و یقین ندارد که از مؤونه سال بوده باید خمس آن داده شود.‏

‏‏2. ارباب ظالم که همیشه رعیت را جریمه می کند به ناحق مال رعیت را غصب می کند، حالا هر رعیتی‏‎ ‎‏که مالش غصب شده آیا می تواند از ارباب غاصب اندازه مال خود از مال او دزدی کند؟ ‏

‏‏بسمه تعالی، اگر تمکّن ندارد که مال خود را از او بگیرد می تواند به مقدار آن از مال او تقاصّ‏‎ ‎‏کند.‏

‏‏3. بعضی از وکیل های مجتهد می آید در دهات ها با قریه دار یا داروغه می سازد و می رود به خانه های‏‎ ‎‏مردم می گوید بیا خمس خود را بده، صاحب خانه می گوید من خمس دادم، یک چیزی کم مانده به شما‏‎ ‎‏می دهم، آن ها قبول نمی کنند، به زور، خود مال خمس داده نداده را هم قیمت می کند خمس آن ها را به‏‎ ‎‏دست خود می گیرند و از همان پول سهم امام علیه السلام به داروغه و قریه دار رشوه می دهد وکیل به آن ها، که‏‎ ‎‏شما با من کمک کردید آیا این عمل جایز است؟ ‏

‏‏بسمه تعالی، در صورتی که به زور از مردم پول می گیرند در حالی که آن ها بدهکار نیستند جایز‏‎ ‎‏نیست.‏

‏‏4. کسی محتاج به پول است باید قرض کند ولی صاحب به غیر ربا پول نمی دهد، جایز است پول‏‎ ‎‏بگیرند ربا بدهند؟ ‏

‏‏بسمه تعالی، اگر نیت دادن ربا نکند جایز است و در هر صورت قرض صحیح است و اگر در‏‎ ‎‏دادن زیاده مجبور باشد حرمت هم ندارد.‏

‏‏[سؤال 4036]‏‏ ‏ ‏ 2003‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 13 / 5 / 1361‏

‏‏محضر مبارک حضرت آیت الله‌ امام خمینی، مرجع عالی قدر شیعیان ‏

‏
‏‎

‎‏پس از اهدای سلام و درخواست سلامتی و طول عمر شما از درگاه ایزد متعال تا‏‎ ‎‏ظهور حضرت حجت، سلام الله‌ علیه، احتراماً به عرض می رسد که اگر کسی مدت ده‏‎ ‎‏سال مشغول به کسب و کار مشروع بوده باشد و الآن که حساب می کند، حدود یک‏‎ ‎‏میلیون تومان مازاد بر مخارج خود به صورت نقدی و جنسی و محل کسب دارا باشد‏‎ ‎‏و تا کنون وجهی بابت حقوق شرعیه نپرداخته باشد، چه مقدار از این دارایی بابت‏‎ ‎‏سهمین و حقوق شرعیه بدهکار می باشد؟ و آیا می توان مطابق با مرقومۀ پیوست که به‏‎ ‎‏نام سخنان شما مابین فقهای شورای نگهبان نوشته اند، عمل نمود؟ و آن بدین شرح‏‎ ‎‏است: «کسی که حقوق مالی خود را پرداخت نکرده است، سهمی که می بایست‏‎ ‎‏پرداخت کند به صورت مشاع در دست او است و در صورت عدم پرداخت، به صورت‏‎ ‎‏تصاعدی افزایش پیدا می کند تا آن جا که اگر کلیۀ اموالشان را هم بدهند، باز بدهکارند».‏

‏‏بسمه تعالی، باید به یکی از وکلای مسلّم الوکاله این جانب مراجعه و تصفیه‏‎ ‎‏حساب کند و گاهی به نحو تصاعد، خمس افزایش پیدا می کند.‏

‏‏[سؤال 4037]‏‏ ‏ ‏ 2004‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 28 / 10 / 1361‏

‏‏پس از اهداء سلام معروض می دارم:‏

‏‏این جانب متولد 1340، جوانی هستم 21 ساله که پس از فارغ التحصیل شدن از‏‎ ‎‏دبیرستان، در یکی از ارگان های انقلابی مشغول خدمت هستم، می خواستم از حالا‏‎ ‎‏خمس پولم را حساب کنم تا در آینده دچار مشکل نشوم؛ دو سال پیش یعنی از سال‏‎ ‎‏1359 تا 19 / 1 / 61 تقریباً چهارده هزار تومان پول در بانک داشتم؛ در این مدت‏‎ ‎‏محصل بوده ام و با کار کردن در روزهای تعطیل، این پول را به دست آوردم؛ بعد از‏‎ ‎‏تاریخ 6 / 2 / 61 تا به این تاریخ (28 / 10 / 61)، پنج هزار تومان به این پول ها اضافه‏‎ ‎‏شده؛ البته با‏‎ ‎‏حقوقی که در این مدت گرفتم، خرج مراسم عقد و یک عدد فرش و‏‎ ‎‏مقداری از شیربها را پرداخت کرده ام، ولی هنوز 11550 تومان به خانواد‏‏ۀ‏‏ زنم‏‎ ‎‏مقروض هستم که باید در همین روزها بپردازم.‏

‏
‏‎

‎‏سؤال: آیا این پول ها که از تاریخ 6 / 2 / 61 جمع آوری و مقداری از آن ها خرج‏‎ ‎‏عقد و فرش و شیربها شده و یک سال هم به او نگشته، آیا به این پول و اثاثیه، خمس‏‎ ‎‏تعلق می گیرد؟‏

‏‏آیا به پول اول (چهارده هزار تومان) که دو سال به آن گشته، چقدر خمس تعلق‏‎ ‎‏می گیرد؟ در حال حاضر جمعاً نوزده هزار تومان پول نقد دارم و 11550 تومان شیربها‏‎ ‎‏مقروض هستم. ‏

‏‏بسمه تعالی، مقداری از حقوق که سال بر آن گذشته خمس دارد، هر چند‏‎ ‎‏بعد از سال آن را خرج کرده باشید؛ و دین اگر برای مؤونه سال نبوده استثنا‏‎ ‎‏نمی شود.‏

‏‏[سؤال 4038]‏‏ ‏ ‏ 2005‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏خدمت رهبر عظیم الشأن انقلاب اسلامی ایران سلام عرض می کنم.‏

‏‏کسی که از اول تکلیف خمس نداده؛ آیا باید خمس تمام اموال و دارایی اش را‏‎ ‎‏بدهد؟ اجناسی که به آن ها خمس تعلق می گیرد و از اثاث منزل است. باید قیمت موقع‏‎ ‎‏خرید را حساب کند یا قیمت فعلی را؟‏

‏‏الآن که در بین سال می باشد می شود حساب کند؟‏

‏‏در صورت حساب کردن و آماده شدن، چگونه به آن جناب تقدیم کند؟‏

‏‏بسمه تعالی، اموال و دارایی اگر از درآمد سرمایۀ غیر مخمس تهیه شده،‏‎ ‎‏تماماً به قیمت عادلۀ روز خمس دارد و برای بررسی و تصفیۀ حساب به‏‎ ‎‏یکی از وکلای مجاز این جانب مراجعه نماید.‏

‏‏[سؤال 4039]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 1524‏

‏‏2. کسی که تا کنون اصلاً خمس نداده، برای دادن خمس چگونه باید عمل کند؟ آیا‏‎ ‎‏خمس تمام وسایل و لوازمات ضروری که دارد، مثلاً مانند موتور، ماشین، یخچال،‏
‏‎

‎‏خانه، و غیره را نیز باید بدهد؟ و اگر باید بدهد، آیا باید خمس همان قیمت خرید را‏‎ ‎‏بدهد یا خمس قیمت فعلی را که ممکن است گران تر یا ارزان تر شده باشد؟‏

‏‏بسمه تعالی، به قیمت فعلی باید خمس بدهد و برای تصفیه حساب،‏‎ ‎‏مصالحه لازم است که باید به یکی از وکلای مسلّم الوکالۀ این جانب‏‎ ‎‏مراجعه نماید.‏

‏‏[سؤال 4040]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 2398‏

‏‏2. کشاورزی که سال خمسی نگرفته و تازه می خواهد خمس بدهد، آیا وسایل‏‎ ‎‏کشاورزی او (گاو و وسایل دیگر) و اثاث خانه و خود منزل او خمس دارد؟ آیا ملکی‏‎ ‎‏که در آن کشاورزی می کند ـ در صورتی که خریده باشد ـ خمس دارد؟ اگر دارد باید‏‎ ‎‏خمس پولی که خریده بدهد یا قیمت کنونی؟ ‏

‏‏بسمه تعالی، چنانچه از ربح کسب تهیه شده باید خمس آن را به قیمت‏‎ ‎‏فعلی بدهید، ولی آنچه از ربح قبل از گذشتن سال در مؤونه صرف شده‏‎ ‎‏خمس ندارد. ‏

‏‏[سؤال 4041]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 6941‏

‏‏2. کسانی که هیچ گاه وجوه شرعیۀ خود را پرداخت نکرده اند و در حالی که با اموال‏‎ ‎‏خود کسب نموده و در آن تصرف کرده اند. محاسبۀ دقیق بدهی برای آن ها بسیار‏‎ ‎‏مشکل یا غیر ممکن است، تکلیف شرعی چنین افرادی چیست؟‏

‏‏بسمه تعالی، باید برای تصحیح معاملات به مرجع یا وکیل او مراجعه کنند‏‎ ‎‏و پس از تحصیل اجازه، خمس مقدار متیقّن را بدهند و در موارد مشکوک‏‎ ‎‏مصالحه نمایند.‏

‏‏[سؤال 4042]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 1641‏

‏‏4. کسی که از 40 سال قبل حساب سال نداشته و هرچه هم وجوهات داده ننوشته‏‎ ‎‏و در خلال این مدت، چندین خانه و اثاث البیت و مغازه و ماشین و غیره خریده که در‏
‏‎

‎‏آن زمان مثلاً 50 هزار تومان بوده اند و اینک پنج میلیون تومان شده اند، لطفاً بفرمایید:‏

‏‏اولاً: از چه مبلغی باید خمس بدهد؟‏

‏‏ثانیاً: وضع مخارج و هزینه های این چند ساله چیست و نماز و غسل و روزه اش‏‎ ‎‏چگونه است؟‏

‏‏بسمه تعالی، به یکی از نمایندگان مجاز این جانب مراجعه کند و اگر مقدار‏‎ ‎‏بدهی معلوم نیست مصالحه نماید و در موقع نماز و غسل و وضو اگر علم به‏‎ ‎‏بدهی شرعی و حکم آن نداشته، عمل گذشته محکوم به صحت است.‏

‏‏[سؤال 4043]‏‏ ‏ ‏ 2006‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 22 / 7 / 1361‏

‏‏محضر مقدس رهبر انقلاب و مرجع عالی قدر جهان، حضرت آیت الله‌ العظمی‏‎ ‎‏امام خمینی، مدّ ظله العالی، پس از تقدیم عرض سلام؛ خواهشمند است نظر مبارک را‏‎ ‎‏در این مسائل بیان فرمایید:‏

‏‏1. شخصی تا حال حساب سال ندارد و زمین کشاورزی با چاه آب و موتور با‏‎ ‎‏اقساط خریداری کرده و بعضی از اقساط را پرداخته و بعضی باقی است، می خواهد‏‎ ‎‏خمس مال خود را بدهد؛ از طرفی، قیمت فعلی زمین و چاه و موتور مذکور با قیمت‏‎ ‎‏موقع خرید خیلی فرق دارد، الآن چند برابر است؛ آیا می تواند خرید را حساب کند و‏‎ ‎‏اقساط پرداخته، خمسش را حساب کند یا قیمت فعلی را که ترقّی کرده باید حساب‏‎ ‎‏کند؛ یعنی قیمت فعلی زمین کشاورزی وچاه و موتور را باید حساب کند؟‏

‏‏بسمه تعالی، هر مقدار که اقساط آن پرداخت شده، در صورت اجازۀ حاکم‏‎ ‎‏شرع، به قیمت فعلی خمس دارد.‏

‏‏2. بین بعضی از شهرها تا شهر دیگر یا مثلاً بین یک شهر تا یک روستا، معروف بوده که هشت فرسخ‏‎ ‎‏شرعی می باشد و الآن که وسایل پیشرفته مثل کیلومتر ماشین و غیره هست اگر از آخر شهر یا روستای‏‎ ‎‏سابق حساب شود، مسافت شرعی است ولی اگر از آخر خانه های اطراف جاده حساب شود، مسافت‏‎ ‎‏شرعی نیست؛ با در نظر گرفتن این که اصولاً خانه ها را اطراف جاده، یکی پس از دیگری، قریب 2 تا 3‏
‏‎

‎‏کیلومتر و یا بیشتر از این ساخته اند، آیا حد ترخص آخر این خانه ها است و یا آخر شهر، ولو خانه هایی‏‎ ‎‏یکی پس از دیگری اطراف جاده باشد که این خانه ها به حساب نیاید؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر خانه ها جزو شهر یا روستا محسوب است، مسافت از آخر خانه ها حساب‏‎ ‎‏می شود.‏

‏‏3. پدری مدت 50 یا 60 سال نماز نخوانده و روزه نگرفته، با این که می توانسته نمازهایش را بخواند و‏‎ ‎‏روزه ها را بگیرد ولی نافرمانی کرده؛ از طرفی برای نماز و روزه های خود هم وجهی معین نکرده؛ آیا بعد‏‎ ‎‏از مرگش همۀ نماز و روزه ها را باید پسر بزرگ تر به جا بیاورد، با این که این شخص اصلاً مدت تکلیف‏‎ ‎‏نماز نخوانده و روزه نگرفته است؟ یا این که شخصی نماز می خوانده و روزه می گرفته ولی احیاناً بعضی‏‎ ‎‏از نمازها و روزه ها ترک شده ـ سهواً یا عمداً ـ کدام صورت بر پسر بزرگ تر واجب است بعد از مرگ پدر‏‎ ‎‏به جا بیاورد؟‏

‏‏بسمه تعالی، نماز و روزه که بر گردن پدر است، بر پسر بزرگ تر واجب است آن را قضا کند؛‏‎ ‎‏مگر آن که پدر از روی طغیان و سرکشی ترک کرده باشد.‏

‏‏4. شخصی زن خود را طلاق می دهد، در صورتی که شوهر از زن خود مدتی جدا است ـ مثلاً یک سال‏‎ ‎‏است شوهر در خانۀ خود یا شهر خود، و زن او هم در خانۀ پدر مثلاً، و این مدت یک سال هیچ گونه‏‎ ‎‏زناشویی نداشته اند ـ آیا بعد از طلاق، زن عدّه دارد یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر زن مدخولٌ بها باشد عدّه دارد.‏

‏‏5. در بعضی از بلاد مسلمین زن های شیعه را سنّی طلاق می دهد، در صورتی که شرایط طلاق شیعه‏‎ ‎‏ـ  مثل حضور عدْلَین و غیره ـ مراعات نمی شود، این طلاق چه صورتی دارد؟ و اگر زن احیاناً شوهر‏‎ ‎‏کرد، با جهل به مسأله، در هر دو صورت تکلیف چیست؟‏

‏‏بسمه تعالی، طلاق اگر با شرایط مقرّره نباشد باطل است و زوجیت به قوّت خود باقی است و‏‎ ‎‏چنانچه زن پس از چنین طلاقی شوهر کند ازدواج دوم باطل و حرام است، باید فوراً از مرد دوم‏‎ ‎‏کناره گیری کند.‏

‏‏6. در معاملۀ سلف، خریدار از اول شرط کند اگر جنس را به موقع تحویل نداد، فروشنده قیمت جنس‏‎ ‎‏را موقع تحویل بدهد، در صورتی که جنس در موقع تحویل چند برابر است آیا این شرط درست است‏‎ ‎‏یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر حیله برای گرفتن ربا نباشد اشکال ندارد.‏

‏‏7. کسانی که ماه مبارک رمضان را مسافرند ـ مثل برادران رزمنده در جبهه های جنگ ـ اگر چند روز‏
‏‎

‎‏مانده به آخر ماه رمضان شهید شود یا مسافر بمیرد یا مثلاً بعد از ماه مبارک، قبل از آن که به وطن‏‎ ‎‏مراجعت کند یا قصد ده روز کند، شهید شود یا بمیرد آیا روزه های آن ها را باید قضا کرد یا واجب‏‎ ‎‏نیست؟‏

‏‏بسمه تعالی، در فرض مرقوم، قضا واجب است.‏

‏‏[سؤال 4044]‏‏ ‏ ‏ 2007‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محضر مبارک رهبر عالی قدر ملت ایران و مرجع تقلید مسلمین جهان امام خمینی‏

‏‏احتراماً به عرض می رساند: این جانب ساکن دزفول، سال ها است که از آن امام‏‎ ‎‏واجب الطاعة تقلید می نمایم، ولی به سبب این که چیزی از مال دنیا نداشته ام، لذا‏‎ ‎‏خمسی نداده ام. اما بحمدالله‌ از برکت آن امام، من به مال و منالی رسیده ام؛ از جمله‏‎ ‎‏دارای یک باب خانه به قیمت تقریبی فعلی یک میلیون ریال (اما قبلاً که آن را ساخته ام‏‎ ‎‏بیست هزار تومان خرج برداشته است) و دارای یک دستگاه کامیون ماک 18 چرخ به‏‎ ‎‏مبلغ چهار میلیون و ششصد هزار ریال و نیز دارای موجودی نقدی در بانک به مبلغ دو‏‎ ‎‏میلیون ریال و اثاث البیت خانه هم به مبلغ پانصد هزار ریال که جمعاً هشت میلیون و‏‎ ‎‏یک صد هزار ریال ثروت دارم که می خواهم مال الله‌ را از آن ها اخراج نمایم؛ چون که‏‎ ‎‏تا کنون خمس و سهم امام نداده ام و به تناوب، از چند سال قبل تا کنون این سرمایه و‏‎ ‎‏ثروت برایم جمع شده. حال چون می خواهم خمس و سهم امام را از اموالم خارج‏‎ ‎‏سازم، بنابراین استدعا دارد مبلغ خمس و سهم امام را برایم تعیین و امر فرمایید که به‏‎ ‎‏چه جا و چه کسی که نمایندۀ تام الاختیار آن امام عزیز است، تقدیم نمایم و اگر هم‏‎ ‎‏شماره حسابی برای خمس و سهم امام به نام آن امام عزیز است، به من اعلام، تا به آن‏‎ ‎‏واریز کنم. ‏

‏‏بسمه تعالی، خمس تمام سرمایه و خمس آنچه که با ربح سرمایۀ غیر‏‎ ‎‏مخمس تهیه شده باید پرداخت شود و می توانید سهمین را به حساب‏‎ ‎‏شمارۀ هزار مؤسسۀ تعاون اسلامی قم حواله نمایید.‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 4045]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 2313‏

‏‏3. فرموده اید احتیاط واجب در اموالی که نمی داند مکلف که در بین سال تهیه‏‎ ‎‏نموده یا بعد از گذشتن سال صلح با حاکم شرع است آیا کسی که سال نداشته در غیر‏‎ ‎‏سال اول به چه نحو می تواند بین سال و آخر سال را تمیز بدهد و اصولاً تعیین سال را‏‎ ‎‏برای تاجر و کاسب و امثال این ها واجب می دانید؟ یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، کسی که سال نداشته و اجمالاً می داند به او خمس تعلق گرفته‏‎ ‎‏با او به طور مصالحه انجام دهید و سال را از همان وقت مصالحه قرار دهید.‏

‏‏[سؤال 4046]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 2168‏

‏‏4. شخصی تا به حال حساب سال پرداخت نکرده و مدت 10 سال است کارمند‏‎ ‎‏دولت می باشد که حقوق اول استخدام مشارٌالیه با حقوق فعلیش مغایرت دارد؛ یعنی‏‎ ‎‏سالانه مبلغی به حقوقش اضافه شده. حالیه که قصد حساب کردن مال خودش را دارد‏‎ ‎‏آیا موجودی فعلی خودش را بایستی تخمیس کند یا مخارجی را هم که در این مدت‏‎ ‎‏نموده ـ اعمّ از لباس و مسافرت و لوازم منزلی که موجود دارد ـ بایستی حساب کند و‏‎ ‎‏از اولین حقوق استخدامش حساب شود یا همین موجودی فعلی را محسوب نماید؟‏

‏‏بسمه تعالی، موجودی فعلی را حساب کند و آنچه در زندگی صرف کرده و‏‎ ‎‏معلوم نیست که از ربح بین سال بوده را با حاکم شرع مصالحه کند.‏

‏‏[سؤال 4047]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 2137‏

‏‏2. این جانب یک دستگاه خانه مسکونی دارم که چند سال قبل دادم به اجاره‏‎ ‎‏درست کنند و پولی را که دادم به اجاره کننده خمس آن مبلغ را داده بودم و شما‏‎ ‎‏بفرمایید که الآن که می خواهم برای خود سال قرار بدهم این یک دستگاه خانه که از آن‏‎ ‎‏استفاده می کنم خمس دارد یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر پولی که سال بر آن گذشته باشد صرف در آن نکرده باشید‏‎ ‎‏خمس ندارد.‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 4048]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 1752‏

‏‏3. ما درآمدمان به اندازۀ خرجمان می باشد. فقط ممکن است در طول سال، از ربّ‏‎ ‎‏گوجه فرنگی یا از پارچه و برنج، چیزی اضافه آید و من برای خودمان روز اول مهر را‏‎ ‎‏سال قرار داده ام؛ حالا به من می گویند که در آن روز اگر دفترچه برای بچه ها و یا میوه‏‎ ‎‏هم در منزل داری خمس تعلق می گیرد، با وجودی که می دانم تا قبل از سال دیگر تمام‏‎ ‎‏می شود. خواهشمندم توضیح بفرمایید. لطفاً شمارۀ حساب خمس را بفرمایید تا واریز‏‎ ‎‏نمایم.‏

‏‏بسمه تعالی، احتیاطاً آن ها را حساب کنید و می توانید به حساب شمارۀ‏‎ ‎‏هزار مؤسسۀ تعاونی اسلامی قم حواله کنید.‏

‏‏[سؤال 4049]‏‏ ‏ ‏ 2008‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 29 / 2 / 1361‏

‏‏محضر مبارک رهبر عالی قدر آیت الله‌ العظمی امام خمینی مدّ ظله العالی، پس از‏‎ ‎‏مراسم دعاگویی به شرف عرض عالی می رساند:‏

‏‏1. این جانب مقلد حضرت عالی هستم و سال خمسی نداشتم. در بین سال چهار‏‎ ‎‏هزار تومان خرج یک باغ لیمو کرده ام که عین آن باقی باشد و از میوۀ آن استفاده کنم.‏‎ ‎‏حال باغ چهارصد هزار تومان ارزش دارد. آیا خمس به همۀ باغ تعلق می گیرد یا به‏‎ ‎‏میوۀ آن؟ جواب مرقوم فرمایید.‏

‏‏2. آیا پول مجهول المالک و رد مظلمه به سید می رسد یا خیر؟ ‏

‏‏بسمه تعالی، خمس باغ را باید بدهید و دادن مظالم و مجهول المالک به‏‎ ‎‏سید فقیر مانع ندارد.‏

‏‏[سؤال 4050]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 2170‏

‏‏4. اگر زنی از طلایی که زینت خود او است فروخته و فرشی خریده ـ و به طور‏‎ ‎‏مرتب استفاده نمی نماید ـ لازم است خمس آن را محاسبه نماید یا نه؟ ‏

‏
‏‎

‎‏بسمه تعالی، اگر زن از درآمد کسب خود بدون دادن خمس تهیه نموده و در‏‎ ‎‏سال های بعد فروخته خمس آن واجب است و در غیر این صورت واجب‏‎ ‎‏نیست.‏

‏‏[سؤال 4051]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 6512‏

‏‏4. اگر وام گیرنده به عللی نتوانسته باشد که آن وام را برای خرید یا تعمیر منزل‏‎ ‎‏خرج کند و به مصرف برساند و با آن وام، تعدادی سکۀ طلا ـ مثل بهار آزادی یا‏‎ ‎‏سکه هایی که در زمان طاغوت به علل مختلف ضرب می شد ـ خریداری نماید و با‏‎ ‎‏توجه به این که هرماه اقساط وام را از حقوق یا از درآمد کسب پرداخت می کند، سر‏‎ ‎‏سال از نظر خمس و زکات چه مسأله ای دارد؟‏

‏‏بسمه تعالی، گذشت که هر مقدار از وام را ادا کرد، مقدار مقابل آن خمس‏‎ ‎‏دارد و با وجود شرایط، زکات هم تعلق می گیرد.‏

‏‏[سؤال 4052]‏

‏‏الف. آیا به سکه های طلا که در رابطه با وام فوق خریداری شده، خمس یا زکات‏‎ ‎‏تعلّق می گیرد؟‏

‏‏بسمه تعالی، سکه ها نسبت به مقداری از وام که ادا شده خمس دارد و با‏‎ ‎‏وجود شرایط، زکات هم دارد.‏

‏‏[سؤال 4053]‏

‏‏ب. اگر تعلق می گیرد، بر مبنای خرید سکه باید خمس و زکات داده شود یا به‏‎ ‎‏قیمت روز؟‏

‏‏بسمه تعالی، به قیمت روز.‏

‏‏[سؤال 4054]‏

‏‏ج. آیا می تواند سکه های فوق را به بچه های خود ببخشد؟‏

‏
‏‎

‎‏بسمه تعالی، مانع ندارد؛ ولی اگر زاید بر شؤون یا برای فرار از خمس باشد‏‎ ‎‏خمس ساقط نمی شود.‏

‏‏[سؤال 4055]‏

‏‏د. اگر سکه ها را به بچه های خود ببخشد، با توجه به سؤال قبلی، وضع او از نظر‏‎ ‎‏خمس و زکات چه می شود؟ (چون بدهی به بانک را جزو بدهی کل حساب کرده،‏‎ ‎‏ولی با پولی که جزو دارایی بود، سکه خریده و به بچه های خود بخشیده).‏

‏‏بسمه تعالی، گذشت که اگر برای فرار از خمس بخشیده یا بخشش زاید بر‏‎ ‎‏شؤون او باشد، باید خمس بدهد.‏

‏‏[سؤال 4056]‏‏ ‏ ‏ 2009‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏ضمن سلام و آرزوی توفیق هرچه بیشتر شما جهت کسب رضای خداوند بزرگ‏

‏‏خواهشمند است که در رابطه با سؤالات ذیل جواب لازم را مرقوم دارید.‏

‏‏1. در سال 1358 (اوایل سال) تنها دارایی خود را که یک ماشین پیکان بود‏‎ ‎‏فروخته، پول آن را به انضمام مقدار پول دیگر که روی هم رفته چهل هزار تومان‏‎ ‎‏می شد، برای کمک به وضع بانک های جمهوری اسلامی، نه برای بهره، در بانک قرار‏‎ ‎‏دادم. نظر به تعویض مسکن ناچار پول ها را پس از مدتی از آن بانک گرفته و به بانک‏‎ ‎‏دیگری بردم؛ البته در این میان، بانک حدود 900 تومان از مبلغ اصلی بیشتر داد که پس‏‎ ‎‏از این که از یکی از برادران راجع به وضع آن بهره پرسیدم، گفت: چون از اول قصد‏‎ ‎‏بهره نداشته ای مانعی ندارد.‏

‏‏به هر حال، تنها پس از یک سال، دوهزار تومان آن را به عنوان خمس به افراد‏‎ ‎‏مستضعفی داده ام و بقیه را به عنوان قرض، به پدر خویش دادم و پس از مدتی پس‏‎ ‎‏گرفته و به یکی از فامیل های خویش که بسیار نیازمند بود و جهت راه اندازی شغلش‏‎ ‎‏نیاز داشت، به عنوان قرض الحسنه داده ام.‏

‏
‏‎

‎‏حال با توجه به نیاز شدید به این پول در نظر دارم که این پول را پس گرفته و خرج‏‎ ‎‏زندگی خانوادگی خویش کنم. خواهشمند است که چنانچه از پول فوق می بایستی که‏‎ ‎‏خمس بدهم، مشخص و چگونگی پرداخت را نیز اعلام دارید.‏

‏‏بسمه تعالی، اگر پیکان فروخته شده را از درآمد کسب و حقوق تهیه‏‎ ‎‏کرده اید ـ نه از راه بخشش و ارث و نظیر آن ـ پول فروش آن خمس دارد؛ و‏‎ ‎‏همچنین پولی که به آن اضافه کرده اید، اگر از درآمد و حقوق بوده خمس‏‎ ‎‏دارد؛ و آنچه به عنوان خمس داده اید، قبول است ان شاء الله‌ موفق باشید.‏

‏‏2. مبلغ حدود 40 هزار تومان که از فروش ماشین خود به دست آوردم، جهت کمک به وضع اقتصادی‏‎ ‎‏مملکت اسلامی در بانک قرار دادم که پس از تقریباً دو سال که خواستم پول را از بانک بگیرم، مبلغ سه‏‎ ‎‏هزارتومان از آن اضافه تر دادند، آیا این پول را می توانم از بانک بگیرم و خرج کنم؟ آیا این پول را‏‎ ‎‏می توانم به جای خمس بپردازم؟ با توجه به این که پول فوق، از نیازهای این جانب بوده و برای خرید‏‎ ‎‏خانه یا ماشین لازم داشته و دارم، آیا خمس به آن تعلق می گیرد؟‏

‏‏بسمه تعالی، بهرۀ پول را نباید بگیرید و اگر گرفتید، با یأس از شناختن صاحب آن، از طرف او‏‎ ‎‏به فقیر صدقه دهید و پولی که به بانک داده اید، اگر از درآمد کسب و حقوق بوده خمس دارد.‏

‏‏3. از اوایل سال 58 که از شهرستان به تهران آمدم، اولاً درنظر داشتم تا موقعی که انقلاب نیاز دارد در‏‎ ‎‏تهران بمانم و اصولاً خیال برگشت نداشتم و تا مدتی که حدوداً یک سال شد، طبق فتوای قبلی امام‏‎ ‎‏امت، نماز تمام می خوانده و روزه می گرفتم؛ یعنی اگر ده روز قصد ماندن داشتم، نماز کامل و روزه‏‎ ‎‏می گرفتم تا پس از یک سال ـ تقریباً ـ که‏‎ ‎‏فتوای امام را راجع به بلاد کبیره متوجه شدم؛ با توجه به‏‎ ‎‏این که در تهران ازدواج کرده ام و قصد زندگی در تهران را داشتم تا آن جا که مقدور باشد، قصد ماندن در‏‎ ‎‏تهران را کرده و نماز خود را کامل می خواندم و البته نمازهای قبلی را تا شش ماه، به صورت شکسته‏‎ ‎‏خواندم. با سؤالی که از بیت امام امت در تهران پرسیدم، گفتند که اگر مطمئن نیستی، می بایستی که‏‎ ‎‏نمازت را شکسته بخوانی. با توجه به صحبت های زیادی که در این مورد شده است، خواهشمند است‏‎ ‎‏که نظر امام امت را اعلام دارید؛ چه در مورد نمازهای گذشته با توجه به این که در مورد انتخاب وطن،‏‎ ‎‏بیت امام در تهران، چیزی در مورد اجاره بودن خانه نگفتند و گفتند که اشکال ندارد؛ اگر قصد ماندن در‏‎ ‎‏تهران را کنی، نمازت کامل است.‏

‏‏بسمه تعالی، بدون قصد ماندن دائم در یک محلۀ تهران، حکم وطن مترتّب نمی شود و در‏‎ ‎‏فرض مسأله، بدون قصد ماندن ده روز در یک محله، نماز شما شکسته است.‏

‏
‏‎

‎‏4. در اوایل سن بلوغ مدتی در خواندن نماز سستی کرده ام و مدت دقیق آن مشخص نیست، چه باید‏‎ ‎‏کرد؟‏

‏‏بسمه تعالی، مقداری که یقین دارید نماز از شما فوت شده را باید قضا کنید.‏

‏‏[سؤال 4057]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 2033‏

‏‏10. مالکی اتاقی اجاره داده؛ مستأجر هر ماه اجاره که می پردازد، جهت ماه بعد‏‎ ‎‏است؛ آیا اگر مالک مثلاً پنج روز مانده به سالش، اجارۀ ماه بعد را بگیرد، جزو مؤونه‏‎ ‎‏سال جدید حساب می شود یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، مقداری که بابت اجرت سال بعد است، جزو درآمد سال بعد‏‎ ‎‏محسوب است.‏

‏‏[سؤال 4058]‏‏ ‏ ‏ 2010‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محضر مبارک حضرت آیت الله‌ العظمی آقا حاج آقا روح الله‌ موسوی خمینی ادام‏‎ ‎‏الله‌ ظله العالی‏

‏‏1. من با برادرم یک منزل دو طبقه ساختیم که اجاره بدهیم برادرم یک طبقه را‏‎ ‎‏اجاره داد و من در یک طبقه که مالک بودم نشستم و این طبقه 000 / 240 تومان تمام‏‎ ‎‏شد که خمس آن را دادم و یک منزل مسکونی در دست ساختمان داشتم که اراده‏‎ ‎‏داشتم زمانی که ساختمان تمام شد بروم سکونت کنم اکنون یک سال است آن منزل‏‎ ‎‏تمام شده و چون دو طبقه است از سکونت آن منصرف شده ام و خیال دارم آن را‏‎ ‎‏بفروشم و یک منزل یک طبقه درست کنم و در آن زندگی کنم اکنون آن منزلی که یک‏‎ ‎‏طبقه آن متعلق به من می باشد و خمس آن را داده ام یک میلیون تومان ارزش دارد و‏‎ ‎‏منزلی که قصد سکونت داشته ام و یک سال معطل مانده و اکنون اراده دارم بفروشم و‏‎ ‎‏یک منزل یک طبقه درست کنم از نظر خمس چه صورت دارند؟ کدام یک از این دو‏‎ ‎‏منزل سرمایه من حساب می شود؟ ‏

‏
‏‎

‎‏بسمه تعالی، خمس خانه ای که معطّل مانده در صورتی که از ارباح مکاسب‏‎ ‎‏تهیه شده باید داده شود.‏

‏‏2. کارگری از بابت طلبش یک چک 5000 تومان گرفت از صاحب کار و این چک مدت دار بوده و از‏‎ ‎‏خود صاحب کار نبوده، از دیگری بوده، اکنون صاحب کار از دنیا رفته است و کارگر چک را به بانک‏‎ ‎‏برده وصول نشده و برگشت زده اند به صاحب چک مراجعه کرده گفته است صاحب کار از بابت ربا این‏‎ ‎‏چک را گرفته و من این پول را نمی دهم. زیدی چک را از کارگر گرفته که پیش صاحب چک برود و به‏‎ ‎‏او نصیحت کند که پول را بدهد چک را زید گم کرده است اکنون مدیون است زید یا نه؟‏

‏‏بسمه تعالی، مدیون نیست.‏

‏‏[سؤال 4059]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 769‏

‏‏5. من کان عنده مقدار من سهم الإمام وقد مضی علیه سنة فهل یجب إخراج خمسه؟‏

‏‏بسم الله‌ تعالی، نعم یجب علیه تخمیسه إلاّ إذا کان أمانة من غیره لدیه أو کان‏‎ ‎‏ممّا قد أخذه للصرف فی حاجته وکان مجازاً فی ذلک من قبل من یرجع إلیه‏‎ ‎‏فی أمر سهم الإمام.‏

‏‏[سؤال 4060]‏‏ ‏ ‏ 2011‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 10 / 12 / 1361‏

‏‏محضر مقدس حضرت امام خمینی، مرجع و رهبر عالی قدر، مدّ ظله، سلام علیکم ‏

‏‏از راه دور و کنار مرقد مقدس حضرت رضا علیه السلام دست مبارکتان را می بوسم. متمنّی‏‎ ‎‏است نظر مبارک را در مورد دو سؤال زیر مرقوم فرمایید:‏

‏‏1. این جانب برای پسرانم خانه خریده ام و دو دختر شوهر کرده دارم، برای این که‏‎ ‎‏در حق آن ها ظلم نشود، متصل به محل کسب خودم، محلی را برای این دو دختر جمعاً‏‎ ‎‏به مبلغ پانصد هزار تومان خریده و سند ثبتی آن را هم به نام آن ها کرده ام و در حال‏‎ ‎‏حاضر، محل مذکور در اختیار و مورد استفادۀ این جانب است؛ آیا این مبلغ که در بین‏‎ ‎‏سال بوده، باید خمس بدهم یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، خمس دارد.‏

‏
‏‎

‎‏2. برادرم که پزشک است اخیراً دو سال در امریکا بوده و حساب سالش تأخیر گردیده، بنده از پول خود‏‎ ‎‏ایشان و با اجازۀ ایشان مبلغی به جبهه و مستحقین کمک کرده ام؛ اجازه می فرمایید بابت سهم حساب‏‎ ‎‏نمایند؟‏

‏‏بسمه تعالی، محسوب نمی شود.‏

‏‏[سؤال 4061]‏‏ ‏ ‏ 2012‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 10 / 7 / 1361‏

‏‏دفتر امام خمینی، سلام علیکم‏

‏‏با آرزوی سلامتی و طول عمر حضرت امام خمینی، مدّ ظله‏

‏‏با تقدیم احترام و عرض ادب؛ استدعا می شود به دو مسألۀ زیر پاسخ فرمایند تا‏‎ ‎‏اقدامی که واجب شرعی است انجام شود: ‏

‏‏1. خانه ای 3 طبقه خریده شده که در حال حاضر دو طبقۀ آن مورد استفادۀ خانوادۀ‏‎ ‎‏خودم، و طبقۀ سوم به اجارۀ غیر واگذار شده است؛ آیا نسبت به ارزش ‏‏ خانه که‏‎ ‎‏در اجارۀ غیر است خمس تعلق می گیرد یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، خمس دارد.‏

‏‏2. به قصد سهم الارث به دو تا از دخترهایم که ازدواج نموده اند برای هر کدام 000 / 750 / 1 ریال جهت‏‎ ‎‏خرید خانه و رهایی از مستأجری و گشایش در امر زندگی آن ها، به حساب پس انداز مسکن ـ که به‏‎ ‎‏نامشان افتتاح شده ـ از محل وجوه پس انداز شده، واریز کرده ام؛ آیا به مبالغ فوق که به عنوان سهم‏‎ ‎‏الارث پرداخت شده است خمس تعلق می گیرد یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، پیش از سرآمدن سال، اگر مبلغ مزبور را به آن ها تملیک نمودید خمس ندارد.‏

‏‏[سؤال 4062]‏‏ ‏ ‏ 2013‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏به شرف عرض رهبر عالی قدر حضرت آیت الله‌ امام خمینی می رساند:‏

‏‏1. این جانب اهل و ساکن شهرستان قزوین در موقع اجراء قانون اصلاحات‏‎ ‎‏اراضی ملکی داشتم در یکی از دهستان های قزوین که طبق مقررات واگذار نموده ام به‏
‏‎

‎‏زارع محل که مدت ده سال قیمت آن به اقساط دریافت شود و آن اقساط را هم بانک‏‎ ‎‏کشاورزی می پردازد که یک مقدار آن اخذ شده و بقیه را هم بایستی به همان صورت‏‎ ‎‏دریافت نمایم، اینک استدعا می شود معین فرمایید که این وجوه مأخوذه و آن وجوهی‏‎ ‎‏که بعداً اخذ می شود مورد تعلق وجوه خمس و سهم امام می باشد یا خیر. ‏

‏‏بسمه تعالی، اگر به عنوان اجرة المثل زمین حساب می کنید در زاید بر‏‎ ‎‏مؤونه خمس دارد و اگر راضی به معامله شده اید و به عنوان قسط ثمن‏‎ ‎‏می گیرید در صورتی خمس دارد که عین مال از درآمد کسب و غیر مخمس‏‎ ‎‏باشد.‏

‏‏[سؤال 4063]‏

‏‏2. این جانب طبق معمول تدریجاً مبلغی به عنوان پس انداز به بانک ملی تسلیم‏‎ ‎‏داشته ام و موقع لزوم هم مبلغی دریافت می دارم که این عمل پرداخت و دریافت،‏‎ ‎‏سنواتی است جریان دارد، در انقضاء هر سال خود بانک مطابق معمول بانکی در مورد‏‎ ‎‏وجوه پس انداز، بهره و نفعی به آن موجودی به نام این جانب اضافه می نماید. آیا در‏‎ ‎‏این مبلغ اضافه خمس و سهم امام تعلق می گیرد یا خیر و مشروعیت این بهره و نفع به‏‎ ‎‏فتوای حضرت عالی چه حکمی دارد؟ چون این جانب رشتۀ تقلید آن آیت الله‌ را‏‎ ‎‏افتخاراً به عهده دارم.‏

‏‏بسمه تعالی، بهره مال شما نیست و خمس ندارد.‏

‏‏[سؤال 4064]‏‏ ‏ ‏ 2014‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏زمینی که متعلق خمس بوده پدر داماد مهریه عروس خود نموده و به عروس در‏‎ ‎‏موقع عقد نگفته اند. بعد از وقوع عقد، آن زمین را وکیل عروس فروخته است بعد از‏‎ ‎‏فروختن، پدر داماد گفته: «من خمس این زمین را نداده ام». بنابراین خمس این زمین‏‎ ‎‏که فروخته شده به عهده پدر داماد است یا به عهده خود عروس؟ بر فرض این که بر‏
‏‎

‎‏عهده عروس باشد؛ آیا پدر داماد نسبت به آن مقدار از زمین که خمس بوده، ضامن‏‎ ‎‏است و باید به عروس خود بدهد، چون عقد بر تمام زمین واقع شده یا خیر؟ در هر‏‎ ‎‏صورت خمس به قیمت فروش لازم است یا قیمت خرید؟‏

‏‏بسمه تعالی، پدر داماد ضامن خمس است و بر فرض ثبوت صدق او،‏‎ ‎‏قرارداد مهر و معامله مترتّبه، موقوف به اجازه حاکم شرع است، اگر اجازه‏‎ ‎‏دهد، پولِ فروش خمس دارد و اگر اجازه نکند، خمس به قیمت فعلی باید‏‎ ‎‏داده شود. و هر کس ید بر مال مورد خمس پیدا کرده نیز ضامن است، و‏‎ ‎‏پدر داماد ضامن مهریه نیست و چنانچه مهریه اجازه نشود، زن حق فسخ‏‎ ‎‏مهریه خود را دارد و در صورت فسخ، مهرالمثل ثابت است.‏

‏‏[سؤال 4065]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 2237‏

‏‏2. شخص نام بردۀ بالا یک قطعه زمین از درآمد بین سال خریده و پس از چند سال‏‎ ‎‏به دو نفر از فرزندان خود می بخشد که برای خود خانه بسازند و ازدواج کنند، آیا زمین‏‎ ‎‏نامبرده را پدر باید خمس بدهد؟ و بر فرض وجوب خمس، به قیمت خرید باید‏‎ ‎‏خمس بپردازد یا به قیمت امروز؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر زمین را برای تهیۀ منزل نخریده، به قیمت فعلی خمس‏‎ ‎‏دارد و پدر باید خمس آن را بدهد و تا خمس نداده، فرزندان نمی توانند در‏‎ ‎‏آن تصرف کنند؛ مگر با اجازۀ حاکم شرع خودشان خمس را بپردازند.‏

‏‏[سؤال 4066]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 1524‏

‏‏3. کسی که ارثی به او می رسد و می داند که خمس آن داده نشده و نیز می داند که‏‎ ‎‏این ارث، مخلوط به حرام نیز هست. برای دادن خمس آن چگونه باید عمل کند؟‏‎ ‎‏آیا ‏‏ آن کافی است یا بیشتر باید بدهد؟‏

‏‏بسمه تعالی، باید دو خمس بدهد در صورتی که شرایط حلال شدن مال‏‎ ‎‏مخلوط به حرام، با تخمیس موجود باشد.‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 4067]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 934‏

‏‏5. فردی می میرد و از خود مقداری زمین و پول باقی می گذارد، همسر این‏‎ ‎‏شخص، با پول باقیمانده خانه ای می سازد و قصد می کند که این خانه برای دخترانش‏‎ ‎‏باشد، تا وقتی بزرگ شدند از آن ها جهیزیه تهیه نماید. در صورتی که این فرد خمس‏‎ ‎‏نمی داده، آیا جهیزیۀ دختر خمس دارد یا نه؟ اگر خمس دارد، باید خمس پول مانده‏‎ ‎‏بعد از مرگ شخص را بدهند یا قیمت فروش خانه را؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر یقین دارند که در مالی که به آن ها رسیده خمس هست باید‏‎ ‎‏ادا کنند و در صورت تبدیل به چیز دیگر، با مراجعه به حاکم شرع، به‏‎ ‎‏قیمت فعلی خمس بدهند.‏

‏‏[سؤال 4068]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 2658‏

‏‏4. آیا اگر احتمالاً پدرم چیزی به من بخشید گرفتن آن اشکال ندارد؟‏

‏‏بسمه تعالی، اشکال ندارد، ولی اگر یقین دارید که در آن خمس هست باید‏‎ ‎‏خمس آن را بدهید.‏

‏‏[سؤال 4069]‏‏ ‏ ‏ 2015‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏خدمت حضرت امام خمینی مدّ ظله العالی، محترماً به مسأله زیر پاسخ دهید.‏

‏‏کسی که خمس مالش را نمی دهد، اگر به کسی از اقوام نزدیکش مثل دامادش‏‎ ‎‏کادویی ببخشد (مثل یک دست مبلمان) و بعد از مدتی همین مال بخشیده شده‏‎ ‎‏(مبلمان) را بفروشد، کسی که پول گرفته لازم است خمس دهد یا خیر؟‏

‏‏والسلام علیکم ورحمة الله‌ وبرکاته‏

‏‏بسمه تعالی، خمس پول بر او واجب نیست ولی اگر یقین دارد که مبلمان‏‎ ‎‏مورد خمس بوده و خمس آن داده نشده خمس پول آن را مالک نشده‏‎ ‎‏است، بلی، اگر حاکم شرع معامله را اجازه کند خمس پول را بدهد.‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 4070]‏‏ ‏ ‏ 2016‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏زمینی زراعتی به یک نفر مجاناً واگذار شده، ولی از آن جا که او کشاورز نبوده و کار‏‎ ‎‏او نجاری است، زمین را فروخته و از پول آن ماشینی برای کارگران خود خریده است؛‏‎ ‎‏آیا این پول خمس دارد یا نه؟ ‏

‏‏بسمه تعالی، زمین اگر جزء درآمد کسب نبوده و با آن تهیه نشده، پول‏‎ ‎‏فروش آن خمس ندارد. ‏

‏‏[سؤال 4071]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 2121‏

‏‏3. کسی که برای خود سال قرار می دهد، آیا باید سر سال خمس هرچه دارد را‏‎ ‎‏بدهد؟ به عنوان مثال مواد غذایی (فلفل، ادویه، لیمو...) یا چیزهایی که نیاز خانه اش‏‎ ‎‏است خمس ندارد و اگر در سر سال خود مقداری پول داشته باشد و مقداری هم‏‎ ‎‏قرض بدهکار باشد و مقداری هم قرض داده باشد و بستانکار باشد و فرد‏‎ ‎‏قرض گیرنده هم الآن ندارد به او بدهد، وضع این شخص چگونه است؟ به عنوان مثال:‏‎ ‎‏خود من از یک فردی 75000 ریال می خواهم، ولی ایشان خیلی گرفتار است و ندارد‏‎ ‎‏به من بدهد و خودم هم 130000 ریال (سیزده هزار تومان) قرض دارم و سر سال هم‏‎ ‎‏مصادف با سر برج من است که حقوق گرفته ام و این حقوق را برای یک ماه آینده نیاز‏‎ ‎‏دارم. الآن به فرض این که سر سال باشد تکلیف من چیست؟‏

‏‏بسمه تعالی، راجع به مسائل اخیر به یکی از وکلای مسلّم الوکالۀ این جانب‏‎ ‎‏مراجعه شود.‏

‏‏[سؤال 4072]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 4674‏

‏‏3. خانه ای خریداری شده به مبلغ 150 هزار تومان؛ ولی خمس صد تومان آن داده‏‎ ‎‏شده و بقیه خمس مانده است؛ در موقع فروش به چه صورت عمل بشود؟‏

‏‏بسمه تعالی، نسبت به مقداری که خمس آن داده نشده، پول فروش خانه‏‎ ‎‏خمس دارد.‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 4073]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 4674‏

‏‏5. شخصی پولی را از دولت طلب دارد و دولت می خواهد پول را یکجا به ایشان‏‎ ‎‏بپردازد؛ اگر شخص بخواهد پول را در کارهای خیر مثل تعمیر مساجد یا قبرستان یا‏‎ ‎‏جبهه خرج کند، آیا باید خمس آن را بپردازد یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر از درآمد کسب و حقوق است، باید خمس آن را بپردازد.‏‎ ‎‏مگر آن که در بین سال صرف خیرات شود.‏

‏‏[سؤال 4074]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 2233‏

‏‏2. این شخص با همان پول و پول هایی دیگر، منزلی سه طبقه می سازد که یک طبقۀ‏‎ ‎‏آن کاملاً مطابق شأن او بوده و دو طبقۀ دیگر را به اجاره داده، حال خمس سه طبقه را‏‎ ‎‏بپردازد یا دو طبقۀ اضافی آن متعلَّق خمس است.‏

‏‏بسمه تعالی، اگر از پول متعلَّق خمس تهیه شده، باید خمس تمام داده شود.‏

‏‏[سؤال 4075]‏‏ ‏ ‏ 2017‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 24 / 5 / 1361‏

‏‏محضر مبارک حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی، دامت برکاته‏

‏‏همسر بنده مقداری طلا داشتند که قیمت آن از موقع خریدش بالا رفته بود،‏‎ ‎‏بفرمایید آیا خمس آن را باید داد یا نه؟ اگر جواب مثبت است، تکلیف با فرض زیر‏‎ ‎‏چیست: مقداری از پول آن را ماشینی خریدیم و مقداری از آن را خرج دخترمان‏‎ ‎‏کردیم که مریض بود؛ با توجه به این که ما حکم خمس آن را نمی دانستیم و فکر‏‎ ‎‏می کردیم خمس ندارد.‏

‏‏بسمه تعالی، اگر ملک زن بوده و از درآمد کسب خود، آن را تهیه نکرده،‏‎ ‎‏خمس ندارد؛ ولی اگر از درآمد کسب خود آن را تهیه کرده و یا ملک شوهر‏‎ ‎‏بوده و از درآمد کسب تهیه شده و سال بر آن گذشته، پول فروش آن خمس‏‎ ‎‏دارد.‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 4076]‏‏ ‏ ‏ 2018‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 25 / 2 / 1361‏

‏‏حضرت آیت الله‌ امام خمینی، لطفاً به چند سؤال زیر پاسخ فرمایید:‏

‏‏1. کسانی که برای خود سال قرار می دهند و در سر سال حساب می کنند و سرمایۀ‏‎ ‎‏آن ها مبلغ ده هزار تومان پول نقد می شود و دو هزار تومان آن را خمس می دهند،‏‎ ‎‏باقیمانده (مبلغ 8000 تومان) را از نظر شرع اشکال ندارد که سرمایه خود قرار داده و‏‎ ‎‏در سال دیگر آن را از درآمد این سال وضع نمایند؟‏

‏‏بسمه تعالی، در آخر سال بعد، سرمایۀ مخمس از مجموع موجودی کسر‏‎ ‎‏می شود، باقیمانده ـ هر مقدار باشد ـ ربح محسوب است و خمس دارد.‏

‏‏2. کسانی که در مسافرت هستند یا در جبهه ها و یا در شهرستان ها مشغول به خدمت هستند و نماز‏‎ ‎‏آن ها شکسته است و نمی توانند قصد کنند و نماز قضا هم دارند و هم قضای نماز شکسته و هم قضای‏‎ ‎‏نماز تمام، آیا می توانند در موقعی که در پادگان و یا در جبهه در سنگرها هستند، نمازهای قضای خود را‏‎ ‎‏به جا آورند؟‏

‏‏بسمه تعالی، نماز قضا را در هر کجا به جا بیاورد مانع ندارد.‏

‏‏3. معمولاً در اطراف توابع قرا و محل ها، اراضی مشاعی وجود دارد و هیچ گونه درآمدی هم ندارد و‏‎ ‎‏فقط جهت خواب گاه گوسفند استفاده می شود و ملک فردی خاص هم نمی باشد؛ و از طرفی جمعیت‏‎ ‎‏رو به ازدیاد است و تهیۀ مسکن هم برای همۀ مردم ضروری است و همۀ مردم هم وضع یکسان ندارند‏‎ ‎‏و اراضی ملکی هم گران قیمت است و جایی هم که برای تهیۀ مسکن باشد خیلی کم است چون جنوب‏‎ ‎‏این روستا روی تپه قرار گرفته است و برای تهیۀ مسکن خوب نیست و مشرق هم زیر دشت آب قنات‏‎ ‎‏محل است که از نظر آب سیل خطر دارد و غرب این محل، رودخانه است؛ سمت راست رودخانه،‏‎ ‎‏قبرستان مسلمین است و خرمن گاه محل است که برای جمع آوری گندم استفاده می کنند و شمال محل،‏‎ ‎‏زمین موقوفه است؛ در شمال غربی این محل، مقداری زمین مشاعی است که برای تهیه مسکن خیلی‏‎ ‎‏خوب است. آیا از نظر شرعی اجازه می فرمایید که اراضی مشاع اطراف محل را به کسانی که نیازمند به‏‎ ‎‏تهیۀ مسکن هستند واگذار نماییم و پول آن را هر طور که جناب عالی اجازه می فرمایید عمل نماییم؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر ملک شخص یا اشخاصی نیست، با رضایت تمام اهالی محل و اجازۀ مقامات‏‎ ‎‏مسئول اشکال ندارد.‏

‏‏4. مقداری از همین زمین مشاعی در سال 1356، پیش از انقلاب خرید و فروش شده است که تعداد آن‏
‏‎

‎‏8 تا حیاط است و از سال 1356 تا کنون زحمت زیاد کشیده شده است و خانۀ بسیار درست کرده اند که‏‎ ‎‏بعضی از این افراد، همۀ سرمایه آن ها همان یک حیاط است و مدت 5 سال هم در خانه زندگانی‏‎ ‎‏می کنند و پول این زمین مشاعی را هم مصرف تعمیرات حمام و توالت عمومی و غسال خانه کرده اند.‏‎ ‎‏از نظر شرعی این خانه چه حکمی دارد؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر ملک شخص یا اشخاصی بوده و از مالک شرعی خریده اند و یا اگر حریم قریه‏‎ ‎‏بوده، با رضایت تمام اهالی قریه و اجازۀ مقامات مسئول تصرف نمودند، اشکال ندارد.‏

‏‏[سؤال 4077]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 2085‏

‏‏4. میوه ها و زراعت هایی که هنگام سال خمسی وقت چیدن آن ها نرسیده است، آیا‏‎ ‎‏در هنگام سال خمسی، خمس به آن ها تعلق می گیرد یا نه؟‏

‏‏بسمه تعالی، باید به همان قیمت سر سال خمس آن را بدهد.‏

‏‏[سؤال 4078]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 647‏

‏‏9. اگر مقداری از خمس پولی را داده و قبل از دادن بقیۀ خمس آن، پول را تماماً‏‎ ‎‏انفاق کند، آیا خمس بقیۀ پول را باید داد یا نه؟‏

‏‏بسمه تعالی، پولی که خمس به آن تعلق گرفته باید خمس آن پرداخت شود.‏

‏‏[سؤال 4079]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 147‏

‏‏3. شخصی چند کرت و باغ انگوری جهت نیازش خریده و بعداً خودش هم باغ‏‎ ‎‏انگوری غرس نمود؛ یکی از دو باغ برای مصرف کافی است، آیا خمس باغ ابتیاعی‏‎ ‎‏واجب است؟ و به قیمت فعلی باید حساب کند یا قیمت خرید؟‏

‏‏بسمه تعالی، هر دو باغ خمس دارد به قیمت فعلی.‏

‏‏[سؤال 4080]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 399‏

‏‏7. اگر مردی مقداری طلای زنان را خریداری کند و نگهدارد خمس به آن تعلق‏‎ ‎‏می گیرد؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر از درآمد کسب تهیه کرده و مورد حاجت نیست خمس‏‎ ‎‏دارد.‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 4081]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 6261‏

‏‏3. شخصی منزلی را در بیست سال قبل به ده هزار تومان خریده و سپس چند سال‏‎ ‎‏قبل، از درآمد وسط سال، طبقۀ دوم را ساخته. ضمناً از درآمد وسط سال، یک قطعه‏‎ ‎‏زمین به قیمت ارزان خریده؛ آن گاه زمین گران شده و آن زمین را فروخته و زمین‏‎ ‎‏دیگری خریده؛ آن گاه آن زمین را به قیمت بیشتری فروخته و زمین دیگری خریده‏‎ ‎‏جهت ساختمان منزل؛ چون منزل قبلی کوچک بوده. ضمناً منزل قبلی را به چهارصد‏‎ ‎‏هزار تومان فروخته و در زمین جدید، ساختمان نموده و مقداری هم مقروض هست‏‎ ‎‏و کاسبی وی ـ که یک کاسب جزء می باشد ـ خیلی کساد می باشد. تکلیف خمس وی‏‎ ‎‏چه می شود؟ ضمناً از پانزده سال قبل، حساب سال داشته و از پول زمین فروخته شده،‏‎ ‎‏ماشینی خریده و پس از مدتی فروخته و خرج منزل جدید نموده. آیا ماشین ایشان‏‎ ‎‏خمس دارد یا نه؟‏

‏‏بسمه تعالی، باید خمس بدهید و برای حساب، به یکی از وکلای مسلّم‏‎ ‎‏الوکاله این جانب مراجعه نمایید.‏

‏‏[سؤال 4082]‏‏ ‏ ‏ 2019‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 25 / 10 / 1361‏

‏‏محضر مقدس اسوة الفقهاء والمجتهدین آیت الله‌ العظمی الامام خمینی دامت‏‎ ‎‏برکاته العالی‏

‏‏1. شخصی منزل مسکونی خود را در تهران فروخته و قطعه زمینی در منطقه دیگر‏‎ ‎‏از پول آن خریده، یک طبقه تحتانی تجاری با پنج باب مغازه ساخته و یک طبقه فوقانی‏‎ ‎‏مسکونی از باقیمانده پول منزل و فروش سرقفلی دو باب از مغازه ها ساخته،‏‎ ‎‏خواهشمند است فتوای شریف را بابت خمس آن مرقوم فرمایید که پس از فروش‏‎ ‎‏منزل تمام پول را خمس بدهد؟ و یا پول فروش سرقفلی را؟ یا سه باب مغازه ها را که‏‎ ‎‏خودش در آن کسب می نماید؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر خانه فروخته شده مخمس بوده یا خمس نداشته، طبقه‏
‏‎

‎‏مسکونی ساخته شده خمس ندارد، ولی سرقفلی و مخارج صرف شده در‏‎ ‎‏دکان ها خمس دارد.‏

‏‏2. زیدی از منافع کسب قطعه ای زمین خریده و می خواهد به فرزندانش ببخشد و نیز ماشین وانت بار‏‎ ‎‏هم برای وسیله زندگانی خود دارد، آیا پس از رسیدن سال خود باید خمس زمین و ماشین را بپردازد؟ و‏‎ ‎‏اگر سال معین نداشته و چند سال گذشته به قیمت خرید خمس بپردازد یا به قیمت روز؟‏

‏‏بسمه تعالی، خمس دارد و میزان قیمت فعلی است.‏