حقوق اداری
مسؤولیت جمعیاعضای دولت در ارتباط با انجام وظایف قانونی
تخلف از قوانین اسلام و قانون اساسی و قوانین موضوعۀ مجلس شورا برای شخص جنابعالی [اسداله علم] و دولت ایجاد مسئولیت شدید در پیشگاه مقدس خداوند قادر قاهر و نزد ملت مسلمان و قانون خواهد کرد. (346)
28 / 7 / 41
* * *
منع بوروکراسی و لزوم تسریع در انجام امور اداری
باید تمام ادارات از نخست وزیری تا کوچکترین اداره از تجمل پرستی و اسراف و کاغذبازی بپرهیزند و کار مردم را سریعاً انجام دهند. (347)
9 / 12 / 57
* * *
ضرورت مردم‌داری و بهره‌مندی از حسّ تعهد در مسؤولان نظام
مردم شما [مسئولان] را باید حامی خودشان بدانند. شما جوری رفتار کنید که مردم شما را تشخیص بدهند که یک برادرهای دلسوزی هستید برای آنها، و برای حمایت آنها شما شبها بیدارید و شبها کشته می دهید. (348)
12 / 4 / 58
* * *
لزوم رعایت سلسله مراتب در نظامات اداری
اطاعت پایین از بالا، حفظ نظام، حفظ [سلسله] مراتب... در وقتهای عادی لازم است، اما در وقت غیرعادی بیشتر لازم است؛ برای اینکه اگر بنا باشد که در وقت غیرعادی هرکسی بخواهد حرف دیگری را نشنود و هیچ کس تحت نظمی نباشد، این
کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 176
اسباب این می شود که یک کشور به باد برود... بنابراین الآن همۀ قوا موظفند که سلسله مراتب را حفظ کنند... آنهایی که به حسب قواعدِ سلسله مراتب باید از آنها اطاعت کنند، باید اطاعت بکنند. و البته صاحب منصبها هم باید متوجه این معنا باشند که الآن زمان طاغوت نیست که هر کاری بخواهند بکنند، و هر ظلمی بخواهند بکنند، بکنند. اینها باید با آنها با کمال احترام پدری رفتار کنند (349)
19 / 3 / 58
* * *
لزوم رعایت سلسله مراتب در امور کشوری و لشکری
جامعۀ توحیدی معنایش این است که در عین حالی که فرمانبر و فرمانفرما هست، در عین اینکه رئیس جمهور هست و ـ عرض می کنم ـ مجلس شورا هست و مردم عادی هستند و سرلشکر هست و رئیس ستاد هست و اینها، همه باید فرمان ببرند از آن کسانی که فرمانفرما هستند و روی قواعد، لکن همه شان مثل یک بدن می مانند، همه برای یک مقصد باشند، ارتش نکِشد یک طرفی و ژاندارمری یک طرف. (350)
7 / 10 / 58
* * *
لزوم وجود نظم و اطاعت و سلسله مراتب
اسلام می گوید نظم امور باید بشود. نظم امور با درجات است. نمی شود همین طوری. تو از برای خودت، من برای خودم. من برای خودم که جامعۀ توحیدی نمی شود. این ضد جامعۀ توحیدی است. اینکه نظم تو کار نباشد ضد جامعۀ توحیدی است. اگر بدن انسان این نظم را نداشت و این اطاعت مادون از مافوق را نداشت تمامش به هم می خورد. اگر مغز حکم می کرد دست اطاعت
کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 177
نمی کرد، به هم می خورد اوضاعش. (351)
7 / 10 / 58
* * *
منع بوروکراسی در دستگاههای اداری و اجرایی
از وزارتخانه ها و مأموران اجرا بخواهید که از کاغذ بازیها و غلط کاریهای زمان طاغوت اجتناب کنند و رفاه ملت مظلوم و عقب افتادگیهای آنها را به طور ضربتی تحصیل و ترمیم کنند (352)
7 / 3 / 59
* * *
لزوم رعایت سلسله مراتب در نیروهای نظامی
ارتش اگر نظم نداشته باشد ارتش نیست و شیاطین که ممکن است نفوذ کرده باشند هم در ارتش، هم در ژاندارمری و هم در سایر قوای انتظامی و غیر انتظامیه، آنها در هر جا به یک صورتی دامن می زنند به اینکه نظم را از ارتش و ژاندارمری و سایر قوای انتظامیه بگیرند و در باطن خود ارتش، هرج و مرج ایجاد کنند... اطاعت از یک فرماندهی که فرمانده اسلام است، واجب است به حسب حکم اسلام؛ تخلّف حرام است... زمان حضرت امیر هم اطاعت واجب بود بر ارتش نسبت به فرماندار. حکم اسلام است...
سعی کنید همه تان، همۀ قوای انتظامیه سعی کنند که هماهنگ بشوند، سعی کنند که به آن موازینی که در ارتش هست، موازینی که در سپاه پاسداران هست، موازینی که در سایر قوای انتظامیه هست، عمل بکنند. خیال نکنند که اطاعت از مافوق طاغوتی است. خیر، اطاعت از مافوق در جمهوری اسلامی و در لشکر اسلام، حکم اسلام است، حکم خداست. اطاعت از فرماندهان،
کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 178
که به یک تعبیر «اولی الامر» هستند، این در قرآن واجب شمرده می شود و واجب است. (353)
15 / 3 / 59
* * *
لزوم اطاعت در نیروهای نظامی
لازم است از فرماندهان خود اطاعت کنید که عدم مراعات انضباط سربازی و پاسداری موجب تضعیف قوای مسلح است (354)
26 / 3 / 59
* * *
منع دخالت مقامات دولتی در وظایف یکدیگر
معیار در اعمال نهادها قانون اساسی است و تخلف از آن برای هیچ کس چه متصدیان امور کشوری و لشکری و چه اشخاص عادی جایز نیست و متخلف به مردم معرفی می شود و مورد مؤاخذه قرار می گیرد. بنابراین، دخالت هر یک از مقامات در امور مربوط به مقامات دیگر بر خلاف قانون است و دخالت کننده به مردم معرفی می گردد. (355)
25 / 12 / 59
* * *
لزوم رعایت سلسله مراتب در نظام اداری
انقلاب کردید، لکن این نظام از اول در اسلام بوده است و حالا هم باید باشد که امور با نظم انجام می گیرد. اگر فرض بکنید که یک کشوری باشد که ارتشش صد مقابل این باشد که هست، لکن نظمی در کار نباشد، نمی تواند آن ارتش فعالیت داشته باشد، لکن عدۀ قلیل با نظم، به عدۀ کثیر بی نظم همیشه غلبه داشته است. الآن هم باید همین طور باشد، حفظ بشود مراتب، منتها برادریتان
کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 179
محفوظ، سلسله مراتب هم محفوظ. (356)
25 / 1 / 60
* * *
لزوم رعایت سلسله مراتب در نیروهای مسلّح
لازم است که در ارتش و سایر قوای مسلح، حفظ نظام و سلسله مراتب را که قانون داخلی قوای مسلح است، بیش از پیش مراعات نمایند تا ارتش و سایر قوای اسلامی، قدرتمندتر و هرچه بیشتر منسجم شوند. تخلف از این امور، تخلف از قانون است. (357)
27 / 1 / 60
* * *
موانع رفتاری اجرای صحیح قوانین
شما بیایید احکام الهی را اجرا کنید. باید قوانین وضع بشود که حقوق محرومین وفقرا به آنها بازگردانده شود، این وظیفه شماست. متأسفانه در برخی موارد قوانین خوب هستند ولی خوب اجرا نمی شوند، ما مأمورین اجرای خوب در این موارد کم داریم. اگر مأمورین اجرا افراد صالح و واردی باشند، دیگر سر و صدای کسی در نمی آید. برای این امر هم باید فکری کرد (358)
27 / 1 / 60
* * *
مسؤولیت مستخدمین دولت در قبال مردم
شما در هر مقامی که هستید، از مقام ریاست جمهور تا بیاید به آنجایی که به مردم عادی منتهی می شود و افرادی که در این دستگاهها مشغول خدمت هستند، از آن کارمند کوچک و آن کسی که دَمِ در برای پذیرش اشخاص گماشته شده اند تا آن مقام
کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 180
بالایی که باید رسیدگی به امور مسلمین بکند، همۀ آنها مسئول هستند. (359)
17 / 5 / 61
* * *
عدم دخالت ائمۀ جماعات و وعّاظ در وظایف مقامات اجرایی
از کارهایی که نباید انجام بدهید و از کارهایی که دخالت در امور اجرایی است که با کسی دیگری است که انجام بدهد، مستقیماً عمل نکنید، ارشاد بکنید همه را. نظر ارشادی داشته باشید. اگر یک مطلب اشتباهی از یک استاندار واقع شد یا از یک فرماندار، در منابر نبرید این را و آبروی او را بریزید. این امری است که خدا راضی نیست. به او بگویید در خلوت و با او تفاهم کنید و از او بخواهید که رویه را تغییر بدهد. اگر نداد، به مصادر امر مراجعه کنید. (360)
31 / 3 / 61
* * *
لزوم حفظ نظم و رعایت سلسله مراتب در نظام اداری
گرچه کشور ایران بالا و پایین ندارد و آن «دوله»ها و «سلطنه»ها رفته اند و ما خودمان هستیم، لکن باید نظم و نظام باشد. شما باید برای خدا مراتب و سلسله مراتب را حفظ کنید. و اگر بنا باشد هر کسی خودش رأی بدهد و علی حده عمل بکند، آنوقت است که معنویات و موفقیتهای عادی هم از بین می رود. و شما می دانید با آنکه پیغمبر اکرم در مسجد می نشست و کسی که وارد می شد نمی دانست که کدام یک از آنها پیغمبر است، با این حال، همه مأمور اطاعت از او بودند. ما همه با هم برادر هستیم، لکن اگر نظام نباشد، برادری هم به هم می خورد؛ مثلاً، اگر در جنگ بنا
کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 181
باشد از فرماندهی اطاعت نشود، مسلماً شکست خواهیم خورد. (361)
8 / 7 / 61
* * *
نفی اصل ولایت در سلسله مراتب اداری
ولایت اداری در اسلام نیست و کارمندان و مسئولین در ادارات فقط مسئولیت دارند که بر طبق مقررات اداره و دولت اسلامی عمل کنند و ولایتی بر کسی و چیزی ندارند. و اگر برخلاف موازین شرعی یا قانونی عمل نمایند، دیگران می توانند بدون ایجاد هرج و مرج و فساد به آنان تذکر دهند (362)
دی 1361
* * *
لزوم امانتداری متصدیان امور اجرایی و قضایی نسبت به حقوق افراد
هر کس در هر جا هست و هرجا خدمت می کند، یکی از اموری که بسیار برای او لازم است امانت است، امین باید باشد. اگر خدای نخواسته، در یک گروهی اشخاص غیر امین و اشخاص خائن پیدا بشود، یک وقت می‌فهمیم که تمام آن گروه را اینها به بدنامی کشیدند یا به فساد. از امور لازم، امانت است در امور. برای بازرسها امانت از امور بسیار لازم است. آنهایی که در شغل بازرسی هستند، آنها باید امین باشند، و مطلبی که دست آنها می آید به احدی غیر از آنجایی که باید گفته بشود نگویند. عِرض مردم، حیثیت مردم از اموری است که خدای تبارک و تعالی دربارۀ او بسیار تأکید کرده است، و اسلام دربارۀ او بسیار پافشاری کرده است. (363)
26 / 10 / 61
* * *
کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 182
ممنوعیت افشای اسرار خصوصی افراد در دستگاه قضایی و نهادهای بازرسی
قاضیهای محترم دادسراها و سایر جاها، کسانی که متکفل قضا هستند یا بازرسی هستند، در هر جا که هستند اینها باید امین باشند و ان شاءالله هستند. و باید مطالبی که از اشخاص، آنها که سر و کارشان با اعراض مردم است، سروکارشان با حیثیات مردم است، با جان مردم است، با ناموس مردم است، اگر بنا باشد که به غیر آن راهی که خدا تعیین کرده است یک راه دیگر بروند و خدای نخواسته، افشای اسرار مردم را بکنند، ولو یک انسانی باشد معصیتکار، آن را افشا بخواهند بکنند، الاّ آنهایی که معصیت را علن می کنند، آنها دیگر احترامی ندارند در اسلام. آن کسی که علناً آمده است در خیابان و کار خلاف می کند، این دیگر احترام ندارد. اما آنهایی که تحفظ می کنند بر این مسائل، در خلوت یک کار خلاف می کنند، بر فرض اینکه شما مطلع شدید، جایز نیست برایتان که این را افشا کنید حتی برای برادرتان، حتی برای اهل منزلتان. بنابراین، از امور مهمی که برای قاضی، برای آن اشخاصی که بازپرس هستند، برای سازمان بازرسی، از امور مهمی که باید مراعات کنند، این است که امین باشند در آن امری که به آنها محول شده است؛ و این طور نباشد که سازمانی باشد برای بازرسی و آن وقت خودش معصیت خدای نخواسته بکند و افشا کند اسرار مردم را؛ و همان جایی که باید گزارش بدهد، بیش از او تعدی به هیچ وجه نباید بکند. (364)
26 / 10 / 61
* * *
منع دخالت نظامیان در امور سیاسی
شما باید سعی کنید جهات سیاسی در سپاه وارد نشود، که اگر افکار سیاسی وارد سپاه شود، جهات نظامی آن
کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 183
از بین می رود. (365)
19 / 5 / 62
* * *
منع وابستگی نیروهای وزارت اطلاعات به گروهها و احزاب
تمام کسانی که در... وزارتخانه [اطلاعات] هستند باید در هیچ گروه و حزبی نباشند. (366)
19 / 12 / 63
* * *
کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 184