احکام هبه

‏‏احکام هبه‏

‏‏[سؤال 7879]‏‏ ‏ ‏ 4126‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 18 / 11 / 1361‏

‏‏مرجع عالی قدر حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی، رهبر کبیر انقلاب اسلامی‏

‏‏احتراماً خانه هایی پس از زلزلۀ سال 1347 توسط کمیتۀ خیریه صاحبان صنایع و‏‎ ‎‏بازرگانان تهران برای زلزله زدگان روستاهای بخش قاینات خراسان روی زمین های‏‎ ‎‏خود مردم ساخته شده و به مردم اهدا گردیده است. ضمناً پس از اهدا، مردم‏‎ ‎‏هزینه هایی را از قبیل دیوار کشی و ساختن آلونک های ضروری در جوار آن ها متحمل‏‎ ‎‏شده اند. مرقوم فرمایید آیا مردم مالک این خانه ها هستند یا فقط حق انتفاع از آن را‏‎ ‎‏دارند و خرید و فروش خانه ها چه صورتی دارد؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر خانه را به شخص بخشیده اند، ملک او می شود.‏

‏‏[سؤال 7880]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 2068‏

‏‏9. رسم است در عروسی ها برای داماد چشم روشنی و هدیه می برند و یا مثلاً‏‎ ‎‏مبلغی پول می دهند، ولی خوب که دقت شده احسان کننده متقابلاً منتظر است در‏‎ ‎‏اوقات مناسبه طرف به او برگرداند، آیا این ها هم جزء بدهکاری هایی است که باید‏‎ ‎‏وصیت به ادای آن کرد یا خیر؟ و هکذا هدایایی که جهت ساختمان جدید می آورند.‏

‏‏بسمه تعالی، جزء بدهی محسوب نیست.‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 7881]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 4576‏

‏‏2. بین برادر و خواهری سالیان درازی ارث پدری تقسیم نشده است تا این که این‏‎ ‎‏برادر و خواهر هر دو فوت می نمایند، اگر بعضی از بازماندگان آنان با صلح و سازش و‏‎ ‎‏اعلام رضایت، سهمیه ارثیه خود را به دیگری ببخشند آیا این توافق از نظر شرع‏‎ ‎‏مقدس اسلام اشکال دارد؟‏

‏‏بسمه تعالی، اشکال ندارد.‏

‏‏[سؤال 7882]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 418‏

‏‏2. اگر در کودکی، یکی از اقوام به بچه ای نابالغ جواهری را اهدا کرده باشد و حالا‏‎ ‎‏کودک، بالغ شده، این جواهر مال فرد بالغ است و فرد، حق انفاق آن را دارد یا نه؟ (البته‏‎ ‎‏این در صورتی است که پدر و مادر فرد، از این مسأله ناراضی هستند و انفاق هم در‏‎ ‎‏مورد مسأله جنگ و دولت است).‏

‏‏بسمه تعالی، اگر به خود کودک اهدا شده و ولیّ شرعی او قبول کرده ملک‏‎ ‎‏کودک است و بعد از بلوغ اختیار تصرف با خود او است.‏

‏‏[سؤال 7883]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 919‏

‏‏3. اگر در وصیت نامه ام که تنها خودم امضا نموده ام چیزی ـ مثلاً دو دانگ خانه ای‏‎ ‎‏که دارم ـ به مادرم بخواهم ببخشم، از نظر قانونی و شرعی آیا قابل اجرا خواهد بود و یا‏‎ ‎‏خیر راه دیگر دارد؟ و آن راه چگونه است؟‏

‏‏بسمه تعالی، بخشش نسبت به بعد از مردن صحیح نیست و می توانید در‏‎ ‎‏حیات خود به او ببخشید و تحویل او دهید.‏

‏‏[سؤال 7884]‏‏ ‏ ‏ 4127‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 18 / 11 / 1361‏

‏‏محضر محترم حضرت امام خمینی، امید مستضعفان جهان دامت برکاته‏

‏‏احتراماً به اطلاع می رساند آیا شخص می تواند مال تصرفی یا اشیای تصرفی خود‏
‏‎

‎‏را من جمله تلفن که مورد مسأله است به برادر خود یا هر کس دیگر که بخواهد‏‎ ‎‏ببخشد یا نه؟ اگر می تواند ببخشد مرقوم فرمایید و اگر نمی تواند نیز مرقوم فرمایید.‏‎ ‎‏والسلام‏

‏‏بسمه تعالی، اختیار اموال شخصی با مالک است و در مثل تلفن مراعات‏‎ ‎‏مقررات دولت اسلامی نیز لازم است.‏

‏‏[سؤال 7885]‏‏ ‏ ‏ 4128‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 25 / 11 / 1361‏

‏‏دفتر امام امت حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی حفظه الله‌ تعالی‏

‏‏تمنا دارد به دو سؤال زیر پاسخ فرمایید:‏

‏‏1. ما جمعاً هفت نفر هستیم (چهار خواهر و دو برادر و یک مادر) پدری داشتم که‏‎ ‎‏به رحمت خدا رفت و خانه و سرقفلی یک باب مغازه برای ما به ارث گذاشته که‏‎ ‎‏تکلیف خانه و بقیه ما ترک روشن است، ولی سرقفلی مغازه را در موقع حیاتشان به‏‎ ‎‏این جانب شفاهاً بخشیده و این موضوع را با سایر وراث نیز در میان گذاردند، اما‏‎ ‎‏این جانب در جوابشان همان موقع گفتم شما خودتان می توانید آن را بفروشید و با پول‏‎ ‎‏آن به زیارت اماکن مقدسه و حتی به حج مشرف شوید ولی این کار را نکردند و پس‏‎ ‎‏از مدتی فوت کردند.‏

‏‏آیا این ملک (سرقفلی مغازه) به این جانب تعلق دارد؟ یا این که بین وراث باید‏‎ ‎‏تقسیم شود؟ اگر به این جانب متعلق است ثلث دارد یا نه؟ همچنین پدرمان هم وصی‏‎ ‎‏تعیین نموده و هم ناظر وصی، آیا هر یک از وراث می توانند خودشان به تنهایی ثلث‏‎ ‎‏متعلق به خودشان را خرج کنند؟ یا باید در اختیار وصی بگذارند که وصی خرج کند؟‏

‏‏بسمه تعالی، سرقفلی از حقوق است و قابل هبه نیست، بنابراین در فرض‏‎ ‎‏مرقوم جزو ترکه محسوب است و به تمام ورثه می رسد و ثلث مورد‏‎ ‎‏وصیت باید زیر نظر وصی میت و ناظر، به مصرف تعیین شده برسد.‏

‏
‏‎

‎‏2. عده ای از برادران و خواهران متعهد همکار، محل کارشان در تهران ولی محل اقامتشان در خانه های‏‎ ‎‏سازمانی بالای شهرستان کرج می باشد که فقط جمعه ها در کرج هستند و یا عده ای از برادران و‏‎ ‎‏خواهران محل کارشان در کرج و محل سکونتشان در تهران می باشد، سؤال این است که نماز و روزه‏‎ ‎‏آن ها چگونه باید انجام شود؟‏

‏‏بسمه تعالی، در غیر وطن حکم مسافر دارند.‏

‏‏[سؤال 7886]‏‏ ‏ ‏ 4129‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏اگر کسی چیزی را به شخصی هبه داده ولی هنوز به او تحویل نداده است و‏‎ ‎‏موهوب له از اقربای واهب هم نیست، واهب هم در مقابل هبه چیزی از موهوب له‏‎ ‎‏نگرفته است آیا فسخ این هبه و ندادن موهوب به موهوب له درست است؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر مال موهوب را هنوز به موهوب له تسلیم نکرده هبه تمام‏‎ ‎‏نشده و می تواند منصرف شود.‏

‏‏[سؤال 7887]‏‏ ‏ ‏ 4130‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏پدری بدون اطلاع دخترش منزل مسکونی را که جزئی از دارایی اش بوده جهت‏‎ ‎‏تأمین آینده دو فرزند صغیر آن دختر به او بخشیده (طبق دستخط) و بعد از ترک آن‏‎ ‎‏منزل به دختر و صغارش و همسر تازه اش گفته است این منزل خودتان است از آن‏‎ ‎‏استفاده کنید، اما بالصراحه نگفته که آن را به تو بخشیده ام. اکنون که دستخط پدر را‏‎ ‎‏دختر پیدا کرده می گوید منزل شرعاً مال من و بچه هایم است، اما همسرش سؤال دارد‏‎ ‎‏که چون در لحظۀ بخشش خود دختر حاضر نبوده و حالا که مطلع شده آن را قبول‏‎ ‎‏کرده می تواند در منزل دخل و تصرّف کند؟ صغار سهمی دارند؟ چطور؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر دختر در حال حیات پدر متوجه بخشش شده و به حساب‏‎ ‎‏قبول بخشش و هبه ملک را تصرف نموده بخشش نافذ و خانه ملک دختر‏‎ ‎‏است.‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 7888]‏‏ ‏ ‏ 4131‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محضر مقدس حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی مدّ ظله الوارف‏

‏‏1. زید جهت معالجه در بیمارستان بود و در همان بیمارستان در مرض الموت‏‎ ‎‏تمامی املاک خود را به زوجه اش هبه نمود و هبه نامه هم تحریر نمود و کاتب و‏‎ ‎‏گواهان از زید پرسیدند که با قبض و اقباض چه می کنی جواباً اظهار نمود قبضه در‏‎ ‎‏دست خودش است و مقصد در این بود که چون زوجۀ او است و در خانه خودش‏‎ ‎‏سکونت دارد به همان قبض است و در بیمارستان رحلت نمود و زید مالک اراضی و‏‎ ‎‏املاک بوده است، اما قبض و اقباض عملاً انجام نگردیده است، آیا به این گفتۀ زید که‏‎ ‎‏قبض به دست او است، قبض ثابت و هبه صحیح است یا نه؟‏

‏‏بسمه تعالی، اموال اگر در تصرف زوجه بوده هبه صحیح است.‏

‏‏[سؤال 7889]‏

‏‏2. در فرض مذکور آیا گفتۀ زید به این که قبض به دست او است اقرار می شود و‏‎ ‎‏هبه صحیح می شود یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، اقرار واهب به تنهایی کافی نیست و اگر اموال در وقت هبه‏‎ ‎‏درتصرف موهوب لها بود هبه صحیح است.‏

‏‏[سؤال 7890]‏

‏‏3. نیز در فرض مذکور در بلد ما آذوقۀ سالیانه در خانه جمع می باشد و کلید آن‏‎ ‎‏خانه به دست زوجه می باشد اگر بالنسبة به اراضی و املاک دیگر قبض ثابت نشود آن‏‎ ‎‏خانه که آذوقه در آن است و کلید در دست زوجه است و در عرف او قابض می باشد‏‎ ‎‏قبض ثابت و هبه نسبت به این ثابت و صحیح است یا نه؟ بیان بفرمایید.‏

‏‏بسمه تعالی، نسبت به تمام اموال موهوبه در هر مقدار که عرفاً صدق کند‏‎ ‎‏هنگام هبه تحت قبض و تصرف و استیلای موهوب لها بوده هبه در آن‏‎ ‎‏صحیح است.‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 7891]‏‏ ‏ ‏ 4132‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 17 / 9 / 1361‏

‏‏دفتر مبارک حضرت امام خمینی، مدّ ظله العالی، با عرض سلام و درود بی پایان‏‎ ‎‏خدمت حضرت امام خمینی، زعیم عالی قدر و امام امت اسلام، به استحضار می رساند‏‎ ‎‏که در مورد مسألۀ خمس، درباره آنچه از پدر مرحوممان به ما رسیده است چند سؤال‏‎ ‎‏برای ما مطرح شده است که امیدواریم با دادن جواب های لازم و کافی ما را از‏‎ ‎‏سردرگمی خارج فرموده و راهنمایی فرمایید.‏

‏‏پدرمان در حدود هفت سال پیش در یک حادثۀ رانندگی درگذشت و ما آنچه‏‎ ‎‏ایشان به عنوان خمس بدهکار بود و طبق گفتۀ بعضی نزدیکان، مدتی قبل از فوت‏‎ ‎‏اظهار داشته بود، پرداختیم.‏

‏‏پدرمان در زمان حیات، یک قطعه زمین به نام ما دوتن پسران بزرگ تر خود خرید‏‎ ‎‏و قصد ساختن آن را داشت که فرصت نیافت. ما این زمین را با مقداری سود، نسبت به‏‎ ‎‏قیمت خرید توسط پدرمان، فروختیم و پول آن را به انضمام پول حاصله از فروش با‏‎ ‎‏ضرر قسمت دیگری از ماترک، به علاوۀ پول دیگری که از فروش قسمتی از‏‎ ‎‏زمین هایی که قبلاً مزروعی بوده و در چند سال اخیر در محدودۀ شهر قرار گرفته، برای‏‎ ‎‏خرید قطعه ای زمین به منظور ساختن خانه ای دیگر، پرداخت کردیم و مقداری پول‏‎ ‎‏نیز برای ما باقیماند که برای ساختن خانه کافی نبود و هنوز هم موفق به ساختن خانه‏‎ ‎‏نشده ایم (لازم به تذکر است که خانه ای برای سکونت داریم و ساختن خانۀ دیگر به‏‎ ‎‏این منظور بوده که برای حالا که دیگر این خانه برای زندگی ما شش نفر به علاوۀ‏‎ ‎‏مادرمان کافی نیست، خانه ای داشته باشیم) و در آن زمان نیز چون منبع درآمد دیگری‏‎ ‎‏نداشتیم اگر خانه می ساختیم، می توانستیم به اجاره بدهیم.‏

‏‏لازم به تذکر است که این پول، به علاوۀ قسمتی از پولی که صرف خرید زمین فوق‏‎ ‎‏الذکر گردید، مدتی و قسمتی بیش از یک سال در بانک باقیمانده است. و نیز لازم به‏
‏‎

‎‏تذکر است که در زمان فوت پدرم، چهار تن از شش تن فرزندان ایشان صغیر بوده اند و‏‎ ‎‏اکنون هر شش نفرمان کبیر هستیم و در ضمن، هیچ کدام ازدواج نکرده ایم و منبع‏‎ ‎‏درآمدی نداریم و در حال تحصیل یا عازم خدمت سربازی هستیم. ‏

‏‏حال با توجه به نکات فوق، تقاضا داریم به سؤالات زیر پاسخ فرمایید:‏

‏‏1. زمینی که به نام دو پسر بزرگ تر (یکی کبیر و یکی صغیر در زمان خرید زمین و‏‎ ‎‏در زمان فوت پدرم) خریداری شده است، آیا متعلق به ما دو نفر است یا متعلق به همۀ‏‎ ‎‏ورّاث؟ و در هر حال، آیا به سود حاصل از فروش آن خمس تعلق می گیرد یا خیر؟ (با‏‎ ‎‏توجه به صغیر و کبیر بودن ورّاث و با توجه به ضررهایی که از جهات دیگر بر ما وارد‏‎ ‎‏شد) و در ضمن، اگر خمس تعلق می گیرد، آن را چگونه باید محاسبه کرد؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر واقعاً پدر شما قطعه زمین اول را که به نام شما خریده، به‏‎ ‎‏شما دو نفر تملیک و واگذار کرده، پول فروش آن و سود حاصل، ملک شما‏‎ ‎‏دو نفر است و دیگر ورّاث حقی در آن ندارند.‏

‏‏2. به زمین های سابقاً مزروعی (پدرم در آن ها کشت می کرده) در حومۀ شهر، که به قصد خرید زمین و‏‎ ‎‏ساختن خانه فروخته ایم و پولش را هم مدتی (قسمتی بیش از یک سال) در بانک نگه داشته ایم، آیا‏‎ ‎‏خمس تعلق می گیرد یا خیر؟ و اگر خمس تعلق می گیرد، بر چه مبنایی محاسبه می شود؟‏

‏‏بسمه تعالی، ارث و پول فروش آن خمس ندارد.‏

‏‏[سؤال 7892]‏‏ ‏ ‏ 4133‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محضر مقدس حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی، دام ظله العالی‏

‏‏شهیدی وصیت کرده که کلیۀ اموال اعم از منقول و غیر منقول من را به مادرم‏‎ ‎‏بخشیدم، در مقابل تعهد اخلاقی و ایمانی طرفین در حضور گواهان ذیل به این که بعد‏‎ ‎‏از بازگشت این جانب از جبهه دوباره به خود این جانب برگشت دهد و در صورتی که‏‎ ‎‏به مقام شهادت نائل گردیدم تمام دیون فوق الذکر بنده را پرداخت نماید و بقیه مانده از‏‎ ‎‏اموال این جانب را به نیابت از طرف بنده وقف مدرسه علمیه و احداث بنای آن بنماید‏
‏‎

‎‏که تولیت آن با پدر گرامی ام باشد و در صورتی که مادرم قبل از انجام مراتب متن فوت‏‎ ‎‏نمود، کلیۀ متن این وصیت نامه با همین شرایط به والد گرامی ام واگذار می شود.‏

‏‏1. آیا وصیت آن مرحوم در مورد کلیه اموال منقول و غیر منقول نافذ و معتبر است‏‎ ‎‏یا خیر؟‏

‏‏2. آیا همسر شهید از این مال ارث می برد یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر اموالی را که به مادر بخشیده تحویل او هم داده است‏‎ ‎‏بخشش نافذ است و مادر باید به شرایط مزبوره عمل کند و اگر تحویل او‏‎ ‎‏نداده، بخشش صحیح نیست و پس از اخراج دیون بقیه به همۀ ورثه از‏‎ ‎‏جمله همسر می رسد، ولی زن از زمین ارث نمی برد و از بنا و اشجار از‏‎ ‎‏قیمت آن ارث می برد.‏

‏‏[سؤال 7893]‏‏ ‏ ‏ 4134‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏دفتر حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی بخش مسائل شرعی‏

‏‏جناب فضائل مآب نماینده محترم حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی مدّ ظله‏‎ ‎‏العالی، چه می فرمایید در حلّ مسأله سه نفر برادر پدر و مادری که پس از فوت پدر‏‎ ‎‏بنای جدایی گذاشته اند، اموال موروثی پدر را بین سه برادر تقسیم کردند بعد برادر‏‎ ‎‏بزرگ فوت و در گذشته و پس از آن دو برادری که باقیمانده اند یکی از این ها عقیم‏‎ ‎‏بوده و اولاد هم نداشته، مرد مزبور با یک زن بیوه عقد کرده که یک پسر بچه از شوهر‏‎ ‎‏قبلی در نزد زن بوده و به خانه اش آورده و پیش از مرگ در محضر یک عالم شرع تمام‏‎ ‎‏اموال و دارایی خود را به این زن و پسرش منتقل کرده است و هیچ دیناری از اموالش‏‎ ‎‏به برادر زنده دیگر را نداده و نمی دهند، در این صورت آیا حق وارثیت از برادر زنده‏‎ ‎‏سلب می شود یا نه؟ خواهشمندم جواب کتبی لطف بفرمایید.‏

‏‏بسمه تعالی، اگر تمام اموالش را به زن و بچه او تملیک کرده و تحویل آن ها‏‎ ‎‏داده است برادر ارث نمی برد.‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 7894]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 6346‏

‏‏5. در هبۀ ذی رحم یا غیر ذی رحم موهوب له بعض مال را قبض کرد مثل نصف یا‏‎ ‎‏ثلث یا کمتر از آن حتی یک اتاق خانه را، آیا واهب، آن مال قبض نشده را رجوع کردن‏‎ ‎‏می تواند یا نه؟ جواب فرمایید.‏

‏‏بسمه تعالی، در غیر مقبوض هبه تمام نشده و می تواند تحویل ندهد.‏

‏‏[سؤال 7895]‏‏ ‏ ‏ 4135‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 11 / 10 / 1360‏

‏‏حضور محترم و محضر انور حضرت امام خمینی، مرجع تقلید عالی قدر و رهبر‏‎ ‎‏انقلاب اسلامی ایران، با آرزوی طول عمر و سلامت دائم آن رهبر عزیز، به عرض‏‎ ‎‏می رسد:‏

‏‏بانویی است 85 ساله و فاقد اولاد، که از یک سال قبل ـ به علت عارضۀ استخوانی ـ‏‎ ‎‏قادر به حرکت نیست، ولی از سلامت کامل عقلی برخوردار می باشد، و سلامت کامل‏‎ ‎‏عقلی او، مورد تأیید پزشکی قانونی هم قرار گرفته است. این بانو، دختر یکی از‏‎ ‎‏دوستان شوهر متوفایش را به دخترخواندگی پذیرفته، و 37 سال است با همدیگر‏‎ ‎‏زندگی می کنند. شوهر و فرزندان دخترخوانده نیز از چهارده سال قبل که ازدواج‏‎ ‎‏نموده اند، با آن ها زندگی می کنند. دخترخواندۀ مذکور و فرزندان خردسال او، مورد‏‎ ‎‏علاقه و محبّت شدید بانوی نامبرده قرار دارند. این بانو، قسمتی از اموال منقول و غیر‏‎ ‎‏منقول خود و از جمله خانۀ مسکونی فعلی و وسایل موجود در آن را هفده سال قبل به‏‎ ‎‏دخترخوانده، و قسمتی را اخیراً به فرزندانش بخشیده، و قسمتی به نام خود او باقی‏‎ ‎‏است. نزدیک ترین منسوبین نسبی بانوی نامبرده ـ که در صورت فوت، وارث او‏‎ ‎‏خواهند بود ـ سه نفر عموزاده و سه نفر عمه زاده می باشند، که رفت و آمدی با او‏‎ ‎‏ندارند و رابطۀ آن ها با هم صمیمانه نیست، و بانوی مذکور چیزی به آن ها نداده، و فقط‏‎ ‎‏یک خانۀ بزرگ را برای امور درمانی و بیماری آن ها، وقف خاص نموده است. چند‏
‏‎

‎‏نفر از وراث بانوی نامبرده، وضع مالی رضایت بخشی ندارند و خانوادۀ دخترخوانده،‏‎ ‎‏مقداری از اموالی را که بانوی نامبرده به آن ها بخشیده بود، مجاناً به وراثی که وضع‏‎ ‎‏مادی مطلوبی نداشتند، واگذار نمودند. ولی آن ها بعداً شرایط بسیار شاقّ و دشواری‏‎ ‎‏پیشنهاد نمودند و اکنون از بانوی نامبرده و خانوادۀ دخترخوانده، اعلام شکایت‏‎ ‎‏نموده اند. از حضور آن مرجع عالی قدر در موارد ذیل، نظریه مبارک استفتا می گردد:‏

‏‏1. آیا این بانو ـ که سلامت عقلی اش، چندبار مورد تأیید پزشکی قانونی قرار‏‎ ‎‏گرفته  ـ می توانسته اموال خود را بدون رضایت وراث، به افراد مورد علاقه و محبّتش‏‎ ‎‏انتقال داده و ببخشد، یا این کار خلاف شرع بوده است؟‏

‏‏2. آیا برای این بانو، در خصوص تصرف در اموالش، محدودیتی وجود دارد؟‏

‏‏3. وراث نامبرده نسبت به بانوی مذکور و اموال او، در حال حاضر که در قید حیات‏‎ ‎‏می باشد، چه حقوق و اختیاراتی دارند؟‏

‏‏والسلام، به امید پیروزی رزمندگان اسلام بر کفر جهانی‏

‏‏بسمه تعالی، آنچه به فرزندخوانده و فرزندان او بخشیده، اگر تحویل آن ها‏‎ ‎‏داده، ملک آن ها است وگرنه باقی بر ملک خود او است و آنچه را وقف‏‎ ‎‏کرده، اگر به جهت وقف تحویل داده، نافذ است.‏

‏‏[سؤال 7896]‏‏ ‏ ‏ 4136‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 28 / 1 / 1363‏

‏‏محضر مقدس حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی ‏

‏‏در مسأله شرعیه ای که به عرض می رسد، دو نفر که مالک ملکی هستند، به موجب‏‎ ‎‏نوشته، متعهد شده اند که بعد از خاتمۀ عملیات و اخذ ورقۀ مالکیت، مقدار شش من‏‎ ‎‏محلی به مساحت 942 متر مربع، به دو نفر به عنوان پیشکش واگذار نمایند. آیا این‏‎ ‎‏نوشته ـ به کیفیتی که بیان شد ـ نوعاً هبه می باشد یا خیر؟ ‏

‏‏در ثانی، در حالی که مال موهوبه به قبض و تصرف متّهب داده نشده و در ید‏
‏‎

‎‏تصرف واهب است، آیا متّهب می تواند واهب را به دادن سند زمین مورد بحث، اجبار‏‎ ‎‏و الزام نماید؟ ‏

‏‏بسمه تعالی، مجرد نوشته و تعهد، هبه نیست و هبه، قبل از قبض تمام‏‎ ‎‏نمی شود و متّهب نمی تواند واهب را الزام به قبض و دادن سند نماید.‏

‏‏[سؤال 7897]‏‏ ‏ ‏ 4137‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 25 / 2 / 1362‏

‏‏محضر مبارک رهبر کبیر انقلاب، حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی، دام ظله‏‎ ‎‏العالی، با سلام ‏

‏‏زیدی که فرزند بزرگ خانواده خود هست، بعد از بلوغ شرعی از پول زحمت‏‎ ‎‏کشیدۀ خود، زمینی را خریده است. بعد از خرید، پدر خریدار از او تقاضا نموده که دو‏‎ ‎‏برادر کوچک خود را بدون پرداخت وجه، در این زمین شرکت دهد. خریدار به عنوان‏‎ ‎‏این که دل پدر به دست آید و ناراحت نشود قول داده است که به گفتۀ پدر خود عمل‏‎ ‎‏نماید، اما صرف قولی بیشتر نبوده و در واقع، قصد شرکت آن ها را نداشته و زمین در‏‎ ‎‏اختیار و تصرف خود خریدار باقیماند و تقسیم و تحویل و تحول بین آن ها به عمل‏‎ ‎‏نیامده است. بعد از فوت پدر، برادران خواهان تقسیم زمین شده اند. آیا این دو برادر‏‎ ‎‏چنین حقی دارند یا خیر؟ حکم الله‌ را بیان فرمایید.‏

‏‏بسمه تعالی، اگر فقط قول داده، و بخشش و تحویل حاصل نشده، برادران‏‎ ‎‏حق مطالبه ندارند.‏

‏‏[سؤال 7898]‏‏ ‏ ‏ 4138‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محضر مبارک آیت الله‌ العظمی السید روح الله‌ الموسوی الخمینی، دامت برکاته،‏‎ ‎‏لطفاً به دو سؤال ذیل پاسخ دهید.‏

‏‏1. شخصی به دیگری هبۀ معاوضه داده، به شرطی که واهب تا زنده است بتواند از‏
‏‎

‎‏موهوبٌ به استفاده و صرف نماید یا برای معیشت واهب مقدار معینی به او بدهد. در‏‎ ‎‏حضور شاهدین، هبه نامه و شرط نامه نوشته شد.‏

‏‏اکنون شهود هبه نامه و شرط نامه را اقرار می کنند، ولی آن ها کلامی خلاف مضمون‏‎ ‎‏شرط نامه اضافه می کنند. در این صورت، آیا شرط نامه حجّت است یا قول شهود؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر شهود واجد شرایط هستند، شهادتشان معتبر است. ولی‏‎ ‎‏نزاع، باید در محکمۀ شرعیه مطرح و حل و فصل شود.‏

‏‏[سؤال 7899]‏

‏‏2. زید در مرض موت مایملک خود را به برادرش هبه نمود. آیا با توجه به این که‏‎ ‎‏زید دختری هم دارد، این هبه صحیح است؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر به قبض موهوب له داده باشد، صحیح است.‏

‏‏[سؤال 7900]‏‏ ‏ ‏ 4139‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 11 / 3 / 1361‏

‏‏علمای امامیه! فقهای اثنا عشریه! چه می فرمایید در این مسأله شرعیه: ‏

‏‏پدری در حال حیات چهار فرزند داشته و هر چه مال و اموال داشته، در بین این‏‎ ‎‏چهار فرزند تقسیم نموده و مال فرزند بزرگش را از خانه و از املاک جدا کرده است.‏‎ ‎‏به سه فرزند کوچکش که صغیر بودند یک قطعه زمین بزرگ داده است. اولاد بزرگ،‏‎ ‎‏چند سال دیگر در حضور چند نفر آن تقسیم نامه پدرش را پاره پاره کرد و اکنون فرزند‏‎ ‎‏بزرگ به فرزندان کوچک شرارت می نماید و آن ها را بی جهت به دادگاه می کشد و بقیه‏‎ ‎‏املاک را مطالبه می نماید. تقاضا می نمایم درباره این مسأله یک جواب امر بفرمایید.‏

‏‏بسمه تعالی، اگر در زمان حیات اموال را تحویل پسران نداده، تمام آن‏‎ ‎‏اموال ارث می شود و به همه ورثه به نسبت ارث می رسد و مجرد تقسیم‏‎ ‎‏نامه اثر ندارد، بلی آنچه را به فرزندان صغیر داده اگر به آن ها بخشیده و در‏‎ ‎‏تصرف خود او بوده ملک آن ها شده است و از ترکه نیست.‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 7901]‏‏ ‏ ‏ 4140‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 25 / 9 / 1361‏

‏‏دفتر حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی رهبر عزیز انقلاب اسلامی ایران، پس از‏‎ ‎‏تقدیم عرض سلام و آرزوی طول عمر برای رهبر عزیزمان، استدعا دارد این جانب را‏‎ ‎‏در مشکلی که دارم راهنمایی فرمایند: ‏

‏‏این جانب آپارتمانی را چندین سال پیش از شخصی متمکن اجاره نمودم و حدود‏‎ ‎‏7  ـ  8 سالی هم در آن آپارتمان ساکن بودم و در طول این مدت مال الاجارۀ خود را نیز‏‎ ‎‏به موقع طبق قرارداد تنظیمی پرداخت نمودم. مدتی بود که مالک بنده را تحت فشار‏‎ ‎‏می گذاشت که منزلش را تخلیه نمایم. بنده هم این کار را تقبل نمودم و مدت ها دنبال‏‎ ‎‏محل سکونتی می گشتم. تا این که بالاخره موفق شدم محلی را پیدا کنم، ولی مالک این‏‎ ‎‏محل جدید مبلغ 000 / 200 ریال وجه نقد، علاوه بر اجاره بها از این جانب می خواست‏‎ ‎‏که مراتب را با مالک قبلی در میان گذاشتم و ایشان تقبل نمود، مبلغ 000 / 200 ریال به‏‎ ‎‏بنده بپردازد و بنده منزل را تخلیه نمایم. این جانب پذیرفتم و ایشان چکی به مبلغ‏‎ ‎‏000 / 200 ریال به بنده دادند که پس از تخلیه دریافت نمایم. این جانب هم از این طرف‏‎ ‎‏و آن طرف این مبلغ را قرض نموده و محل جدید را اجاره کردم، ولی متأسفانه وقتی‏‎ ‎‏سر موعد چک، به بانک مراجعه کردم ایشان به بانک سپرده بود که وجه چک را به من‏‎ ‎‏پرداخت نکنند. با وجودی که چندین دفعه هم به ایشان مراجعه نمودم از پرداخت‏‎ ‎‏وجه چک به این جانب خودداری نمودند. آیا این مبلغ که ایشان خود پرداخت آن را‏‎ ‎‏پیشنهاد نمودند و بعداً نپرداختند، از نظر شرعی حق این جانب هست یا نه. بنده تا کنون‏‎ ‎‏با وجودی که چک برگشتی در اختیارم هست هیچ اقدامی ننموده ام. استدعا دارد‏‎ ‎‏بفرمایید چه کنم؟ اولاً: این مبلغ حق شرعی این جانب هست یا نه؟ و ثانیاً: اگر هست‏‎ ‎‏چه کار باید انجام دهم؟ ‏

‏‏بسمه تعالی، چنانچه مبلغ مذکور را به طور مجانی، بدون حقی از جانب‏‎ ‎‏شما می خواستند به شما بدهند و بعد تصرف کرده اند، شما حقی ندارید. ‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 7902]‏‏ ‏ ‏ 4141‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 12 / 3 / 1361‏

‏‏حضور مرجع عالی قدر شیعیان جهان و رهبر عظیم الشأن انقلاب اسلامی، مدّ ظله‏‎ ‎‏العالی، با آرزوی طول عمر با عزّت.‏

‏‏این جانب مدت یک ماه به امر امام در عملیات بیت المقدّس بودم؛ در یک حمام‏‎ ‎‏عمومی، ساعت خود را گم کردم؛ و در یک تخلیۀ اسرا که به آن ها با هندوانه و آب‏‎ ‎‏خنک خدمت نمودیم، دو ساعت برای خودم و یک انگشتری طلا برای همسرم دادند؛‏‎ ‎‏لطفاً بفرمایید: آیا باید عین اشیا را تحویل بدهم و به کجا، یا این که می توانم معادل آن ها‏‎ ‎‏پول به حساب دولت واریز کنم؟ راهنمایی کامل بفرمایید. والسلام‏

‏‏بسمه تعالی، اگر با رضایت صاحبانش به شما داده شده، از خود شما‏‎ ‎‏است؛ و در غیر این صورت، به مسئولین مربوطه مراجعه کنید. ‏

‏‏[سؤال 7903]‏‏ ‏ ‏ 4142‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏اگر پدر حسابی برای فرزند صغیر خود در بانک باز کند و از خودش به نام آن‏‎ ‎‏فرزند پول به حساب بریزد و اگر دیگری هم خواست چیزی به این فرزند بدهد، پدر‏‎ ‎‏می گوید به آن حساب فرزند در بانک بریزید، در این صورت آن فرزند صغیر مالک آن‏‎ ‎‏پول ها می شود؟ و با این که پدر توجه به این مسأله که ـ در هبه، قبض لازم است و‏‎ ‎‏قبض آن فرزند لاقبض است ـ نداشته که خودش از طرف آن فرزند قبض کند.‏

‏‏والسلام علیکم ورحمة الله‌ وبرکاته‏

‏‏بسمه تعالی، با فرض این که با اجازۀ پدر به حساب طفل ریخته شده قبض‏‎ ‎‏محسوب است و چنانچه به طفل تملیک شده، طفل مالک آن می شود؛ ولی‏‎ ‎‏چنانچه قصد تملیک به طفل در کار نبوده و فقط به حساب ریخته شده،‏‎ ‎‏طفل مالک نیست.‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 7904]‏‏ ‏ ‏ 4143‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏زنی هستم 31 ساله که شوهرم چند سال است فوت نموده و دارای دو فرزند پسر‏‎ ‎‏می باشم؛ یکی 11 ساله و یکی 9 ساله. با شوهرم در زمان حیات او در خرم آباد زندگی‏‎ ‎‏می کردیم؛ بعد از فوت شوهرم بنا به وصایای او فعلاً ساکن تویسرکان، خانۀ پدرم‏‎ ‎‏هستم و نیز پدر و مادرم تمکّن مالی ندارند، مسائلی برایم در پیش است که ذیلاً به‏‎ ‎‏عرض می رسانم:‏

‏‏1. در حدود شش یا هفت سال پیش، پدر و مادرم که می خواستند خانه شان را‏‎ ‎‏تعمیر و نوسازی کنند، چون بضاعت مالی نداشتند مبلغی برادرم و مبلغی خواهر‏‎ ‎‏دیگرم کمک نمودند و مبلغ 000 / 25 تومان هم شوهر من که در قید حیات بود به پدر و‏‎ ‎‏مادرم برای نوسازی خانه کمک نمود و قرار شد که به نسبت همین وجه، از همین‏‎ ‎‏خانه، من که عیالش بودم شریک شوم و نیز برادر و خواهرم هم به نسبت پولی که‏‎ ‎‏دادند شریک باشند و غیر از خدا و برادر و خواهرم و پدر و مادرم کسی از این موضوع‏‎ ‎‏اطلاعی ندارد. بعداً که شوهرم مرحوم شد خانواده اش از چک های بانکی اطلاع پیدا‏‎ ‎‏کردند و به برادرم گفتند بایستی بیست و پنج هزار تومان را بدهی؛ البته به حساب‏‎ ‎‏صغار، نه جهت خودشان و چون آن مرحوم در این مورد چیزی به خانوادۀ خودش‏‎ ‎‏نگفته بود، فعلاً برادرم مبلغ سیزده هزار تومان پول را به خانوادۀ شوهرم داده و مبلغ‏‎ ‎‏دوازده هزار تومان بقیه را هنوز نپرداخته است. ‏

‏‏اینک این سؤال پیش می آید که آیا این مبلغ که شوهرم با شهادت برادر و خواهرم‏‎ ‎‏به من بخشیده است، متعلق به این جانبه است یا خیر، مربوط به ورّاث است؟ ‏

‏‏ثانیاً، اگر متعلق به خودم می باشد آیا مالک آن هستم و می توانم خودم تصرف‏‎ ‎‏نموده و خرج نمایم یا خیر؟‏

‏‏ثالثاً، نیز اگر مالک پول، این جانبه ام نسبت به مبلغ سیزده هزار تومانی که خانوادۀ‏
‏‎

‎‏شوهرم از برادرم به حساب صغار گرفته اند، می توانم تدریجاً از اموال صغار جهت‏‎ ‎‏خودم ضبط نمایم یا خیر؟ ‏

‏‏رابعاً، این پول که در ساخت خانۀ پدرم به کار رفته است، من یا صغار فقط مالک‏‎ ‎‏مبلغ پول هستیم یا این که از خانه سهم داریم؟ و نیز اگر خودم مالک پول هستم آیا‏‎ ‎‏خمس دارد یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر شوهر شما وجه مذکور را به شما بخشیده و صاحب خانه‏‎ ‎‏در مقابل وجه، سهمی از خانه را به شما داده، شما مالک همان سهم از خانه‏‎ ‎‏هستید و اگر وعدۀ دادن سهمی از خانه در مقابل پول بوده، شما مالک وجه‏‎ ‎‏هستید، نه سهمی از خانه، و خمس ندارد و چنانچه شوهر وجه را به شما‏‎ ‎‏نبخشیده، جزء ترکه باید بین ورّاث تقسیم شود.‏

‏‏2. یک دستگاه ماشین بافتنی از پول صغار تهیه نموده ام و با او جهت کمک هزینه کار می کنم، آیا کلیۀ‏‎ ‎‏دستمزد کارکردم متعلق به بچه های صغیر است یا خودم نیز می توانم مبلغی جهت خودم بردارم؟ ضمناً‏‎ ‎‏به عرض می رسانم خودم قیّم بچه ها هستم.‏

‏‏3. من و بچه هایم هم اکنون در خانۀ پدرم زندگی می کنیم و پدر و مادرم تمکّن مالی یا درآمد کافی‏‎ ‎‏ندارند و ما هم کرایۀ خانه نمی دهیم، فقط پول آب و برق را مشترکاً پرداخت می نماییم؛ آیا اگر پدر و‏‎ ‎‏مادرم از یخچال و ماشین لباسشویی و سایر لوازم زندگی ما استفاده نمایند، جایز است یا جایز‏‎ ‎‏نمی باشد، با این حساب که اگر ما بخواهیم در جای دیگر زندگی کنیم، مبالغ زیادی فقط باید کرایۀ خانه‏‎ ‎‏بدهیم، لکن پدر ومادرم از ما کرایه نمی گیرند؟‏

‏‏4. همان طوری که عرض کردم بنده با ماشین بافتنی کار می کنم که ماشین متعلق به بچه ها است، آیا اگر‏‎ ‎‏کسی وارد خانۀ ما بشود یا مشتری بافتنی باشد یا میهمان بنده، می توانم از او پذیرایی کنم؛ از چای و‏‎ ‎‏میوه و غیره؟ و نیز میهمان می تواند روی فرش بچه ها نماز بخواند یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، 2 و 3 و 4، تصرف در اموال صغار باید با اذن قیّم شرعی و رعایت مصلحت آن ها‏‎ ‎‏باشد و دستمزد کار بافندگی مال خود شما است، ولی باید اجرت ماشین را با رعایت مصلحت‏‎ ‎‏صغار برای آن ها منظور دارید.‏

‏‏5. درآمد بچه های صغیر من ماهانه مبلغ دو هزار و پانصد تومان اجاره خانۀ پدری آن ها که در خرم آباد‏‎ ‎‏است، می باشد که عموهایش مال الاجاره را دریافت می نمایند و مبلغ دو هزار تومان آن را جهت‏
‏‎

‎‏مخارج ما می فرستند و باقیمانده که ماهانه مبلغ پانصد تومان است، در بانک به حساب بچه ها پس انداز‏‎ ‎‏می نمایند و همان طور که عرض کردم، خودم نیز کار می کنم؛ آیا مازاد بر مخارج سهم بچه ها مشمول‏‎ ‎‏بدهی خمس می شود یا خیر؟ و وجوهی که در بانک پس انداز می شود، خمسش را باید بدهیم یا خیر؟‏‎ ‎‏و چنانچه خمس دارد، نحوۀ پرداخت را معلوم فرمایید.‏

‏‏بسمه تعالی، احوط آن است که صغار بعد از بلوغ، خمس اضافه درآمد خود را بدهند.‏

‏‏6. گاهی اوقات اجباراً پیش می آید که کادویی به جایی ببریم، آیا می توانم از پول بچه ها ببرم یا خیر؟‏

‏‏7. اگر دیگری بخواهد از وسایل لباسشویی ما استفاده نماید و اجرت بدهد، آیا اجازه هست یا اصلاً به‏‎ ‎‏مال صغیر نمی شود مداخله نمود؟‏

‏‏بسمه تعالی، سؤال 6 و 7، با فرض مصلحت برای صغار و اذن قیّم شرعی مانع ندارد.‏

‏‏والسلام، به امید پیروزی رزمندگان اسلام بر کفر جهانی‏

‏‏[سؤال 7905]‏‏ ‏ ‏ 4144‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 2 / 9 / 1361‏

‏‏حضور محترم رهبر عالی قدر، حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی، دامت برکاته‏

‏‏پس از تقدیم عرض سلام به محضر عالی عرض می شود: زوجه که زندگی او با‏‎ ‎‏شوهرش حرجی است، دادگاه از روی مدارک و شواهد، حرجی بودن را تشخیص‏‎ ‎‏داده است. بعد از طلاق به حکم دادگاه، آیا زن حق گرفتن مقدار مهریه که بر ذمّه زوج‏‎ ‎‏باقی است را دارد یا نه؟ و آیا اسباب و اشیای جهازیه که به خانۀ شوهر برده، که بعض‏‎ ‎‏آن ها را هم شوهر در وقت عقد خریده یا عیدی آورده و همه را به صورت جهازیه به‏‎ ‎‏خانۀ شوهر برده، حق دارد از شوهرش پس بگیرد یا نه؟ متمنّی است جواب هر دو‏‎ ‎‏سؤال را مرقوم فرمایید که محل حاجت است. ‏

‏‏بقای وجود مبارک را از خداوند متعال خواستاریم.‏

‏‏بسمه تعالی، زن حق مطالبۀ مهریۀ خود را دارد و شوهر می تواند آنچه را به‏‎ ‎‏زن بخشیده، با وجود عینش از او پس بگیرد، مگر ذی رحم باشد و در این‏‎ ‎‏جهت، ربطی به طلاق ندارد.‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 7906]‏‏ ‏ ‏ 4145‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 8 / 12 / 1361‏

‏‏محضر مبارک حضرت امام خمینی دامت برکاته‏

‏‏محترماً به حضورتان معروض می دارم چون بنده مقلد شما هستم مسأله ای برایم‏‎ ‎‏پیش آمده که با شما در میان می گذارم، خلاصه آن این است که پدر خانمم حدود دو‏‎ ‎‏سال قبل بدون هیچ گونه اجباری و با رضایت و میل باطنی خود مقداری از املاک‏‎ ‎‏خویش را بین فرزندانش به نسبت یک سهم پسر و ‏‏ دختر تقسیم نموده، حال پس‏‎ ‎‏از گذشت دو سال که رابطه اش با دختر خود و من که دامادش هستم تیره شده می گوید‏‎ ‎‏که اموالی را که به شما بخشیده ام راضی نیستم مال شما باشد، آیا با گفتن راضی نیستم‏‎ ‎‏و با توجّه به این که ممکن است این کدورت موقتی باشد اموالی که به دخترش‏‎ ‎‏بخشیده است شرعاً حرام می شود؟ مستدعی است در این مسأله پیش آمده مرا‏‎ ‎‏راهنمایی کنید.‏

‏‏پیروزی اسلام را از خداوند خواهانم.‏

‏‏بسمه تعالی، اگر اموال را به دختر بخشیده و تحویل او هم داده است‏‎ ‎‏نمی تواند پس بگیرد و اگر تحویل او نداده هبه تمام نشده و در این صورت‏‎ ‎‏اختیار اموال با خود پدر است.‏

‏‏[سؤال 7907]‏‏ ‏ ‏ 4146‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏پدرم یک قطعه زمین داشت که حدود دو هزار متر می باشد، ایشان دارای سه فرزند‏‎ ‎‏است. در زمان حیاتش نصف زمین مذکور را به پسر بزرگش داده بود و سندش را هم‏‎ ‎‏به او داده بود. بعد از یک سال مریض می شود، پسر دیگرش او را می برد منزل‏‎ ‎‏خودش. پدرم می گوید می خواهم وصیت کنم چند نفر می برند، پدرم وصیت می کند‏‎ ‎‏زمینی که قبلاً به پسر بزرگم داده بودم دیگر نمی دهم. به او می گویند دیگر دادی، حالا‏
‏‎

‎‏خوب نیست دیگر ندهی. می گوید اختیار با من است، دیگر نمی دهم. زمین مال هر‏‎ ‎‏سه پسرم است. به این نحو وصیت او را یکی از معتمدین محل که بسیار آدم معتبری‏‎ ‎‏است می نویسد و پدرم امضا می کند. بعد آن ها می روند و برادرم که پدرم در منزل او‏‎ ‎‏بود می گوید من به خاطر برادر بزرگم وصیت پدرم را پاره کردم. پس از این که وصیت‏‎ ‎‏پدرم را پاره می کند، می رود دو نفر دیگر می آورد منزل خودش یک وصیت دیگر‏‎ ‎‏می نویسند. منتها این دفعه دیگر پدرم در حال احتضار است و قدرت حرف زدن‏‎ ‎‏ندارد. وصیت می نویسند که نصف زمین مال پسرم و نصف دیگرش مال سه پسرانم.‏‎ ‎‏این طوری از قول پدرم وصیت می نویسند و امضای جعلی پدرم را روی وصیت‏‎ ‎‏می کنند و الآن هم حدود شش سال است پدرم فوت کرده و زمین هم فعلاً همین طور‏‎ ‎‏بلاتکلیف مانده و برادرم که ادعا می کند پدرم نصف زمین را به او داده چون در آن جا‏‎ ‎‏زندگی نمی کند در شهر است به یک نفر دیگر واگذار کرده و محصول زمین را هم‏‎ ‎‏می برد. از دفتر امام تقاضا دارم تکلیف این مسأله را روشن بفرمایند. آیا برادرم‏‎ ‎‏می تواند با این وصیت جعلی پدرم و یا ارائۀ سندی که قبلاً پدرم به او داده نصف زمین‏‎ ‎‏را ببرد یا نه؟ یا این که حقّ میت این جا از بین نمی رود؟ ضمناً آن برادرم که وصیت‏‎ ‎‏پدرم را پاره می کند زنش هم شاهد بوده و گرچه یک آدمی است که می تواند انکار هم‏‎ ‎‏بکند، ولی زنش آدم خوبی است و چون شاهد پاره کردن وصیت بوده همیشه‏‎ ‎‏شوهرش را سرزنش می کند که تو نباید وصیت را پاره می کردی. استدعا دارم‏‎ ‎‏شرعیتش را روشن فرمایید. ‏

‏‏با آرزوی سلامتی و طول عمر امام عزیزم از خدای بزرگ پیروزی اسلام را بر کفر‏‎ ‎‏مسئلت دارم.‏

‏‏بسمه تعالی، اگر آنچه را به پسر بزرگ تر داده تحویل او هم داده باشد،‏‎ ‎‏وصیت بعدی اثر ندارد و چنانچه تحویل او نداده باشد به ملک خود پدر‏‎ ‎‏باقی بوده و اختیار با خود او بوده است.‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 7908]‏‏ ‏ ‏ 4147‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 17 / 3 / 1361‏

‏‏محضر مقدس زعیم عالی قدر عالم تشیع و رهبر عظیم الشأن انقلاب اسلامی‏‎ ‎‏ایران، حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی، مدّ ظله العالی‏

‏‏چه می فرمایید در خصوص زنی که با بذل مهریه و نفقه ایام عده، خود را مطلّقه‏‎ ‎‏ساخته و مقرر شده است که شوهر جهیزیۀ عیال مطلّقه را تحویل دهد. آیا زوج در‏‎ ‎‏ایفای تعهد ملزم و مکلف است یا نه؟ آنچه دستور مبارک شرع مطاع و حکم اسلام‏‎ ‎‏است را مرقوم فرموده و به خاتم شریف مزین فرمایید. عندالله‌ مأجور و مثاب خواهید‏‎ ‎‏بود ان شاء الله‌ تعالی. والسلام علیکم ورحمة الله‌ وبرکاته‏

‏‏بسمه تعالی، جهیزیه اگر به شوهر بخشیده نشده، ملک شوهر نشده و باید‏‎ ‎‏برگرداند و اگر به او بخشیده تا عین آن باقی است می توانند برگردانند، مگر‏‎ ‎‏آن که موهوب له از ارحام واهب باشد که در این صورت پس از تحقق‏‎ ‎‏قبض در هبه، حق برگشت ندارد.‏

‏‏[سؤال 7909]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 861‏

‏‏11. اگر کسی به انسان چیزی هبه کرد و بعد منصرف شد و خواست پس بگیرد، آیا‏‎ ‎‏می تواند پس بگیرد و اگر آن چیزی که هبه کرده به شخص دوم بخشیده، تکلیف چیست؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر موهوب له از ارحام واهب نباشد و عین موهوبه نزد او به‏‎ ‎‏حال خود باقی باشد می تواند پس بگیرد.‏

‏‏[سؤال 7910]‏‏ ‏ ‏ 4148‏

‏‏ ‏ ‏ بسم الله‌ الرحمن الرحیم‏

‏‏الحمد لله‌ رب العالمین والصلاة والسلام علی محمد خیر خلقه اجمعین.‏

‏‏سماحة حجة الإسلام والمسلمین ممثّل إمام الاُمة الخمینی الکبیر، السلام علیکم‏‎ ‎‏ورحمة الله‌ وبرکاته‏

‏
‏‎

‎‏مولای قبل ثلاث سنوات کنت فی العراق و بعت أثاث داری ودفعت الخمس الذی‏‎ ‎‏کان مستحقاً علیّ وبعت داری وجلبت مقداراً من المال إلی إیران الإسلام مع عائلتی‏‎ ‎‏وبقیت فی إیران أبحث عن دار، فلم أجد داراً إلاّ بعد مرور سنة من مجیئی إلی إیران،‏‎ ‎‏فشعرت أنّ المبلغ الذی بحوزتی یجب أن أدفع خمسه وطبعاً لو دفعت خمسه لم یبق‏‎ ‎‏مبلغاً کافیاً لشراء دار، فوهبت المبلغ قبل طول رأس السنة إلی زوجتی وبعد ذلک‏‎ ‎‏اشتریت داراً وسجلته باسم زوجتی، فهل أنّ هذا الدار شرعاً یعود لزوجتی وهل استطیع‏‎ ‎‏استعادة الهبة من زوجتی وإن لم توافق علی إعادة الهبة فماذا افعل؟ و هل علیّ أن أدفع‏‎ ‎‏خمس مبلغ الدار فی حالة استرجاع الهبة یرحمکم الله‌؟ ‏

‏‏بسمه تعالی، فی مفروض السؤال لم یکن یجب علیک تخمیس المبلغ،‏‎ ‎‏والمبلغ إن وهبته لها وسلمت إلیها ثمّ اشتریت به بإذنها الدار لها لم یکن لک‏‎ ‎‏الرجوع فی الهبة.‏

‏‏[سؤال 7911]‏‏ ‏ ‏ 4149‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محضر مبارک حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی، دامت برکاته، به عرض عالی‏‎ ‎‏می رساند:‏

‏‏شخصی جهت این که اموالش به دخترها و عیالش نرسد، چهار دانگ از اموال‏‎ ‎‏منقول و غیر منقول خود را در زمان حیاتش در محضر طاغوتی انتقال به اولاد ذکورش‏‎ ‎‏داده و مادام الحیات در تصرف خودش بوده و فعلاً آن شخص، مرحوم شده. آیا‏‎ ‎‏انتقال، صحیح است و دخترها و عیالش حق از این اموال ندارند و یا انتقال، باطل است‏‎ ‎‏و دخترها و عیالش از این اموال، ارث می برند. مستدعی است حکم شرعی را بیان‏‎ ‎‏فرمایید.‏

‏‏بسمه تعالی، اگر شرایط انتقال شرعی رعایت شده، صحیح است و دیگران‏‎ ‎‏در آن اموال حق ندارند.‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 7912]‏‏ ‏ ‏ 4150‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 9 / 6 / 1360‏

‏‏محضر مبارک حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی، دامت افاضاته، احتراماً؛ پاسخ‏‎ ‎‏سؤال زیر را ذیل ورقه اعلام فرمایید تا در مواقع حاجت حجت گردد.‏

‏‏وجوهی که زوجه در مدت خدمت، از دولت می گیرد و یا این که از منافع و اموال‏‎ ‎‏اختصاصی خود در منزل شوهر خرج هزینۀ زندگی مشترک می نماید و یا صرف‏‎ ‎‏خریداری منزل و وسایل زندگی می نماید و به طور مشترک از درآمد طرفین تهیه شده،‏‎ ‎‏بدون این که مشخص شود کدام شی ء مال کدام شخص است؛ در صورت وقوع طلاق،‏‎ ‎‏آیا زوجه حقی و سهمی از اموال و دارایی فوق دارد یا خیر؟ مأجور و مثاب باشید.‏

‏‏بسمه تعالی، آنچه از مال زوجه، بدون این که به شوهر بخشیده باشد تهیه‏‎ ‎‏شده و عین آن موجود است، زن حق دارد.‏

‏‏[سؤال 7913]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 3877‏

‏‏2. یک تکه زمینی به هبۀ زن فرزندش می کند و روی آن زمین با اجازه عروسش‏‎ ‎‏خانه درست می کند به نام فرزندش و تحویلش می دهد بدون صیغه خواندن و مدرک‏‎ ‎‏دادن. همین طور می گوید این خانه مال فرزندم می باشد. و اثاثیه از قبیل: فرش، گاز،‏‎ ‎‏آبگرمکن حمام، لوازمات دیگر، تحویلش می دهد. این خانه و وسیله اش مال پسر‏‎ ‎‏می شود که برگردد به دخترش یا این که مال خود پدر می شود؟‏

‏‏بسمه تعالی، سند و مدرک میزان نیست. هر چه را که پدر به فرزند بخشیده‏‎ ‎‏و تحویل او داده ملک فرزند است و دوباره پدر نمی تواند آن را پس بگیرد. ‏

‏‏[سؤال 7914]‏‏ ‏ ‏ 4151‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محضر رهبر کبیر انقلاب اسلامی حضرت امام خمینی، دام ظله‏

‏‏1. جایدات خودش امثال زمین و غیره به هرکس و ناکس می فروخت حتی به‏
‏‎

‎‏آن جا رسید که تمام تلف شود و رفقای ایشان هدایت کرد چون که صاحب اولاد هستی‏‎ ‎‏نباید جایدات را تلف کنی، به سبب هدایت، تمام جایدات خودش را به اولاد خودش‏‎ ‎‏که غیر بالغ بود هبه فی سبیل الله‌ کرد با چند نفر شهود و شایع هم شد در منطقه‏‎ ‎‏خودش، بعد از مدتی صاحب زمین اول به عادت اول یا به جهل دوباره چند قطعه‏‎ ‎‏زمین که هبه شده فروخت. آیا بعد از هبه به اولاد خودش می تواند بفروشد یا نه؟ اگر‏‎ ‎‏فروخته شده معامله صحیح است یا نه؟ ‏

‏‏بسمه تعالی، در فرض مرقوم، فروش بعدی صحیح نبوده است.‏

‏‏2. شخصی مثلاً نه سال در خانه مریض ـ یعنی فاقد شعور شده و یا مرض اعصاب داشته که فقط زنده‏‎ ‎‏بوده ـ ولی از تمام شعور فاقد بوده حال بعد از نه سال خوب شده. آیا قضای روزه و نماز تعلق می گیرد‏‎ ‎‏یا نه؟‏

‏‏بسمه تعالی، قضا دارد.‏

‏‏[سؤال 7915]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 6956‏

‏‏3. آیا ابراء ذمۀ غیر ذی رحم قابل رجوع است ـ مانند هبه ـ یا لازم است و قابل‏‎ ‎‏رجوع نیست؟ ‏

‏‏بسمه تعالی، ابراء، قابل رجوع نیست. ‏

‏‏[سؤال 7916]‏‏ ‏ ‏ 4152‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 29 / 9 / 1361‏

‏‏دفتر امام خمینی، با عرض سلام و آرزوی صحت برای امام امت، روحی فداه‏

‏‏اگر مردی با زنی ازدواج کند که آن زن باکره باشد، ولی قبل از نزدیکی کردن با وی،‏‎ ‎‏زن مقداری مال ـ که قبلاً از طرف شوهر به وی بخشیده شده است ـ و مهریۀ خود را به‏‎ ‎‏شوهر ببخشد تا شوهر وی را طلاق بدهد و شوهر لذت های دیگر از او برده باشد‏‎ ‎‏ـ ا لبته غیر از نزدیکی ـ اگر شوهر بعد از گرفتن آن مال و ندادن مهریه، زن را طلاق‏‎ ‎‏بدهد، آیا زن می تواند بعد از طلاق، مهریۀ خود را از شوهر طلب کند؟ اگر مرد غایب‏
‏‎

‎‏باشد چطور؟ اگر مرد، مال نداشته باشد چطور؟ اگر زن با مرد دیگر ازدواج کند چطور؛‏‎ ‎‏خواه نزدیکی کند یا فقط به عقد وی درآید؟ البته اگر خود زن مهریه را بخشیده و بعد‏‎ ‎‏طلاق انجام گرفته باشد.‏

‏‏والسلام علیکم ورحمة الله‌ وبرکاته‏

‏‏بسمه تعالی، با فرض این که زن مهریه خود را بخشیده، حق مطالبۀ آن را‏‎ ‎‏ندارد. ‏

‏‏[سؤال 7917]‏‏ ‏ ‏ 4153‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏حضور مبارک حضرت امام خمینی، دامت برکاته‏

‏‏با عرض سلام؛ به عرض مبارک می رساند مردی با مقدمه چینی و تظاهر به متعهد‏‎ ‎‏بودن از من خواستگاری کرد. خانوادۀ این جانب نیز با شرایط سهل ـ از جمله با مهریۀ‏‎ ‎‏یک جلد کلام الله‌ مجید ـ با این ازدواج موافقت کرد. مرد نیز با توجه به محبت ها و‏‎ ‎‏خدمات من و خانواده ام مقداری زینت آلات به بنده هدیه کرد. حال بعد از سه سال و‏‎ ‎‏داشتن یک بچه چون وضعش خوب شده مرا طلاق داده؛ در حالی که جوانی مرا ملعبۀ‏‎ ‎‏هوا و هوس خود کرده و موقعیتم را از بین برده که به صورت بیوه زنی درآمده ام؛ به‏‎ ‎‏جای جبران خسارات هدایایش را نیز می خواهد. استدعا دارم نظر مبارک را در این‏‎ ‎‏مورد صادر فرمایید.‏

‏‏بسمه تعالی، عین هدیه اگر باقی باشد هدیه کننده حق رجوع دارد.‏

‏‏[سؤال 7918]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 5928‏

‏‏2. طلا و جواهر و ملبوس زنانه، که در مراسم ازدواج از طرف داماد و بستگانش به‏‎ ‎‏من اهدا شده، با متارکه به این جانب تعلق می گیرد، یا باید به آن ها پس بدهم؟‏

‏‏بسمه تعالی، در صورتی که عین آن موجود است، می توانند پس بگیرند.‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 7919]‏‏ ‏ ‏ 4154‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏یک نفر یک مقدار زمین دارد. همان زمین خود را برای پسران خود هبه نموده و‏‎ ‎‏پسرانش هر کدام حصۀ معلوم خود را ـ که پدرش هبه کرده بود ـ قبض نمود. بعد از‏‎ ‎‏هبه و قبض، یک پسرش مفقود و غایب گردید که تا کنون حیات و ممات آن پسر‏‎ ‎‏معلوم نمی باشد. آیا پدرش می تواند حصۀ زمین همان پسر غایب خود را به یکی از‏‎ ‎‏پسرانی که حاضر می باشد هبه نماید یا بفروشد؟ جواب را واضح فرمایید.‏

‏‏بسمه تعالی، در فرض مرقوم، حق ندارد. ‏

‏‏[سؤال 7920]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 5287‏

‏‏2. هند ارث پدرش ـ که به او رسیده ـ را به فرزندش به طور مصالحت شرعی،‏‎ ‎‏داد  و بعداً برادران هند گفتند که هند اصلاً خواهر ما نیست؛ لذا از پدر ما به او حقی و‏‎ ‎‏ارثی نمی رسد. و بعد از آن، همین برادران به هند گفتند که تو حق خود را ـ ارثی که از‏‎ ‎‏پدر رسیده ـ به ما هبه کن. هند خواست از این موقعیت استفاده کند و آن ها را مُقر به‏‎ ‎‏خواهر بودن او بکند، لذا قبول کرد و به حسب ظاهر به طور هبۀ معوضه، آن مال را به‏‎ ‎‏آن ها داد، و در آن وقت پسر هند خاموش ماند، تا آن که حق مادرش ثابت شود. سپس‏‎ ‎‏اقامۀ دعوا کرد که این هبه ای که مادرم به شما داده، حق من است. در این صورت حکم‏‎ ‎‏آن چیست؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر مادر، مال مورد هبه را مالک بوده و به فرزند بخشیده و‏‎ ‎‏تحویل او داده، اختیار آن مال با فرزند است و تصرف مادر بدون اجازۀ‏‎ ‎‏فرزند، نافذ نیست.‏

‏‏[سؤال 7921]‏‏ ‏ ‏ 4155‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 14 / 9 / 1358‏

‏‏حضرت آیت الله‌ العظمی نایب الامام، امام خمینی، مدّ ظله العالی، پس از اهدای‏
‏‎

‎‏سلام، لطفاً پاسخ سؤالات ذیل را مرحمت فرمایید:‏

‏‏زید در محضر چهار نفر از مؤمنین و نویسندۀ هبه نامه، اموالش را اثلاثاً میان خود و‏‎ ‎‏پسرش و نوه اش تقسیم نمود. یک ثلث را برای خود نگهداشت و دو ثلث دیگر را به‏‎ ‎‏عنوان هبه به پسر و نوه واگذار نمود. بعد از چند سال از دنیا رفت و در پی او نوه هم‏‎ ‎‏درگذشت و دو برادر و یک خواهر مادری نا بالغ به جای گذاشت. و هنگام مطالبۀ ولیّ‏‎ ‎‏یتیمان حصۀ آن ها را، نویسندۀ هبه نامه آمد و برای پسر اظهار داشت که: هبۀ پدرت‏‎ ‎‏برای نوه واقعی نبوده، بلکه یک نوع حیله و بهانه بود و این مطلب را قبلاً پدرت به من‏‎ ‎‏گوشزد نموده بود و از اظهار این مطلب هم مرا منع کرده بود. البته آن جا دو نفر دیگر‏‎ ‎‏هم موضوع هبۀ ثلث را برای نوه، از پدر شنیده بودند. آیا چنین ادعایی از نویسنده‏‎ ‎‏مسموع است یا خیر؟ بیّنوا؛ توجروا.‏

‏‏بسمه تعالی، هبۀ واقع شده، محکوم به صحت است، مگر مدّعی فساد، به‏‎ ‎‏طریق شرعی دعوای خود را ثابت کند. ‏

‏‏[سؤال 7922]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 4897‏

‏‏4. کسی چیزی به کسی هبه کند بعداً پشیمان شود می تواند از او پس بگیرد؟ شما‏‎ ‎‏بیان فرمایید.‏

‏‏بسمه تعالی، اگر هبه به غیر خویشاوندان و بدون قصد قربت بوده و عین‏‎ ‎‏باقی است می تواند پس بگیرد.‏

‏‏[سؤال 7923]‏‏ ‏ ‏ 4156‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محضر مبارک حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی، مدّ ظله‏

‏‏لطفاً پاسخ سؤالات ذیل را مرقوم فرمایید:‏

‏‏1. پدر این جانب مرحوم شده و زمین خانه ای که متعلق به مادرم بوده و بعدها‏‎ ‎‏سرمایۀ اصلی اموال پدرم شده، اکنون چگونه به مادرم باید داده شود؟ چون جزء‏
‏‎

‎‏مهریه بوده و مدرک اصلی، عقد نامۀ هر دو می باشد؟‏

‏‏بسمه تعالی، مادر اگر خانه و پول آن را به پدر نبخشیده، پول خانه را حق‏‎ ‎‏دارد از ترکۀ پدر مطالبه کند.‏

‏‏[سؤال 7924]‏

‏‏2. ما مدرکی در مورد این که ‏‏ خانه را پدرم زباناً به نام مادرم کرده نداریم چه‏‎ ‎‏باید بکنیم؟ آیا حالا دیگر نمی شود ثابت کرد و از قید آن باید گذشت؟‏

‏‏بسمه تعالی، نیت واگذاری کافی نیست. اگر پدرتان نصف خانه را به‏‎ ‎‏مادرتان بخشیده و تحت تصرف او در آورده عین موهوبه ملک شده است،‏‎ ‎‏وگرنه مالک نیست؛ و اگر نزاعی در بین است، به محاکم صالحه رجوع‏‎ ‎‏نمایند.‏

‏‏3. در مورد نماز و روزۀ پدرم و البسه و ماشینش چگونه باید عمل کرد؟ یعنی آیا به پسر بزرگ تر تعلق‏‎ ‎‏می گیرد یا نه؟ چرا که کر و لال است. ‏

‏‏بسمه تعالی، قضای نماز و روزه، بر پسر بزرگ است و لباس مخصوص پدر، به پسر بزرگ‏‎ ‎‏می رسد و ماشین، جزء ترکه به شمار می رود.‏

‏‏4. خمس و سهم امام پدرم را چگونه بپردازیم؟ آیا باید از ارثی که به ما می رسد، خمس و سهم امام را‏‎ ‎‏کم کنم؟ به خصوص از جهیزیۀ من؟‏

‏‏بسمه تعالی، اموال پدر و جهیزیه ای که با مال پدر تهیه شده، اگر معلوم باشد که متعلق خمس‏‎ ‎‏شده و نپرداخته اند، باید خمس آن ادا شود.‏

‏‏5. آیا جهیزیه ام، جزء ارثی است که به من می رسد؟ اگر نیست، آیا باید من جداگانه از ارث پدر جهیزیه‏‎ ‎‏ببرم؟ اگر هست، آن مقدار جهیزیه ای که در زمان پدرم تهیه شده، جزء جهیزیۀ ارثی ام هست یا نه؟ آیا‏‎ ‎‏کادوها و هدیه ها هم جزء آن هست یا نه؟ چرا که مادرم از مخارج ماهانه و با پول ما همه ـ صغیرها و‏‎ ‎‏کبیرها ـ تهیه نموده. وضع و تکلیف ما چگونه است؟‏

‏‏بسمه تعالی، جهیزیه را اگر به شما بخشیدند و تحویل گرفتید، مختص به شما است و جزء‏‎ ‎‏ارث نیست. کادو و هدیه خمس ندارد.‏

‏‏6. سهم ارثی همسر دوم با مسألۀ رجوع چه می شود؟‏

‏
‏‎

‎‏بسمه تعالی، اگر طلاق، باطل بوده و یا بعد از طلاق صحیح، در عده رجوع شده، حق ارث طبق‏‎ ‎‏موازین شرع دارد.‏

‏‏7. وضع وسایل خانه چگونه است؟ آیا این ها و آن هایی که آنان دارند تقسیم می شود؟‏

‏‏بسمه تعالی، هر چه تا زمان فوت پدر ملک او بوده، جزء ترکه است و بین ورثه به ارث می رسد.‏

‏‏8. سهمیه ارث دختر با پسر برابر است یا نه؟ همچنین ارث دختر صغیر با پسر صغیر یا بر عکس؟‏

‏‏بسمه تعالی، سهمیه ارث پسر ـ ولو صغیر باشد ـ دو برابر سهمیه دختر است.‏

‏‏9. پول موجود حج پدرم و مادرم را چطور می شود رد کرد؟ یعنی مادرم چگونه می تواند حج برود؟ آیا‏‎ ‎‏از ارثی که به او می رسد، به او رد شود؟‏

‏‏بسمه تعالی، پول موجود اگر به کسی بخشیده نشده، جزء ترکه است و به تمام ورثه می رسد. و‏‎ ‎‏مادر اگر مستطیعه است، باید از مال خود حج به جا آورد و پدر هم اگر مستطیع واجب الحج‏‎ ‎‏بود، باید از ترکه برای او حج میقاتی نایب بگیرند.‏

‏‏سلامتی و سعادتمندی جناب عالی را در خدمت به اسلام و مسلمین از خداوند متعال خواستاریم.‏‎ ‎‏والسلام علی عباد الله‌ الصالحین‏

‏‏[سؤال 7925]‏‏ ‏ ‏ 4157‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏حضور محترم رهبر کبیر انقلاب حضرت امام خمینی دام ظله العالی‏

‏‏این جانب به علت مِهر مادری که داشتم، مقداری زمین که مَهر من بود به یکی از‏‎ ‎‏فرزندانم دادم، ولی در حال حاضر متوجه شده ام که به دیگری ظلم شده است؛ زیرا‏‎ ‎‏آن که مورد لطف من قرار گرفته، امروز دارای دو باب خانه در حدود دو میلیون تومان،‏‎ ‎‏و یک قطعه زمین به مبلغ ششصد هزار تومان می باشد، ولی فرزند دیگرم در این شهر‏‎ ‎‏حتی یک متر زمین هم ندارد که بتواند جای مُهری برای نماز داشته باشد. از محضر آن‏‎ ‎‏حضرت استدعا دارم من را راهنمایی نمایید که آیا می توانم مقداری از مهریه خود را‏‎ ‎‏به دیگر فرزندم برگردانم، که در پیش خداوند مسئول نباشم؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر زمین را پس از بخشیدن به فرزند، تسلیم او نمودید،‏‎ ‎‏نمی توانید برگردید.‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 7926]‏‏ ‏ ‏ 4158‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏شخصی با دریافت مبلغ کمتری از رباخوار بابت بهره پرداختی، رضایت داده‏‎ ‎‏است، آیا می تواند مجدداً معادل بهره پرداختی، مطالبه و شکایت نماید یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، بعد از ابراء ذمۀ مدیون یا مصالحه، حق رجوع ندارد.‏

‏‏[سؤال 7927]‏‏ ‏ ‏ 4159‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏پس از عرض سلام و آرزوی سلامتی همۀ برادرانی که در راه اسلام خالصانه کار‏‎ ‎‏می کنند، از خداوند یکتا مسئلت داریم که طول عمر امام عزیز ما را به طولانی آفتاب‏‎ ‎‏بگرداند و تا انقلاب مهدی (عج) نگهدار او باشد خواستم سؤالی از دفتر محترم امام‏‎ ‎‏کرده باشم و آن این که در روستاهای ما سنّت است که وقتی عروسی می کنند برای‏‎ ‎‏فرزندانشان مقداری پول مردم برای صاحب عروسی می دهند مثلاً مبلغ 400 الی 500‏‎ ‎‏یا کمتر یا بیشتر، این کار باعث می شود که یک نفر هم بتواند از لحاظ مادی چیزی‏‎ ‎‏داشته باشد که بتواند عروسی بکند و آن پولی را که مردم برای صاحب عروسی‏‎ ‎‏می پردازند آن شخصی که پول را دریافت می کند بهتر بگویم صاحب عروسی آن پولی‏‎ ‎‏را که برایش پرداخت نموده اند عروسی یک نفر دیگر شد که مثلاً 500 تومان برایش‏‎ ‎‏داده یا کمی بیشتر می پردازند خواستم نظر امام را در این باره بفرمایید. ‏

‏‏بسمه تعالی، مانع ندارد و به هر نحو متعارف است عمل نمایند.‏

‏‏[سؤال 7928]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 5931‏

‏‏5. هدایایی که بستگان شوهر به عنوان کرایه زبان به زن می دهند، هبۀ معوّضه‏‎ ‎‏می باشد یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، هبۀ غیر معوّضه است.‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 7929]‏‏ ‏ ‏ 4160‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏زعیم عالی قدر و مجاهد اکبر، حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی، دام ظله العالی‏

‏‏شخصی به دیگری هبۀ معاوضه نمود، و در همان مجلس موهوبٌ له این شروط را‏‎ ‎‏نوشت که واهب تا زندگی می کند می تواند از موهوبٌ به استفاده و صرف نماید یا برای‏‎ ‎‏معیشت واهب مقدار معینی چیزی به او بدهد، ولی موهوبٌ له به آن شروط عمل‏‎ ‎‏نکرد؛ آیا این هبه صحیح است یا نه؟‏

‏‏بسمه تعالی، هبه صحیح است و تخلف شرط موجب خیار فسخ است.‏

‏‏[سؤال 7930]‏‏ ‏ ‏ 4161‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏حضرت حجت الاسلام والمسلمین آیت الله‌ العظمی المجاهد الاکبر الامام خمینی‏‎ ‎‏دام ظله‏

‏‏زید دو پسر و دو دختر داشت، در حیات خود تمام مایملک خود را در بین اولاد‏‎ ‎‏تقسیم و تملیک اولاد نموده بود. بعد از مضی سه سال یکی از پسرها می گوید که یک‏‎ ‎‏قطعه زمین ملک طلق من بوده است؛ چون که فلان کس به من هبه نمود و وجه‏‎ ‎‏سکوت من در وقت تقسیم نمودن پدر خوف از محروم شدن از میراث پدر بوده‏‎ ‎‏است؛ اگر این دعوای پسر به اقرار پدر و باقی اولاد یا به بینه شرعی ثابت شود‏‎ ‎‏می تواند  آن قطعه را بردارد یا خیر؟ و بر فرض مالک شدن این پسر بر این قطعه آیا‏‎ ‎‏بر  کسی که کسر واقع شده می تواند از باقی اولاد زید طلب جبران کند یا خیر؟ بیان‏‎ ‎‏فرمایید.‏

‏‏والسلام علیکم و رحمة الله‌ وبرکاته‏

‏‏بسمه تعالی، اگر پدر به هر یک از اولاد در حال حیات هبه نموده و به قبض‏‎ ‎‏آن ها داده است هیچ یک بر دیگری حقی ندارد.‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 7931]‏‏ ‏ ‏ 4162‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 7 / 10 / 1361‏

‏‏محضر مبارک حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی، دام ظله‏

‏‏شخصی قبل از این که مریض شود، یک باب منزل شخصی خودش را به نوه اش‏‎ ‎‏ـ که از پدر یتیم است ـ بخشیده و به یکی از روحانیون دو مرتبه گفته است: کاغذی‏‎ ‎‏درست کن تا به امضای معتمدین محل برسد. متأسفانه روحانی سستی به خرج داده و‏‎ ‎‏اقدامی در این زمینه ننموده است. پس از حدود دو سال که از این گفت وگو گذشته، آن‏‎ ‎‏شخص به مرگ ناگهانی فوت می کند. ‏

‏‏حکم الله‌ را بیان نمایید. والسلام‏

‏‏بسمه تعالی، اگر شرعاً ثابت است که منزل را در حیاتش به نوۀ خود‏‎ ‎‏بخشیده و تحویل او هم داده است، ملک نوه شده و ورثه در آن حقّی ندارند‏‎ ‎‏و اگر اختلافی دارند، باید در محکمۀ شرعیه حل کنند.‏

‏‏[سؤال 7932]‏‏ ‏ ‏ 4163‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 11 / 2 / 1361‏

‏‏محضر مبارک امید مستضعفان، امام امت، خمینی بت شکن، با عرض سلام و‏‎ ‎‏آرزوی سلامتی و طول عمر برای شما و آرزوی پیروزی رزمندگان اسلام در‏‎ ‎‏جبهه های نبرد حق علیه باطل، مشکلی از لحاظ شرعی داریم و استدعای جوابی‏‎ ‎‏جهت آن، از حضور شما هستیم.‏

‏‏این جانب پسر 22 ساله ای هستم که با دو برادر (26 و 24 ساله و مجرد) و دو‏‎ ‎‏خواهر (17 و 22 ساله) و یک مادر و یک پدربزرگ (85 ساله) که جمعاً 7 نفر می باشیم‏‎ ‎‏در خانه ای زندگی می کنیم و پدرمان 7 سال پیش فوت کرده است. این خانه کلاًّ به اسم‏‎ ‎‏پدر بزرگمان است و تقریباً تمام عمرش را با پدر و مادرم و اکنون با ما زندگی می کند و‏‎ ‎‏حالا که 17 سال است که مریض و بستری است، تمام زحماتش را مادر من متحمل‏
‏‎

‎‏شده و تمام مخارج وی با ما است. ما یک عمو و یک عمه نیز داریم که عمویمان در‏‎ ‎‏تهران زندگی می کند و دارای پسر و نوه و زندگی مرفهی است و 25 سال است که از‏‎ ‎‏پدرش (پدربزرگ) جدا شده و در عرض این مدت تنها دو بار به خانۀ ما آمده و اصلاً‏‎ ‎‏پدرش را فراموش کرده است. عمه مان هم در شهر دیگری زندگی می کند و شوهرش‏‎ ‎‏هم در گمرک می باشد و آن ها هم بسیار مرفه و پولدار هستند و دارای دامادی ثروتمند‏‎ ‎‏نیز هستند و روی هم رفته زندگی خوبی دارند. شرایط ما نیز به صورتی است که وقت‏‎ ‎‏سر و سامان گرفتن هر پنج نفرمان است، در حالی که غیر از مغازۀ کوچکی که سه نفر‏‎ ‎‏برادر در آن کار می کنیم، دارایی دیگری نداریم. ما با پدر بزرگمان صحبت کردیم و با‏‎ ‎‏توافق خودش و صلاح دید چند تن از آشنایان، قرار بر این شد که ایشان در قبال 28‏‎ ‎‏سال زحمتی که مادرمان برایش کشیده و به خصوص 17 سال اخیر را که خانه نشین‏‎ ‎‏می باشد، این منزل را به مادرمان بدهد تا بعد از مادرمان، این خانه به پنج نفر ما تعلق‏‎ ‎‏بگیرد. از لحاظ قانونی و محضری هم تمام بدهی ها ـ اعم از مالیات و عوارض ـ را‏‎ ‎‏پرداخت کرده ایم و از آن بابت هم مشکلی نداریم و به لحاظ شرط عمده قرار شده‏‎ ‎‏است که این خانه را به مادرمان ببخشد و تا آخر عمرش از او مراقبت نماییم.‏

‏‏مشکل ما که استدعای جوابی سریع و کامل و مثبت بودن جواب را از شما داریم،‏‎ ‎‏این است که آیا از لحاظ شرعی هم این راه مانعی ندارد؟ و اگر از این خانه چیزی به‏‎ ‎‏پسر و دخترش نرسد، ایرادی بر این کار که تقریباً تعیین سرنوشت ما است نداشته‏‎ ‎‏باشد. متشکرم، خدا حافظ شما و سربازان اسلام و امت اسلام باشد.‏

‏‏درود خداوند به شهدای راه اسلام و رزمندگان و با سلام به امام خمینی‏

‏‏بسمه تعالی، شخص، در حال حیات خود، مال خودش را به هرکس‏‎ ‎‏بخواهد می تواند ببخشد و اگر به کسی بخشید و تحویل او داد، ملک‏‎ ‎‏او  می شود و بعد از فوت موهوب له، به ورثه او می رسد و دیگران حق‏‎ ‎‏ندارند.‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 7933]‏‏ ‏ ‏ 4164‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محضر أقدس أمجد عالی مستطاب مدّ ظله العالی رهبر انقلاب و بنیان گذار‏‎ ‎‏جمهوری اسلامی ایران امام خمینی ‏

‏‏محترماً پس از عرض سلام به استحضار می رساند آیا پدری می تواند با دارا بودن‏‎ ‎‏پنج پسر و نه دختر تمام ملک خود را با عدم رضایت فرزندان دیگرش به یکی از‏‎ ‎‏پسرهایش ـ اعم از زمین های مزروعی و خانه و تشکیلات ـ ببخشد یا خیر؟ والسلام‏‎ ‎‏علیکم ورحمة الله‌ وبرکاته ‏

‏‏بسمه تعالی، پدر می تواند قسمتی یا تمام اموال خود را به بعض فرزندان‏‎ ‎‏خود ببخشد اگر چه مکروه است و چنانچه موجب فساد و فتنه باشد باید‏‎ ‎‏اجتناب کند.‏

‏‏[سؤال 7934]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 4704‏

‏‏2. اگر چیزی را برای غیر ورثه وصیت کرد و موصی له آن چیز را دوباره به ورثه‏‎ ‎‏بخشید و برگردانید آیا باید علی السویه تقسیم شود یا للذکر مثل حظّ الاُنثیین؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر به میت برگردانده حکم بقیۀ ترکه را دارد و اگر به ورثه‏‎ ‎‏بخشیده تابع نحوۀ بخشش است.‏

‏‏[سؤال 7935]‏‏ ‏ ‏ 4165‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محضر مبارک امام خمینی‏

‏‏1. فرزندی که تحت تکفّل پدرش می باشد، آیا می تواند از پولی که پدرش (یا‏‎ ‎‏مادرش) ماهیانه به او می دهد، بدون اجازۀ او از این پول بردارد و به فقرا بدهد یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، با رضایت آنان مانع ندارد.‏

‏‏2. آیا اگر صدای زن نامحرمی را مرد نامحرمی بشنود اشکال دارد یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، در صورت نبود مفسده اشکال ندارد.‏

‏
‏‎

‎‏3. آیا به کتاب، خمس تعلق می گیرد؟‏

‏‏بسمه تعالی، به مقدار شؤون خمس ندارد.‏

‏‏4. ریش زدن صورت مردی از ته، چه صورت دارد؟‏

‏‏بسمه تعالی، به احتیاط واجب نباید بتراشند یا به طوری کوتاه کنند که مثل تراشیدن است.‏

‏‏[سؤال 7936]‏‏ ‏ ‏ 4166‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 27 / 9 / 1358‏

‏‏خدمت حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی، دام ظله العالی‏

‏‏محترماً معروض می دارد که بعد از وقوع زلزلۀ قزوین که منجر به خراب شدن‏‎ ‎‏منازل گشت، خانه هایی از طرف دولت ساخته شد و به اهالی آن محل واگذار گردید.‏

‏‏توضیح این که افرادی می توانستند از منازل جدیدالاحداث استفاده کنند که از یک‏‎ ‎‏نفر بیشتر باشند به این که متأهل بوده یا چند برادر یا برادر و خواهر یا به اتفاق اولاد یا‏‎ ‎‏مادر و فرزند باشند. و قبالۀ آن عمارت را به نام بزرگ آن خانوار و یا سرپرست آن ها‏‎ ‎‏صادر می کردند. در این صورت، آیا عمارت متعلق به فردی است که قباله به نام وی‏‎ ‎‏صادر شده است و مثلاً زوجه اش فقط حق سکنا دارد یا مالک نصف عمارت است‏‎ ‎‏(در صورتی که آن دو نفر زن و شوهر باشند)؛ و چنانچه یک عمارت به پدر و اولادش‏‎ ‎‏داده باشند و قباله به نام پدر باشد، آیا عمارت مال پدر است یا این که اولاد هم با پدر‏‎ ‎‏شریک می باشند؟ مستدعی است، حکم شرعی هر طور است بیان فرمایید.‏

‏‏بسمه تعالی، ملک از کسی است که دولت آن را به او تملیک نموده است.‏

‏‏[سؤال 7937]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 1540‏

‏‏2. اگر پدر پولی به فرزندان خود می بخشد برای خودشان و راضی نباشد که به‏‎ ‎‏حساب جنگ زدگان و... بگذارند چه صورتی دارد؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر فرزند بالغ باشد پولی که به او بخشیده شده و به قبض او‏‎ ‎‏درآمده اختیارش با خود فرزند است.‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 7938]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 1710‏

‏‏2. آیا پول جیبی ای که پدر به فرزند می دهد رضایت او از طرز خرج کردن فرزند‏‎ ‎‏نیز در آن شرط است یا خیر؟ (با توجه به این که طرز خرج کردن غیر اسلامی نیست).‏

‏‏بسمه تعالی، اگر پول را به فرزند بخشیده باشد در خرج کردن آن در راه‏‎ ‎‏حلال آزاد است ولی سعی نماید در رضایت پدر.‏

‏‏[سؤال 7939]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 2689‏

‏‏3. کسی که اصل مالش اشکال دارد ـ به این ترتیب که یا از کسب حرام به دست‏‎ ‎‏آمده یا ارثی است که مساوات شرعی در آن رعایت نشده ـ اگر هدیه ای به انسان بدهد،‏‎ ‎‏چگونه می شود آن را مصرف کرد؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر یقین به بودن مال حرام در آنچه هدیه داده شده نباشد،‏‎ ‎‏مصرف آن جایز و بلامانع است.‏

‏‏[سؤال 7940]‏‏ ‏ ‏ 4167‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏امام عزیز! دختری هستم 18 ساله. یک مسأله در رابطه با بخشش برای من پیش‏‎ ‎‏آمده که می خواستم از شما سؤال کنم؛ البته می دانم که وقت شما بسیار کم و باارزش‏‎ ‎‏است.‏

‏‏امام عزیز! من چند سال پیش ـ یعنی تقریباً حدود یک سال و نیم قبل از انقلاب ـ‏‎ ‎‏مقداری از طلاهایی را که از پدرم هدیه گرفته بودم، فروختم و پولش را در راه خدا‏‎ ‎‏دادم البته از این مسأله نه پدرم و نه مادرم مطلع نبودند؛ تا امسال که خواستم بقیۀ‏‎ ‎‏طلاهایم را برای کمک به دولت بدهم، به مادرم که گفتم، گفت که باید با اجازۀ پدرت‏‎ ‎‏باشد و البته که پدرم راضی به این کار نبود.‏

‏‏اولاً، من می خواستم ببینم تکلیفم نسبت به طلاهایی که قبلاً داده ام چگونه است؟‏‎ ‎‏چون در آن زمان من نمی دانستم که اجازۀ پدرم لازم است.‏

‏
‏‎

‎‏ثانیاً، آیا واقعاً از لحاظ شرعی اجازۀ پدرم لازم است یا نه و من می توانم طلاهایم را‏‎ ‎‏به دولت بدهم یا نه با توجه به راضی نبودن پدرم؟‏

‏‏در ضمن من مسأله اول را نمی توانم به هیچ وجه به پدر و مادرم بگویم. از شما‏‎ ‎‏خواهش می کنم که مرا از لحاظ شرع در این مسأله یاری کنید. امیدوارم که جواب مرا‏‎ ‎‏بدهید. از این که مزاحم وقت باارزش شما هم شدم معذرت می خواهم.‏

‏‏و در رابطه با ازدواج با معلولین آیا بدون اجازۀ پدر امکان پذیر است یا نه؟‏

‏‏ان شاء الله‌ خدا شما را برای ما نگهدارد و تا ظهور حضرت مهدی و پیاده شدن‏‎ ‎‏اسلام در تمام جهان، خدا سلامتتان بدارد. ‏

‏‏بسمه تعالی، از چیزی که پدر به شما هدیه کرده آنچه قبلاً به دولت کمک‏‎ ‎‏کرده اید اشکال نداشته و از این به بعد از پدرتان اجازه بگیرید و بدون‏‎ ‎‏اجازۀ پدر نمی توانید ازدواج کنید.‏

‏‏[سؤال 7941]‏‏ ‏ ‏ 4168‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 22 / 3 / 1361‏

‏‏محضر مبارک زعیم عالی قدر، حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی، دامت برکاته‏

‏‏پس از عرض سلام؛ سلامتی و طول عمر حضرت عالی را از درگاه خداوند یکتا‏‎ ‎‏خواهانم. قربانت گردم! این جانب یکی از مقلدین شما می باشم؛ الآن در حدود یازده‏‎ ‎‏سال است که در بازار کار می کنم؛ اول کارمان چای فروشی بود، وقتی معامله بین دو تا‏‎ ‎‏تاجر به وسیلۀ واسطه انجام می گرفت واسطه از واسطگی خودش چیزی به عنوان‏‎ ‎‏«شاگردانه» به من می داد ولی من از همان اول سعی می کردم چنین پولی دریافت‏‎ ‎‏ننمایم؛ چون مورد اشکال می دانستم؛ خلاصه از چند ماه پیش تغییر شغل دادیم و به‏‎ ‎‏فرش فروشی مشغول می باشیم؛ باز هم این عمل تکرار می شود اما به نحوی دیگر؛‏‎ ‎‏وقتی معامله بین فروشنده و خریدار انجام می گیرد، بعضی از فروشنده و یا‏‎ ‎‏خریدارهای فرش، مبلغی به عنوان «شاگردانه» به من می دهند، بنده مثل سابق از‏
‏‎

‎‏اخذ  چنین پولی خودداری می کنم. سؤال من همین است: آیا گرفتن این پول، صحیح‏‎ ‎‏است یا نه؟ ‏

‏‏بسمه تعالی، اشکال ندارد.‏

‏‏[سؤال 7942]‏‏ ‏ ‏ 4169‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 19 / 8 / 1361‏

‏‏با درود به خمینی بت شکن، سلام بر رزمندگان ایثارگر جبهه ها و با درود بر‏‎ ‎‏شهیدان، حضور دفتر محترم امام، پس از عرض سلام، توفیق روزافزون آن دفتر محترم‏‎ ‎‏را از خدای تبارک و تعالی خواهانم.‏

‏‏از آن دفتر محترم تقاضا دارم برای بنده بنویسید که آیا دادن هدیه به معلمی در‏‎ ‎‏اسلام جایز است و اگر دانش آموزی به معلمی هدیه بدهد و معلم آن را بگیرد این کار‏‎ ‎‏امری حلال است یا حرام؟ به هر حال اگر این امر اشکالی دارد و یا جایز هست یا‏‎ ‎‏نیست، هر حالتی که دارد لطفاً برای بنده بنویسید. ‏

‏‏با آرزوی توفیق روزافزون و با سپاس و تشکر فراوان؛ خدا نگهدارتان‏

‏‏بسمه تعالی، دادن هدیه و قبول آن مانع ندارد. ‏

‏‏[سؤال 7943]‏‏ ‏ ‏ 4170‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 16 / 7 / 1358‏

‏‏محضر مبارک مرجع عالی قدر شیعیان جهان، حضرت آیت الله‌ العظمی امام‏‎ ‎‏خمینی، مدّ ظله العالی، سلام علیکم، با نهایت احترام، از محضر شریف عالی استفتا‏‎ ‎‏می نماید:‏

‏‏شخصی ملک ساخته شدۀ خود را جهت تشکیل دبیرستان فقط، به آموزش و‏‎ ‎‏پرورش اهدا می نماید. اهدا کننده فوت نموده و حدود 22 سال ملک اهدا شده، به‏‎ ‎‏صورت دبیرستان دخترانه مورد استفادۀ بلاعوض قرار گرفته است. اکنون آموزش و‏‎ ‎‏پرورش می تواند دبیرستان را به مدرسۀ راهنمایی تبدیل نماید، در حالی که نظر اهدا‏
‏‎

‎‏کننده منحصراً تشکیل دبیرستان بوده و در حال حیات خود کراراً نظر خود را شفاهاً‏‎ ‎‏بیان داشته است؟ ‏

‏‏بسمه تعالی، اگر در وقت اهدا شرط نشده، اختیار با آموزش و پرورش‏‎ ‎‏است، و اگر شرطی کرده اند، یا اهدا مبنی بر شرط واقع شده، باید به آن‏‎ ‎‏عمل شود.‏

‏‏[سؤال 7944]‏‏ ‏ ‏ 4171‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 7 / 10 / 1361‏

‏‏حضرت امام خمینی، مدّ ظله العالی، سلام علیکم، احتراماً؛ پاسخ دو مسأله ذیل را‏‎ ‎‏خواهانم:‏

‏‏1. کسی از دنیا می رود. وی در زمان حیات اجناسی را نزد پدرش گذاشته است و‏‎ ‎‏رفته جای دیگر. الحال معلوم نیست قصد بخشیدن به پدرش داشته یا به عنوان امانت‏‎ ‎‏بوده است؟ وظیفه چیست؟‏

‏‏بسمه تعالی، تا بخشش ثابت نشود آثار ملک برای پدر بار نمی شود.‏

‏‏2. زمین هایی را در زمان طاغوت طبق اصلاحات اراضی به افرادی داده اند، فعلاً وظیفه چیست؟ آیا‏‎ ‎‏ارث می رسد یا نه؟‏

‏‏بسمه تعالی، رسیدگی موکول به دولت اسلامی است. ‏

‏‏[سؤال 7945]‏‏ ‏ ‏ 4172‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏حضور محترم رهبر عالی قدر آیت الله‌ العظمی امام روح الله‌ خمینی‏

‏‏پس از عرض سلام و اظهار ارادت، به حضور مبارکتان معروض می دارد: عده ای از‏‎ ‎‏افراد به نام دعانویس از کتاب مجمع الدعوات و مفاتیح الجنان و سایر کتب های دیگر‏‎ ‎‏برای رفع امراض و اصلاح اختلاف زن و شوهر دعاهایی می نویسند و عده ای نیز با‏‎ ‎‏عقاید خود برای گرفتن دعا در نزد آن ها رفته و قدری پول به عنوان هدیه به آن ها‏
‏‎

‎‏می دهند. از نظر شارع مقدس اسلام این عملیات چه صورت دارد؟ پولی که از این راه‏‎ ‎‏به دست می آورند حلال است یا حرام؟ نظر مبارک خود را در این موضوع مرقوم‏‎ ‎‏دارید.‏

‏‏بسمه تعالی، اگر پول را با رضایت می دهند حلال است؛ ولی باید از ادعیه‏‎ ‎‏مأثوره یا از مضامین صحیحه باشد.‏

‏‏[سؤال 7946]‏‏ ‏ ‏ 4173‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 7 / 9 / 1361‏

‏‏محضر مبارک نایب الامام، امام خمینی، دام ظله العالی، سلام علیکم ورحمة الله‌‏‎ ‎‏وبرکاته، ان شاء الله‌ وجود مبارک، پیوسته سالم باشد.‏

‏‏با عرض معذرت؛ خواهشمندم به چند سؤال زیر پاسخ عنایت فرمایید:‏

‏‏1. آیا دریافت داشتن هدیه ـ مانند پوشاکی و خوراکی ـ از افراد ساواکی در قبل از‏‎ ‎‏پیروزی انقلاب کبیر اسلامی مان جایز بوده؟ و استفاده از آن ها در آن زمان (قبل از‏‎ ‎‏پیروزی) اشکالی نداشته؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر معلوم نباشد که هدیه از پول حلال تهیه شده یا از حرام،‏‎ ‎‏استفاده از آن مانع ندارد.‏

‏‏[سؤال 7947]‏

‏‏2. اگر آن پوشاک یا خوراک تا هم اکنون در نزد ما مانده باشد، آیا استفاده از آن ها در‏‎ ‎‏بعد از پیروزی و اکنون چه حکمی دارد؟‏

‏‏بسمه تعالی، حکم همان است که در بالا ذکر شد و فرقی بین دو زمان‏‎ ‎‏نیست.‏

‏‏3. راکد ماندن آن هدایا طی چندین سال و تا کنون چه حکمی دارد؟ و آیا مثلاً خمسی به نحوی به آن ها‏‎ ‎‏تعلّق می گیرد؟ و اصولاً راکد ماندن البسۀ شخصی انسان در بیش از یک سال چه حکمی دارد؟‏

‏‏بسمه تعالی، در فرض مرقوم، خمس ندارد.‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 7948]‏

‏‏4. آیا کسی که با پول ساواک دکانی و کاری سر هم کرده، اگر از سود این دکان در‏‎ ‎‏این زمان هدیه ای به ما بدهد، می توان از آن استفاده نمود؟ و چه حکمی دارد؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر سرمایه ای که به وسیلۀ آن سود به دست آمده از مال حرام‏‎ ‎‏نباشد اشکال ندارد.‏

‏‏[سؤال 7949]‏‏ ‏ ‏ 4174‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 12 / 3 / 1361‏

‏‏امام بزرگوار و امید مستضعفان جهان و رهبر کبیر انقلاب جمهوری اسلامی ایران،‏‎ ‎‏نایب الامام، امام خمینی‏

‏‏مستدعی است نظریۀ مبارک را در مورد مقدار وجهی که از طرف بنیاد شهید به‏‎ ‎‏بازماندگان شهدا پرداخت می گردد، امر به ابلاغ فرمایید که آیا:‏

‏‏1. قبول این وجه شرعاً چه تأثیری از لحاظ اخروی می تواند در سرنوشت فرزندم‏‎ ‎‏داشته باشد؟ آیا از ایثار و فداکاری وی در نزد خداوند متعال کاسته می گردد؟‏

‏‏2. آیا روح فرزندم، از دریافت این مبلغ آزرده و رنجور می شود و من مسبّب تنزل‏‎ ‎‏مقامش می گردم یا خیر؟‏

‏‏3. با این که همواره زندگانی را با استیصال و عسرت گذرانیده ام، درصورتی که‏‎ ‎‏وصول این مبلغ کوچک ترین خدشه و خللی در جهت اجر معنوی و رضایت الله‌‏‎ ‎‏داشته، از وصول آن استنکاف خواهم کرد.‏

‏‏بسمه تعالی، از اجر فداکاری و ایثار شهید کاسته نمی شود، و قبول آن برای‏‎ ‎‏خانوادۀ شهید مطابق مقررات بنیاد شهید مانع ندارد.‏

‏‏[سؤال 7950]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 3134‏

‏‏5. آیا اجناسی را که پدر برای جهیزی‏‏ۀ‏‏ دختر تهیه می کند و به دختر می دهد می توان‏‎ ‎‏استفاده کرد؟ از نظر شرعی اشکالی ندارد؟ در صورتی که پدر دختر به تمام‏
‏‎

‎‏پیغمبران علیهم السلام و خدا و معصومین اعتقاد دارد؛ ولی نسبت به انقلاب کمی ناآگاه و نسبت‏‎ ‎‏به نماز کمی بی اهمیت است؟‏

‏‏بسمه تعالی، استفاده حلال است.‏

‏‏[سؤال 7951]‏‏ ‏ ‏ 4175‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 29 / 1 / 1361‏

‏‏پیشگاه رهبر گرامی، حضرت امام خمینی، با سلام و خالصانه ترین درودها‏

‏‏از این که وقت با ارزش و پر مایۀ شما را گرفتم، پوزش می طلبم؛ لیکن مسأله ای‏‎ ‎‏برایم پیش آمده بود که غنیمت دیدم از حضور شما بهره ببرم. و آن این که مقداری‏‎ ‎‏زینت آلات دارم و می خواهم به جبهه ها تقدیم کنم و آن ها را از پول پدرم خریده ام. آیا‏‎ ‎‏می توانم بدون رضایت پدرم آن ها را به جبهه های جنگ تقدیم کنم؟‏

‏‏بسمه تعالی، بهتر است که از پدرتان اجازه بگیرید.‏

‏‏[سؤال 7952]‏‏ ‏ ‏ 4176‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 28 / 4 / 1361‏

‏‏این جانب برادر شهید (که متولد 1339 بوده و جزو لشکر پیروز 77 مشهد بوده‏‎ ‎‏است، در حملۀ افتخارآفرین بیت المقدّس در جبهۀ شوش در تاریخ 10 / 2 / 1361 بر‏‎ ‎‏اثر ترکش خمپاره، به درجۀ رفیع شهادت نایل گردیده است) می خواهم که در مورد‏‎ ‎‏مستمری و مقدار پول نقدی که دولت به خانوادۀ شهدا می دهد، از نظر اسلام و قرآن،‏‎ ‎‏حلال و حرام بودن آن پول را برای ما بفرمایید، در شرحی که در زیر می دهم اگر این‏‎ ‎‏پول در حق ما می باشد لطفاً بنویسید.‏

‏‏من خودم که متولد 1341 می باشم محصل هستم و شهید هم متولد 1339 و‏‎ ‎‏محصل بوده و پدرم که متولد 1307 است از سن 30 سالگی هیچ گونه کاری نکرده‏‎ ‎‏است و برادر بزرگم که 30 سال داشته و شغلش کارگری است.‏

‏‏قبل از این که برادر بزرگم بتواند کار کند، عمویم خرج ماها را می کشیده است و از‏
‏‎

‎‏موقعی که برادر بزرگم توانسته کار کند، به زحمت با شغل کارگری مخارج خانواده مان‏‎ ‎‏را تهیه می کرده است. این شخص که از چهار سال پیش ازدواج کرده و هم اکنون دو‏‎ ‎‏فرزند دارد که کوچک می باشند، به امید این که شهید و من به تحصیل خود ادامه داده و‏‎ ‎‏بعد از تحصیل بتوانیم در زندگی به او کمک کرده و با هم باشیم، از ما جدا نشده  است.‏

‏‏شهید در روزهای تعطیلی مدرسه بر روی تاکسی و یا سیم کشی ساختمان در شهر‏‎ ‎‏برازجان، پول لباس و کتاب خود را درآورده و پول اضافی اش را خرج خانه مان‏‎ ‎‏می کرده است. در پارسال، دیپلم خود را گرفته و در آبان ماه سال 1360 به خدمت‏‎ ‎‏سربازی رفت و این شهید، زن و فرزندی هم ندارد. ‏

‏‏حال به گفتۀ مردم و حتی افسران نیروی زمینی جمهوری اسلامی ایران می گویند‏‎ ‎‏که حضرت آیت الله‌ خمینی 000 / 200 تومان برای خانوادۀ شهدا یا به طور کلی تمام‏‎ ‎‏کسانی که در این جنگ تحمیلی عراق علیه ایران شهید شده اند، دستور داده که بدهند و‏‎ ‎‏همشهریانی هم که فرزندانشان شهید شده اند این مقدار پول نقدی و مستمری ماهانه‏‎ ‎‏را دریافت کرده اند. ولی امام جمعۀ یکی از شهرها، در یکی از خطبه های نماز گفته:‏‎ ‎‏«کسانی که این مقدار پول از دولت می گیرند، خونبهای آن شهید محسوب شده، از نظر‏‎ ‎‏اسلام حرام است و گناه در حق آن شهید کرده اند». من از شما درخواست دارم که در‏‎ ‎‏این موضوع کاملاً مرا آگاه و روشن گردانید و اگر از نظر اسلام اشکال دارد، ما چنین‏‎ ‎‏کاری را انجام ندهیم. ‏

‏‏بسمه تعالی، آنچه مطابق مقررات داده می شود حلال است و به هر کس‏‎ ‎‏می دهند، مالک می شود.‏

‏‏[سؤال 7953]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 2383‏

‏‏2. آیا خانوادۀ شهید که احتیاج به حقوق که از بنیاد شهید و مزایا که به او می دهند،‏‎ ‎‏ندارد و لوازم خانگی که افراد بی بضاعت می خواهند دختر شوهر دهند به آن ها‏‎ ‎‏نمی دهند ولی به ما سه تا و دو تا می دهند، اشکال دارد یا نه؟‏

‏‏بسمه تعالی، تابع مقررات بنیاد شهید است.‏

‏‎ ‎

‏‎

‎