بخش اول: حقوق داخلی

حقوق کیفری اختصاصی

حقوق کیفری اختصاصی

 

 

حرمت نشر اکاذیب

اشاعۀ اکاذیب برای تشویش افکار عامه،... جرم و قابل تعقیب  است. (630)

28 / 2 / 42

*  *  *

 

 

ممنوعیت ربا در نظام اسلامی

پول بانک در صورتی که قرض به نفع باشد حرام است و اگر  بدون نفع باشد یا به وجهی تخلص از ربا پیدا کنند مانع  ندارد. (631)

22 / 10 / 46

*  *  *

 

 

عدم شناسایی و تحریم دولت غاصب و متجاوز اسرائیل

اسرائیل قیام مسلحانه بر ضد ممالک اسلامی نموده است و بر  

کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 280
دول و ملل اسلام قلع و قمع آن لازم است، کمک به اسرائیل چه  فروش اسلحه و مواد منفجره و چه فروش نفت حرام و مخالفت  با اسلام است. رابطه با اسرائیل و عمال آن، چه رابطۀ تجاری و  چه رابطۀ سیاسی حرام و مخالفت با اسلام است، باید مسلمین از  استعمال امتعۀ اسرائیل خودداری کنند. (632)

17 / 3 / 46

*  *  *

 

 

ممنوعیت ربا در نظام اسلامی

ربا در اسلام حرام است و به هیچ شکل در اقتصاد اسلامی وارد  نباید بشود. (633)

23 / 10 / 57

*  *  *

 

 

بغی، قیام علیه حکومت اسلامی

[دولت موقت] ایشان را که من قرار دادم واجبُ الاِْتِّباع است...  یک حکومت شرعی است؛ باید از او اتّباع کنند. مخالفت با این  حکومت مخالفت با شرع است، قیام بر علیه شرع است. قیام بر  علیه حکومت شرع جزایش در قانون ما هست، در فقه ما هست؛  و جزای آن بسیار زیاد است... من اعلام می کنم به آنها که جزای  آنها بسیار سخت است در فقه اسلام. قیام بر ضد حکومت خدایی  قیام بر ضد خداست؛ قیام بر ضد خدا کفر است. (634)

16 / 11 / 57

*  *  *

 

 

انفکاک مخالفت با حکومت اسلامی از قیام علیه حکومت اسلامی

قیام برخلاف حکومت اسلامی قیام برخلاف حق است و مجازات  دارد. اما مخالفت با این رژیم یا هر رژیمی، مخالفتش معصیت  الهی است لکن مجازات به آن معنا که یک جزای عُرفی هم داشته  باشد ندارد، به خلاف قیام بر ضد حکومت. قیام بر ضد حکومت 

کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 281
جزای عرفی دارد در شرع ما، و خیلی هم سخت است آن  جزا. (635)

16 / 11 / 57

*  *  *

 

 

منع خرید و فروش و نگهداری سلاح

توجه داشته باشید که اسلحه فروشی حرام است؛ مال غیر است،  مال ملت است؛ نه کسی باید بخرد و نه کسی باید بفروشد.  کسانی که خریده اند باید اسلحه ها را به مساجد یا کمیته  برگردانند. این اسلحه ها ذخایر ملت هستند؛ نباید از بین  بروند. (636)

23 / 11 / 57

*  *  *

 

اسلحه هایی که به دست مردم افتاده از بیت المال مسلمین است و  اَحَدی حق خرید و فروش آنها را ندارد؛ و تصرف در آنها بدون  اجازۀ مقام مسئول، حرام و موجب ضمان است...

کسانی که اسلحه به دست آنان است و تحویل نمی دهند، بر  عموم ملت است که مراقبت از آنان کنند و آنان را به همان کمیته  معرفی نمایند. (637)

24 / 11 / 57

*  *  *

 

 

منع تعرض و حمله به قوای انتظامی

الآن که قوای انتظامی ملحق شد به ملت اسلام و در پناه اسلام  واقع شد، چه قوای ارتشی و چه شهربانی و چه ژاندارمری و چه  سایر قوایی که ملحق شده به ملت و در پناه اسلام واقع شدند،  احدی از مردم حق تعرض به آنها ندارد. تعرض به آنها تعرض 

کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 282
به دولت اسلامی است؛ تعرض به دولت اسلامی تعرض به  خداست. (638)

26 / 11 / 57

*  *  *

 

 

ممنوعیت گرانفروشی

تجار و کسبه و تولید کنندگان باید از اجحاف و گرانفروشی و هر  نوع سوء استفاده از شرایط موجود خودداری نمایند و سعی کنند  قیمتها کاملاً عادلانه و بر وفق موازین شرعی باشد. (639)

28 / 11 / 57

*  *  *

 

 

ممنوعیت قیام علیه حکومت اسلامی

در این موقع حساس که اشرار با نامهای فریبنده مشغول توطئه بر  ضد انقلاب اسلامی هستند و خطر برگشت اجانب با دست اینان  بر سر چپاول کشور می رود... اینان که دست به خرابی و اعمال  ضداسلامی و انسانی زده اند و کوشش دارند مراکز حساس را به  نفع بیگانگان به دست بیاورند... قیام علیه حکومت انقلابی  اسلامی است که جزای آن در قانون اساسی اسلام معلوم  است. (640)

30 / 11 / 57

*  *  *

 

 

منع گرانفروشی

شما کاسبها و کسبه و تجار محترم، در ارزاق عمومی با مردم  مراعات کنید؛ گرانفروشی را کنار بگذارید، حس تعاون پیدا کنید؛  حس انسانیت پیدا کنید. ضعفا را مراعات کنید؛ تخفیف بدهید. از  گرانی، از گران قیمت کردن اجناس، از گرانفروشی اجناس اجتناب  کنید. (641)

10 / 12 / 57

*  *  *


کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 283
منع اخذ ربا و لزوم اصلاح سیستم بانکداری

ما پس از این، راجع به بانکها هم طرحهایی داریم که از این وضع  رقّتبار برگردد، از این وضع استعماری برگردد... بانکها بتدریج  باید تعدیل بشود، و «ربا» بکلی قطع بشود. (642)

10 / 12 / 57

*  *  *

 

 

منع گرانفروشی و احتکار

حالا نباید آن تاجر معتبری که دخالت در این امور نداشته است  برای اینها ایجاد زحمت بکند. ایام عید است؛ اینها احتیاج دارند  به لباس، احتیاج دارند به خوراک، احتیاج دارند به چیزهای دیگر.  باید با انصاف رفتار کرد، باید با اینها با برادری رفتار کرد؛  گرانفروشی را کنار بگذارند و احتکار نکنند، نگهداری نکنند برای  یکوقتی که جنس گران بشود و بفروشند. احتکار در غذاها جایز  نیست. (643)

29 / 12 / 57

*  *  *

 

 

رعایت عدالت و موازین شرعی در قیمت

تجار و کسبه و تولید کنندگان باید از اجحاف و گرانفروشی و هر  نوع سوء استفاده از شرایط موجود خودداری نمایند و سعی کنند  قیمتها کاملاً عادلانه و بر وفق موازین شرعی باشد. (644)

28 / 11 / 57

*  *  *

 

 

حرمت گرانفروشی

گرانفروشی امروز خیانت است به یک مملکت اسلامی. این  خیانت را نکنند اینها. (645)

25 / 2 / 58

*  *  *


کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 284
ممنوعیت ربا

اصل بهره از پول یک امری است بسیار خلاف انصاف و خلاف  انسانیت که یک پولی آنجا گذاشته اند، بعد آن پول نه کاری، نه  چیزی، یک چیزی در آورند. بدترین انواع استثمار همین رباست  که در مقابل هیچ، خود پول که هست و در مقابل هیچ، این بزاید،  بهره بردارد. در اسلام، این البته به هر صورتش حرام است حتی  این فرارهایی که بعضیها جایز می دانند، این فرارها هم صحیح  نیست. فرار از ربا هم صحیح نیست. یک راههایی گفته شده  است، لکن آنها هم صحیح نیست بهره برداری از این نقود و از  پول به هیچ وجه در اسلام جایز نیست. (646)

1 / 3 / 58

*  *  *

 

 

ممنوعیت قاچاق اسلحه و مواد مخدّر

نگذارید [کالای] قاچاق وارد بشود؛ خصوصاً اسلحۀ قاچاق و  مواد مخدره ای که برای ملت ما مضر است. (647)

11 / 3 / 58

*  *  *

 

 

وجوب قتل سابّ النبّی

هر که به رسول خدا اهانت کند، هر که به ائمۀ هدی اهانت کند،  واجب‌القتل است. (648)

2 / 4 / 58

*  *  *

 

 

منع تصرف غاصبانۀ اراضی

تصرف در اراضی دیگران چه به طور کشت یا به طریق دیگر  حرام است و توسعۀ کشت به طور غصب جایز نیست و باید از  آن احتراز شود. (649)

مهر 1358

*  *  *


کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 285
قیام بر ضدّ حکومت اسلامی (بغی)

قیام بر ضد حکومت اسلام، خلاف ضروری اسلام است. خلاف  اسلام است بالضروره. حکومت الآن حکومت اسلامی است. قیام  کردن برخلاف حکومت اسلامی، جزایش جزای بزرگی است.  این را نمی شود بگوییم که یک ملا عقیده اش این است که باید  برخلاف حکومت اسلامی قیام کرد. همچو چیزی محال است، که  یک ملایی بگوید؛ یک ملایی عقیده داشته باشد به این معنا که  برخلاف اسلام باید عمل کرد؛ باید شکست اسلام را. اینها نسبت  می دهند به بعضی از مراجع این مسائل را. دروغ است این حرفها.  هرگز نخواهند گفت. قیام بر ضدِ حکومت اسلامی در حکم کفر  است. بالاتر از همه معاصی است. همان بود که معاویه قیام  می کرد، حضرت امیر قتلش را واجب می دانست. قیام بر ضد  حکومت اسلامی یک چیز آسانی نیست. و اینها الآن قیام کرده اند  بر ضد حکومت اسلامی. (650)

18 / 9 / 58

*  *  *

 

 

إفساد فی الارض

باید همۀ شماها متوجه باشید که این اشخاصی که مفسده می کنند،  انفجار ایجاد می کنند در بازار مسلمین، انفجار ایجاد می کنند در  لوله های نفت که مال مستمندان است، انفجار ایجاد می کنند در  جاهایی که گروههای زیادی از مسلمانها هستند، اینها در اصل  مفسد فی الارض هستند، و باید با تمام قدرت آنها را سرکوب  کرد. و دادگاهها در هر جا باشد اینطور اشخاص را باید محکوم  به مرگ کنند. (651)

29 / 2 / 59

*  *  *


کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 286
طرح براندازی حکومت

آنهایی که در این مسائل، در این مسئلۀ آخر همراه بودند با این  خیال فاسد کودتا، تمام اینها به حسب حکم قرآن حکمشان قتل  است بلااستثنا، یک استثنا درش نیست؛ هیچ کس حق ندارد که  یک کسی را عفوش بکند، یک کسی را مسامحه با او بکند. اینها  به حکم اسلام و حکم قرآن فاسد و مفسد هستند و اینها چهار  حکم در قرآن هست که از همه کوچکتر کشتن است. (652) 

28 / 4 / 59

*  *  *

 

 

لزوم مقاتله و مقابله با بغات

در عین حالی که در قرآن کریم است که اگر دو طایفه ای از  مسلمین با هم اختلاف کردند شما مصالحه بدهید بین آنها را و  اگر یکی از آنها باغی باشد و طاغی باشد، با او قتال کنید تا اینکه  سر نهد به احکام خدا. کدام یک از کشورهای اسلامی بررسی  کردند در اینکه طاغی و باغی کیست و آن کسی که هجوم کرده  است کیست تا اینکه همه به امر خدا با او مقاتله کنند؟ بر کدام  مملکت اسلامی پوشیده است این معنا که صدام به ما بغی کرده  است، و طغیان کرده است و ظلم کرده است و هجوم کرده است؟  چرا ممالک اسلامی به آیۀ شریفه ای که می فرماید که فَقاتِلُوا الَّتی  تَبغی حَتّی تَفِی ءَ اِلی اَمْرِ الله ِ چرا عمل نمی کنند؟...

بر همۀ دولتهای اسلامی به نص قرآن واجب است که مقاتله  کنند با دولت عراق تا برگردد به ذکر خدا و به امر خدا. (653)

28 / 7 / 59

*  *  *

 

 

ممنوعیت توهین به مقامات دولتی

مقامات فعلی، ریاست جمهوری، دولت، ریاست دیوانعالی،  دادستانی کل کشور، مجلس شورای اسلامی، شورای نگهبان، 

کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 287
قانونی می باشند و کسی حق ندارد در مصاحبه ها و نطقها و  رسانه ها به یکی از این مقامات توهین و یا آنان را تضعیف نماید؛  و متخلف به ملت معرفی و مورد مؤاخذه قرار می گیرد. (654) 

25 / 12 / 59

*  *  *

 

 

ممنوعیت قیام مسلّحانه و به‌کارگیری سلاح  غیرمُجاز

قیام بر ضد دولت، که بر خلاف قانون است و قیام مسلحانه که  بر ضد قانون است و اسلحه داشتن که بر ضد قوانین کشور است  [با واکنش قانون روبرو خواهد شد]. (655)

21 / 2 / 60

*  *  *

 

 

حکم بغی در فقه

اگر یک طایفه ای بغی کردند و طغیان کردند و به طایفه ای دیگر از  مسلمین چه [ظلم] کردند، همه باید با او جنگ کنند تا او برگردد به حکم خدا. وقتی برگشت آن وقت بنشینند اصلاح کنند. (656)

14 / 1 / 61

*  *  *

 

 

منع هتک حرمت افراد در تبلیغات انتخاباتی

لازم است مطلبی را که گاهی شنیده می شود که برای تبلیغات  انتخاباتی بعضی از کاندیداها ـ خدای نخواسته ـ بعضی دیگر را  تضعیف یا توهین می کنند، در رابطه با آن تذکر دهم که، امروز  این نحو مخالفتها خصوصاً از چنین کاندیداهایی، برای اسلام و  جمهوری اسلامی فاجعه آمیز است. اگر فرضاً کسی در [مورد]  دیگری مناقشه دارد، ابراز آن و اظهار در بین مردم هیچ مجوزی  ندارد، و حیثیت و آبروی مؤمن در اسلام از بالاترین و والاترین  مقام برخوردار است، و هتک مؤمن، چه رسد به مؤمن 

کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 288
عالِم، از بزرگترین گناهان است و موجب سلب عدالت  است. (657) 

16 / 9 / 61

*  *  *

 

 

منع توقیف و احضار به عنف

توقیف یا احضار به عنف، جرم است و موجب تعزیر شرعی  است. (658) 

24 / 9 / 61

*  *  *

 

 

منع استراق سمع و افشای اسرار خصوصی

[هیچ کسی حق ندارد] نسبت به فردی اهانت نموده و اعمال غیر  انسانی ـ اسلامی مرتکب شود، یا به تلفن یا نوار ضبط صوت  دیگری به نام کشف جرم یا کشف مرکز گناه گوش کند، و یا  برای کشف گناه و جرم هر چند گناه بزرگ باشد، شنود بگذارد و  یا دنبال اسرار مردم باشد، و تجسس از گناهان غیر نماید یا  اسراری که از غیر به او رسیده و لو برای یک نفر فاش کند. تمام  اینها جرم [و] گناه است و بعضی از آنها چون اشاعۀ فحشا و  گناهان از کبایر بسیار بزرگ است، و مرتکبین هر یک از امور  فوق مجرم و مستحق تعزیر شرعی هستند و بعضی از آنها موجب  حد شرعی می باشد. (659)

24 / 9 / 61

*  *  *

 

 

منع تجاوز از دستور مقام قضایی در بازرسی از منازل

مؤکداً تذکر داده می شود که اگر برای کشف خانه های تیمی و  مراکز جاسوسی و افساد علیه نظام جمهوری اسلامی از روی خطا  و اشتباه به منزل شخصی یا محل کار کسی وارد شدند و در آنجا 

کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 289
با آلت لهو یا آلات قمار و فحشا و سایر جهات انحرافی مثل مواد  مخدره برخورد کردند، حق ندارند آن را پیش دیگران افشا کنند،  چرا که اشاعۀ فحشا از بزرگترین گناهان کبیره است و هیچ کس  حق ندارد هتک حرمت مسلمان و تعدی از ضوابط شرعیه نماید.  فقط باید به وظیفۀ نهی از منکر به نحوی که در اسلام مقرر است  عمل نمایند و حق جلب یا بازداشت یا ضرب و شتم صاحبان  خانه و ساکنان آن را ندارند، و تعدی از حدود الهی ظلم است و  موجب تعزیر و گاهی تقاص می باشد. (660)

24 / 9 / 61

*  *  *

 

 

ممنوعیت افشای اسرار خصوصی افراد

مؤکداً تذکر داده می شود که اگر برای کشف خانه های تیمی و  مراکز جاسوسی و افساد علیه نظام جمهوری اسلامی از روی خطا  و اشتباه به منزل شخصی یا محل کار کسی وارد شدند و در آنجا  با آلت لهو یا آلات قمار و فحشا و سایر جهات انحرافی مثل مواد  مخدره برخورد کردند، حق ندارند آن را پیش دیگران افشا کنند،  چرا که اشاعۀ فحشا از بزرگترین گناهان کبیره است و هیچ کس  حق ندارد هتک حرمت مسلمان و تعدی از ضوابط شرعیه نماید.  فقط باید به وظیفۀ نهی از منکر به نحوی که در اسلام مقرر است  عمل نمایند و حق جلب یا بازداشت یا ضرب و شتم صاحبان  خانه و ساکنان آن را ندارند، و تعدی از حدود الهی ظلم است و  موجب تعزیر و گاهی تقاص می باشد. (661)

24 / 9 / 61

*  *  *


کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 290
إفساد فی الأرض در مورد پخش مواد مخدر

کسانی که معلوم شود شغل آنان جمع مواد مخدره و پخش بین  مردم است، در حکم مفسد فی الأرض و مصداق ساعی در ارض  برای فساد و هلاک حرث و نسل است و باید علاوه بر ضبط  آنچه از این قبیل موجود است آنان را به مقامات قضایی معرفی  کنند. (662)

24 / 9 / 61

*  *  *

 

 

منع صدور حکم کلّی مبنی بر بازداشت و ورود به منزل افراد

هیچ یک از قضات حق ندارند ابتدائاً حکمی صادر نمایند که  به وسیله آن مأموران اجرا اجازه داشته باشند به منازل یا محلهای  کار افراد وارد شوند که نه خانۀ امن و تیمی است و نه محل  توطئه های دیگر علیه نظام جمهوری اسلامی، که صادر کننده و  اجرا کنندۀ چنین حکمی مورد تعقیب قانونی و شرعی  است. (663) 

24 / 9 / 61

*  *  *

 

 

منع تعدی به حریم خصوصی و تفتیش غیرقانونی منازل افراد

نباید ما تعدّی بکنیم و ظلم بکنیم و تفتیش از داخل خانه های  مردم بکنیم، نباید هم آنها خیال کنند که نخیر، دیگر گذشت  مسائل، هر کاری می خواهیم بکنیم؛ یک دغدغه درست  کنند. (664)

1 / 10 / 61

*  *  *

 

 

لزوم جلوگیری از تشکیل مراکز فساد و فحشا

اگر اطلاع پیدا شد صحیح که عشرتکده در یک جایی هست، یک  جایی میکده هست، یک جایی قمارخانه هست، اینها همه شان  باید جلوگیری بشود. و اگر کسی بیرون هم آمد و یک کاری را، 

کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 291
اگر خلاف بود انجام داد، آن هم باید جلوگیری بشود. (665) 

1 / 10 / 61

*  *  *

 

 

منع تظاهر به عمل حرام

ما نمی گوییم آرامش باشد، هر کسی بخواهد آزادی غربی باشد،  بیاید بیرون ـ مثلاً ـ مشروب بخورد، یا دکان باز بکند برای  خودش. این آزادی در حدود احکام اسلام است در حدود اخلاق  انسانی است نه اینکه ـ مثلاً ـ آزاد باشد هر کاری دلش می خواهد  توی خیابانها بکند. در هر صورت، تمام قطبهای اسلام را باید ما  ملاحظه بکنیم؛ هم آن جهاتی که نباید پاسدار و پاسبان و این طور  چیزها به مردم تعدّی بکنند و نباید آنها هم خیال بکنند که  حالا که اینطور شد، پس ما هر کاری دلمان می خواهد بکنیم.  نخیر، اینطور نیست؛ آن با شدت سرکوب خواهد شد. اگر کسی  فسق بکند در خارج، متجاهر بشود، هر نحو فسقی باشد،  به  شدّت باید دولت با او عمل کند و پاسدارها و پاسبانها و اینها  مأمورند به اینکه با آنها شدّت [مقابله] کنند. اگر کسی آمد و نهی  کردند، او نکرد، باید او را بگیرند و تحویل بدهند. (666) 

1 / 10 / 61

*  *  *

 

 

منع تجاوز و تعدّی به حریم خصوصی افراد

در داخل خانه های مردم بخواهند یک وقت بروند، ببینند توی  خانه چه می گذرد، آن هم نباید بشود. (667)

1 / 10 / 61

*  *  *

 

 

ضرورت برخورد انتظامی و مجازات تشکیل‌دهندگان مراکز فساد و فحشا

اما اگر معلوم شد که این یک عشرتکده ای درست کرده مثل 

کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 292
سابق، معلوم شد که این یک میکده ای درست کرده، یک محل  قماری درست کرده و امثال ذلک، اینها ممنوع باید باشد و هرگز  نمی شود اینها را غمض عین کرد که حالا وقتی اینطور شد،  آنهایی که قمار باز بودند حالا دوباره جمع بشوند و خانۀ قمار  بازی درست کنند. اگر تو خانۀ خودشان ـ مثلاً ـ یک کاری  کردند، ما نمی رویم تفتیش بکنیم. اما مرکز اگر درست بکنند و  بخواهند در یک مرکزی یک همچه کارهایی انجام بدهند یا یک  خانه ای را اختصاص به این مسئله بدهند، این نه، این برخلاف  اسلام است، باید جلویش گرفته بشود. (668)

1 / 10 / 61

*  *  *

 

 

ضرورت برخورد قانونی با قضات متخلف و تشکیل دادگاه انتظامی قضات

من باید به آقایان عرض کنم که شما در این کاری که دارید انجام  می دهید که رسیدگی به امر متخلفین است، چه در سطح دادستانها  و قضات و اینها و چه در سطح ادارات و وزارتخانه ها و اینها،  یک امری است که الزام شرعی الآن دارد و با کمال جدیت و  قاطعیت این باید عمل بشود. و ما نمی توانیم ببینیم که یک  کشوری ادعای این بکند که ما جمهوری اسلامی هستیم و قاضی  که آن قدر در شرع [به] او اهتمام شده است، آن وقت قاضی ،  یک شهر را به آتش بکشد و سکوت بکنیم. یا فرض کنید یک  دادستانی در یک جایی کارهای خلاف شرع بیّن کرده است، باز  هم باید ما بنشینیم و سکوت بکنیم. از حالا به بعد اصلاً سکوت  معنا ندارد. باید آقایان به طور جدی محکمه ای تشکیل بدهند  برای رسیدگی به امر متخلفین، قضات متخلف و کسان دیگری که  در هر جا هستند و متخلف اند و متخلفین را بعد از اینکه 

کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 293
معلوم شد که این آدم تخلف کرده و خلاف کرده است، باید  آنهایی که مسئول هستند فوراً و غایت الامر در ظرف سه روز به  جای آنها کسی را بگذارند. و اگر آنها هم مسامحه ای در این امر  کردند بی عذر، بخواهند این کار را نکنند، خود شما خود آقایانی  که، این هیأتی که برای این رسیدگی است و مجاز هستند که  تعیین کنند، مستقلاً خودشان تعیین کنند و مسامحه در هیچ امری  ابداً نباید بشود. چنانچه از آن طرف هم باید با کمال توجه به  اطراف قضیه که کسی یک وقت خدای نخواسته مظلوم واقع  نشود. (669) 

7 / 10 / 61

*  *  *

 

 

مجازات إمساک در قتل

[ممسک در قتل] با گذشت [اولیای دم] آنان رها می شود و  [حبس وی مانند قصاص، مربوط به اولیای دم بوده و لذا]  حق الناس است. (670)

27 / 11 / 63

*  *  *

 

 

عدم موضوعیت دینار در مقام پرداخت دیه

 [در مقام پرداخت دیه، دینار] موضوعیت ندارد و [جانی] می تواند  قیمت عادلۀ آن را بدهد. (671)

9 / 2 / 64

*  *  *

‎ ‎

کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 294