نقش زنان در دفاع از مملکت و انقلاب اسلامی از دیدگاه و سیرۀ عملی حضرت امام خمینی(ره)

‏‏ ‏

‏نقش زنان در دفاع از مملکت و انقلاب اسلامی از دیدگاه و سیرۀ عملی حضرت امام خمینی(ره)‏

‏‏ ‏

‏‏دکتر فضل الله  صلواتی ‏

‏‏ ‏ ‏‏در میان رهبران سیاسی و فکری جهان مطلقاً شخصیتی را پیدا نمی کنیم که به‏‎ ‎‏اندازۀ رهبر کبیر انقلاب اسلامی ایران حضرت امام خمینی(ره) از بانوان تجلیل و‏‎ ‎‏تکریم نموده باشد. پیشوایان ادیان الهی کلیاتی دربارۀ زنان و احترام به آنها بیان‏‎ ‎‏کرده اند که در جای خود بسیار ارزشمند و گرامی است، و دیگران هرچه دارند از آن‏‎ ‎‏منابع فیض و سرچشمه های الهی است؛ و همۀ خوبیها و فضیلتها از آن دریاهای‏‎ ‎‏خروشان و جوشان است که هرگز پایانی ندارد و کم و کاستی برای آنها نیست. امام‏‎ ‎‏خمینی(ره) که شاگرد لایقی در مکتب اسلام بوده و از تعالیم انبیا و اولیای خدا بهرۀ کافی‏‎ ‎‏برده، به اندازۀ استعداد سرشارش از منبع عنایتهای ربّانی درک فیض نموده و کلماتش،‏‎ ‎‏بیاناتش، نوشته هایش نمایانگر حقایق دین است. او هرچه می گوید از آگاهی به منابع‏‎ ‎‏وحی، کتاب و سنت، است و براساس عقل و اجماع مسائل را تحلیل می کند و پس از عمری که‏

‏‎

به تحصیل و تدریس آنها پرداخته، استنباط خویشتن را باز می گوید. و چه دلپذیر‏‎ ‎‏است که تشنگان وادی فلسفه و عرفان و فقه به چنین منبعی دست یابند و از چنین‏‎ ‎‏مرجعی تقلید کنند و روح و روان خود را سیراب نمایند. او تنها رهبری سیاسی نبود،‏‎ ‎‏در اخلاق، فلسفه، فقه، عرفان، ادبیات، کلام، مردم شناسی و... نیز بی نظیر بود.‏‎ ‎‏خدایش رحمت کند و مردم را توفیق پیروی از او را عنایت فرماید.‏

‏‏     حضرت امام(ره) در هر شرایطی که با بانوان ملاقاتی داشت و یا در مورد آنها‏‎ ‎‏سخن می گفتند، زیباترین و شیواترین کلمات را برای آنها به کار می برد. ایشان‏‎ ‎‏شایسته ترین احترامات را در شأن مقام زن دانسته و در هر موقعیتی آن را یادآور‏‎ ‎‏می شدند؛ بخصوص زنان ایران را که در جریان پیروزی انقلاب اسلامی، در‏‎ ‎‏برنامه های سازندگی پس از پیروزی و در دوران دفاع مقدس نقش فعالی داشتند، به‏‎ ‎‏نیکوترین وجه می ستایند و برای آنها احترام فوق العاده قائل است. الگوی زن از نظر‏‎ ‎‏امام، حضرت زهرای مرضیه ـ سلام الله علیها ـ و دخت بزرگوارشان حضرت زینب‏‎ ‎‏کبریٰ است. چنانکه با بهترین بیان آنها را توصیف می کند:‏

‏‏     «تمام ابعادی که برای زن متصور است و برای یک انسان متصور است، در فاطمۀ‏‎ ‎‏زهرا ـ سلام الله علیها ـ جلوه کرده و بوده است. او یک زن معمولی نبوده است؛ یک زن‏‎ ‎‏روحانی، یک زن ملکوتی، یک انسان به تمام معنا انسان، تمام نسخۀ انسانیت، تمام‏‎ ‎‏حقیقت زن، تمام حقیقت انسان، او زن معمولی نیست. او موجود ملکوتی است که در‏‎ ‎‏عالم به صورت انسان ظاهر شده است. بلکه موجود الهی جبروتی در صورت یک زن‏‎ ‎‏ظاهر شده است. پس، فردا روز زن است. تمام هویتهای کمالی که در انسان متصور‏‎ ‎‏است و در زن تصور دارد، تمام در این زن است. و فردا همچو زنی متولد می شود. زنی‏

‏‎

‏که تمام خاصه های انبیا در اوست... معنویات، جلوه های ملکوتی، جلوه های الهی،‏‎ ‎‏جلوه های جبروتی، جلوه های ملکی و ناسوتی، همه در این موجود مجتمع است،‏‎ ‎‏انسانی است به تمام معنا انسان. زنی است به تمام معنا زن. از برای زن ابعاد مختلفه‏‎ ‎‏است، چنانچه برای مرد و برای انسان. این ورق صوری طبیعی نازلترین مرتبۀ انسان‏‎ ‎‏است و نازلترین مرتبۀ زن است و نازلترین مرتبۀ مرد است لکن از همین مرتبۀ نازل،‏‎ ‎‏حرکت به سوی کمال است. انسان موجود متحرک است. از مرتبۀ طبیعت تا مرتبۀ‏‎ ‎‏غیب، تا فنا بر الوهیت. برای صدیقۀ طاهره این مسائل، این معانی حاصل است، از‏‎ ‎‏مرتبۀ طبیعت شروع کرده است، حرکت کرده است، حرکت معنوی با قدرت الهی، با‏‎ ‎‏دست غیبی با تربیت رسول الله (ص) مراحل را طی کرده است تا رسیده است به‏‎ ‎‏مرتبه ای که دست همه از او کوتاه است. پس، فردا تمام جلوۀ زن تحقق پیدا کرده است‏‎ ‎‏و زن به تمام معنا متحقق است. فردا روز زن است ... روز زنی است که عالم به او‏‎ ‎‏افتخار دارد. روز زنی است که دخترش در مقابل حکومتهای جبار ایستاد آن خطبه را‏‎ ‎‏خواند ... آن حرفها را زد زنی که در مقابل یک جباری ایستاد که اگر نفس،‏‎ ‎‏مردهامی کشیدند، همه را می کشتند و نترسید ... یزید را محکوم کرد فرمود: تو قابل‏‎ ‎‏آدم نیستی. تو انسان نیستی. زن یک همچو مقامی باید داشته باشد. زنهای عصر ما‏‎ ‎‏بحمدلله  شبیه به همانها هستند؛ ایستادند در مقابل جبار با مشت گره کرده، بچه ها در‏‎ ‎‏آغوششان و به نهضت کمک کردند».‏‎[1]‎

‏‏    ‏‏کسی که بدین سان نسبت به مقام شامخ دختر پیامبراکرم ـ صلوات الله  علیه ـ‏‎ ‎‏شناخت داشته باشد، زنهای با تقوا و با فضیلت را نیکو می ستاید. و از اینکه در دوران‏‏ حکومت

‏

‏‏‎

‏طاغوت، زن را به فساد و تباهی می کشانیدند به بهانۀ آزادی از وجود او سوءاستفاده‏‎ ‎‏می کردند، رنج می برد. امام امت(ره) و دیگر مصلحان اجتماع نگران بودند، همان‏‎ ‎‏وقت نیز زنان انقلابی در برابر انحرافات رژیم می ایستادند و با او درگیر می شدند و‏‎ ‎‏مبارزه می کردند. امام می فرماید: آزادی زن در منطق شاه یعنی به انحطاط کشانیدن‏‎ ‎‏زن از مقام انسانی او و درحد یک وسیله با او رفتار کردن؛ آزادی زن در منطق شاه یعنی‏‎ ‎‏پر کردن زندانها از زنان ایرانی که حاضر نیستند به پستیهای اخلاقی شاهانه تن‏‎ ‎‏بدهند‏‎[2]‎‏ و بالاخره خشونت زیاد و فشار فوق العاده حکومت ایستادگی همگانی را‏‎ ‎‏باعث شد؛ که توده ها به خیابانها ریختند، فریاد از ظلم برآوردند و علیه ظالم قیام‏‎ ‎‏کردند. و به گفتۀ امام(ره) «زنان همدوش مردان به پا خاستند و آزادی و استقلال خود‏‎ ‎‏را تقاضا کردند و شاه را محکوم نمودند و در جمعۀ سیاه آنچه مشهور است ششصد تن‏‎ ‎‏از زنان آزادۀ ما به دست عمّال شاه کشته شدند. این است درک شاه از آزادی زنان و‏‎ ‎‏تمدن بزرگ!»‏‎[3]‎

‏‏    ‏‏انقلاب را زنان و مردان ایران به وجود آوردند. و دستی دیگر و یا پشتوانۀ خارجی‏‎ ‎‏در کار نبود، هرچه بود خود مردم بودند که از اختناق و ستم به ستوه آمده بودند‏‎ ‎‏وظیفۀ خود را قیام دانستند، هدایت آگاهان و روشنفکران و رهبری امام خمینی نیز‏‎ ‎‏پیروزی را ممکن ساخت. نیت، خدا بود و هدف، حکومت عدل اسلامی، و رهبری با‏‎ ‎‏اخلاص و مؤمن این کاروان را هدایت کرد تا به سر منزل مقصود رسانید.‏

‏‏     سالیان درازی که زندانها و شکنجه گاههای شاه از آزادیخواهان پر بود، سرنوشت‏‎ ‎‏اکثر دانشجویان و طلبه های جوان در سیاهچالهای زندان بود. چه رنجهای بسیاری که‏

‏‏‎

مادران و همسران بازداشت شده ها تحمل می کردند.‏

‏‏     و بالاخره پایان رنجها فرا رسید و مردم ایران که یک پارچه شعار آزادی، استقلال،‏‎ ‎‏جمهوری اسلامی سر می دادند به هدف خود رسیدند؛ طاغوت را راندند و ستمگران‏‎ ‎‏را از کشور بیرون کردند. در زمان جنگ تحمیلی باز هم همین زنها بودند که باید‏‎ ‎‏مشکلات را به جان می خریدند. غم از دست دادن عزیزی و یا پرستاری معلولی و یا‏‎ ‎‏در انتظار اسیری، سالهای سال را گذراندند؛ و همواره پشت جبهه را به نحو احسن گرم‏‎ ‎‏نگه داشتند، که تاریخ و جهان در برابر عظمت اینان شگفت زده شد. امام امت آنقدر‏‎ ‎‏مقام آنان را بالا برد که در سخنانی می فرماید: شما رهبران نهضت هستید، بانوان رهبر‏‎ ‎‏نهضت ما هستند ما دنبالۀ آنها هستیم؛ من شما را به رهبری قبول دارم و خدمتگزار‏‎ ‎‏شمایم.‏‎[4]‎

‏‏    ‏‏کدام حاکم، قَدَر قدرت، فرمانده، پیشوا، زمامدار و صاحب نفوذی را در طول‏‎ ‎‏تاریخ سراغ داریم که بدین سان با ملت خود برخورد کرده باشد؟ و بدین گونه برای‏‎ ‎‏مردم کشور خویش ارزش قائل شده باشد، خود را خدمتگزار و زنان را رهبر جامعه‏‎ ‎‏بداند؟‏

‏‏     خمینی، خودبزرگ بود و برای خدمتگزاران بزرگ ارزش قائل می شد. او از روی‏‎ ‎‏احساسات و هوا و هوس، و به خاطر حبّ و بغض حرف نمی زد. برخوردهایش‏‎ ‎‏براساس انصاف و عدالت بود. اگر چیزی یا کسی را خوب تشخیص می داد از آن‏‎ ‎‏تمجید می کرد. شعارگونه با مسائل برخورد نداشت؛‏‏ او طرفدار جدی حق، و مسؤولیت را‏‎ ‎‏در خدمتگزاری مردم می دانست. ریاست و پُست و مقام را در اسلام، خدمت کردن به مردم‏‎ ‎‏به حساب می آورد. او که پایه گذار یک جمهوری اسلامی عظیم است، خویشتن را پیرو‏‏ و‏

‏‎

‏دنباله روی زنان مجاهد و مبارز، با ایمان و پاکدامن به حساب می آورد. حق را در‏‎ ‎‏چهرۀ بانوانی مشاهده می کند که ثابت کردند در دژ محکم عفت و عصمت هستند و‏‎ ‎‏جوانان صحیح و نیرومند و دختران عفیف و متعهد به این کشور تحویل خواهند‏‎ ‎‏داد.‏‎[5]‎‏ و یا ابراز می نمایند: زن عضو مؤثر جامعه تا حدودی مقام خود را یافته است‏‎ ‎‏... زنان شیردل و متعهد همدوش مردان عزیز به ساختن ایران عزیز پرداخته،‏‎ ‎‏چنانکه به ساختن خود در علم و فرهنگ پرداخته اند.‏‎[6]‎‏ امام امت بدون آنکه بخواهد‏‎ ‎‏خود را مطرح کند و رهبری خود را در انقلاب عنوان نماید به خانمها می گوید: رحمت‏‎ ‎‏خدا بر شما شیردلانی که به همّت والای شما اسلام از قید اسارت بیگانه بیرون آمد.‏‎ ‎‏شما خواهران عزیز و شجاع دوشادوش مردان پیروزی را برای اسلام بیمه کردید. من‏‎ ‎‏از شما زنان ایران و ... تشکر می کنم. خداوند و امام عصر(عج) از شما راضی باشد.‏‎ ‎‏شما با بچه های کوچک خودتان در خیابانها آمدید و با تظاهرات پرشورتان از اسلام‏‎ ‎‏پشتیبانی کردید ... من از شجاعتهای زنان ایران ... احساس غرور می کنم. شما‏‎ ‎‏زنان دلیر در این پیروزی پیشقدم بودید و هستید. شما مردان را تشجیع کردید.‏‎ ‎‏ما همگی مرهون شجاعتهای شما زنان شیردل هستیم.‏‎[7]‎‏ حضرت امام در اظهارات‏‎ ‎‏گوناگون همۀ تلاشها وحرکتها را مرهون بانوان می داند. مبنای همه چیز در‏‎ ‎‏انقلاب اسلامی را خانمها می داند. خود و جامعه را مرهون زحمات آنها‏‎ ‎‏محسوب می دارد از آنها تشکر می کند کدام رهبر و یا پیشوایی از مردمش بدین سان‏‎ ‎‏سپاس داشته است؟ جز مردان خدا چه کسی می تواند حقایق را بدین صراحت‏

‏‎

‏بیان کند؟ مگر همۀ قدرتمندان عالم مردم را نردبان ترقی و پیشرفت خود قرار ندادند و‏‎ ‎‏چون بر اریکۀ قدرت سوار شدند، اول چیزی که فراموش کردند مردم بودند. و دیدیم‏‎ ‎‏که در کلیۀ تحولات همۀ سردمداران پلهای پشت سر خود را خراب کردند و یاران خود‏‎ ‎‏را رها کردند و همگام و همراه با متملقان و چاپلوسان، مؤثران در حرکت و تحول را‏‎ ‎‏خانه نشین کردند، حبس نمودند و یا آنکه آنها را به تیغ جلاد سپردند؛ چه رسد به زنها‏‎ ‎‏که آنان را در کل به حساب نمی آوردند. آنها می خواستند که همه مطلق العنان باشند و‏‎ ‎‏خودشان خودکامه و سرکش «اِنَّ الاِْنسانَ لَیَطغی، أن رَاهُ اسْتَغْنی». روی همین حساب‏‎ ‎‏همیشه حکومتها را بی رحم و عاطفه بیان می کردند. زیرا همه چیز را فقط برای خود‏‎ ‎‏می خواستند. مردم محلی از اِعراب نداشتند. و آنها را تنها برای جنگ کردن، کار‏‎ ‎‏کردن، بردگی و بندگی قدرتمندان می خواستند. ولی حق گراها، طرفداران انقلاب‏‎ ‎‏اسلامی، پیروان اسلام ناب محمدی به گونه ای دیگر عمل می کنند؛ آنها حکومت را‏‎ ‎‏برای خدمت به مردم، اسلام را برای سعادت مردم و قدرت را برای اجرای حدود و‏‎ ‎‏احکام اسلامی می خواهند. خداست که حاکم علی الاطلاق است. و این مردم هستند‏‎ ‎‏که بر سرنوشت خود حاکمند. حق هیچکس پایمال نمی شود و حق ضعیف از بین‏‎ ‎‏نمی رود «لن تُقَدَّسَ اُمَةٌ حَتّی یُؤَخَذَ لِلْضَعیفِ حَقُّهُ مِنَ القَوِیّ غَیَرَ مُتَعتَعِ». پیامبر ـ‏‎ ‎‏صلوات الله  علیه ـ می فرماید: جامعه ای به مقام قِداست و پاکی و موفقیت می رسد که ‏‏در آن حق‏‎ ‎‏ضعیف از قوی بدون لکنت زبان و ترس و واهمه گرفته شود.‏‎[8]‎‏ و در جامعۀ الهی حق هر ضعیفی‏‎ ‎‏به نحو احسن ادا می شود و دیگر مرد و زن ندارد، کوچک و بزرگ ندارد. آنها طاغوتیند که حق‏

‏‎

را زیر پا می گذارند و پای بر دوش خلق می گذارند و بر گردۀ آنها سوار می شوند. ملت‏‎ ‎‏مسلمان از آنها بیزاری می جوید؛ و اگر در نظامی به طور شایسته از همۀ اقشار متناسب‏‎ ‎‏با فعالیتهایشان تشکر شود، این نشانۀ درستی راه و حقیقت گرایی رهبران آن نظام‏‎ ‎‏است. امام(ره) در همان آغاز پیروزی انقلاب، (1357 ه . ش .) ضمن گفتاری‏‎ ‎‏فرمودند: شما بانوان اثبات کردید که در صف جلو هستید؛ شما اثبات کردید که مقدم‏‎ ‎‏بر مردها هستید؛ مردها از شما الهام گرفتند؛ مردهای ایران از مخدّرات ایران، از‏‎ ‎‏بانوان ایران عبرت گرفتند و تعلیم گرفتند... شما در صف جلو نهضت هستید.‏‎[9]‎‏ در‏‎ ‎‏تمام کتب تاریخی، تاریخ نهضتها، پیروزیها و انقلابها، پیشوایی و قدرت وجودی‏‎ ‎‏زنان را بدین گونه نمی بینیم. پایه گذار نهضت اسلامی، زنان را به این شکل‏‎ ‎‏می ستاید، در طول تاریخ بجز حکومت انبیا و جانشینان بر حق آنها، هرچه از حاکمان‏‎ ‎‏دیده ایم ریا و دورویی و خودمحوری و خودخواهی بوده است. در جاودانگی و‏‎ ‎‏اعجاز اسلام همین بس که پس از چهارده قرن، تربیت زنان و مردانش به گونه ای است‏‎ ‎‏که در برابر ظلم و بی عدالتی قیام می کنند و ستمکاران را از جامعۀ خود طرد می کنند‏‎ ‎‏و آشکارا از حق دفاع می نمایند؛ حق را می شناسند و بدان عمل‏‎ ‎‏می کنند؛ جان و مال و زندگی خویش را در سر راه استقلال و آزادی و‏‎ ‎‏اسلام فدا می کنند. شناخت استقلال و آزادی از داشتن استقلال و‏‎ ‎‏آزادی مهمتر است. زنان ایران بر اثر انقلاب اسلامی و مبارزات مداوم‏‎ ‎‏با استعمار، نسبت به آزادی و استقلال شناخت پیدا کردنده اند، آنها با‏‎ ‎‏زنان هیچ کشوری قابل مقایسه نیستند، وقتی آزادی را شناختند به‏‎ ‎‏دنبال آن راه افتادند. در راه به دست آوردن آزادی فداکاری کردند.‏

‏‎

شهید دادند و بالاخره آزادی واقعی را که آزادی انسانی است کسب کردند. امام(ره)‏‎ ‎‏بارها اعلام کردند که زنان ما آزادی کامل دارند. و فرموده اند: در اسلام اختناق نیست؛ در‏‎ ‎‏اسلام آزادی است برای همۀ طبقات، برای زن، برای مرد، برای سفید، برای سیاه، ‏‏برای‏‎ ‎‏همه.‏‎[10]‎‏ در ایران، در اسلام، در انقلاب ما، فقط فحشا آزاد نیست، تجاهر به فسق آزاد‏‎ ‎‏نیست، و الاّ انتخاباتها، مالکیتها، شغلها، رفت و آمدها، دانشگاهها، ازدواجها و... ‏‏برای‏‎ ‎‏همه آزاد آزاد است. کسی که آزادی را بشناسد توان نگهداری از آن را نیز دارد. و زنان ‏‏ما‏‎ ‎‏همچنان که انقلاب را ایجاد کردند، توان حفظش را نیز دارند. زنانی که در کنار مردان،‏‎ ‎‏بلکه جلوتر از آنان در پیروزی انقلاب اسلامی نقش اساسی داشتند توجه داشته ‏‏باشند که‏‎ ‎‏با شرکت فعالانۀ خود، پیروزی ملت ایران را هرچه بیشتر تضمین کنند. شرکت در این‏‎ ‎‏امر برای مرد و زن از وظایف ملی و اسلامی است.‏‎[11]‎

‏‏    ‏‏پس برای مبارزۀ در راه حق باید با سختیها روبه رو شد؛ زندانها، شکنجه ها، ‏‏تبعیدها،‏‎ ‎‏محدودیتها، بند و بستها را تحمل کرد. رنج بسیار، ایمان قوی، پایداری و مقاومت ‏‏زیاد‏‎ ‎‏می خواهد تا ظالمانی برداشته شوند و انقلابی به پیروزی برسد، و مردم نفسی به ‏‏راحتی‏‎ ‎‏بکشند. در انقلاب ما زنان نیز همۀ مشکلات را به جان خریدند، امام امت(ره) فرمود:‏‎ ‎‏این پیروزی را ما از بانوان داریم، قبل از اینکه از مردها داشته باشیم، بانوان محترم ما‏‏در‏‎ ‎‏صف جلو واقع بودند. بانوان عزیز ما اسباب این شدند که مردها هم جرأت و شجاعت‏‎ ‎‏پیدا کنند. ما مرهون زحمات شما خانمها هستیم و همیشه دعا به همه و همۀ ملت ‏‏و ‏

‏‎

شماها می کنیم.‏‎[12]‎‏ این ... یک معجزۀ بزرگ است، که شما خواهران و برادران با هم‏‎ ‎‏همصدا و با مشتهای گره کرده در مقابل قدرتهای شیطانی ایستاده اید. معجزۀ اسلام‏‎ ‎‏است. ... این معجزه است که خانمها را در مقابل تانک و توپ، در مقابل ... برقرار کرد‏‎ ‎‏و از هیچ چیز نهراسیدید. این نور قرآن و اسلام است که در دلهای شما و در قلوب همۀ‏‎ ‎‏ملت ایران جلوه کرده است. این نور ایمان است که شما خانمها هم از شهادت‏‎ ‎‏نمی هراسید ... شما سهم بزرگی در این نهضت دارید و داشته اید، این نهضت را شماها‏‎ ‎‏باید به ثمر برسانید و می رسانید.‏‎[13]‎

‏‏    ‏‏همانطور که حضرت امام(ره) فرمودند، زنان پیشاپیش همگان در حرکت بودند؛‏‎ ‎‏در تظاهرات روز 17 شهریور 57 بیش از همه دختران و زنان جوان به دست عمال‏‎ ‎‏استعمار به خاک و خون کشیده شدند؛ و میدان شهدای تهران شاهد به خون غلطیدن‏‎ ‎‏این عزیزان بود. همۀ مردم ایران، همصدا با رهبرش می گوید: زن مبدأ همۀ خیرات‏‎ ‎‏است. شما دیدید، ما دیدیم که زن در این نهضت چه کرد. تاریخ دیده است که چه‏‎ ‎‏زنهایی در دنیا بوده است  و زن چیست. تاریخ دور است، و ما خود دیدیم که چه‏‎ ‎‏زنهایی تربیت کرده است اسلام. چه زنهایی در این عصر اخیر قیام کردند ... اینهایی‏‎ ‎‏که تربیت اسلامی داشتند خون دادند، کشته دادند، به خیابانها ریختند، نهضت را‏‎ ‎‏پیروز کردند، ما نهضت خودمان را مدیون زنها می دانیم. مردها به تبع زنها درخیابانها‏‎ ‎‏می ریختند؛ تشویق می کردند زنها، مردان را، خودشان در صفهای جلو بودند.‏‎[14]‎

‏‏‎

 ‏‏تربیت اسلامی، محیط اسلامی، رهبر اسلامی، تفکر اسلامی بود که زنان ایران را‏‎ ‎‏به قهرمانان تاریخ تبدیل کرد. زندگی و بینش زنان ایران یکطرف و دیگر زنان جهان در‏‎ ‎‏طرف دیگر. زنان همه جای دنیا چه درگذشته و چه حال وسیله ای در دست مردان‏‎ ‎‏بوده اند؛ و هرطور که آنها می خواستند مثل یک عروسک، یک ماشین کوکی یا یک‏‎ ‎‏حیوان دست آموز، برای کار کردن و امیال نفسانی از آنها استفاده می شد و می شود‏‎ ‎‏ولی زن در اسلام خود صاحبنظر و تصمیم گیرنده است؛ می تواند صاحب مقام و‏‎ ‎‏قدرت باشد، حرفهایی برای گفتن داشته باشد، فتوا بدهد، اظهارنظر کند، هرچه را‏‎ ‎‏حق تشخیص می دهد بدان عمل کند؛ هیچ کس نمی تواند عقیدۀ خود را بر او تحمیل‏‎ ‎‏کند. براساس تخصص خودش می تواند قاطعانه در مسائل سیاسی، علمی، هنری،‏‎ ‎‏ادبی و ... حرف خود را بزند و در هر نشریه و یا روزنامه ای بنویسد و در هر‏‎ ‎‏مجمعی که مناسب دید، سخن بگوید و برداشتهای خود را بیان کند. امام(ره)‏‎ ‎‏می فرماید: زنان در عصر ما ثابت کردند که در مجاهده همدوش مردان بلکه‏‎ ‎‏مقدم بر آنانند، زنان ایران هم مجاهدات انسانی عظیم کردند و هم مجاهدات مالی ...‏‎ ‎‏همین خانمهای محجبه، همینها که مظهر عفاف هستند، در نهضت پیشقدم بودند، و‏‎ ‎‏در ایثار مال هم پیشقدم ایثار کردند. جواهرات و طلاهایی که دادند برای‏‎ ‎‏مستضعفین، عمده در این امور، آن قصد پاک است. خداوند ... برای چند قرص نان که‏‎ ‎‏حضرت امیر ـ سلام الله علیه ـ و عائله اش صدقه دادند چندین آیه ... نازل فرمود. این‏‎ ‎‏آیات برای قرص نان نیست؛ این آیات برای اخلاص ... برای خدا بود، ارزش اعمال‏‎ ‎‏به معنویت اعمال است. خواهرهای ما که در اصل نهضت شرکت داشتند ارزش اعمال‏‎ ‎‏آنها بیشتر بود از ارزش اعمال مردها؛ آنها از پرده های عفاف بیرون آمدند و‏‎ ‎‏با پردۀ عفاف با مردان همصدا شدند و پیروزی را تحصیل کردند، و حالا هم با‏‎ ‎

‏‎

‏قصد خالص آنچه که در ایام عمر تهیه کرده اند برای مستمندان دادند؛ این ارزش دارد؛‏‎ ‎‏متمکنین اگر میلیونها بدهند، به قدر ارزش این نیست.‏‎[15]‎‏ زنان لایق ایران آنقدر ارزش‏‎ ‎‏پیدا کرده اند که بزرگترین اسلام شناس زمان، شایسته ترین بندۀ خدا، مؤفقترین‏‎ ‎‏انقلابی قرن، آنها را بدین گونه می ستاید. کمتر کسی مانند امام خمینی(ره) بدون نقطۀ‏‎ ‎‏ضعفی در صحنۀ انقلاب و سیاست جهان پیدا شده که قاطعانه سخنش را بگوید و‏‎ ‎‏مورد توجه همۀ مردم جهان قرار گرفته باشد و تا این حد به ارزش کار و تلاش زنان‏‎ ‎‏جامعه پی برده باشد. ایشان فرموده اند: می شود گفت که این نهضت را بانوان پیش‏‎ ‎‏بردند، برای اینکه بانوان ریختند توی خیابانها، در صورتی که بانوان بنابر این نبود که‏‎ ‎‏بریزند در خیابان، ریختند توی خیابانها. مردها اگر یک سستی هم احتمال می رفت در‏‎ ‎‏آنها باشد، همان معنا آنها را شجاع کرد، مرد وقتی دید زنها آمده اند مشغول یک عملی‏‎ ‎‏هستند مردها شجاع می شوند، شما بودید این پیروزی را نصیب اسلام کردید.‏‎[16]‎

‏‏    ‏‏مگر پیروزی بزرگی را نصیب اسلام کردن کار کوچکی است؟ مگر به اسلام و‏‎ ‎‏مسلمین قدرت دادن کار ساده ای است؟ شیعیان به وجود حضرت زینب ـ سلام الله ‏‎ ‎‏علیها ـ افتخار می کنند که با پیام رسانی خود، نهضت کربلا را به پیروزی بزرگی تبدیل‏‎ ‎‏کرد، دشمن می خواست که واقعۀ عاشورا یک شکست باشد، ولی زینب آن را به یک‏‎ ‎‏پیروزی مبدل ساخت. ارادۀ خدا بر آن تعلق گرفت که به وسیلۀ حضرت زینب گامی بزرگ در‏‎ ‎‏راه اعتلای اسلام و مسلمین برداشته شود. به گفتۀ امام خمینی(ره) در انقلاب اسلامی‏‎ ‎‏ایران، این موفقیت به وسیلۀ زنها انجام گرفت. و بدان سان که پیام ‏‏زینب کبری در تاریخ‏

‏‎

جاودانه ماند، حرکت شجاعانۀ زنان ایران در تاریخ ثبت گردید. وقتی افرادی،‏‎ ‎‏مردانی، زنانی، رشد یافته شدند، باید جامعه را هدایت کنند. وظیفۀ شما دعوت به راه‏‎ ‎‏خدا و صراط مستقیم است‏‎[17]‎‏ و از این بالاتر؟ مگر این درخواستی نیست که هر‏‎ ‎‏نمازگزاری در شبانه روز چندین مرتبه از خدا طلب می کند که او را به راه راست هدایت‏‎ ‎‏نماید؟ (اهدنا الصراط المستقیم).‏

‏‏     حضرت امام(ره) در دوران طاغوت، از اینکه عده ای سعی داشتند زنان ایران را نیز‏‎ ‎‏به ابتذال بکشانند و وسیله ای قرار دهند تا به اهداف استعماری خود برسند، رنج‏‎ ‎‏می برد، و پیوسته در نوشته ها و گفته های خود هشدار می داد که آنها خانمها را‏‎ ‎‏بی عفت، فاسدالاخلاق، مثل یک شی ء، ننگجو، متاع، کالا، منحط، فریبا، لُعبت،‏‎ ‎‏فاسد، ملعبۀ دست اراذل، مظلوم، برای مجالس عیش و عشرت، عروسک و...‏‎ ‎‏می خواستند.‏‎[18]‎

‏‏    ‏‏امام(ره) زنان را مبارز، مجاهد، جنگجو، حاکم بر سرنوشت خود و بر مقدرات‏‎ ‎‏کشور، انسان کامل، برتر از مردها، انسان ساز، شجاع، دارای معنویت، مربی جامعه،‏‎ ‎‏مربی انسانها، رهبر سعادت جامعه، دارای قدرت لایزال، عضو مؤثر در جامعه،‏‎ ‎‏ارزشمند، پایگاه عفت و عصمت و... می داند.‏‎[19]‎‏ شما خواهران در این نهضت سهم‏‎ ‎‏بسزایی داشتید و در همه جا کمک کردید و پیشوا بودید نسبت به مردها و موجب‏‎ ‎‏قدرت شدید نسبت به آنها.‏‎[20]‎

‏‏‎

 ‏‏امام امت(ره) آیندۀ نهضت را به دست بانوان متعهد و آگاه ایران می سپارد و برای‏‎ ‎‏حفظ انقلاب و اسلام و ایران از آنان استمداد می جوید و می داند که برای حفظ نظام‏‎ ‎‏اسلامی خانمها از دیگر اقشار مؤثرترند. وقتی زنان باسواد، با ایمان و روشنفکر باشند‏‎ ‎‏به همه چیز توجه دارند، توطئه ها را می شناسند، ترفندهای دشمن را خنثی می کنند،‏‎ ‎‏زنها بودند که در روزگار سخت ستمشاهی، در دوران سازندگی، در هنگام جنگ‏‎ ‎‏تحمیلی، جوانها را بسیج کردند. آنها را به جلو فرستادند، و بدین وسیله عامل اصلی‏‎ ‎‏پشتوانۀ انقلاب اسلامی بودند. تا عوامل پشت جبهه قوی نباشند، از پیشروان خط‏‎ ‎‏مقدم کاری ساخته نیست، مخصوصاً در جنگ خانمها بودند که به رزمندگان روحیۀ‏‎ ‎‏سلحشوری می دادند، به فرمایش امام(ره) توجه فرمایید: ای خواهرهایی که جوانهای‏‎ ‎‏خودتان را از دست دادید و خودتان هم در بین مردم تظاهر کردید و الله  اکبر گفتید ...‏‎ ‎‏نهضت خودتان را حفظ کنید؛ ننشینید دیگران برای شما کار بکنند؛ اینها برای شما‏‎ ‎‏کار نمی کنند‏‎[21]‎

‏‏    ‏‏حضرت امام(ره) همواره بر اسلامی بودن نهضت تکیه دارد، و می خواهد که ملت‏‎ ‎‏ایران همه به اسلام و اعتلای اسلام فکر کنند. همه چیز و همه کارها را برای اسلام‏‎ ‎‏می داند، تظاهرات، راهپیماییها، محرومیتها، مبارزات، زندانها و شهادتها همه برای‏‎ ‎‏تحقق اسلام بوده است و آزادی و استقلال وقتی ارزش فوق العاده دارد که متکی بر‏‎ ‎‏اسلام باشد. اینهمه زن و مرد کشور و خصوصاً این خانمها که در صف اول این نهضت‏‎ ‎‏و آنقدر، زحمت کشیدند برای اینکه اسلام تحقق پیدا بکند و همه نظرشان به این بود‏‎ ‎‏که یک جمهوری اسلامی، یک عدل الهی پیدا بشود.‏‎[22]‎

‏‏‎

 ‏‏این نهضت از نفس تودۀ مردم، از نفس تودۀ زن و مرد،مردم بلند شد ... چه وقت‏‎ ‎‏در ایران شماها و ما یادمان هست که اینطور انسجام باشد. بین گروههای مختلف ملت‏‎ ‎‏و اینطور در امور کشوری و سیاسی همه حضور داشته باشند ... حالا شما خانمها که‏‎ ‎‏خداوند تأییدتان کند ... با هم حاضرید در صحنه ... حالا همۀ خانه ها مرکز است.‏‎ ‎‏همۀ افراد ملت ما سپاه اسلام هستند. مسأله، مسألۀ عقیدتی است نه مسألۀ مادی ...‏‎ ‎‏این اسلام و قرآن است که خانمها را آورده است بیرون و همدوش مردها، بل جلوتر از‏‎ ‎‏مردها در وارد صحنۀ سیاست کرده، همۀ خانه های این ملت خانۀ امید ماست ... مرد و‏‎ ‎‏زن این کشور همه پاسدار اسلام هستند.‏‎[23]‎‏ امام (ره) برای سازندگی کشور و برای‏‎ ‎‏مقاومت در برابر دشمنان ایران و اسلام، اتحاد و اتفاق را برای همه لازم می داند، تا‏‎ ‎‏کشور به اوج ترقی و تعالی برسد. ملتی که زن و مردش برای جانفشانی حاضرند و‏‎ ‎‏طلب شهادت می کنند، هیچ قدرتی با آن نمی تواند مقابله بکند، قدرت شما قدرت‏‎ ‎‏الهی است، شما بانوان محترم برای خدا قیام کردید و برای خدا در این قیام پایدار‏‎ ‎‏هستید، و آسیب نخواهید دید. هرچه ـ می دانید ـ و می توانید این صفهای خودتان را‏‎ ‎‏فشرده تر کنید و انقلاب را حفظ کنید و به پیش بروید‏‎[24]‎‏ امیدوارم همین طور که تا ‏‏حالا‏‎ ‎‏مصمم بودید که جمهوری اسلامی را به ثمر برسانید از حالا به بعد هم این تصمیم را داشته‏‎ ‎‏باشید و با صفوف فشرده جلوی مردها در پیشبرد اهداف اسلامی اقدام کنید ... شما بانوان حق‏‎ ‎‏بزرگی بر ایران دارید.‏‎[25]‎‏ ایران و اسلام مال همه است، مسؤولیت دفاع از کشور برعهدۀ‏‎ ‎

‏‎

‏همۀ ملت است، کسی نمی تواند بر کسی منتی داشته باشد، بزرگواری و شرح صدر‏‎ ‎‏رهبر انقلاب است که به آحاد ملت و به همۀ افراد، جهت صحیح می دهد. او با این‏‎ ‎‏تشویقها و تقدیرهایش مردم را از پراکندگی نجات می دهد، به تمام اقشار وحدت‏‎ ‎‏می دهد، مبادا که گروه گروه شوند و انسجامشان گسسته شود، مبادا یک پارچگی شان‏‎ ‎‏را از دست بدهند که دشمن مترصد چنین فرصتی است. پس با بهترین بیان باید که‏‎ ‎‏مردم و انقلاب و کشور را نگه داشت. درود بر شما بانوان معظم که با نصیحتهای‏‎ ‎‏خودتان می خواهید ما را به راه راست وادارید. درود بر بانوان سراسر کشور که در این‏‎ ‎‏نهضت شریف معلم مردان بودند، و حالا هم به همان نحو باقی مانده اند بانوانی که‏‎ ‎‏زینب گونه شدند و تابع فاطمه ـ سلام الله  علیها ... امروز تابع مکتب هستند، و آنچه‏‎ ‎‏اسلام می پسندد مقبول است؛ و این یک تحولی است که بالاترین تحولات است در‏‎ ‎‏جامعۀ ما، نگه دارید این تحول را‏‎[26]‎

‏‏    ‏‏حضرت امام(ره) در بیانی دیگر به نمایندگان مجلس شورای اسلامی توجه‏‎ ‎‏می دهند که خدمات بانوان در پشت جبهه های جنگ تحمیلی را مدنظر قرار دهند: آنها‏‎ ‎‏کارهایی که می کنند یک کارهایی است که دنبالش توقع اینکه یک مقامی داشته‏‎ ‎‏باشند، یا یک پُستی را اشغال کنند، یا یک چیزی را از مردم خواهش کنند، هیچ این‏‎ ‎‏مسائل نیست، بلکه سربازان گمنامی هستند که در جبهه ها باید گفت، مشغول به جهاد‏‎ ‎‏هستند ... ما باید قدر این نعمت را بدانیم و اقتدا کنیم به این زنها و بانوان ... ، و باید از‏‎ ‎‏اینها اخلاق اسلامی و ایمان و توجه به خدا را یاد بگیریم.‏‎[27]‎

‏‏    ‏‏اگر آثار باقیمانده از حضرت امام(ره) را بررسی و تحلیل کنیم، چه بسیار نکته های‏‎ ‎

‏‎

‏ارزنده که از آنها به دست می آوریم؛ بخصوص عنایت حضرتش به بانوان که بسیار‏‎ ‎‏زیاد و خود دفتری بزرگ خواهد شد. تجلیلهای او از این قشر در این مقال نمی گنجد،‏‎ ‎‏که در این موضوع بسیار سخن باید گفته و نوشته شود و کنگره ها برگزار گردد.‏‎ ‎‏فداکاری خانواده های شهدا، همسران معلولان، همسرانی که چندین سال چشم به‏‎ ‎‏زندانهای عراق دوختند، تا آزادۀ سبکبالشان به خانه بازگردد. مقاومت و فداکاری این‏‎ ‎‏زنان بزرگ در جنگ تحمیلی آنقدر اعجاب آمیز است که قلم و بیان از ذکر آن عاجز‏‎ ‎‏بلکه شرمسار است. اینجانب در طول این جنگ، صحنه هایی از مادران و خواهران و‏‎ ‎‏همسران عزیز از دست داده، دیده ام که گمان ندارم در غیر این انقلاب، نظیری داشته‏‎ ‎‏باشد و آنچه برای من یک خاطرۀ فراموش نشدنی است ـ با اینکه تمام صحنه ها چنین‏‎ ‎‏است ـ ازدواج یک دختر جوان با یک پاسدار عزیز است که در جنگ هر دو دست خود‏‎ ‎‏را از دست داده و از هر دو چشم آسیب دیده بود. آن دختر شجاع با روحی بزرگ و‏‎ ‎‏سرشار از صفا و صمیمت گفت: حال که نتوانستم به جبهه بروم بگذار با این ازدواج‏‎ ‎‏دیْن خود را به انقلاب و به دینم ادا کرده باشم. عظمت روحانی این صحنه و ارزش‏‎ ‎‏انسانی و نغمۀ الهی آنان را نویسندگان، شاعران، گویندگان، نقاشان، هنرپیشگان،‏‎ ‎‏عارفان، فیلسوفان، فقیهان و هرکس را که شماها فرض کنید نمی توانند بیان و یا ترسیم‏‎ ‎‏کنند و فداکاری و خداجویی و معنویت این دختر بزرگ را هیچ کس نمی تواند با‏‎ ‎‏معیارهای رایج ارزیابی کند.‏‎[28]‎

‏‏    ‏‏اینگونه توصیف و تجلیل از فداکاری زن، در طول تاریخ سابقه ندارد. رهبری در‏‎ ‎‏اوج قدرت با مردمش چنین صمیمانه سخن می گوید، از عمق وجود، از صمیم دل،‏

‏‏‎

حقیقتها را بیان می کند؛ او حرف دلش را می زند، نمی خواهد صحنه آرایی کند یا برای‏‎ ‎‏خوشامد کسی حرفی بزند؛ او به مردمش، به ملتش، به امت خداجویش، به زنان‏‎ ‎‏فداکار جامعه اش احترام می گذارد و به عنوان یک پیشوا، یک فیلسوف، یک مرجع‏‎ ‎‏آنچه را وظیفه احساس می کند، می گوید؛ او می خواهد نشان دهد که چقدر زن در‏‎ ‎‏خانه و در جامعه ارزش دارد، نشان دهد زنی را که در دنیای غرب به ابتذالش کشیده اند‏‎ ‎‏و وسیلۀ ارضای امیالشان قرار داده اند، در نظام تکوین در بالاترین مراحل انسانی قرار‏‎ ‎‏گرفته است، و چه کارهای مهمی که این زن می تواند انجام دهد! زن نقش بزرگی در‏‎ ‎‏اجتماع دارد. زن مظهر تحقق آمال بشر است. زن پرورش ده زنان و مردان ارجمند‏‎ ‎‏است. از دامن زن، مرد به معراج می رود. دامن زن محل تربیت بزرگ زنان و بزرگ‏‎ ‎‏مردان است.‏‎[29]‎‏ مگر خود امام خمینی(ره) ـ کسی که تاریخ به عظمت او کمتر سراغ‏‎ ‎‏دارد و دوست و دشمن او را به بزرگی و عظمت می ستایند ـ تربیت شدۀ دامان زنی با‏‎ ‎‏ایمان و با تقوا نبود و نیز همسر ایشان در تمام مراحل زندگی و کلیۀ سختیها یار و‏‎ ‎‏مددکارشان نبودند.‏

‏‏     حضرت امام در واپسین ایام حیات و در وصیتنامه سیاسی الهی خود باز برای زنان‏‎ ‎‏ایران سخنی دارد: ما مفتخریم که بانوان و زنان پیر و جوان، و خرُد و کلان، در‏‎ ‎‏صحنه های فرهنگی و اقتصادی و نظامی حاضر و همدوش مردان، یا بهتر از آنان در‏‎ ‎‏راه تعالی ‏‏اسلام و مقاصد قرآن کریم فعالیت دارند و آنان که توان جنگ دارند در آموزش‏‎ ‎‏نظامی که برای دفاع از اسلام و کشور اسلامی از واجبات مهم است، شرکت و از محرومیتهایی‏‎ ‎‏که توطئۀ دشمنان و ناآشنایی دوستان از احکام اسلام و قرآن بر آنها ‏‏بلکه بر اسلام و‏

‏‎

مسلمانان تحمیل نمودند، شجاعانه و متعهدانه خود را رهانده و از قید خرافاتی که‏‎ ‎‏دشمنان برای منافع خود به دست نادانان و بعضی آخوندهای بی اطلاع از مصالح‏‎ ‎‏مسلمین به وجود آورده بودند، خارج نموده اند. و آنان که توان جنگ ندارند در‏‎ ‎‏خدمت پشت جبهه به نحو ارزشمندی که دل ملت را از شوق و شعف به لرزه در‏‎ ‎‏می آورد و دل دشمنان و جاهلان بدتر از دشمنان را از خشم و غضب می لرزاند،‏‎ ‎‏اشتغال دارند.‏‎[30]‎

‏‏    ‏‏امید که راهش همچنان ادامه یابد و نامش در دلها و اندیشه ها جاودانه ماند. و‏‎ ‎‏راهش پر رهرو باشد و سلام بر او روزی که به دنیا آمد و روزی که از جهان رفت و‏‎ ‎‏روزی که برانگیخته خواهد شد.‏

‏‏والسلام علیکم و رحمة الله  وبرکاته‏

‏‏ ‏

‏‏‎

‏‏ ‏‏‎ ‎‎

• . ر. ک: صحیفه امام، ج 7، ص 337ـ338 و 340.
• . صحیفه امام؛ ج 5، ص 239، 24 / 9 / 57.
• . صحیفه امام؛ ج 3، ص 472، 23 / 6 / 57.
• . ر. ک: صحیفه امام، ج 7، ص 132ـ133.
• . ر. ک: صحیفه امام، ج 14، ص 355ـ356.
• . ر. ک: صحیفه امام، ج 12، ص 274ـ275.
• . ر. ک: صحیفه امام، ج 6، ص 299ـ300.
• . نهج الفصاحه.
• . ر. ک: صحیفه امام، ج 6، ص 357ـ358.
• . ر. ک: صحیفه امام، ج 6، ص 462ـ464.
• . ر. ک: صحیفه امام، ج 6، ص 408.
• . ر. ک: صحیفه امام، ج 7، ص 6ـ7.
• . ر. ک: صحیفه امام، ج 7، ص 192ـ193.
• . ر. ک: صحیفه امام، ج 7، ص 338ـ340.
• . ر. ک: صحیفه امام، ج 7، ص 341ـ342.
• . ر. ک: صحیفه امام، ج 8، ص 44ـ45.
• . ر. ک: صحیفه امام، ج 10، ص 267ـ268.
• . از نظر حضرت امام، رژیم طاغوتی زنان را اینگونه می خواست.
• . کلمات حضرت امام دربارۀ زنان.
• . ر. ک: صحیفه امام، ج 10، ص 267ـ268.
• . ر. ک: صحیفه امام، ج 10، ص 401ـ402.
• . ر. ک: صحیفه امام، ج 11، ص 251ـ252.
• . ر. ک: صحیفه امام، ج 13، ص 25ـ28.
• . ر. ک: صحیفه امام، ج 13، ص 128ـ129.
• . ر. ک: صحیفه امام، ج 13، ص 144ـ145.
• . ر. ک: صحیفه امام، ج 14، ص 196ـ197.
• . ر. ک: صحیفه امام، ج 14، ص 203ـ204.
• . ر. ک: صحیفه امام، ج 16، ص 193ـ195.
• . ر. ک: صحیفه امام، ج 7، ص 341ـ342.
• . وصیتنامه سیاسی ـ الهی امام خمینی (ره).