احکام قرض (وام دادن)

‏‏احکام قرض (وام دادن)‏

‏‏[سؤال 7680]‏‏ ‏ ‏ 4015‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محضر اقدس امام امت حضرت آیت الله‌ العظمی السید روح الله‌ الموسوی الخمینی‏‎ ‎‏مدّ ظله العالی‏

‏‏چه می فرمایید در این دو مسأله که:‏

‏
‏‎

‏‏بسمه تعالی، امانت گذاشتن پول نزد کسی و وکیل نمودن آن شخص در وام‏‎ ‎‏دادن پول مزبور به یکی از اشخاص معین که قرعه به نامش اصابت کرده،‏‎ ‎‏مانع ندارد.‏

‏‏2. در موضوع سؤال اول یک عنوان دیگری هم دارند و آن این است که وقتی این ده نفر جمع شدند‏‎ ‎‏برای قرعه کشی، یک نفر می گوید آقایان من فعلاً فوری پول لازم دارم، اگر شما راضی باشید که قرعه‏‎ ‎‏کشی نکنید و بدون قرعه به من پول بدهید من حاضرم که به جای ده هزار روپیه هشت هزار روپیه‏‎ ‎‏بگیرم و باقی دو هزار روپیه در بین خودمان بالسویه تقسیم شود، در این بین یک شخص دیگر اظهار‏‎ ‎‏می نماید آقایان من حاضرم که شش هزار روپیه بگیرم و ما بقی چهار هزار روپیه را بدهم که در بین‏‎ ‎‏خودمان بالسویّه تقسیم شود، همین طور تا در آخر هر کس پول کمتر گرفت بدون قرعه آن پول را به آن‏‎ ‎‏شخص می دهند و این پولی را که داده در بین خودشان که یکی از آن ها خود همین شخص باشد تقسیم‏‎ ‎‏می کنند و همین طور در ماه های دیگر آیا این عنوان دوم جایز است یا خیر؟ بیان فرمایید.‏

‏‏بسمه تعالی، وام گرفتن پول کمتر و در مقابل، پرداخت مقدار تفاوت به صاحبان پول، ربا و‏‎ ‎‏حرام است.‏

‏‏[سؤال 7681]‏‏ ‏ ‏ 4016‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏با آرزوی سلامتی و طول عمر امام امّت، چند سؤال بود که عرض می کنم:‏

‏‏1. سال ها است که مستأجر هستیم، اخیراً با تلاش و کوشش، مجوز خرید مسکن‏‎ ‎‏گرفتیم؛ ولی بانک ها پولی برای خرید یک چهار دیواری نداشتند که وام بدهند، تا‏‎ ‎‏این که بعد از مدت ها شنیدیم که وام می دهند. پدرم برای اخذ وام مراجعه کرد؛ ولی‏
‏‎

‏‏بسمه تعالی، در فرض مرقوم، دریافت وام و خریدن منزل و سکونت و‏‎ ‎‏تصرف آن اشکال ندارد؛ مگر آن که محرز شود که مسئولین، حق دادن وام‏‎ ‎‏نداشتند.‏

‏‏2. در ماه رمضان امسال، روحانی یکی از مساجد در بین مسائل شرعیه گفتند: قبل از غسل باید بدن از‏‎ ‎‏نجاست پاک شده باشد و پاک کردن منی یا هر نجاست دیگری در بین غسل، موجب ابطال آن است. در‏‎ ‎‏صورت صحت این مسأله و انجام این عمل، آیا نمازهای ما (باتوجه به این که خبر نداشتیم و احتمال‏‎ ‎‏ابطال نمی دادیم) باطل بوده اند و باید قضا شود؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر یقین دارید که هنگام غسل، بدن نجس بوده و پیش از تطهیر بدن غسل نمودید،‏‎ ‎‏غسل باطل است و نمازها قضا دارد.‏

‏‏3. مادر این جانب با نهایت احترامی که برایشان قایل هستم متأسفانه دارای فرهنگ پایین و کم دقتی در‏‎ ‎‏بعضی مسایل شرعی هستند و روی همین اصل در خانه عده ای طاغوتی و ضد انقلاب که نماز هم‏‎ ‎‏نمی خوانند و در این خط ها نیستند مشغول کار شده است و هرچه منع کرده و دلیل آورده ام روی‏‎ ‎‏قالب های ذهنی غلط، قبول نمی کنند و می روند روشن بفرمایید که اگر حقوقی بابت زحمات به‏‎ ‎‏ایشان  بدهند یا کالا و جنسی به ایشان بدهند حکم این اموال چیست؟ با توجّه به این که از خمس و‏‎ ‎‏زکات آن ها بی خبریم و احتمال می دهیم که نمی دهند. اگر حرام باشد چه باید بکنیم و در چه راهی‏‎ ‎‏تصرف کنیم؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر یقین ندارید پولی که بابت اجرت می گیرید در مقابل کار حرام است و یا پول‏‎ ‎‏حرام یا مخلوط به حرام است اشکال ندارد و همچنین کالایی که از آن جا می آورند تا یقین‏‎ ‎‏نداشته باشید محکوم به حلیت است.‏

‏
‏‎

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 21 / 7 / 1362‏

‏‏محضر مبارک رهبر کبیر انقلاب و بنیان گذار جمهوری اسلامی ایران، حضرت‏‎ ‎‏آیت الله‌ العظمی امام خمینی، مدّ ظله العالی‏

‏‏نظر به این که مردم، صندوق های قرض الحسنه را در مسیر وام دادن می دانند و از‏‎ ‎‏طرفی هم هرگاه بخواهند می توانند پولشان را بگیرند (زیرا هیأت مدیره، خود را متعهد‏‎ ‎‏پول های مردم می دانند) لذا با صندوق ها همکاری می کنند؛ آیا هیأت مدیرۀ صندوق ها‏‎ ‎‏می توانند مبالغی از پول های موجود را برای خرید محل صندوق اختصاص دهند و یا‏‎ ‎‏کارهای تجاری به منظور تأمین هزینه های صندوق و کارهای خیر دیگر که به نفع‏‎ ‎‏جامعه باشد انجام دهند؟ ‏ ‏ سازمان اقتصاد اسلامی‏

‏‏بسمه تعالی، با فرض این که مردم پول را به صندوق قرض می دهند‏‎ ‎‏تصرفات مزبور مانع ندارد.‏

‏‏[سؤال 7683]‏‏ ‏ ‏ 4018‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محضر مقدس حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی، دامت برکاته، استفتای ما در‏‎ ‎‏مورد صندوق قرض الحسنه ای است که ما سه نفر از دانشجویان دانشکدۀ الهیات‏‎ ‎‏تشکیل داده ایم.‏

‏‏قسمتی از سرمایۀ اولیۀ ما مقداری از مازاد بودجۀ دانشکده بوده که به خاطر‏‎ ‎‏صرفه جویی، زیاد آمده و حسابدار دانشکده آن را در اختیار صندوق گذارده و قسمت‏‎ ‎‏دیگر سرمایۀ صندوق کمک های بلاعوض دانشجویان این دانشکده است. اکنون این‏‎ ‎‏سؤالات مطرح شده که از حضور آن جناب خواهشمندیم جواب آن ها را مرقوم‏‎ ‎‏فرمایند.‏

‏‏1. آیا در اختیار صندوق گذاشتن این بودجه برای کمک به دانشجویان جایز است؟‏

‏
‏‎

‏‏3. آیا در صورتی که پولی از صندوق قرض شود و احیاناً به دلایلی مسترد نگردد ما‏‎ ‎‏مسئولیت شرعی داریم؟ در این صورت تکلیف ما چیست؟‏

‏‏4. نظر به این که مدت تحصیل ما در دانشکده محدود است، می توان مسئولیت‏‎ ‎‏صندوق را مثلاً به انجمن اسلامی دانشکده واگذار یا مثلاً جایز است مبلغ دریافتی از‏‎ ‎‏دانشکده را برگردانیم و کمک های بلاعوض دانشجویان را نیز در اختیار یکی از‏‎ ‎‏صندوق های قرض الحسنۀ عمومی قرار دهیم؟ در این صورت تکلیف سود حاصله از‏‎ ‎‏کل سرمایۀ صندوق که از بابت خرید و فروش کتاب به سرمایۀ صندوق اضافه شده‏‎ ‎‏چه می شود؟ ‏

‏‏والسلام علیکم ورحمة الله‌ وبرکاته‏

‏‏بسمه تعالی، تشکیل صندوق قرض الحسنه به نحو مذکور مانع ندارد، ولی‏‎ ‎‏باید پولی که از بودجۀ دانشکده اخذ شده طبق مقررات دانشکده باشد.‏

‏‏[سؤال 7684]‏‏ ‏ ‏ 4019‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محضر مبارک رهبر کبیر انقلاب و بنیان گذار جمهوری اسلامی ایران، حضرت‏‎ ‎‏آیت الله‌ العظمی امام خمینی مدّ ظله العالی‏

‏‏1. اگر صندوق قرض الحسنه ای در حدود هزینه هایش کارمزد گرفت و در پایان‏‎ ‎‏سال مقداری زیاد آورد، چه صورتی دارد؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر کارمزد مشروع بوده زیادی از صندوق است در فرض‏‎ ‎‏قرض دادن به صندوق.‏

‏‏[سؤال 7685]‏

‏‏2. آیا هیأت مدیره صندوق قرض الحسنه می تواند موجودی صندوق را به مضاربه‏‎ ‎‏یا مشارکت یا مزارعه یا مساقات و یا معاملات حلال دیگر به کار برد با توجه به این که‏
‏‎

‏‏بسمه تعالی، اشکال ندارد، در فرض قرض دادن.‏

‏‏[سؤال 7686]‏‏ ‏ ‏ 4020‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 18 / 12 / 1361‏

‏‏محضر مقدس حضرت آیت الله‌ العظمی، الامام خمینی، دام ظله، پس از سلام،‏‎ ‎‏توجه شما را به مسأله زیر جلب، و حکم آن را خواستاریم.‏

‏‏1. در درمانگاه ما شرکت تعاونی به صورت قرض الحسنه تشکیل شده است و‏‎ ‎‏عده ای از اقلیت های مذهبی کلیمی، در درمانگاه کار می کنند و خواستار شرکت در‏‎ ‎‏صندوق قرض الحسنه می باشند. دریافت پول از آن ها بابت سهمیه، و پرداخت به‏‎ ‎‏عنوان قرض الحسنه، چه صورت دارد؟ لطفاً وظیفۀ ما را در این رابطه بیان فرمایید. ‏

‏‏بسمه تعالی، مانع ندارد. ‏

‏‏2. یکی از افراد کلیمی در درمانگاه، برای نماز خانه پولی پرداخته اند. استفاده از این پول، جایز است یا‏‎ ‎‏خیر؟ در صورت جایز نبودن، به خودش برگردانیم یا خیر؟ ‏

‏‏بسمه تعالی، استفاده از پول او برای این امر، اشکال ندارد. ‏

‏‏[سؤال 7687]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 6935‏

‏‏4. شخصی در مؤسسه ای یا ارگان های انقلابی کار می کند. ملکی به او از ارث‏‎ ‎‏می رسد و حقوق هم به اندازۀ کافی نیست که هم خرج زندگی خود کند و هم آن ملک‏‎ ‎‏را که از ارث رسیده تعمیر نماید. آیا می تواند وام بگیرد و ملک مذکور را آباد کند؟‏

‏‏بسمه تعالی، اشکال ندارد.‏

‏‏[سؤال 7688]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 6800‏

‏‏7. کسی که متمکّن است و برادر دینی او به او رجوع می کند دربارۀ احتیاجی که‏‎ ‎‏دارد و شخص متمکّن او را رد می کند، با علم به احتیاج این برادر، آیا این گناه است یا‏
‏‎

‏‏بسمه تعالی، موارد مختلف است.‏

‏‏[سؤال 7689]‏‏ ‏ ‏ 4021‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ چهارم شوال 1402 ق‏

‏‏رهبر کبیر عالم اسلام، الامام الخمینی، دام ظله الوارف ‏

‏‏این جانب با بعضی از برادران انجمن اسلامی دانشجویان پیروان خط امام در‏‎ ‎‏امریکا، درصدد هستیم صندوق قرض الحسنه تشکیل دهیم و پول عمدۀ آن ـ به‏‎ ‎‏خواست خداوند ـ از خارج ایران تهیه خواهد شد. هدف از تشکیل صندوق، کمک‏‎ ‎‏محدود و مشروط به برادران و خواهرانی که در امریکا به دلایل مختلف احتیاج به پول‏‎ ‎‏پیدا کرده اند، می باشد.‏

‏‏شرایط وام گیرنده: الف. مسلمان و عامل به احکام مقدس اسلام؛ ب. معتقد و‏‎ ‎‏ملتزم به خط مشی انقلاب اسلامی.‏

‏‏اولویت ها: 1. فارغ التحصیلانی که برای خدمت در جمهوری اسلامی عازم‏‎ ‎‏مراجعت هستند؛ 2. کسانی که به دلیل مسلمان بودن، از کار اخراج می شوند؛ 3. کسانی‏‎ ‎‏که به دلیل فعالیت های تبلیغات اسلامی، طول مدت تحصیلشان زیاد شده و ارزشان‏‎ ‎‏قطع شده؛ 4. کسانی که به دلایل مختلف، منبع ارز تحصیلی خود را از دست داده اند. ‏

‏‏حال، با در نظر گرفتن شرایط کنونی جمهوری اسلامی در رابطه با جنگ تحمیلی و‏‎ ‎‏اولویت جمع آوری کمک به جبهه ها، در شروع به تشکیل این صندوق، نظر شریف آن‏‎ ‎‏بزرگوار را خواستارم. ‏

‏‏از درگاه خدای تبارک و تعالی، طول عمر آن رهبر عظیم الشأن اسلام و مسلمین، و‏‎ ‎‏پیروزی ملت شهادت طلب کشور اسلامی ایران را خواستار است. ‏

‏‏بسمه تعالی، تشکیل صندوق مزبور اشکال ندارد و کوشش و سعی در‏‎ ‎‏برآوردن حوائج نیازمندان، از عبادات محسوب است و ثواب زیاد دارد. ‏

‏
‏‎

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محضر مقدّس رهبر کبیر و بنیان گذار جمهوری اسلامی ایران، حضرت آیت الله‌‏‎ ‎‏العظمی امام خمینی، روحی فداه، ‏

‏‏محترماً؛ تصدیع اوقات شریفه شده و نظر معظّمٌ له را دربارۀ وام قرض الحسنه در‏‎ ‎‏مسائل مطروحۀ ذیل خواهانیم:‏

‏‏1. صندوقی به نام المهدی (عج) در محل شهید پرور و مستضعف نشین جوادیه‏‎ ‎‏تهران دایر شده و در حدود قریب به سی میلیون تومان برای امور ضروری مردم‏‎ ‎‏وام  قرض الحسنه داده شده و از آن جایی که اکثر اهالی محل، ضعیف و وام بگیر‏‎ ‎‏هستند  و برای آن که صندوق بتواند بیشتر در اختیار مردم نیازمند باشد، چنانچه هیئت‏‎ ‎‏امنای صندوق، شرایطی برای عضویت در صندوق مزبور ـ از قبیل: کمتر از یک هزار‏‎ ‎‏تومان مثلاً برای افتتاح حساب، عضو قبول نکند ـ در صورتی که این شرط مقدمۀ‏‎ ‎‏وام  گرفتن محسوب می شود، آیا این شرط در اصل وام قرض الحسنه اشکال وارد‏‎ ‎‏می کند یا نه؟‏

‏‏بسمه تعالی، شرط مزبور اشکال ندارد.‏

‏‏[سؤال 7691]‏

‏‏2. در اثر کثرت متقاضی وام و رعایت نوبت در حین افتتاح حساب در صندوق،‏‎ ‎‏چهار ماه مدت برای تقاضای وام قرض الحسنه مشروط می شود، آیا این شرط مدت‏‎ ‎‏اشکال دارد یا نه؟‏

‏‏بسمه تعالی، مانع ندارد.‏

‏‏[سؤال 7692]‏

‏‏3. چنانچه حساب های ثابت مدت دار در صندوق افتتاح بشود و شرایطی از قبیل:‏‎ ‎‏الف. مثلاً شش ماه مبلغ معیّنه در صندوق ثابت بماند، ب. در این مدت حق‏
‏‎

‏‏بسمه تعالی، شروط مزبوره اشکال ندارد.‏

‏‏4. برای هزینۀ جا و اوراق و حقوق کارمندان صندوق، مثلاً برای هر ده هزار تومان یک صد و پنجاه‏‎ ‎‏تومان ثابت به عنوان مخارج صندوق از وام گیرنده کسر می کند، آیا این برداشت اشکال دارد یا نه؟ در‏‎ ‎‏صورتی که اگر این هزینه نباشد، نمی تواند ادامه کار داشته باشد.‏

‏‏بسمه تعالی، دریافت اضافی به نحو مزبور ـ ولو این که به اسم هزینه باشد ـ جایز نیست؛ ولی‏‎ ‎‏دریافت کارمزد متعارف با توافق طرفین اشکال ندارد.‏

‏‏سلامتی و سعادتمندی جناب عالی را در خدمت به اسلام و مسلمین از خداوند متعال خواستاریم.‏‎ ‎‏والسلام علی عباد الله‌ الصالحین‏

‏‏[سؤال 7693]‏‏ ‏ ‏ 4023‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 1 / 6 / 1361‏

‏‏محضر مقدس رهبر عالی قدر انقلاب اسلامی، حضرت آیت الله‌ العظمی امام‏‎ ‎‏خمینی، دام ظله العالی، ضمن عرض سلام و دعاگویی، تقاضای جواب مسائل ذیل‏‎ ‎‏را  دارم.‏

‏‏1. آیا اعضای هیأت های مدیرۀ صندوق های ذخیرۀ قرض الحسنه با وجوهاتی که‏‎ ‎‏از مردم نزدشان مانده، می توانند معاملات تجاری انجام و از سود حاصله، به نفع فقرا و‏‎ ‎‏مستمندان استفاده کنند؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر مردم به مؤسسه قرض داده اند، متصدیان می توانند با آن‏‎ ‎‏پول تجارت کنند و به هر نحو متصدیان صلاح بدانند، سود را صرف‏‎ ‎‏نمایند.‏

‏‏2. افرادی که از زمان مکلف شدن تا کنون خمس و سهم امام خود را پرداخت نموده اند، آیا مالیات هم‏
‏‎

‏‏بسمه تعالی، مراعات مقررات دولت اسلامی لازم است و ربطی به خمس مال ندارد.‏

‏‏[سؤال 7694]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 2063‏

‏‏4. ممکن است اتحادیه، پول بیکاری در حساب جاری بانک خود داشته باشد، آیا‏‎ ‎‏می تواند از آن پول به عنوان قرض الحسنه به تعاونی مصرف صنف خود وام بدهد که‏‎ ‎‏برای رفاه اعضا، جنس بخرد و به قیمت ارزان به آن ها بفروشد؟ چنانچه بلامانع است‏‎ ‎‏مرقوم فرمایید.‏

‏‏بسمه تعالی، مانع ندارد.‏

‏‏[سؤال 7695]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 2557‏

‏‏2. این جانب در نیروی هوایی جمهوری اسلامی شاغل هستم و در ارتش، حسابی‏‎ ‎‏به نام حساب پس انداز ثابت به نام اشخاصی که مایل باشند، باز می کنند و هر مبلغ که از‏‎ ‎‏حقوق اشخاص کسر می گردد، معادل آن را ارتش از بودجۀ خود به حساب این قبیل‏‎ ‎‏اشخاص واریز می نماید و لذا آیا این موجودی و این پس انداز از نظر شرعی اشکال‏‎ ‎‏دارد یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، اشکال ندارد.‏

‏‏[سؤال 7696]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 2162‏

‏‏6. طلاجات زن که به وسیلۀ شوهرش فروخته شده و حالا می خواهد دینش را ادا‏‎ ‎‏نماید، باید مطابق وزن طلاها که در چند سال پیش فروخته شده، برایش طلا بخرد یا‏‎ ‎‏مطابق نرخ امروز بخرد، یا مطابق سالی که فروخته شده اند؟ ‏

‏‏بسمه تعالی، اگر طلا را قرض گرفته و فروخته، باید مثل همان را برگرداند،‏‎ ‎‏ولی اگر با اذن زن فروخته و پول را قرض برداشته، همان قیمت فروش را‏‎ ‎‏باید برگرداند.‏

‏‎ ‎

‏‎