حق العمل و دلالی در معاملات
[سؤال 6891] 3412
بسمه تعالی 2 / 5 / 1361
محضر مبارک حضرت آیت الله العظمی و رهبر کبیر انقلاب اسلامی ایران، دامت برکاته العالیه
چه می فرمایید در این مسألۀ شرعیه: شخصی یک حیاط مسکونی به واسطۀ بنگاه از صاحب ملک به مبلغ معینی خرید و قولنامه تکمیل گردید؛ بعد از چندی معلوم شد که ساختمان را که به نام آهنی داده بودند، چوبی بود؛ خریدار، معامله را فسخ نمود. بیان فرمایید آیا در صورت فسخ طرفین، بنگاه حق دلالی دارد یا نه؟ منتظر جواب حضرت معظّمٌ له هستم.
بسمه تعالی، فسخ معامله موجب سقوط حق الزحمۀ دلال و واسطه نیست.
[سؤال 6892] ----> 2095
9. واسطه و دلال در معاملات به واسطه وساطت، اصولاً در صدی یک ـ مثلاً ـ از فروشنده حق العمل می گیرد، عرف بازار فروشنده را ملزم می داند که حق واسطه را باید بدهد، آیا شرعاً هم همین طور است؟ و آیا اگر دلال عملی انجام نداده، فقط یک مرتبه همراه فروشنده به ملاقات خریدار رفته است برای معرفی طرفین، آیا مستحق حق العمل است؟ و اگر فروشنده نخواهد حق او را بدهد مشغول الذمه است؟
بسمه تعالی، اگر به همان نحو متعارف اقدام کرده اند، دلال حق متعارف خود را دارد.
[سؤال 6893] 3413
بسمه تعالی
خواهشمندم لطف فرموده و بفرمایید که از بابت حق کمیسیون بنگاه، چه مقداری
استفتائات امام خمینی (س)ج. 5صفحه 648
باید رعایت شود تا حق به دست آمده از این بابت از نظر شرع مقدس اسلام قابل قبول باشد؟ ناگفته نماند که بنگاه فوق الذکر مربوط به مشاوریت املاک می باشد.
بسمه تعالی، حد معینی ندارد و موکول به توافق طرفین است و باید از اجحاف خودداری نمایند.
[سؤال 6894] ----> 5782
3. از شغل بنگاه اتومبیل که عده ای به آن اشتغال دارند، پولی که به دست می آید حلال است یا حرام؟ مادر شیرده و یا زن باردار می تواند از آن پول استفاده کند یا نه؟
بسمه تعالی، با رعایت ضوابط شرعی، حق الزحمه یا سود معامله حلال و استفاده از آن جایز است.
[سؤال 6895] ----> 3381
3. کسی که واسطه می شود و جنس را گران تر از نرخ دولت برای دیگری به فروش می رساند، فعل واسطه حرام است یا خیر؟ (اما شغل او همیشه این کار نیست).
بسمه تعالی، وساطت در کارِ مشروع اشکال ندارد و در کار مخالف مقررات باید ترک شود.
[سؤال 6896] 3414
بسمه تعالی
محضر مقدس حضرت امام خمینی، مدّ ظله العالی
الهی سلامت و در پناه ایزد متعال و ولی عصر، امام زمان، مصون و محفوظ بوده باشید. باری، عرض می شود: با خرید مقداری کود شیمیایی به تقاضای کمیتۀ گز برخوار از تهران موافقت گردید. و بنده خریداری کردم. و چون مقداری تخفیف به شرکت تعاونی می داد؛ بنده از طریق شرکت خریدم و آن مقدار تخفیف از شرکت تعاونی می باشد. چون حقیر زحماتی متحمل شدم؛ از این معامله سودی عاید این جانب شده است. حال، آیا این سود بر این جانب حلال می باشد یا خیر؟ یا مال
استفتائات امام خمینی (س)ج. 5صفحه 649
اعضای شرکت تعاونی می باشد. آن مبلغی که تخفیف داده شده است، مال شرکت. و مازاد که بیشتر از قیمت معمولی فروخته شده است، حلال است یا حرام؟ اعضای شرکت می گویند: کارمزد شما باید از شرکت تعاونی تأمین شود. من که خودم به اختیار خود از طرف شرکت خریده ام، می گویم که من حقی نسبت به شرکت و کارمزد آن ندارم. اعضای شرکت می گویند: مقدار اضافه فروخته شده را به ما برگردان و کارمزد از شرکت بگیر. آیا باید مقدار اضافه فروخته شده، به اعضا برگشت شود یا نه؟ چون پخش کود به درخواست کمیته بوده و کمیته به این جانب دستور فروش داده است.
بسمه تعالی، اگر واقعاً شما خریدار بوده اید و شرکت فقط جنبه وساطت داشته است، سود معامله مربوط به شرکت نیست.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 5صفحه 650