گفتاری در مورد قسمت کردن

‏‏گفتاری در مورد قسمت کردن‏

‏‏[سؤال 7601]‏‏ ‏ ‏ 3958‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏چند نفر که وارث میتی هستند ما ترک آن میت را بین خود تقسیم نموده اند. فردای‏‎ ‎‏همان روز دو نفر از وارث ادّعای غبن نموده و غبن خود را ثابت نموده و یک هزار متر‏‎ ‎‏زمین به عنوان مغبونی گرفته و تصرّف نمودند. اکنون که سه سال از این جریان‏‎ ‎‏می گذرد یکی از آن ورّاث می گوید من ملکی که قبلاً داده بودم نسبت به سهم خود‏‎ ‎‏استرداد می کنم. مستدعی است تکلیف وارث ها را در این مسأله روشن فرمایید.‏

‏‏والسلام علیکم ورحمة الله‌ وبرکاته‏

‏‏بسمه تعالی، با فرض ثبوت «غبن»، تقسیم اول صحیح نبوده و چون تقسیم‏‎ ‎‏جدیدی نشده ترکه بین همۀ ورثه مشاعاً مشترک است، و اگر بخواهند باید‏‎ ‎‏با تعدیل سهام نسبت به سهم الارث هر یک، تقسیم جدید نمایند.‏

‏‏[سؤال 7602]‏‏ ‏ ‏ 3959‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 18 / 9 / 1361‏

‏‏رهبر انقلاب اسلامی امام خمینی، دام عزه. طول عمر رهبر عزیز را از خداوند‏‎ ‎‏متعال مسئلت دارم ‏

‏‏دو نفر در اموال و سکنه جمع المال بوده اند یکی از آن ها بدون وصیت در غربت‏‎ ‎‏فوت شده در حالی که پنج دختر وارث او می باشند و شریک دیگر مبلغ ناچیزی جهت‏‎ ‎‏ورثه طرف مقابل تعیین نموده و وصیت کرده ورثه او وصیت پدرشان را مدرک قرار‏‎ ‎‏می دهند و می گویند ما مطابق وصیت پدرمان حق ناچیز طرف مقابل را می دهیم البته‏‎ ‎‏وصیت طرف بدون هیچ گونه قیّم نامه یا وکالت نامه یا امضای پنج خواهران می باشد آیا‏‎ ‎‏از نظر شرع اسلام وصیت یک طرفه دلخواه خودش شامل حال پنج دختر طرف مقابل‏
‏‎

‏‏بسمه تعالی، تمام سهم الشرکه هر یک از دو شریک به ورثه خودش می رسد‏‎ ‎‏و اگر در سهم الشرکه نزاع دارند به محاکم صالحۀ قضایی مراجعه کنند.‏

‏‏[سؤال 7603]‏‏ ‏ ‏ 3960‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏حضرت آیت الله‌ امام خمینی مدّ ظله العالی، رهبر کبیر انقلاب اسلامی ایران‏

‏‏چند نفر ملکی را به طور مشاع مالک هستند. یک نفر از شرکا بدون اذن سایرین،‏‎ ‎‏قسمتی از ملک را به فروش می رساند، آیا سایر شرکا حق دارند به نسبت سهم خود از‏‎ ‎‏باقیماندۀ ملک در ازاء آن قسمت که فروخته شده تملک نمایند؟ به عبارت دیگر از آن‏‎ ‎‏شخصی که ملک مشترک را بدون اذن سایرین فروخته بخواهند به همان نسبت نیز به‏‎ ‎‏سایر شرکا منتقل کند تا مقدار فروش رفته در سهم اختصاصی فروشنده قرار گیرد.‏

‏‏بسمه تعالی، اگر بخواهند سهم سایر شرکا از شریک اول و خریدار مجزّا‏‎ ‎‏شود باید با او توافق و مصالحه کنند و سپس شریک سهم مجزای خود را‏‎ ‎‏بفروشد و بدون توافق با شریک ملک از اشاعه خارج نمی شود.‏

‏‏[سؤال 7604]‏‏ ‏ ‏ 3961‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏لطفاً جواب مسأله زیر را مرقوم بفرمایید:‏

‏‏یک دکان دار حدود 25 سال قبل با یک نفر به نام حسن، زمین یک دکان را که از پدر‏‎ ‎‏حسن مانده بود شریک شده و دو هزار تومان قیمت گذاشته اند که نصفش را به یک‏‎ ‎‏هزار تومان خریده و نصفش مال حسن می باشد و بعد از شریک شدن، دکان دار‏‎ ‎‏ساختمان دکان را درست کرده و نصف خرج ساختمان را از حسن گرفته و بعداً هر‏‎ ‎‏سال به طور متوالی سهم حسن را به اجاره گرفته و حدود 25 سال است که سهم حسن‏‎ ‎‏را دکان دار با دادن اجارۀ هر سالش اجاره کرده و نشسته و کسب و کار می کند و‏
‏‎

‏‏بسمه تعالی، قسمت ملک مشاع اگر موجب ضرر شود پذیرفتن آن لازم‏‎ ‎‏نیست.‏

‏‏[سؤال 7605]‏‏ ‏ ‏ 3962‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 12 / 1361‏

‏‏محضر رهبر عالی قدر انقلاب، حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی، دام ظله‏

‏‏زید و عمرو، ملک مشترکی دارند و هنگام تقسیم، گاهی جهت تبدیل، سهام‏‎ ‎‏مشخصی که مثلاً در داخل سهمیۀ زید است؛ ضمیمۀ سهمیۀ عمرو می شود. به این‏‎ ‎‏کیفیت که نخل را بدون خاک ضمیمه می نمایند؛ یعنی تا هنگامی که نخل باقی است،‏‎ ‎‏عمرو می تواند از آن بهره مند باشد. و وقتی که خشک شد، عمرو دیگر مالک جای آن‏‎ ‎‏نیست. در چنین صورتی، اگر بعد از گذشت مدتی از زمان تقسیم، از همین نخل‏
‏‎

‏‏بسمه تعالی، فسیل، ملک مالک شرعی نخل است.‏

‏‏[سؤال 7606]‏‏ ‏ ‏ 3963‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 27 / 3 / 1361‏

‏‏محضر مبارک رهبر عالی قدر انقلاب اسلامی امام خمینی، دامت برکاته پس از‏‎ ‎‏عرض سلام مستدعی است حکم شرعی جریان زیر را مرقوم فرمایید.‏

‏‏شخصی چند قطعه زمین کشاورزی از خود به ارث می گذارد که باید به یازده‏‎ ‎‏قسمت تقسیم شود. طبق عدد دختر و پسرش زمین ها به یازده قسمت تقسیم شده اند‏‎ ‎‏حالا بیان فرمایید برای تعیین قسمت ها باید قرعه بکشند یا می توان بعضی از ورثه را‏‎ ‎‏مجبور کرد که از یک طرف زمین ها سهم خود را تعیین کنند تا دیگر ورثه زمین هایشان‏‎ ‎‏کنار هم باشد یا به دلیل های دیگر مستدعی است حکم شرعی نحوۀ تعیین قسمت ها‏‎ ‎‏را بیان فرمایید؟‏

‏‏بسمه تعالی، پس از تعدیل سهام باید قرعه بکشند قرعه هر قسمت به نام‏‎ ‎‏هر کس درآمد باید آن را قبول کند و بدون قرعه نمی توان بعض ورثه را‏‎ ‎‏مجبور نمود.‏

‏‏[سؤال 7607]‏‏ ‏ ‏ 3964‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 2 / 5 / 1361‏

‏‏دفتر حضر ت آیت الله‌ العظمی و رهبر عظیم الشأن، امام خمینی، مدّ ظله العالی‏

‏‏شخصی دیوار مشترکی که در اشتراک آن تردیدی نیست، تخریب نموده و نصف‏‎ ‎‏دیوار مشترک را تصرف نموده:‏

‏‏1. با چنین وضعی، قسمت تصرف نموده را مالک می شود یا خیر؟ ‏

‏‏2. چنین فعلی حلال است یا خیر؟ ‏

‏
‏‎

‏‏بسمه تعالی، تقسیم مال مشترک، منوط به قرعه یا توافق طرفین است و‏‎ ‎‏تصرف مال مشاع، موقوف بر اجازۀ شریک است. ‏

‏‏[سؤال 7608]‏‏ ‏ ‏ 3965‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 15 / 8 / 1361‏

‏‏دفتر امام خمینی طلب استفسار می شود:‏

‏‏محترماً شخصی فوت نموده دارای نه فرزند می باشد که چهار دختر کبیره و سه‏‎ ‎‏دختر و دو پسر صغیر و سه همسر داشته که یکی از همسران در حیات متوفی فوت‏‎ ‎‏نموده که از او چند دختر باقی است و یک همسر عقیم و همسر دیگر دو پسر و سه‏‎ ‎‏دختر دارد. چند روز بعد از فوت پدر، ورثه اقدام به رسیدگی اموال پدری با حضور‏‎ ‎‏کلیه ورثه و مقام روحانی و معتمدین محل و همسران متوفی نمودند. ضمن رسیدگی‏‎ ‎‏به اموال پدری سهم الارث صغار را تعیین نمودند که خانه و خانه سرای بوده و صغار با‏‎ ‎‏گرفتن خانه و خانه سرای پس از کبیر شدن مبلغ 787 ریال به هریک از دخترهای کبیر‏‎ ‎‏که جمعاًبه مبلغ 3148 ریال بدهی می باشد پس از کبیر شدن از بابت سهم الارث به‏‎ ‎‏خواهرهای خود بدهند در صورتی که دخترها در همان موقع ضمن قیمت گذاری‏‎ ‎‏خانه و خانه سرای که به مبلغ بیست هزار تومان تعیین کردند معترض شدند و حاضر‏‎ ‎‏به چنین تقسیم غیرعادلانه نبودند زیرا در همان موقع آن ها می دانستند و اذعان داشتند‏‎ ‎‏که ساختمان و حیاط پدرشان متجاوز از مبلغ دویست هزار تومان بوده روی این‏‎ ‎‏تفاوت کلّی اصولاً معترض باقی بوده و در صورتی که خودشان هم چنین قراری‏‎ ‎‏داشتند که پس از کبیر شدن از بابت سهم الارث خودشان به مبلغ فوق بپردازند به این‏‎ ‎‏گفته ها هم توجه نداشتند و اگر هم اعلام می کردند حاضر به قبول چنین پولی با تفاوت‏‎ ‎‏کلی به دریافت آن حاضر نبودند که حق ورثه را غیر عالادنه و بلکه خلاف شرع اسلام‏‎ ‎‏عمل کردند همان طوری که اسلام فرموده: «لِلذَّکرِ مِثْلُ حَظِّ الاُنثَیَیْنِ» ما تابع شرع بوده و‏
‏‎

‏‏بسمه تعالی، اگر تقسیم با تعدیل سهام و قرعه یا مصالحه واقع شده حق‏‎ ‎‏به هم زدن آن را ندارند.‏

‏‏[سؤال 7609]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 5334‏

‏‏3. بین دو ملک قدیمی که سال ها کشت شده و در سالِ پنجاه و شش، بین دو ملک‏‎ ‎‏مرزبندی شد و فقط یک خاکریز به عنوان مرزبندی به وسیله لودر و با رضایت طرفین‏‎ ‎‏بسته شده است. آیا از نظر شرعی خاکریزی که به عنوان مرزبندی تعیین شده، محترم‏‎ ‎‏است یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر با رضایت طرفین و مصالحه، مرزبندی شده؛ نافذ است. ‏

‏‏[سؤال 7610]‏‏ ‏ ‏ 3966‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 23 / 8 / 1361‏

‏‏محضر مقدس دفتر امام امت حضرت آیت الله‌ العظمی زعیم عالی قدر جمهوری‏‎ ‎‏اسلامی (امام خمینی) متّع الله‌ المسلمین دامت برکاته ‏

‏‏محترماً به استحضار می رساند: ملکی به مساحت هزار و پانصد متر واقع در گیلان‏‎ ‎‏دماوند، می باشد که این جانب و اخوی با شخص ثالثی شرکت داشتیم. در سال 1339‏‎ ‎‏با حضور چند نفر از معتمدین محل با امضای شرکا و امضای معتمدین نامبرده تقسیم‏‎ ‎‏و تقسیم عادی با رضایت و توافق یکدیگر انجام شده هرکدام سهم خود را تصرف و‏‎ ‎‏سنگ کاشته این جانب در همان تاریخ 1339 سهم خود را عملیات و نهال کاشته و به‏‎ ‎‏ثمر رسیده و از ثمره آن استفاده شده در سال 1348 این جانب از همین زمین مذکور از‏‎ ‎‏سهم خود یک صد و یازده متر را واگذار به شرکت تعاونی گیلان نموده و بهره برداری‏‎ ‎‏می نماید. از زمان تاریخ تقسیم زمین مذکور شخص ثالث نامبرده مدت هجده سال در‏
‏‎

‏‏بسمه تعالی، اگر در صحت و فساد تقسیم اختلاف دارند باید مدعی فساد‏‎ ‎‏دعوای خود را در محکمۀ شرعیه به وجه شرعی اثبات کند.‏

‏‏[سؤال 7611]‏‏ ‏ ‏ 3967‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏حضرت آیت الله‌ العظمی المجاهد الاکبر، الإمام الخمینی دام ظله الشریف ‏

‏‏خیار غبن در تقسیم میراث واقع می شود یا نه؟ مثلاً چهار برادر، میراث و ترک‏‏ۀ‏‏ پدر‏‎ ‎‏را در بین خود تقسیم نموده اند. بعد از چند سال، دو نفر از این برادرها می گویند که در‏‎ ‎‏این تقسیم، ما مغبون شده ایم و باید‏‎ ‎‏دوباره تقسیم کنیم. اگر واقعاً مغبون شده باشند،‏‎ ‎‏حق فسخ دارند یا نه؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر واقعاً غبنی در کار بوده، تقسیم صحیح نبوده است.‏

‏‏[سؤال 7612]‏‏ ‏ ‏ 3968‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 8 / 10 / 1361‏

‏‏حضور معظم حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی، مرجع تقلید و بنیان گذار‏‎ ‎‏جمهوری اسلامی ایران‏

‏‏به عرض عالی می رساند: خانۀ این جانب به خاطر توسعۀ خیابان، تخریب گردیده‏‎ ‎‏و به علت مشاع بودن، شهرداری پروانۀ ساختمانی، برای ایجاد سرپناه را نمی دهد. دو‏‎ ‎‏نفر از شرکای این جانب، هر کدام یک متر مربع و نفر سوم حدود دو متر مربع از این‏
‏‎

‏‏از طرفی قانون «لاضرر» به صورت کاملاً محدودی و با ترکیبی از قوانین غربی‏‎ ‎‏اجرا می شود. مثلاً برای افرادی که سهام آن ها کم و غیر قابل افراز باشد و از طرفی،‏‎ ‎‏حاضر به معاملۀ با شریک خود نباشند؛ دادگاه به طریق زیر اقدام می نماید:‏

‏‏1. طبق نظر کارشناس دادگستری، خانه ارزیابی شده و در روزنامه ها فروش خانه‏‎ ‎‏سه بار آگهی می شود. ‏

‏‏2. با توجه به حق شفعۀ هر یک از شرکا، خانه به بالاترین قیمت ممکن به فروش‏‎ ‎‏رفته و بدین ترتیب سهم شرکا پرداخت می شود. ‏

‏‏حال، اگر این جانب بخواهم به طریقۀ فوق عمل نمایم، با توجه به پولی که بابت‏‎ ‎‏ارزیابی و پول آگهی روزنامه ها و تهیۀ مدارک و... پرداخت خواهم نمود؛ مخارج‏‎ ‎‏پرداخت شده بیش از ده برابر ارزش سهم هر یک از شرکا خواهد بود. و شرکای جزء‏‎ ‎‏با اطلاع از این موضوع و با اطلاع از این که سهام دار کل باید سال ها دوندگی نماید؛‏‎ ‎‏بیشتر سماجت به خرج می دهند. خواهشمند است معلوم بفرمایید: در صورتی که‏‎ ‎‏سهام دار جزء، حاضر به هیچ نوع معامله ای نبوده و به ناچار سهام دار کل، برای ساختن‏‎ ‎‏سرپناه، مجبور به پرداخت مخارج فوق باشد:‏

‏‏الف: مسئول این مخارج چه کسی است؟ سهام دار کل یا سهام دار جزء یا هر دو؟ و‏‎ ‎‏به چه نسبتی؟‏

‏‏ب: در موارد مشابه، قوانین اسلامی برای جلوگیری از ضرروزیان بیش از حد برای‏‎ ‎‏سهام دار کل و برای جلوگیری از حرص وطمع سهام دار جزء چه راهی را ارائه می دهد؟‏

‏‏بسمه تعالی، مخارج مذکور بر عهدۀ کسی است که اقدام به طریقۀ مذکور‏‎ ‎‏نموده و بر عهدۀ دیگران نیست. و در موارد مذکور، باید به محکمۀ شرعیه‏‎ ‎‏مراجعه شود تا تکلیف مشخص گردد. و حق شفعه در موردی که شرکا‏‎ ‎‏بیشتر از دو نفر است، ثابت نیست.‏

‏‎ ‎

‏‎