ثبوت اجرت المثل برای اجیر در صورت دستور آمر
[سؤال 7447] 3841
بسمه تعالی
کسی فقط یک دختر داشته که او را به شوهر داده سپس دامادش را از پیش پدرش به پیش خودش آورده با این قصد که من وارثی غیر از شما ندارم پس شما از حالا بیایید و مال مرا تصاحب کنید دامادش هم بدین جهت پدر خود را ترک کرده و به خانه پدر زنش رفته و زمام امور را به دست گرفته و حدود دو سال مشغول تولید و آبادی خرابی های سابق شده و بعد از این همه خدمات او دامادش را بدون این که
استفتائات امام خمینی (س)ج. 6صفحه 335
حق الزحمتی به او بدهد از خانه اش خارج کرده متمنی است بفرمایید آیا او طبق قانون «لا ضرر و لا ضرار فی الاسلام» دستمزد داماد را باید بپردازد یا نه؟
بسمه تعالی، اگر کارهایی که داماد برای پدر زن خود کرده به دستور او بوده و قصد تبرع هم نداشته مستحق اجرت المثل است و گرنه حق اجرت ندارد.
[سؤال 7448] ----> 1915
2. کارگاه چند نفر اجیر می کند می روند گچ از کوه می آورند و اجرت خود را می گیرند؛ آیا گچی که رسانیده اند ملک آن ها است یا ملک کارگاه است؟
بسمه تعالی، اگر برای صاحب کارگاه استخراج کرده، گچ ملک صاحب کارگاه می شود و اجیر تنها اجرت کار خود را استحقاق دارد.
[سؤال 7449] 3842
بسمه تعالی 11 / 9 / 1361
محضر مبارک حضرت آیت الله العظمی و زعیم عالی قدر، جناب آقای حاج آقا روح الله خمینی، دامت عزته
پس از عرض سلام، مصدع است به این که: در صورتی که دو نفر شریک با قرارداد رسمی و سرمایۀ مساوی، به مدت یک سال از تاریخ 5 / 7 / 1349 لغایت 5 / 7 / 1350 و با توافق طرفین، یکی شاغل در مغازه باشد و روزانه مبلغ دویست ریال (بیست تومان) به عنوان حقوق برای او تعیین شود و برداشت هم بنماید. و پس از انقضای یک سال مدت قرارداد، یعنی از اول 5 / 7 / 1350 تا این تاریخ، شخص شاغل مبلغی بیشتر از دویست ریال روزانه تعیین شدۀ قبلی ـ روی اعتماد به همدیگر که به توافق روزمره خواهند رسید ـ به طور علی الحساب برداشت نماید ـ با توجه به زیاد شدن اجرت کارگر و گران شدن دست مزد و کرایه ـ و طرف مقابل ادعا نماید که باید پس از انقضای قرارداد هم تا آخر، همان دویست ریال سال 1349 را برداشت نمایی، آیا
استفتائات امام خمینی (س)ج. 6صفحه 336
وضع حقوقی شخص شاغل با در نظر گرفتن یک ساله بودن قرارداد قبلی، چگونه خواهد بود؟
بسمه تعالی، پس از پایان مدت قرارداد اگر شاغل به دستور شریک به کار ادامه داده، اجرت المثل کار انجام شده را استحقاق دارد.
[سؤال 7450] ----> 3541
2. مقداری باطری اتومبیل از بنیاد مسکن انصار المهدی علیه السلام مشهد به مسئولیت خود خریداری شد تا پس از فروش، اگر منافعی به دست آمد، برای صندوق قرض الحسنۀ انصار المهدی علیه السلام فرش، میز و وسایل ضروری خریداری شود و به علت نداشتن جا در محل صندوق، آن ها را به طور امانی در گوشه ای از مغازۀ مجاور صندوق قرار داده و صاحب مغازه، باطری ها را به فروش رسانده و پس از فروش، مبلغی سود عاید گردیده و مغازه دار مربوطه اعلام می دارد نصف سود برای فروش به من تعلّق می گیرد؛ در صورتی که باطری ها مانع کسب وی نبوده و کم کم به فروش رفته و از پول، استفاده می نموده و از طرفی قراری با وی در این مورد نشده است و مدتی هم شده که از وی خواسته شده پول را به صندوق واریز نماید، تا کنون امتناع ورزیده؛ آیا حقی به ایشان تعلق می گیرد یا خیر؟
بسمه تعالی، اگر به مغازه دار دستور فروش داده شد و شرط مجّانی بودن کار وی نشده، می تواند اجرة المثل را مطالبه نماید.
[سؤال 7451] 3843
بسمه تعالی
حضرت العلاّمة القائد الملّة الإسلامیة المجاهد الأکبر الإمام الخمینی، دام ظله العالی علی رؤوس اصل الإسلام جعلت فداک
1. قبل از 80 سال در بلاد نگریک زمین غیر آبادی را حاکم آن وقت که راجه سکندرخان بود به کمک رعیت خود آباد کرد و نام آن زمین را سکندرآباد گذاشتند و
استفتائات امام خمینی (س)ج. 6صفحه 337
مردم هایی که در نهر آن زمین کار کرده اند اجرتی به این ها نداده است اما بعضی از جهت بودن کار خیر خوش و راضی بودند و بعضی ناخوش گوار بودند آیا راجه سکندرخان بر اصل آن زمین مالک هست یا خیر؟ بیان فرمایید.
بسمه تعالی، در صورتی که کارکنان برای راجه مذکور کار کرده باشند زمین آباد شده ملک راجه می باشد و او ضامن اجرت است برای کارگران.
[سؤال 7452]
2. زمین مذکور را راجه سکندرخان از جاهایی دیگر مردم را آورده در این زمین، آباد کرد به شرط های ذیل: سالانه 20 کیلو گندم و 1 یک کیلو روغن گاو، فیکس به من بدهید اگر من نمانم به اولاد من بدهید آن ها می دادند چند سال شده که نمی دهند آیا از جهت ندادن به مردم، اولاد سکندر بر اصل زمین حق دار می شوند یا خیر؟
بسمه تعالی، در صورت مالکیت راجه، بعد از فوت او به فرزندان او می رسد و باید کسانی که در زمین تصرف می کنند حق مالک را باید بپردازند.
3. زمین مذکور، حصه ای که راجه سکندرخان برای خود برداشته بود زیاد بود، لهذا آب هم بمناسبت زمین تقسیم شده است دو شبانه روز برای حاکم مذکور و پنج شبانه روز برای باقی مردم، حالا مردم می خواهند که این جور نباشد یعنی آب بالسویه تقسیم شود یا اولاد سکندر زیاده از ما برای مرمّت نهر زحمت بکشند و این خلاف رواج وطن ما است رواج ما این است که زمین زیاد باشد یا کم، برابر کار نهر را می کنند آیا قول مردم حق است یا خیر؟ بیان فرمایید.
بسمه تعالی، باید هر یک از مالکین در تعمیر و مرمّت نهر به مقدار سهم خود زحمت و مخارج را تقبل نمایند.
[سؤال 7453] ----> 2622
2. شخصی که تراکتور داشته، به اجاره داده که زمین را شخم نمایند؛ مبلغی به عنوان اجرت شخم زنی دریافت نموده؛ بعداً معلوم شده که زمین مورد شخم، غصبی بوده و در زمین غصب شخم می زده. اکنون تکلیف اجرتی که دریافت نموده، به
استفتائات امام خمینی (س)ج. 6صفحه 338
فرضی که عالم به غصبیت بود و به فرضی که جاهل بوده چه چیز است؟
بسمه تعالی، اجرت را مالک است.
[سؤال 7454] ----> 816
4. تعمیرکار چیزی را تعمیر کرده؛ آیا هرچه گفت، باید به او داد یا نه؟ در صورت مشخص نبودن اجرت المثل چه باید کرد؟
بسمه تعالی، باید اجرت المثل بدهد، و اگر مشخص نیست، مصالحه نمایند.
[سؤال 7455] 3844
بسمه تعالی 28 / 8 / 1361
محضر مقدس حضرت آیت الله العظمی امام خمینی، رهبر انقلاب اسلامی ایران، دامت برکاته، پس از تقدیم سلام و آرزوی موفقیت و طول عمر آن جناب.
1. کارهای غیر مستقلی را که اولاد در خانه و برای امرار معاش (چه در زمان بلوغ و غیر بلوغ) انجام می دهد، حق ادعای اجرت از پدر دارد یا خیر؟
بسمه تعالی، اگر به دستور پدر نیست یا به قصد مجّان انجام می دهند، استحقاق اجرت ندارند.
2. خرج اولاد تا چه وقت بر پدر واجب است؟
بسمه تعالی، تا وقتی نتواند خود را اداره کند.
3. سؤالاتی که از حضرت عالی در رابطه با امور جاری در زمان رژیم پهلوی خائن شده، آیا بودن آن ها برای مردم عوام مورد اشکال نیست، و مورد سوء استفاده مغرضین واقع نمی شود؟
بسمه تعالی، تفصیل سؤال روشن نیست.
4. طلابی که به جبهه جنگ برای تبلیغ می روند با قصد ده روز می توانند در یک جا نماز خود را تمام بخوانند؟
بسمه تعالی، اگر می دانند ده روز در یک جا می مانند قصد محقّق است و باید نماز را تمام بخوانند.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 6صفحه 339
[سؤال 7456] 3845
بسمه تعالی 22 / 10 / 1361
محضر مبارک حضرت آیت الله العظمی امام خمینی، دام ظله العالی
بعد از عرض سلام مع الاحترام و دست بوسی؛ چه می فرمایید در مسألۀ ذیل:
زید از بکر جنسی خریده به واسطۀ شخص ثالث؛ یعنی این شخص ثالث برای زید، معرفی این جنس نموده و بین خریدار و فروشنده زحمتی کشیده. اما زید به بکر گفته که شما نباید واسطه را از این معامله چیزی بدهید. بعد از این قرار، زید آن جنس را بعد از چک و چانه زدن، به قیمتی که خودش گذاشته بود می خرد. حالا بعد از این که معامله تمام شد، بکر (فروشنده) احساس کرده چون که در این معامله حق واسطه ضایع شده است و از انصاف دور است که او را حق زحمت ندهند، لذا می خواهد که از منافع شخصی خود (که ربطی به آن معامله ندارد) او را چیزی بدهد؛ آیا این عمل جایز است یا خیر؟
بسمه تعالی، اگر واسطه به دستور آن ها کاری انجام داده مستحق اجرت است و شرط نافذ نیست.
[سؤال 7457] 3846
بسمه تعالی
محضر مبارک حضرت آیت الله العظمی امام خمینی، دامت برکاته، پس از ادای عرض سلام، محترماً؛ مسأله شرعی به عرض حضرت عالی می رسانیم لطفاً جوابش را بنویسید.
مالکی زمینی را به دست شش نفر داده که جو و گندم بکارید. بعد مالک به این شش نفر می گوید: شما این زمین را به صورت باغ درآورید و درخت کاری کنید؛ چون جو و گندم منفعت زیاد نمی برد. لذا مالک زمین را می کند و این شش نفر زمین را هموار می کنند و درخت می زنند. قرار بود مالک به این 6 نفر مزد کارگری دهد، ولی
استفتائات امام خمینی (س)ج. 6صفحه 340
مزد نداد. این 6 نفر مدت 20 سال باغ و درخت کاری را حفاظت و نگهداری کردند تا درخت ها همه بزرگ شد و میوه داد و در مدت 20 سال مزد نگرفتند، چون کشاورز بودند. مالک زمین بعد از 20 سال زمین را که باغ درست کردند از دست این 6 نفر گرفت و داد به یک نفر از نوکرهای خودش. حالا بعد از چند سال که تقریباً 8 سال باشد، در دست یک نفر نوکر مالک است و آن 6 نفر ادعای باغ و ریشۀ درخت را می کنند که مجموعاً 1000 درخت و یک هکتار زمین است. لطفاً جوابش را بنویسید که به این 6 نفر حق ریشۀ درخت می رسد یا خیر؟
بسمه تعالی، درخت ها اگر برای مالک و از نهال او کاشته شد، ملک مالک است و دیگران که به امر مالک کار کردند اگر به قصد گرفتن مزد کار کردند حق مطالبه اجرت المثل دارند.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 6صفحه 341