درآمد
امام خمینی نامی ماندگار در تاریخ معاصر است. آثار وجودی دوران زندگانی نود ساله امام، به ویژه در دهه های اخیر، به گونه ای است که او را به حقیقتی زنده و پویا برای عصرها و نسل های پس از خود تبدیل کرده است. عشق و علاقۀ وافر امت اسلامی و حتی غیر مسلمانان به تجدید خاطرۀ نو به نو با آن امام راحل، حکایت از استمرار حیات پویا و تأثیر علمی درازپای ایشان دارد. نام گذاری سال 1378 به نام «امام خمینی» توسط رهبر فرزانه انقلاب اسلامی و رئیس جمهور محبوب و همراهی و همدلی مردم در برگزاری با شکوه و شایستۀ برنامه های مختلفِ یک صدمین سال گرد تولد امام، در همین راستا موجه و قابل تفسیر است.
بزرگداشت امام، به ویژه در سال امام ابعاد گوناگونی را می طلبد اما مهم ترین آن ها بازخوانی اندیشه های نورانی و استوار امام و معرفی آن هابه نسل جوان و طالب حقیقت است. در میان اندیشه ها و دیدگاه های امام، بازشناسی اندیشه های حکومتی ایشان اهمیتی خاص و جایگاهی ویژه دارد که خود برخاسته از دو دلیل است: اول آن که بزرگ ترین دست آورد علمی امام، بنیان نهادن جمهوری اسلامی ایران بر ویرانه های رژیم سلطنتی است که از رهیافت ایشان به تعامل دین و حکومت و نگرش ایشان به حکومت اسلامی در عصر غیبت سر چشمه گرفته است. در استمرار این راه نیز، مبانی نظری جمهوری اسلامی ایران بیش از هر چیز از نظریه پردازی ایشان در باب حکومت تأثیر پذیرفته است. روشن است که اندیشه هایی که علت محدثه و مبقیۀ انقلاب بوده، شایسته تأمل، بازشناسی و ترویج است. دوم آن که اندیشه های امام در این عرصه، در حجمی وسیع و در دوران های مختلفِ قبل از شروع مبارزات، دوران مبارزه و پس از پیروزی انقلاب و به گونه های مختلفِ کتاب، مصاحبه، سخنرانی و اعلامیه ارائه شده است. بی تردید تدوین، تبیین و ارائه به روزِ این مجموعۀ ارزشمند، کاری بایسته و شایسته است؛ به ویژه آن که نظام جمهوری اسلامی ایران برای پویایی و پایایی خود سخت بدان نیازمند است.
کنگره «امام خمینی و اندیشۀ حکومت اسلامی» برای پاسخ گویی به این نیاز پی ریزی شد و در مدت یک سال از آغاز برنامه ریزی تا زمان برگزاری، فعالیت های علمی گوناگونی را در قالب، مقالات، مصاحبه های علمی، مناظره های تلویزیونی، مأخذشناسی، تهیۀ متون علمی و انتشار هشت شماره نشریۀ «اندیشه حکومت» سامان بخشید. در تولید و سامان دهی این فعالیت ها، قبل از هر چیز از بذل محبت و مشارکت علمی آیات عظام، استادان و فضلای بزرگوار حوزه و استادان و دانشجویان فرهیختۀ دانشگاه بهره بردیم.
کتابامام خمینی و حکومت اسلامی: مصاحبه های علمیصفحه 5
برنامه ریزی این کنگره با اشراف و مساعدت تولیت محترم آستان مقدس امام خمینی، حضرت حجة الاسلام والمسلمین حاج سیدحسن خمینی و با حسن تدبیر مسئولان محترم مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی به ویژه قائم مقام محترم مؤسسه، جناب آقای حاج حمید انصاری آغاز گردید. در ادامه نیز مساعدت های ستاد یک صدمین سال گرد میلاد امام خمینی، به ویژه مسئول محترم ستاد، حجة الاسلام والمسلمین حاج محمدعلی انصاری رفیق راه شد. بی تردید اشراف علمی حضرت آیة الله معرفت، دبیر محترم کنگره و ارشادات ایشان بر اتقان و اعتبار علمی مکتوبات کنگره افزود.
اینک آن چه پیش رو دارید مجموعه مصاحبه های علمی کنگره با مراجع معظم تقلید، عالمان حوزه و اساتید دانشگاه است. موضوع هر مصاحبه با توافق شخصیت مصاحبه شونده در یکی از محورهای پنج گانۀ مبانی کلامی حکومت اسلامی، مبانی اصولی و قواعد فقهی، فلسفۀ سیاسی، ولایت فقیه و روحانیت و دولت تعیین گردیده است. البته در تمام این موارد طرح و بررسی دیدگاه های امام راحل نیز مورد توجه و بعضاً محور بحث بوده است.
تغییر متن گفتاری به نوشتاری و ویراستاری آن مستلزم کمی تغییر بوده است. البته بعضی از مصاحبه ها در نهایت به رویت مصاحبه شونده رسیده است، امّا متأسفانه در تمام موارد این بازبینی ممکن نشد. گروهی از فضلای گرامی واحد مصاحبه های علمی را در طراحی سؤالات مناسب و شرکت در جلسات یاری کردند. در این جا لازم است از مسئولان واحد مصاحبۀ علمی، فضلای همکار و دیگر دوستانی که در تهیه این مصاحبه ها ما را یاری رساندند، هم چنین همۀ عزیزانی که مراحل مختلف پیاده کردن نوار، ویراستاری، حروف چینی، مقابله و بازبینی و چاپ اثر را بر عهده داشتند تشکر کنیم. در پایان نیز از کلیه اساتیدی که با بزرگواری دعوت کنگره را پذیرفتند سپاس گزاریم و از آنانی که به رغم مراجعه های مکرر از پذیرش جلسۀ مصاحبه سرباز زدند گله مندیم. امیدواریم مباحث جدیدی که در لابه لای مصاحبه های علمی به چشم می خورد پاسخ های مناسبی برای ذهن پرسش گر نسل جوان و حقیقت جو محسوب شود و از این رهگذر روح بلند امام عزیز شاد گردد.
کاظم قاضی زاده
قائم مقام دبیر و مسئول کمیتۀ علمی کنگره
کتابامام خمینی و حکومت اسلامی: مصاحبه های علمیصفحه 6