حقوق اساسی
تضمین آزادی مردم در قانون اساسی مشروطه
قانون اساسی مردم را آزادی داده است در مسکن، در کارهای خودش، در مالش، در جانش، آزادی داده است. (1)
26 / 1 / 43
* * *
آزادی مطبوعات وآزادی قلم
مطبوعات باید آزاد باشد؛ هیچ کس حق ندارد جلو قلم را بگیرد. (2)
26 / 1 / 43
* * *
آزادی مطبوعات و آزادی قلم
مطبوعات آزادند؛ قلم آزاد است. (3)
26 / 1 / 43
* * *
آزادی تبلیغات دینی
ما باید فعالیت نماییم برای دین مقدس اسلام... تا حال هر نحوه به مردم تبلیغ می کردید همان نحوه تبلیغ نمایید. واقعیت را باید به
کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 55
مردم رسانید. شخص تبلیغ کننده، ترس و واهمه نباید داشته باشد. (4)
28 / 1 / 43
* * *
آزادی مطبوعات، منع دخالت دولت در امر مطبوعات
باید اختناق از مطبوعات برداشته شود و سازمانها نظارت در آنها نکنند و آزادی را از ملت مسلمان سلب ننمایند. (5)
4 / 8 / 43
* * *
ضرورت ابتنای پارلمان بر آرای ملت
باید وکلای پارلمان مبعوث از ملت باشند. (6)
4 / 8 / 43
* * *
نفی تساوی مطلق حقوق در نظام حقوقی اسلام
تساوی حقوق من جمیع الجهات، پایمال کردن چند تا حکم ضروری اسلام است، نفی کردن چند تا حکم صریح قرآن است. (7)
12 / 2 / 42
* * *
مقبولیت قانون
ملت ایران نیز با این نحو تصویبنامه ها مخالف است؛ ... [ملّت] لغو تصویب نامۀ غیرقانونی دولت را راجع به انتخابات انجمنهای ایالتی و ولایتی خواستار شدند. (8)
اسفند 1341
* * *
آزادی بیان و حق تظلم‌خواهی ملت
آقای عَلم از نشر افکار عمومی در مطبوعات و انعکاس تلگرافات
کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 56
مسلمین و اظهار تظلم آنها ... جلوگیری کرده و می کند؛ و برخلاف قانون اساسی مطبوعات کشور را مختنق کرده؛ و به وسیلۀ مأمورین در اطراف مملکت، ملت مسلمان را که می خواهند عرض حال خود را به اعلیحضرت و علمای ملت برسانند ارعاب و تهدید می کند. (9)
15 / 8 / 41
* * *
آزادی بیان؛منع سانسورمطبوعات
چرا چاپخانه ها را تحت سانسور قرار می دهند و از چاپ و نشر نوشته های اسلامی جلوگیری می کنند؟ چرا آزادی مطبوعات را سلب می کنند؟ (10)
29 / 12 / 41
* * *
منع سانسورمطبوعات
مطبوعات را سانسور نموده اند و می گویند آزادی هست. (11)
2 / 9 / 41
* * *
نفی سلطۀ غیرمسلم بر مسلم
[دولت] ما را زیر دست یک مشت کلیمی که خود را به صورت بهایی درآورده اند پایمال ننماید. (12)
2 / 9 / 41
* * *
نقش قانون اساسی در حفظ هویت ملی و استقلال کشور
اگر گمان کردید با تصویبنامۀ غلط و مخالف قانون اساسی می شود پایه های قانون اساسی را که ضامن ملیت و استقلال مملکت است، سست کرد و راه را برای دشمنان خائن به اسلام و
کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 57
ایران باز کرد، بسیار در خطا هستید. (13)
15 / 8 / 41
* * *
تکلیف دولت در برقراری امنیت داخلی
دولت باید آرامش داخلی را به هر نحو است حفظ کند. (14)
25 / 2 / 43
* * *
مخالف با برقراری کاپیتولاسیون
به حسب این رأی ننگین [برقراری کاپیتولاسیون]، اگر یک مستشار امریکایی یا یک خادم مستشار امریکایی به یکی از مراجع تقلید ایران، به یکی از افراد محترم ملت، به یکی از صاحب منصبان عالیرتبۀ ایران، هر جسارتی بکند، هر خیانتی بنماید، پلیس حق بازداشت او را ندارد؛ محاکم ایران حق رسیدگی ندارد. ولی اگر به یک سگ آنها تعرضی بشود، پلیس باید دخالت کند؛ دادگاه باید رسیدگی نماید. (15)
4 / 8 / 43
* * *
ضرورت انتخاب نمایندگان از طریق ملّت
وکلا را خود مردم تعیین کنند، سرنوشت خودشان به دست خودشان باشد. (16)
16 / 11 / 57
* * *
تحقق مجلس با تکیه به آرای مردم
مجلس شورای ملی می‌خواهیم که با رأی مردم تحقق پیدا کند.(17)
17 / 4 / 58
* * *
کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 58
ضرورت پایبندی حکومت به قانون اساسی
از این زورگوییها قانون منع کرده است. ما می گوییم شما آقا بیایید به قانون عمل کنید... به این متمم قانون اساسی، شما عمل کنید که علمای اسلام در صدر مشروطیت جان دادند برای گرفتن این، و رفع کردن اسارت ملتها؛ شما بنشینید به این قانون اساسی عمل کنید. قانون اساسی مطبوعات را آزاد کرده است... بگذارید مطبوعات آزاد باشد. (18)
26 / 1 / 43
* * *
رابطۀ ملّت با دولت
دولت و ملت بایستی یکی باشند تا اگر گرفتاری و پیشامدهایی که برای دولت و مملکت پیش می آید، مردم از دولت پشتیبانی نمایند. (19)
20 / 9 / 41
* * *
قانونمندی و نظام‌مندیِ روند برگزاری همه‌پرسی
رفراندم... امری است که باید قانون معین کند. در ممالکی که رفراندم قانونی است باید به قدری به ملت مهلت داده شود که یک یک مواد آن مورد نظر و بحث قرار گیرد، و در جراید و وسایل تبلیغاتی آرای موافق و مخالف منعکس شود و به مردم برسد؛ نه آنکه به طور مبهم، با چند روز فاصله، بدون اطلاع ملت اجرا شود. (20)
2 / 11 / 41
* * *
شرایط رأی‌دهندگان
رأی دهندگان باید معلوماتشان به اندازه ای باشد که بفهمند به چه رأی می دهند. (21)
2 / 11 / 41
* * *
کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 59
شرایط انتخابات آزاد
باید رأی دادن در محیطِ آزاد باشد و بدون هیچ گونه فشار و زور و تهدید و تطمیع انجام شود. (22)
2 / 11 / 41
* * *
مسؤولیت جمعی اعضای دولت در ارتباط با وظایف قانونی
تخلف از قوانین اسلام و قانون اساسی و قوانین موضوعۀ مجلس شورا برای شخص جنابعالی [اسدالله عَلَم] و دولت ایجاد مسئولیت شدید در پیشگاه مقدس خداوند قادر قاهر و نزد ملت مسلمان و قانون خواهد کرد. (23)
28 / 7 / 41
* * *
عدم اعتبار قوانین مخالف با قرآن از نظر قانون اساسی مشروطه
اصل دوم متمم قانون اساسی، [مشروطه] قانون خلاف قرآن را از قانونیت انداخته است. (24)
11 / 9 / 41
* * *
منع مصونیت قضایی اتباع بیگانه [کاپیتولاسیون]
اعطای مصونیت به اجانب، سند بزرگ عقب افتادگی و بی حیثیتی و تسلیم بی قید و شرط است. شما می دانید با تصویب این طرح چه خیانتی به این مملکت و به اسلام کرده اید و چه ضربه ای به استقلال این مملکت زده اید؟ (25)
26 / 1 / 46
* * *
محوریت قانون اساسی و لزوم اهتمام به اصول آن در جهت تضمین حقوق و آزادیهای فردی و عمومی
اجبار ملت به ورود در حزب نقض قانون اساسی است؛ اجبار مردم به تظاهر در موافقت و پایکوبی و جنجال در امری که
کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 60
مخالف خواستۀ آنهاست نقض قانون اساسی است؛ سلب آزادی مطبوعات و دستگاههای تبلیغاتی و اجبار آنها به تبلیغ برخلاف مصالح کشور نقض قانون اساسی است؛ تجاوز به حقوق مردم و سلب آزادیهای فردی و اجتماعی نقض قانون اساسی است؛ انتخابات قلابی و تشکیل مجلس فرمایشی محو مشروطیت و نقض قانون اساسی است؛ ایجاد پایگاههای نظامی و مخابراتی و جاسوسی برای اجانب مخالفت با مشروطیت است؛ مسلط نمودن اجانب و عمال کثیف آنها از قبیل اسرائیل بر بهترین اراضی مملکت و کوتاه کردن دست ملت را از آن نقض قانون ّاساسی و خیانت به کشور است؛ اجازۀ سرمایه گذاری به اجانب و مسلط کردن آنها بر تمام شئون مملکت و غارت ذخایر نفتی به اسم «حاکمیت ملی» و کوتاه کردن دست ملت از فعالیتهای اقتصادی خیانت به ملت و نقض قانون اساسی است؛ مصونیت دادن به اجانب و عمال آنها مخالفت با مشروطه و قانون اساسی است. (26)
21 / 12 / 53
* * *
جامعیت احکام اسلام و نظام‌مندی حکومتهای الهی
اسلام و حکومتهای الهی... در هر جا و هر کس در هر جا هست و در هر حالی که هست، آنها برایش احکام دارند. یعنی کسی در جوف خانۀ خودش بخواهد یک کار خلاف و کثافتکاری بکند، حکومتهای اسلامی به آن کار دارند ولو اینکه نمی‌آیند تفتیش کنند لکن محرّم است؛ حکم داده اند که نباید این کار [را] بکند؛ معاقب است اگر این کار را بکند. و اگر چنانچه اطلاع بر آن بکنند، خوب سیاستهایی دارد، حدهایی دارد، چیزهایی دارد، روی موازینی که هست. (27)
6 / 7 / 56
* * *
کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 61
تلازم دین و سیاست در حکومت اسلامی
اسلام را می گویند از سیاست کنار است؛ دین علی حده است، سیاست علی حده. اینها اسلام را نشناخته اند. اسلامی که حکومتش تشکیل شد در زمان رسول الله و باقی ماند حکومت ـ به عدل یا به غیر عدل. زمان حضرت امیر بود، باز حکومت عادلۀ اسلامی بود؛ یک حکومتی بود با سیاست، با همۀ جهاتی که بود. (28)
6 / 7 / 56
* * *
اصل آزادی و تساوی افراد در قبال قانون
سر لوحۀ اعلامیۀ آزادی حقوق بشر ـ سرلوحه اش ـ آزادی افراد است. هر فردی از افراد بشر آزاد است، باید آزاد باشد.
همه باید در مقابل قانون علی السواء باشند. همه باید آزاد باشند در محلشان؛ در سکنی آزاد باشند، در شغلشان آزاد باشند، در مشی شان باید آزاد باشند. این اعلامیۀ حقوق بشر است که سرلوحه اش این مطلب است. (29)
29 / 11 / 56
* * *
اصل تساوی حقوق و حیثیت زنان با مردان
در خصوص زنان، اسلام هیچ گاه مخالف آزادی آنان نبوده است، برعکس اسلام با مفهوم زن به عنوان شیء مخالفت کرده است و شرافت و حیثیت او را به وی باز داده است. زن مساوی مرد است. زن مانند مرد آزاد است که سرنوشت و فعالیتهای خود را انتخاب کند. (30)
4 / 2 / 57
* * *
کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 62
آزادی به عنوان حق طبیعی انسانها
کلمۀ اینکه «اعطا کردیم آزادی را» این جرم است. آزادی مال مردم هست، قانون آزادی داده، خدا آزادی داده به مردم، اسلام آزادی داده، قانون اساسی آزادی داده به مردم. «اعطا کردیم» چه غلطی است؟ به تو چه [خطاب به شاه] که اعطا بکنی؟ تو چه کاره هستی اصلش؟ «اعطا کردیم آزادی را بر مردم»! آزادی اعطایی این است که می بینید. آزادی اعطایی که آزادی ـ حقیقتاً ـ نیست، این است که می بینید. برای این است که مردم را اغفال کنند. (31)
10 / 3 / 57
* * *
حرمت شرکت و عضویت در احزاب مخالف اسلام
نظر به مخالفت این حزب با اسلام و مصالح ملت مسلمان ایران، شرکت در آن بر عموم ملت حرام و کمک به ظلم و استیصال مسلمین است؛ و مخالفت با آن از روشن ترین موارد نهی از منکر است. (32)
21 / 12 / 53
* * *
رشد سیاسی وخودآگاهی ملّت
از رشد ملت است که ... حزب ساختگی شاه را با آن همه رعد و برق و عربده رسوا کرد و شاه را گرفتار آشفتگی و هیجان کرد؛ رشد ملت است که با [وجود] همۀ ارعاب و تهدید در انتخابات مفتضح شرکت نکرد، مگر مشتی جیره خواران و بستگان به دستگاه؛ رشد سیاسی دانشجویان قدیم و جدید است که به تبلیغات چند صد سالۀ اجانب و نقشه های تفرقه انداز استعمار پشت پا زده و در صف واحد در مقابل رژیم، مردانه ایستاده و
کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 63
حقوق ملت مظلوم دفاع می کنند، و از شکنجه ها و حبسها و محرومیتها هراس ندارند. (33)
2 / 7 / 54
* * *
تکیه بر آرای عمومی در تشکل حکومت
ما موافق رژیم آزادیهای کامل هستیم. باید حدود رژیم آیندۀ ایران، همان گونه که برای کلیۀ دولتهای متکی به مردم مطرح است، منافع مجموع جامعه را دربرگیرد... . (34)
22 / 7 / 57
* * *
تصدیق و شناسایی حقوق اقلیتهای مذهبی
ما طبیعتاً نسبت به عقاید مذهبی دیگران، بیشترین احترام را پس از سرنگونی دیکتاتوری و استقرار یک رژیم آزاد می گذاریم، شرایط حیات برای اکثریت مسلمان و اقلیتهای مذهبی بسیار خوب خواهد شد. (35)
22 / 7 / 57
* * *
جامعیت قوانین الهی
قانون الهی غیر از این قوانین دنیایی است؛ در این قوانین دنیایی یک جهت، دو جهت ملاحظه شده است و فقط مربوط به همین زندگی این عالم است؛ این همین است، محدود به همین است. این هم تمام حدودش را معلوم نیست که بتوانند همۀ حدود را تفتیش کنند و آنطوری که باید، قانون برایش بگذارند. اما قوانین الهی از قبل از اینکه شما، انسان نطفه اش بیاید در این عالم؛ آن وقتی که وقت ازدواج دو نفر است... دستور هست؛ دستور شرعی هست که چه جور اشخاصی باید انتخاب بشود. (36)
24 / 7 / 57
* * *
کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 64
ویژگی استبدادی رژیمهای سلطنتی
اصل سلطنت هم از اول یک چیز مُهْمَل بود، از اول معنا نداشته است، که سلطنت مساوِق با استبداد و قلدری و دیکتاتوری است؛ و این ممالک کوچک، این ممالک بزرگ هم، همین طورهاست. آنهایی که سلطنتی بوده اند، چنانچه هر جایش را نگاه کنید... زیادش همین قلدریها و همین دیکتاتوریها هست. این اختصاص به ایران و سلاطین ایران ندارد. سلاطین و تزار روسیه و اینها، بدتر از اینها بوده اند. (37)
24 / 7 / 57
* * *
حق تعیین سرنوشت و آزادی انتخابات
ببینند که این یک حق مسلم ملت، این یک حقی که همۀ عالم می گویند که باید با ملتها باشد و از اساس دموکراسی این است که مردم آزاد باشند در این آرای خودشان، در [انتخاب] وکلای خودشان که به مجلس بفرستند؛ سرنوشت یک مملکتی به دست وکلا و اینها هست، و باید خود مردم سرنوشت شان در دست خودشان باشد، قانون اساسی این اختیار را داده است به مردم. (38)
29 / 7 / 57
* * *
عدم مشروعیت اقدامات دولتهای غیرمتکی به آرای مردم
این وضعی که الآن ایران دارد و وضعی است که شاهش و حکومتش و وزیرش و وکیلش و همۀ اینها این وضع را دارند که تحمیل بر این مملکت هستند [تغییر کند]؛ وکیل را مردم تعیین نکرده اند؛ وکلای سنا را آنقدری که باید مردم تعیین کنند، نکرده اند؛ وقتی مجلس مال مردم نشد، وزرا غیرقانونی هستند؛
کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 65
وقتی وزرا غیرقانونی هستند، تمام قراردادهایشان غیرقانونی است. همۀ قراردادهایی که وزرای ایران با ممالک دیگر، چه با مملکت امریکا، چه با سایر ممالک برقرار کرده اند، همۀ قراردادشان برخلاف قانون اساسی ماست؛ برای اینکه قانون ما اساس حکومت را بر این قرار داده است که مجلس تصویب کند، مجلس رأی بدهد؛ پس اساس مجلس است... اگر وزرا، وزرای قانونی نشدند، دولت قانونی نیست؛ اگر دولت قانونی نشد، تمام قراردادهایی که با ممالک دیگر بسته اند، هر قراردادی می خواهد [باشد]: قرارداد نفت بسته اند، باطل است؛ قرارداد... خرید اسلحه بسته اند، باطل است. همۀ آنها خلاف قانون اساسی است. (39)
29 / 7 / 57
* * *
حق بهرهمندی از آزادی
آزادی یکی از اموری است که اول حقی است که بشر دارد؛ حق ابتدایی است که بشر دارد که باید آزاد باشد.در آرای خویش آزاد باشد، در اعمالش آزاد باشد، خودش در مملکتش آزاد باشد. (40)
30 / 7 / 57
* * *
تساوی حاکم با همه افراد ملت در نظام اسلامی
[در] حکومت اسلامی... حاکمش با آن ادنی فردش در حقوق مثل هم هستند، و عملشان اینطوری باید باشد. (41)
7 / 8 / 57
* * *
لزوم تبعیت زمامداران از قانون و احترام به آرای عمومی
در جمهوری اسلامی، زمامداران مردم نمی توانند با سوء استفاده از مقام، ثروت اندوزی کنند و یا در زندگی روزانه امتیازی برای خود قائل شوند. باید ضوابط اسلامی را در جامعه و در همۀ سطوح به دقت رعایت کنند و حتی پاسدار آن باشند. دقیقاً باید به آرای
کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 66
عمومی در همه جا، احترام بگذارند. (42)
11 / 8 / 57
* * *
حق تعیین سرنوشت و آزادی زنان در انتخاب شغل و پوشش در چهارچوب موازین اسلامی
زنان در انتخاب فعالیت و سرنوشت و همچنین پوشش خود با رعایت موازین آزادند. و تجربۀ کنونی فعالیتهای ضد رژیم شاه نشان داده است که زنان بیش از پیش آزادی خود را در پوششی که اسلام می گوید یافته اند. (43)
10 / 8 / 57
* * *
لزوم مشارکت و نظارت همگانی در امور حکومت
آگاهی مردم و مشارکت و نظارت و همگامی آنها با حکومت منتخب خودشان، خود بزرگترین ضمانت حفظ امنیت در جامعه خواهد بود. (44)
10 / 8 / 57
* * *
اتکای نظام جمهوری اسلامی به آرای عمومی و نقش مردم درتعیین نوع حکومت
ما خواهان استقرار یک جمهوری اسلامی هستیم و آن حکومتی است متکی به آرای عمومی. شکل نهایی حکومت با توجه به شرایط و مقتضیات کنونی جامعۀ ما، توسط خود مردم تعیین خواهد شد. (45)
10 / 8 / 57
* * *
آزادی مطبوعات، اجتماعات‌واحزاب درچهارچوب مصالح مردم و موازین اسلامی
مطبوعات در نشر همۀ حقایق و واقعیات آزادند. هرگونه اجتماعات و احزاب از طرف مردم در صورتی که مصالح مردم را به خطر نیندازند آزادند و اسلام در تمامی این شئون حد و مرز آن را تعیین کرده است. (46)
11 / 8 / 57
* * *
کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 67
تصدیق و شناسایی حقوق اقلیتهای مذهبی
اقلیتهای مذهبی به بهترین وجه از تمام حقوق خود برخوردار خواهند بود. (47)
16 / 8 / 57
* * *
تصدیق و شناسایی حقوق اقلیتهای مذهبی در اسلام
اسلام بیش از هر دینی و بیش از هر مسلکی به اقلیتهای مذهبی آزادی داده است. آنان نیز باید از حقوق طبیعی خودشان که خداوند برای همۀ انسانها قرار داده است، بهره مند شوند. ما به بهترین وجه از آنان نگهداری می کنیم. در جمهوری اسلامی کمونیستها نیز در بیان عقاید خود آزادند. (48)
16 / 8 / 57
* * *
تساوی ذاتی حقوق زن و مرد
از نظر حقوق انسانی، تفاوتی بین زن و مرد نیست. زیرا که هر دو انسانند و زن حق دخالت در سرنوشت خویش را همچون مرد دارد. بله در بعضی از موارد تفاوتهایی بین زن و مرد وجود دارد که به حیثیت انسانی آنها ارتباط ندارد. مسائلی که منافات با حیثیت و شرافت زن ندارد آزاد است. (49)
16 / 8 / 57
* * *
نفی سلطه‌پذیری در سیاست خارجی
در جمهوری اسلامی، زمامداران ... هیچ گونه تسلط و یا دخالت اجانب را در سرنوشت مردم، نباید بپذیرند. (50)
11 / 8 / 57
* * *
کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 68
آزادی مطبوعات اجتماعات و احزاب در چهارچوب موازین
مطبوعات در نشر همۀ حقایق و واقعیات آزادند. هرگونه اجتماعات و احزاب از طرف مردم در صورتی که مصالح مردم را به خطر نیندازند آزادند. (51)
11 / 8 / 57
* * *
پارلمان، تجلی‌گاه ارادۀ ملت
خواست ملت را نمایندگان منتخب او به تصمیم و تدبیر سیاسی و رهبری سیاسی دور از فساد و خدمتگزار مردم تبدیل می کنند. (52)
16 / 8 / 57
* * *
تصدیق و شناسایی حقوق اقلیتهای مذهبی
حقوق مردم ـ خصوصاً اقلیتهای مذهبی ـ محترم بوده و رعایت خواهد شد. (53)
10 / 8 / 57
* * *
مکلف بودن ابوین در تربیت طفل
آن وقتی که بچه می آید به دنیا، تربیت همان بچۀ کوچولویی که تازه متولد شده، کیفیت معاشرت مادر با آن بچه و تکالیف این مادر نسبت به آن بچه، باز یک چیزی دارد. هر چه بچه بزرگ می شود، تکالیف پدر و مادر نسبت به او زیادتر می شود؛ و تا آن اندازه که پدر و مادر می توانند تربیت کنند، اینها مکلفند بر تربیتش. (54)
24 / 7 / 57
* * *
کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 69
لزوم تشکیل مجلس بر اساس قانون
مجلس وقتی قانونی است که همۀ اهالی مجلس که می آیند، به حَسَب قانون توی مجلس آمده باشند، رأیشان دخالت دارد در مطالب. (55)
26 / 8 / 57
* * *
ضرورت ابتنای انتخابات مجلس بر آرای عمومی
باید تمام این وکلا ملی باشند؛ یعنی ملت تعیین کرده باشد تا اینکه وقتی یک مجلسی تشکیل بشود، یک مجلسِ قانونی باشد؛ تا اینکه وقتی رأی دادند، اکثریت رأی داد به حَسَب قانون، اکثریت رأیش مثلاً صحیح باشد، درست باشد؛ باید قانونی باشد؛ لکن اینها که نبوده در کار. (56)
26 / 8 / 57
* * *
حق آزادی بیان و مطبوعات، شاخص نظام متمدن
مملکت متمدن؛ مملکت متمدن آن است که آزاد باشد، مطبوعاتش آزاد باشد، مردم آزاد باشند در اظهار عقاید و رأیشان؛ و [الآن] هیچ کس آزادی ندارد! (57)
28 / 8 / 57
* * *
اصل تساوی رهبر با آحاد ملت
شخص اول حکومت اسلامی با آخرین فرد مساوی است در امور. (58)
آبان1357
* * *
تساوی حقوق زنان با مردان
زنها در حکومت اسلامی آزادند؛ حقوق آنها مثل حقوق مردها[ست]. اسلام زن را از قید اسارت مردها بیرون آورد و آنها را همردیف مردها قرار داده است. تبلیغاتی که علیه ما می شود
کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 70
برای انحراف مردم است. (59)
آبان1357
* * *
تحقق عدالت اجتماعی پرتو در قوانین اسلامی
قوانین اسلام ـ اگر عملی شود ـ حاصل آن عدالت اجتماعی است، بدون آنکه مفاسد سایر سیستمها را داشته باشد. (60)
آبان1357
* * *
حق آزادی عقیده و بیان در جمهوری اسلامی
در جمهوری اسلامی، هر فردی از حق آزادی عقیده و بیان برخوردار خواهد بود، ولکن هیچ فرد و یا گروه وابسته به قدرتهای خارجی را، اجازۀ خیانت نمی دهیم. (61)
8 / 9 / 57
* * *
ابتنای حکومت جمهوری اسلامی بر آرای عمومی
ما قصد داریم حکومت اسلامی به معنای حقیقی خودش جایگزین رژیم سلطنتی بشود. ما نظام جمهوری را به آرای عمومی می گذاریم و ایران چون همه شان مسلمان هستند رأی به این قضیه خواهند داد. و بعد از رأی آنها حکومت جمهوری اسلامی تشکیل خواهد شد. (62)
8 / 9 / 57
* * *
ابتنای حکومت جمهوری بر آرای عمومی و موازین
حکومت جمهوری، متکی به آرای عمومی و [موازین] اسلامی، متکی به قانون اسلام [است]. این را جمهوری اسلامی می گوییم و این مورد نظر ماست. (63)
9 / 9 / 57
* * *
کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 71
اهداف کلّی حکومت جمهوری اسلامی
اساس کار یک جمهوری اسلامی، تأمین استقلال مملکت و آزادی ملت ما و مبارزه با فساد و فحشا و تنظیم و تدوین قوانین است که در همۀ زمینه های اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی با توجه به معیارهای اسلامی، اصلاحات لازم را به عمل آورد. (64)
11 / 9 / 57
* * *
ماهیت و ویژگی نظام جمهوری اسلامی
[حکومت] جمهوری اسلامی است. اما جمهوری است برای اینکه به آرای اکثریت مردم متکی است. و اما اسلامی، برای اینکه قانون اساسی اش عبارت است از قانون اسلام. (65)
13 / 9 / 57
* * *
اصل تساوی زنان با مردان
زنان در جامعۀ اسلامی آزادند و از رفتن آنان به دانشگاه و ادارات و مجلسیْن به هیچ وجه جلوگیری نمی شود. از چیزی که جلوگیری می شود فساد اخلاقی است که زن و مرد نسبت به آن مساوی هستند و برای هر دو حرام است. (66)
16 / 9 / 57
* * *
ماهیت و ویژگی نظام جمهوری اسلامی
اما شکل حکومت ما، جمهوری اسلامی است. جمهوری به معنای اینکه متکی بر آرای اکثریت است و اسلامی برای اینکه متکی به قانون اسلام است. (67)
16 / 9 / 57
* * *
کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 72
تصدیق و شناسایی حقوق اقلیتهای مذهبی در اسلام
هر کس از اسلام اطلاع داشته باشد، می داند که اسلام هیچ گاه در مورد اقلیتهای مذهبی و پیروان سایر مذاهب نظر سوء نداشته است، و همیشه با آنان با احترام رفتار کرده است. تبلیغاتی که خلاف این مطلب را برساند، از اجانب و دشمنان اسلام است. (68)
16 / 9 / 57
* * *
اصل تساوی افراد در نظام اسلامی
کسانی که اهل قلم و بیان هستند، باید این مسائل را برای مردم توضیح دهند و اسلام را به مردم معرفی کنند، و بگویند که اسلام برای ملیت خاصی نیست و ترک، فارس، عرب و عجم ندارد. اسلام متعلق به همه است و نژاد و رنگ، قبیله و زبان در این نظام ارزش ندارد. قرآن کتاب همه است و این تبلیغات که این عرب است، آن ترک است و یا فارس یا کُرد، تبلیغاتی است که اجانب برای چپاول مخازنی که در این ممالک است رواج می دهند که مسلمانان را از هم جدا کنند. (69)
16 / 9 / 57
* * *
عدم جدایی دین از سیاست در اسلام
شعار سیاست از دین جداست، از تبلیغات استعماری است، که می خواهند ملتهای مسلمان را از دخالت در سرنوشت خویش باز دارند. در احکام مقدس اسلام، بیش از امور عبادی در امور سیاسی و اجتماعی بحث شده است. (70)
16 / 9 / 57
* * *
کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 73
تساوی حقوق زنان با مردان در نظام اسلامی
در نظام اسلامی، زن همان حقوقی را دارد که مرد دارد، حق تحصیل، حق کار، حق مالکیت، حق رأی دادن، حق رأی گرفتن. در تمام جهاتی که مرد حق دارد، زن هم حق دارد. لکن در مرد هم مواردی است که چیزهایی به دلیل پیدایش مفاسد بر او حرام است و هم در زن مواردی هست که به دلیل اینکه مفسده می آفریند حرام است. اسلام خواسته است که زن و مرد، حیثیت انسانی شان محفوظ باشد. اسلام خواسته است که زن ملعبۀ دست مرد نباشد. اینکه در خارج منعکس کرده اند که در اسلام با زنها، با خشونت رفتار می شود، امر غیر صحیحی است و تبلیغات باطلی است که از مغرضین حاصل شده و الاّ مرد و زن هر دویشان در اسلام اختیارات دارند. اگر اختلافاتی هست برای هر دو هست و آن مربوط به طبیعت آنان است. (71)
16 / 9 / 57
* * *
لزوم بهرهمندی آحاد ملّت از آزادی
بگویید به مردم اینجا که مردم ایران که قیام کرده اند برای یک مطلب واضحی است که همۀ بشر قبولش دارد که آزاد باید باشد؛ نباید هی در حبسش کنند، نباید جلویش بگیرند که حرف نزن! بیخ گلویش را فشار بدهند که نباید یک کلمه حرف بزنی! قلمش را بشکنند که نباید بنویسی! قلمها را اینها شکستند؛ قدمها را شکستند در این پنجاه سال. حبسها پر بود از اشخاصی که آزادی می خواستند در این پنجاه سال. حالا قیام کرده اند و حقوق واضح ملی خودشان را، آنکه از حقوق بشر است و از اولین حقوق بشر است: آزادی، استقلال، حکومت عدل، این را می خواهند مردم. (72)
18 / 9 / 57
* * *
کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 74
اتکای نظام جمهوری اسلامی بر آرای عمومی و قوانین اسلام
ما جمهوری اسلامی متکی به آرای عمومی و قوانین اسلام برقرار خواهیم کرد. (73)
20 / 9 / 57
* * *
تساوی حقوق زنان با مردان در اسلام
اسلام زنها را در مقابل مردها قرار داده؛ نسبت با آنها تساوی دارند. البته یک احکامْ خاصِّ به مرد است که مناسب با مرد است؛ یک احکامْ خاص به زن است، مناسب با زن است. این نه این است که اسلام نسبت به زن و مرد فرقی گذاشته است. زن و مرد همه آزادند در اینکه دانشگاه بروند؛ آزادند در اینکه ـ عرض می کنم ـ رأی بدهند، رأی بگیرند. (74)
20 / 9 / 57
* * *
ماهیت و شکل حکومت جمهوری اسلامی
حکومت ما جمهوری اسلامی است که متکی بر آیات قرآنی است و قانونش، قانون اسلام است. (75)
21 / 9 / 57
* * *
حق آزادی بیان
جناح‌های سیاسی در آنجا در اظهار عقاید خود آزادند. (76)
21 / 9 / 57
* * *
حق آزادی زنان در چهارچوب موازین اسلامی
زنها آزادند، همان طوری که مردها آزادند. ما طبق قانون اسلام عمل می کنیم. (77)
21 / 9 / 57
* * *
کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 75
ماهیت و ویژگی نظام
جمهوری اسلامی به این معنی است که قانون کشور را قوانین اسلامی تشکیل می دهد، ولی فرم حکومت اسلامی جمهوری است. به این معنی که متکی بر آرای عمومی است. (78)
24 / 9 / 57
* * *
آزادی افراد در اظهار عقاید و تعیین سرنوشت
میزان حقوق بشری است که حقوق بشر می گوید که همۀ افراد یک ملتی آزادند در اینکه عقاید خودشان را بگویند، در اینکه سرنوشت خودشان را خودشان تعیین بکنند. (79)
25 / 9 / 57
* * *
تصدیق و شناسایی حقوق اقلیتهای مذهبی
به این یهودیها که در ایران هستند کسی حق ندارد تعرض بکند، اینها در پناه اسلام و مسلمین هستند، نه به یهودیها و نه به نصارا، اینهایی که مذهب رسمی دارند، حق ندارند و اخیراً به بهاییها تعرض کردند و دولت تعرض [شاه] کرده؛ اینها یک نظر شیطنت دارند، به این نظر شیطنت اینها اعتنا نکنند مسلمین؛ اینها می خواهند سایر طبقات را به مسلمین بشورانند؛ شما اعتنا نکنید. (80)
25 / 9 / 57
* * *
ساختار و ویژگی حکومت اسلامی
حکومت، حکومت جمهوری اسلامی متکی به آرای عمومی است. در حکومت جمهوری، مجلس تشکیل خواهد شد، بعد مجلس جزئیات نوع جمهوری و مسائل مربوط به آن را تعیین خواهد نمود. (81)
30 / 9 / 57
* * *
کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 76
تصدیق و شناسایی حقوق اقلیتهای مذهبی
اسلام نیامده است که بشر را تحت مضیقه قرار بدهد. اسلام [دارای] یک [مجموعه] قوانینی است که تمام اقشار بشر را برای آن احترامات قائل است. البته یک استثناهایی هست که آنهایی که شلوغ کارند، آنهایی که خرابکارند، برای آنها هیچ کس یک ـ عرض می کنم که ـ تساهلی قائل نیست؛ و اما مثل یهود که اهل ذمه هستند، و تمام اهل کتاب ـ نصارا، زرتشتیها ـ همۀ اینها در مملکت اسلامی با ـ عرض می کنم که ـ رفاه و با احترام، آنجا توقف می کنند. و اینکه گفته شده است که اگر یک حکومت اسلامی تأسیس بشود، چه خواهد شد و چه خواهد شد، اینها تبلیغاتی است که برای نگهداری شاه و برای به هم زدن این نهضت این تبلیغات می شود و این تبلیغات غلط است. (82)
1 / 10 / 57
* * *
تطابق احکام اسلام با مصالح مردم
اسلام آن چیزهایی را که مخالف با مصالح ملت بوده است، آنها را نفی کرده [است]. آنهایی که موافق با مصالح ملت است، آنها را اثبات کرده است. (83)
1 / 10 / 57
* * *
عدم جدایی دین از سیاست در نظام اسلامی
اما حالا جنبش در همۀ جهات، دینی است، اسلامی است؛ سیاست هم داخل آن است. اسلام، دین سیاسی است؛ سیاست در بطن این جنبش است. (84)
2 / 10 / 57
* * *
کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 77
تصدیق و شناسایی حقوق اقلیتهای مذهبی
برادران اهل سنت هرگز از اقلیتهای مذهبی نیستند. و ما بارها گفته ایم که رفتارمان با اقلیتهای مذهبی بسیار خوب خواهد بود. اسلام آنها را محترم شمرده است. ما به آنان تمام حقوقشان را می دهیم. آنان حق دارند در مجلس وکیل داشته باشند و آزادند به فعالیتهای سیاسی ـ اجتماعی بپردازند و آزادانه امور مذهبی خود را انجام دهند. آنان ایرانی هستند و مثل سایر ایرانیان در زیر چتر حکومت اسلامی زندگی با امنیت کامل خواهند داشت. (85)
7 / 10 / 57
* * *
توجّه به مقتضیات زمان و مکان در تشریع احکام اسلام
قوانین اسلام همیشه با شرایط زمان و مکان قابل تطبیق است. و اینطور نیست که در یک زمان، حکم اسلامی مفید باشد و در زمان دیگر مضر. البته در بعضی از زمانها موضوع حکمی تحقق پیدا نمی کند و آن حکم متروک می شود. (86)
7 / 10 / 57
* * *
حق آزادی زنان در انتخاب همسر
در مورد ازدواج، اسلام آزادی در انتخاب شوهر را به زن داده است. هر زنی می تواند هر شوهری را که مایل باشد اختیار نماید، البته در چهارچوب قوانین اسلام. (87)
7 / 10 / 57
* * *
جایگاه والای زن در نظام اسلامی
تبلیغات سوء شاه و کسانی که با پول شاه خریده شده اند، چنان موضوع آزادی زن را برای مردم مشتبه کرده اند که خیال می کنند فقط اسلام آمده است که زن را خانه نشین کند. چرا با درس
کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 78
خواندن زن مخالف باشیم؟ چرا با کار کردن زن مخالف باشیم؟ چرا زن نتواند کارهای دولتی انجام دهد؟ چرا با مسافرت کردن زن مخالفت کنیم؟ زن، چون مرد در تمام اینها آزاد است. زن هرگز با مرد فرقی ندارد. آری در اسلام زن باید حجاب داشته باشد، ولی لازم نیست [حجاب وی] که چادر باشد. بلکه زن می تواند هر لباسی را که حجابش را به وجود آورد اختیار کند. ما نمی توانیم و اسلام نمی خواهد که زن به عنوان یک شیء و یک عروسک در دست ما باشد. اسلام می خواهد شخصیت زن را حفظ کند و از او انسانی جدی و کارآمد بسازد. ما هرگز اجازه نمی دهیم تا زنان فقط شیئی برای مردان و آلت هوسرانی باشند. (88)
7 / 10 / 57
* * *
عدم جدایی دین از سیاست در نظام اسلام
شما چون دین را از سیاست جدا می دانید لذا خیال می کنید که وقتی عالِم، یک عالم دینی وارد مسائل سیاسی می شود شغل اصلی اش را رها کرده، و کار جدیدی را شروع کرده است. و حال اینکه دین اسلام دارای مسائل عبادی و سیاسی است و مسائل سیاسی آن بیش از مسائل عبادی آن است. (89)
7 / 10 / 57
* * *
حق انتخاب کردن و انتخاب شدن برای اقلیتهای مذهبی
اشخاص [مورد نظر برای ادارۀ حکومت اسلامی] باید امین و مذهبی باشند و یا وجهه های ملی که مذهبی هستند، اما غیر مسلمین، اقلیتهای مذهبی، آنها علی حده خودشان آرا دارند و همانطور طبق آرای خود تعیین خواهند کرد. (90)
7 / 10 / 57
* * *
کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 79
ابتنای نظام جمهوری اسلامی بر آرای عمومی و احکام اسلامی
اصل جمهوری همین است که در مملکت شما [فرانسه] هم هست؛ که آرای عمومی مردم آن را تعیین می کند. اسلامی می گوییم، چرا که قانون اساسی ما براساس آن است. قانون اساسی فعلی را بررسی می کنیم، آنچه با اسلام موافق است می پذیریم و هر جا که تناقض دارد رد می کنیم. جمهوری است، یعنی دموکراتیک؛ و اسلامی است، یعنی قانون آن اسلامی است. (91)
10 / 10 / 57
* * *
تصدیق و شناسایی حقوق اقلیتهای مذهبی
اقلیتهای مذهبی در اسلام احترام دارند، آزادی دارند. بدانید آنها بهتر به زندگی خود ادامه خواهند داد. نمایندۀ یهودیان آمد اینجا، و من به آنها اطمینان دادم که با آنها به احترام رفتار خواهد شد. (92)
10 / 10 / 57
* * *
ابتنای جمهوری اسلامی بر آرای عمومی
برنامۀ ما این است که رجوع کنیم به آرای عمومی، به آرای مردم. (93)
10 / 10 / 57
* * *
نظارت مردم بر فرایند برگزاری انتخابات
آن کسی که دخالت می خواهد بکند برای حفظ صندوق آرا و امثال ذلک، خود ملت باشد. در هر شهری به حَسَب اقتضای آن شهر عده ای را معتمدین آن شهر، مطلعین و دلسوزهای
کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 80
برای مملکت، عده ای را تعیین کنند که نظارت کنند در این. حفاظت کنند این صندوقها را و نظارت کنند آرا را. مردم یکی را تعیین کنند برای اینکه رئیس جمهور باشد، ما هم رأیمان را علناً به مردم اظهار می کنیم که آقا آنکه من می خواهم این است؛ شما میل دارید به این رأی بدهید، میل دارید هم خودتان آزادید. قهراً مردم وقتی آزاد هستند یک نفر صالح را انتخاب می کنند و آرای عمومی نمی شود خطا بکند. (94)
10 / 10 / 57
* * *
وظایف دولت انتقالی
مهمترین وظیفۀ دولت آینده این است که هرچه سریعتر شرایط انتخابات آزاد را فراهم کند. از قبیل آزادی مطبوعات به معنی واقعی، ذکر تمامی واقعیات و حقایق و آگاه ساختن مردم به همۀ مسائل و آشکار نمودن جنایات پشت پردۀ سلسلۀ پهلوی و تمامی کسانی که دراین جنایات با آنان همدست بوده اند، محاکمه و مجازات آنان، تا دیگر نتوانند با عوض کردن چهرۀ خود مردم را فریب دهند. و در همین مدت، برگرداندن تمامی ثروتهایی که به‌وسیلۀ جنایتکاران به خارج کشور منتقل شده است، و آزاد کردن همۀ زندانیان سیاسی و راهنمایی و تشویق جامعه به فداکاری برای ترمیم ویرانیهای دولتهای گذشته و تلاش صادقانه در جهت ساختن بنای حکومت و جامعۀ جدید... جلوگیری قاطعانه از هدر رفتن مخازن‌کشور مخصوصاً نفت و فروش آن به قیمت عادلانه و صرف پول آن در تجدید حیات اقتصادی و نیازهای فوری و ضروری مردم و دهها وظایف سنگین و خطیر که دولت آینده وظایف سنگین و خطیر که دولت آینده با آن
کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 81
روبه رو است و جز با گذشت و فداکاری و صداقت و همکاری عمومی امکانپذیر نیست. حساستر از همه، بهبود بخشیدن به وضع طبقات محروم بخصوص آسیب دیدگان در طول مبارزات اخیر، آماده کردن فوری کلیۀ مراکز علمی و فرهنگی از مدارس تا دانشگاهها برای شروع تحصیلات، تصفیۀ سریع ارتش از عناصر خائن و بازگرداندن استقلال ارتش، جلوگیری از ورود کالاهای تجملی، تشویق و کمکهای فوری برای توسعۀ کشاورزی و دامداری. (95)
13 / 10 / 57
* * *
اتکای نظام جمهوری اسلامی به آرای عمومی
ما یک جمهوری اسلامی ای تشکیل می دهیم که خود حکومت و تعیین حکومت به آرای ملت متکی است. قانون چنین جمهوری ای بدیهی است که قوانین اسلام است. (96)
15 / 10 / 57
* * *
مردم‌سالاری در نظام اسلامی
اسلام یک دین مترقی و دموکراسی به معنای واقعی است، و آن رژیمی که ما می خواهیم تأسیس کنیم یک چنین رژیمی است و با این رژیمهایی که الآن هستند تفاوت دارد. احکام اسلام احکامی است که بسیار مترقی است و متضمن آزادیها و استقلال و ترقیات [است]. (97)
16 / 10 / 57
* * *
کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 82
ابتنای نظام جمهوری اسلامی بر قوانین اسلامی
جمهوری اسلامی مثل سایر جمهوریهاست لکن محتوایش قانون اسلام است. ما دولت تشکیل می دهیم و برای همۀ امور کافی است. (98)
18 / 10 / 57
* * *
آزادی انتخابات در جمهوری اسلامی
یکی از مهمترین وظایف اولیۀ جمعی که پس از سقوط شاه مسئولیت امور را به دست می گیرند، فراهم کردن شرایط انتخابات آزاد است که به هیچ وجه اِعمال قدرت و نفوذ از هیچ طبقه و گروهی در انتخابات نباشد. (99)
18 / 10 / 57
* * *
جذب سرمایه‌گذاری خارجی با حفظ استقلال کشور
ما در نوسازی کشور از همۀ امکاناتی که دولتهای خارجی مایل باشند در اختیار ما بگذارند، با حفظ آزادی و استقلال کشور بر اساس احترام متقابل، از آن امکانات استفاده می کنیم و قراردادهایی منعقد می نماییم. (100)
18 / 10 / 57
* * *
مبانی قانونگذاری در حکومت جمهوری اسلامی
ما از این اصل [توحید] اعتقادی، اصل آزادی بشر را می آموزیم که هیچ فردی حق ندارد انسانی و یا جامعه و ملتی را از آزادی محروم کند، برای او قانون وضع کند، رفتار و روابط او را بنا به درک و شناخت خود که بسیار ناقص است و یا بنا به خواسته ها و امیال خود تنظیم نماید. و از این اصل ما نیز معتقدیم که قانونگذاری برای بشر تنها در اختیار خدای تعالی است، همچنان
کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 83
که قوانین هستی و خلقت را نیز خداوند مقرر فرموده است. و سعادت و کمال انسان و جوامع تنها در گرو اطاعت از قوانین الهی است که توسط انبیا به بشر ابلاغ شده است و انحطاط و سقوط بشر به علت سلب آزادی او و تسلیم در برابر سایر انسانهاست. (101)
18 / 10 / 57
* * *
حق تعیین سرنوشت
ما جمهوری اسلامی را اعلام کرده ایم و ملت با راهپیماییهای مکرر به آن رأی داده است. حکومتی است متکی به آرای ملت و مبتنی بر قواعد و موازین اسلامی. (102)
18 / 10 / 57
* * *
شکل و محتوای نظام
همۀ مطبوعات آزادند مگر اینکه مقالات مضر به حال کشور باشد. (103)
20 / 10 / 57
* * *
ابتنای نظام جمهوری اسلامی بر آرای عمومی و موازین اسلام
آن حکومتی که ما اختیار می کنیم یک جمهوری است که متکی به آرای ملت است و قانون اساسی اش اسلام است. (104)
22 / 10 / 57
* * *
ماهیت نظام جمهوری اسلامی
دولت اسلامی که ما می خواهیم یک جمهوری است که به آرای ملت درست می شود و احکام اسلام هم در او اجرا می شود. قانون
کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 84
اساسی همان قانون اسلام است و قانون اسلام مسبب آزادیها و دموکراسی حقیقی است و استقلال کشور را نیز تضمین می کند.(105)
22 / 10 / 57
* * *
ابتنای نظام جمهوری اسلامی بر آرای عمومی و موازین اسلامی
آنچه مهم است ضوابطی است که در این حکومت باید حاکم باشد که مهمترین آنها عبارت است از اینکه اولاً متکی به آرای ملت باشد، به گونه ای که تمامی آحاد ملت در انتخاب فرد و یا افرادی که باید مسئولیت و زمام امور را در دست بگیرند شرکت داشته باشند؛ و دیگر اینکه در مورد این افراد نیز خط مشی سیاسی و اقتصادی و سایر شئون اجتماعی و کلیۀ قواعد و موازین اسلامی مراعات شود. در این حکومت به طور قطع باید زمامداران امور دائماً با نمایندگان ملت در تصمیم گیریها مشورت کنند و اگر نمایندگان موافقت نکنند نمی توانند به تنهایی تصمیم گیرنده باشند... خطوط اصلی در قانون اساسی این حکومت را اصول مسلّم اسلام که در قرآن و سنت بیان شده تشکیل می دهد.(106)
23 / 10 / 57
* * *
مسؤولیت نمایندگان مجلس در برابر تمام ملّت
افرادی که به عنوان نمایندگان یا مسئولین دولت در جمهوری اسلامی انتخاب می شوند شرایطی دارند که با رعایت آن شرایط، حقیقتاً نمایندگان واقعی مردم انتخاب می شوند نه نمایندگان طبقۀ
کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 85
خاصی که به ضرر اکثریت ملت عمل کنند. (107)
23 / 10 / 57
* * *
ابتنای مجلس بر آرای عمومی
کشور اسلامی ایران دارای یک مجلس که اعضای آن از طریق آرای عمومی مردم انتخاب خواهند شد، خواهد بود. (108)
24 / 10 / 57
* * *
حق شرکت احزاب در انتخابات؛ مشروط به منافع ملّی
تنها به احزاب و گروههایی اجازۀ شرکت در انتخابات داده خواهد شد که به منافع ملی احترام بگذارند. (109)
24 / 10 / 57
* * *
ابتنای نظام جمهوری اسلامی بر آرای عمومی
حکومت اسلامی حکومتی است که اولاً صددرصد متکی به آرای ملت باشد؛ به شیوه ای که هر فرد ایرانی احساس کند که با رأی خود سرنوشت خود و کشور خود را می سازد. و چون اکثریت قاطع این ملت مسلمانند بدیهی است که باید موازین و قواعد اسلامی در همۀ زمینه ها رعایت شود. (110)
24 / 10 / 57
* * *
در اسلام، دموکراسی مندرج است و مردم آزادند در اسلام، هم در بیان عقاید و هم در اعمال، مادامی که توطئه در کار نباشد و مسائلی را عنوان نکنند که نسل ایران را منحرف کنند. (111)
25 / 10 / 57
* * *
کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 86
آزادی بیان، حقوق ملت
در این حکومت همه آزادند تا اظهار عقیده کنند. (112)
25 / 10 / 57
* * *
اتکای نظام جمهوری اسلامی به آرای ملت و به قوانین اسلام
من نمی خواهم ریاست دولت را داشته باشم. و طرز حکومت، حکومت جمهوری است و تکیه به آرای ملت؛ و قانون، قوانین اسلام است. (113)
26 / 10 / 57
* * *
آزادی احزاب و حدود آن
احزاب آزادند که مخالفت با ما یا با هر چیزی بکنند، مادامی که اقداماتشان مضر به کشور نباشد. (114)
26 / 10 / 57
* * *
حدود وظایف روحانیون در حکومت و استقلال رهبری از احزاب
من چنین چیزی نگفته ام که روحانیون متکفل حکومت خواهند شد. روحانیون شغلشان چیز دیگری است. نظارت بر قوانین البته به عهدۀ روحانیون است و اتکای روحانیون هم به ملت است نه به حزبی. و من هم به ملت اتکا دارم و به اتکا دارم و به حزبی وابسته نیستم. (115)
26 / 10 / 57
* * *
ظلم‌ستیزی و نفیسلطه‌پذیری
روابط ما با تمام کشورها بر اساس احترام متقابل به طوری که نه به آنها ظلم می کنیم و نه به آنها اجازۀ ظلم را می دهیم. (116)
24 / 9 / 57
* * *
کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 87
تصدیق و شناسایی حقوق اقلیتهای مذهبی
اقلیتهای مذهبی در آینده آزاد هستند و در ایران در رفاه زندگی خواهند کرد، و ما با آنها با کمال انصاف و مطابق با قانون عمل خواهیم کرد. آنان برادران ایرانی ما هستند. (117)
18 / 10 / 57
* * *
تصدیق و شناسایی حقوق اقلیتهای مذهبی
همۀ اقلیتهای مذهبی در اسلام محترم هستند. همه گونه آزادی برای انجام فرایض مذهبی خود دارند. ما با هیچ بشری ضدیت نداریم. آنان ایرانی اند و مثل سایر ایرانیان همه گونه حق دارند. (118)
21 / 10 / 57
* * *
تصدیق و شناسایی حقوق اقلیتهای مذهبی
ما کراراً این مطلب را گفته ایم که اسلام نسبت به اقلیتهای مذهبی احترام قائل است و آنها در این مملکت ما آزادند و حتی حق رأی دارند، حق تعیین وکیل دارند. و آنچه گفته شده است که ما مخالف با آنها هستیم تبلیغاتی است که شاه به راه انداخته است. اسلام همیشه با آنها به طور مسالمت رفتار کرده است و حتماً زندگی آنها در حکومت اسلامی بهتر از الآنشان است. (119)
22 / 10 / 57
* * *
حق آزادی زنان
زنان آزاد هستند در بسیاری از امور شرکت کنند؛ آزادی به معنای واقعی نه آنطور که شاه می خواست. (120)
25 / 10 / 57
* * *
کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 88
حق آزادی زنان
زنان همچون مردان در ساختن جامعۀ اسلامی فردا شرکت دارند. آنان از حق رأی دادن و رأی گرفتن برخوردارند. در مبارزات اخیر ایران، زنان ایران نیز سهمی چون مردان دارند. ما همه گونه آزادی را به زن خواهیم داد. البته جلوی فساد را می گیریم و در این مورد دیگر بین زن و مرد فرقی نیست. (121)
3 / 11 / 57
* * *
تصدیق و شناسایی حقوق اقلیتهای مذهبی در نظام اسلامی
اقلیتهای مذهبی در اسلام احترام دارند، آزادی دارند. بدانید آنها بهتر به زندگی خود ادامه خواهند داد. نمایندۀ یهودیان آمد اینجا، و من به آنها اطمینان دادم که با آنها به احترام رفتار خواهد شد. (122)
3 / 11 / 57
* * *
آزادی فعالیت احزاب
همۀ احزاب در ایران آزاد خواهند بود مگر آنکه مخالف با مصالح ملت باشد؛ در آن صورت از فعالیت آنها جلوگیری می شود. لکن اظهار عقاید آزاد است. (123)
7 / 11 / 57
* * *
تصدیق و شناسایی حقوق اقلیتهای مذهبی در نظام اسلامی
اقلیتهای مذهبی نیز همه محترم هستند و حقوق آنان در اسلام و جمهوری اسلامی محفوظ است. (124)
7 / 11 / 57
* * *
کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 89
حق مالکیت
مالکیت در اسلام پذیرفته شده است ولکن اسلام در چیزهایی که حق مالکیت به آنها تعلق می گیرد و نیز در شیوه و شرایط پیدا شدن این حق دستوراتی داده است. (125)
23 / 10 / 57
* * *
حق تعیین سرنوشت
دیگر شما مجالستان دست خودتان است، اختیار دست خودتان است؛ شما مختارید و مقدرات مملکت را خودتان، به دست خودتان باید... بگیرید. (126)
24 / 1 / 58
* * *
حق تعیین سرنوشت
من به شما اطمینان می دهم که وقتی که استقرار پیدا کرد حکومت ما ـ الآن بین راه هستیم، ما الآن حکومت مستقر نداریم، حکومت انتقالی است یک حکومت مستقر پیدا کنیم که همۀ شما رأی بدهید، همۀ شما سرنوشت خودتان را تعیین کنید، بعد از اینکه تعیین کردیم سرنوشت خودمان را... همه مان رأیمان را دادیم به اشخاص که دلخواه خودمان هستند...، آن وقت حکومت را آن اشخاصی که از طرف ما رأی دارند درست می کنند؛ یک حکومتی که مال همۀ ملت است. (127)
1 / 2 / 58
* * *
اصل تساوی افراد در برابر دادگاه
رئیس دولت در زمان حضرت امیر ـ سلام الله علیه ـ در محضر قاضی حاضر شد، و با آن یهودی که ادعا داشت ـ یا ایشان ادعا داشتند ـ طرح دعوا کردند و قاضی وقتی که خواست احترامی از
کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 90
حضرت امیرالمؤمنین بکند، ایشان گفتند حق نداری؛ در محضر قضا ما یکی هستیم. و بعد هم حکم را علیه او ـ علیه حضرت امیر ـ داد و ایشان تسلیم شدند. اسلام [دارای] یک همچو امری است. (128)
5 / 2 / 58
* * *
تصدیق و شناسایی حقوق اقلیتهای مذهبی در اسلام
این اقلیتهای مذهبی، از قبیل زرتشتی، از قبیل یهودی، از قبیل نصارا، که در ایران گروههای فراوانی هستند، اینها را هم اسلام برایشان احترام قائل است؛ می خواهد که اینها هم به حقوق خودشان برسند. (129)
7 / 2 / 58
* * *
ضرورت و اهمیت تشکیل شوراهای شهر و روستا
هر جا، در هر استانی، در هر جایی که هست، همان طوری که از اول قانون هم همین معنا بوده است، باید شوراهای ولایتی باشد. اینها باید بشود، و می شود و درصدد هستند. الآن مشغول طرح ریزی آن هستند که شما برای خودتان، مسائل خودتان باشد. انتخابات مال خودتان باشد؛ خودتان انجام بدهید. کارهایتان محول به خودتان باشد... این شوراها باید همه جا باشد و هر جایی خودش اداره کند خودش را. این، هم برای ملت خوب است، هم برای دولت خوب است. دولت نمی تواند همه جا را خودش تحت نظر بگیرد؛ وقتی محول کرد کار را به خود مردم، مردم در منطقه ای که هستند برای خودشان دلسوزتر هستند، بهتر اطلاع دارند به احتیاجات خودشان. (130)
7 / 2 / 58
* * *
کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 91
چهارچوب آزادی بیان و قلم در حکومت جمهوری اسلامی
ما آزادی بیان، برای گفتن، برای نوشتن، می دهیم؛ لکن برای توطئه اجازه نخواهیم داد. (131)
17 / 2 / 58
* * *
اصل تساوی افراد در مقابل قانون
یکی از فرقهای بین حکومت اسلام با سایر حکومتها، این است که در حکومت اسلام جوّ، جوّ محبت است. بین شخص اول مملکت مثل رسول خدا که شخص اول بود و در زمان خلافت امیرالمؤمنین شخص اول امیرالمؤمنین بود با اَدنی فردی که به حسب نظر مردم اَدنی حساب می شدند فرق اساسی مربوط به دنیا نبود. (132)
20 / 2 / 58
* * *
توجه به رفاه عمومی در نظام اسلامی
اسلام... به رفاه مردم، آسایش مردم، و اینطور [امور] توجه دارد و هیچ در این جهت فرقی مابین قشر با قشر دیگر نمی گذارد و نگذاشته است. (133)
24 / 2 / 58
* * *
حق تعیین سرنوشت
بعد از این، باید خود شما ـ باید ـ وکیل تعیین کنید، و بعد هم وکلای مجلس شورا را خودتان تعیین می کنید. همه چیزها دست خودتان است. خودتان باید بگردید یک وکیل خوب تعیین کنید، که مقدرات مملکتتان دست مجلستان باشد. (134)
25 / 2 / 58
* * *
کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 92
اصل تساوی افراد در نظام اسلام
اسلام، مابین عرب و عجم و ترک و کرد، هیچ فرقی نگذاشته است و ما مفتخریم که اسلام از میان عرب برخاسته، و در عین حال عرب را بر عجم و عجم را بر عرب برتری نداده است. (135)
28 / 2 / 58
* * *
چهارچوب آزادی در نظام جمهوری اسلامی ایران
آزادی معنایش این نیست که بنشینید برخلاف اسلام صحبت کنید؛ آزادی در حدود قانون است. دین کشور ما اسلام است؛ آزادی در حدود این است که به اسلام ضرر نخورد. (136)
4 / 3 / 58
* * *
چهارچوب آزادی در نظام جمهوری اسلامی ایران
مردم آزاد نیستند که قانون را بشکنند. معنی آزادی این نیست که هرکس برخلاف قوانین برخلاف قانون اساسی یک ملت، برخلاف قوانین ملت هم هرچه دلش می خواهد بگوید. آزادی در حدود قوانین یک مملکت است. (137)
8 / 3 / 58
* * *
اصل تساوی افراد در برابر قانون
با آنکه در اسلام برای مجازات مجرمین فرقی بین گروهها نیست و همه در مقابل قانون برابر هستند، و باید مجرمینی که با پوشیدن لباس روحانیت خود را در این صف وارد کرده اند به مجازات برسند، لکن، به طوری که اطلاع می دهند، عده ای مخالف اسلام و روحانیت درصدد هستند که با اسم تصفیه، روحانیت را بکوبند، و راه را برای ستمگران باز کنند. (138)
3 / 3 / 58
* * *
کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 93
ممنوعیت چاپ مقالات تحریک‌آمیز
نباید چاپ مقاله ای در یک روزنامه باعث و بانی تحریکاتی در جامعه بشود. (139)
4 / 2 / 58
* * *
آزادی فعالیت مطبوعات در چهارچوب موازین و مصالح
مطبوعات در عین‌حال که یک مؤسسۀ محترم و بسیار مؤثرند، مؤثرند، لکن باید روی موازین مطبوعاتی و خدمت به ملت رفتار کنند. آزادی قلم و آزادی بیان معنایش این نیست که کسی بر ضد مصلحت کشور قلمش آزاد است که بنویسد، برخلاف انقلابی که مردم پایش خون داده اند بنویسد. همچو آزادی صحیح نیست. قلم آزاد است که مسائل را بنویسد؛ لکن نه اینکه توطئه بر ضد انقلاب بکند. بیان آزاد است که مطالبی اگر دارد بنویسد؛ آن هم مطالبی که به او داده می شود. از همۀ اشخاص بنویسد، بدون توطئه. (140)
25 / 2 / 58
* * *
آزادی فعالیت مطبوعات در چهارچوب موازین و مصالح
مطبوعات باید منعکس کنندۀ آمال و آرزوی ملت باشند. مسائلی که ملت می خواهند، آنها را منعکس بکنند. البته آزادند که یک مطلب دیگری هم که کسی می گوید منعکس کنند؛ لکن در توطئه آزاد نیستند. ما از بعض مطبوعات، توطئه می فهمیم؛ برای اینکه می بینیم که مسائلی که به ضد انقلاب است، با آب و تاب و با طول تفسیر می نویسند، و مسائلی که بر وفق انقلاب است، یا نمی نویسند، یا با اشاره رد می شوند. اینطور مطبوعات مورد قبول ملت نیست. (141)
25 / 2 / 58
* * *
کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 94
نقش مطبوعات
نقش مطبوعات در کشورها منعکس کردن آرمانهای ملت است. مطبوعات باید مثل معلمینی باشند که مملکت را و جوانان را تربیت می‌کنند، و آرمان ملت را منعکس می کنند. (142)
26 / 2 / 58
* * *
آزادی فعالیت مطبوعات در چهارچوب قوانین و موازین
آزادی ـ که گفته می شود که مطبوعات آزادند، بیان آزاد است ـ معنایش این نیست که مردم آزادند که هر کاری می خواهند بکنند؛ مثلاً آزادند دزدی بکنند، آزادند به فحشا بروند، آزادند مراکز فحشا درست کنند. این آزادی آزادی غربی است ـ البته به استثنای دزدی اش ـ این آزادی غربی [است] که هرکس هر کاری دلش می خواهد بکند ولو اینکه فحشا باشد، ولو اینکه یک کارهایی باشد ناشایسته. اینطور آزادی در ایران نمی تواند باشد. آزادی در حدود قانون باید باشد. قوانین اسلام را باید ملاحظه کرد؛ در چهارچوب قوانین اسلام، در چهارچوب قانون اساسی، بیانْ آزاد و بحثْ آزاد. (143)
8 / 3 / 58
* * *
حق تعیین سرنوشت
یک مجلس شورای ملی ـ نه به آن معنایی که در زمانهای سابق پیدا می شد که مردم بی اطلاع بودند ـ یک مجلسی که به نظر خود مردم باشد، مردم خودشان نظر داشته باشند، مقدرات دست خود مردم باشد، اینها تحقق پیدا بکند. (144)
29 / 2 / 58
* * *
کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 95
تأمین حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی
سعادت برای همۀ اقشار. سلامت برای همۀ اقشار. رفاه برای همۀ اقشار... الآن شما بحمدالله آزادی را، که بهترین نعمتهای الهی است، به دست آوردید. الآن اینجا مطمئن هستید که بلند بشوید بروید بیرون، نمی آیند شما را بگیرند، شما را ببرند، که چرا رفتید آنجا اجتماع کردید. (145)
30 / 2 / 58
* * *
اصل نظارت همگانی بر امور در نظام اسلامی (اصل 80 قانون اساسی)
همه و همۀ [اعضای] ملت موظفند که نظارت کنند بر این امور. نظارت کنند اگر من یک پایم را کنار گذاشتم، کج گذاشتم، ملت موظف است که بگویند پایت را کج گذاشتی، خودت را حفظ کن. مسئله، مسئلۀ مهم است. همۀ ملت موظفند به اینکه نظارت داشته باشند در همۀ کارهایی که الآن مربوط به اسلام است. اگر دیدند که یک کمیته خدای نخواسته برخلاف مقررات اسلام دارد عمل می کند، بازاری باید اعتراض کند... که کشاورز باید اعتراض کند؛ معممین و علما باید اعتراض کنند. اعتراض کنند تا این کج را راست کنند. اگر دیدند یک معمم بر خلاف موازین اسلام، خدای نخواسته، می خواهد عمل بکند، همه موظفند که جلویش را بگیرند که امروز غیر روزهای دیگر است. (146)
8 / 3 / 58
* * *
احترام به مالکیت خصوصی افراد در نظام اسلام
ثروت اگر ثروتی است که مخالف اسلام است، مصادره خواهد شد؛ حساب خواهد شد. این املاکی که گفته شد که مصادره می شوند و دولت چه می کند املاک مردم نیست. عبارت از زمینهای مواتی که دولت سابق بدون اینکه مالک باشد فروخته است؛ یا اشخاصی بدون اینکه مالک شده باشند فروخته اند. اینها
کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 96
هست. نه اینکه یک کسی خودش زمینی را احیا کرده، و بروند از او بگیرند. این حرفها نیست در کار؛ اسلام این حرفها را ندارد که برای هوای نفس اشخاص مال مردم را از آنها بگیرد [چنین] نیست. مال مردم روی حقوق حقۀ شرعی و روی موازین الهی باید درست بشود. و اگر موازین الهی عمل بشود، همۀ امور درست می شود. (147)
8 / 3 / 58
* * *
آزادی افراد درچهارچوب قانون
آزادی در حدود مقررات است. مقررات را باید حفظ کرد. کسی حق ندارد به شما تعدی بکند؛ شما آزادید، و کسی حق ندارد شما را محدود کند؛ لکن مقررات را باید همه حفظ بکنیم. (148)
11 / 3 / 58
* * *
آزادی افراد درچهارچوب قانون و شرع
اسلام هم آزادی دارد، اما آزادی بی بندوباری نه. آزادی غربی ما نمی خواهیم. بی بندوباری است آن. هرکس با هر جوری می خواهد!؟ هرچه هرچه!؟ نیست آنطور. آزادی که ما می خواهیم، آزادی در پناه قرآن ما می خواهیم. (149)
16 / 3 / 58
* * *
آزادی افراد درچهارچوب قانون و شرع
آزادی در حدود قانون است. همه جای دنیا اینطور است که آزادی که هر ملتی دارد، در حدود قانون آزادی دارد. نمی تواند کسی به اسم آزادی قانون شکنی بکند. آزادی این نیست که مثلاً شما بایستید در کوچه به هرکس رد می شود یک ناسزایی بگویید
کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 97
خدای نخواسته؛ یا با چوب بزنید او را: «من آزادم!» آزادی این نیست که قلم را بردارید و هرچه دلتان می خواهد بنویسید، ولو بر ضد اسلام باشد، ولو بر ضد قانون باشد. (150)
23 / 3 / 58
* * *
ضرورت توجه به چهارچوب قانونی و شرعی آزادی در نظام اسلام
[این گونه نیست که] «ما آزادیم هروئین بفروشیم، آزادیم تریاک بفروشیم، آزادیم قمارخانه باز کنیم، آزادیم شرابخانه باز کنیم، شراب فروشی باز کنیم»! همچو «آزادی» نیست. این آزادیها یک آزادیهای غربی است که اینطور چیزها را می آورد. آزادی ای که در اسلام است در حدود قوانین اسلام است. آن چیزی که خدا فرموده است نباید بشود، شما آزاد نیستید که اقدام کنید به آن. همچو آزادی نیست که کسی بخواهد قمار کند، بگویند «آزاد است، خودش می داند»! بله، اگر چنانچه آزادی دمکراتیک بود و جمهوری، جمهوری دمکراتیک بود، آن آزادیها به حسب قاعده اش هست. هرکس دلش می خواهد که دکان شراب فروشی باز کند، باز کند؛ اگر دلش می خواهد هم، قمارخانه باز بکند. مراکز فحشا هیچ مانعی با جمهوری دمکراتیک ندارد. اینها که جمهوری دمکراتیک می خواهند این را می خواهند. یک همچو آزادی را می خواهند. و ما که عرض می کنیم جمهوری اسلامی، این است که روی قواعد اسلام باید باشد. باید مراکز فحشا بسته بشود. جوانهای ما به مراکز فحشا وارد نشوند. (151)
23 / 3 / 58
* * *
کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 98
ابتنای حکومت جمهوری اسلامی بر آرای عمومی
میزان؛ رأی ملت است. ملت یکوقت خودش رأی می دهد. یکوقت یک عده ای را تعیین می کند که آنها [به نمایندگی از سوی اعضای ملت] رأی بدهند: آن در مرتبۀ دوم صحیح است. و الاّ مرتبۀ اول، حق [رأی] مال خود ملت است. (152)
25 / 3 / 58
* * *
منع سوء استفاده از قدرت و تعدی به حریم خصوصی دیگران
مبادا [شما پاسداران] خدای نخواسته برای قدرتی که دارید به دیگران تعدی بکنید، به منزل کسی بروید، کسی را بیخودی بگیرید؛ حالا به واسطۀ قدرتی که دستتان آمده. (153)
تیر1358
* * *
قانونمندی و قانونمداری حکومت اسلامی
حکومتهایی که حکومت اسلامی هستند آنها تابع قانونند، رأی آنها قانون است. حکومت، حکومت الله است، حکومت قانون است. (154)
4 / 4 / 58
* * *
آزادی در چهارچوب موازین اسلامی و قانونی
آزادی در حدود قانون است بنابراین، این توهّم که خوب حالا جمهوری اسلامی شده است و حالا هر کسی خودش هر کاری می خواهد بکند، آزادی شده است و آزاد هر کاری بخواهد بکند، اینها نیست. آزادی در حدود قانون است. یعنی آن مقداری که خدای تبارک و تعالی به ما آزادی داده است. (155)
4 / 4 / 58
* * *
کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 99
آزادی در چهارچوب موازین اسلامی و قانونی
آزادی در حدود قانون است. اسلام از فسادها جلو گرفته. و همۀ آزادیها را که مادون فساد باشد داده. آنی که جلو گرفته فسادهاست که جلویش را گرفته است. و ما تا زنده هستیم نمی گذاریم این آزادیهایی که آنها می خواهند، تا آن اندازه ای که می توانیم، آن آزادیها تحقق پیدا کند. (156)
7 / 4 / 58
* * *
شاخصه‌های حکومت جمهوری اسلامی
با وحدت کلمه و توجه به اینکه ما همه یک جمهوری اسلامیِ عدل می خواهیم، یک حکومت اسلامی عدل می خواهیم، یک حکومتی که همه آزاد فکرکنند، آزاد نظر بدهند ـ عرض می کنم ـ آزاد عمل بکنند، استقلال داشته باشند در همه چیز. ما یک همچو [حکومتی] را می خواهیم درست بکنیم. (157)
13 / 4 / 58
* * *
اصل نظارت همگانی در نظام اسلامی
الآن مکلّفیم ما، مسئولیم همه مان، همه مان مسئولیم، نه مسئول برای کار خودمان؛ مسئول کارهای دیگران هم هستیم «کُلُّکم راعٍ وَ کُلُّکُمْ مَسؤُولٌ عَن رَعِیَّتِه» همه باید نسبت به همه رعایت بکنند. همه باید نسبت به دیگران. مسئولیت من هم گردن شماست؛ [مسئولیت] شما هم گردن من است. اگر من پایم را کج گذاشتم، شما مسئولید اگر نگویید چرا پایت را کج گذاشتی؟ باید هجوم کنید، نهی کنید که چرا؟ اگر خدای نخواسته یک معمّم در یک جا پایش را کج گذاشت، همه روحانیون باید به او هجوم کنند که چرا برخلاف موازین؟ سایر مردم هم باید [نهی] بکنند.
کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 100
نهی از منکر اختصاص به روحانی ندارد؛ مال همه است. امت باید نهی از منکر بکند؛ امر به معروف بکند. (158)
15 / 4 / 58
* * *
لزوم تدوین و تصویب قانون اساسی توسط خبرگان
الآن ما احتیاج داریم که قانون اساسی مان را بررسی بکنند و تصویب بکنند یک عدّه آدم مطّلع، خبیر، مجلس خُبرگان پیدا بشود. باید همۀ افکار را متوجه این بکنید که یک اشخاص صحیحی، یک اشخاص مسلمانی، یک اشخاص متعهد به اسلام، یک اشخاص معتقد به اینکه این مکتب است که می تواند ما را مستقل قرار بدهد، یک همچو اشخاصی را تعیین بکنید. تا بروند به مجلس و ان شاءالله قانون اساسی را آنها چه بکنند و بعد هم رفراندم گذاشته بشود و این مرحله را ما طی بکنیم. (159)
17 / 4 / 58
* * *
لزوم اسلامی بودن شکل و محتوای نظام
ما رأی دادیم به اینکه جمهوری اسلامی [باشد]. حالا هم رژیم ما جمهوری اسلامی است. اما این طور نیست که تا ما رأی دادیم جمهوری اسلامی، یک جمهوری اسلامی شده باشد. فقط نظام الآن نظام جمهوری اسلامی [است]، و دنیا هم شناخته است ایران را به اینکه اینجا رژیمش جمهوری اسلامی است؛ اما اسلام که این را نمی خواسته که ما یک رأی بدهیم و بگوییم جمهوری اسلامی، اسلام می خواسته که در رژیمش این طور باشد که هرجا پا بگذاری احکام اسلام باشد؛ غیرش نباشد. (160)
17 / 4 / 58
* * *
کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 101
حق تعیین سرنوشت
باید ملت خودش وکلا [ی مجلس را] تعیین کنند. وکلا هم همین جوری که عرض کردم وکلای ملی؛ وکلایی که مردم در بلاد خودشان شناختند که اینها مردم صالحی هستند، اینها مردم اسلامی هستند، اینها گرایش به شرق و غرب، گرایش به مکتبهای فاسد ندارند، اینها را تعیین کنند. (161)
21 / 4 / 58
* * *
ویژگیهای نمایندگان مجلس خبرگان قانون اساسی
من توصیه می کنم که خبرگان خودتان را اشخاص متدین، اشخاص عالِم، علمای بزرگ بلاد، اشخاصی که نه به راست و نه به چپ انحراف دارند، اشخاصی که به صراط مستقیم انسانیت، به صراط مستقیم اسلام، در صراط مستقیم اسلام هستند، اشخاص معتمد، اشخاص امین، اشخاص وطنخواه، اشخاص اسلامخواه، این اشخاص را تعیین کنید برای تعیین سرنوشت خودتان. امروز سرنوشت شما در دست خود شماست. (162)
22 / 4 / 58
* * *
لزوم اجرای عدالت و نفی تبعیض در نظام جمهوری اسلامی
برنامۀ جمهوری اسلامی این است که یک دولتی به وجود بیاید که با همۀ قشرها به عدالت رفتار کند؛ و امتیاز بین قشرها ندهد، مگر به امتیازات انسانی که خود آنها دارند. (163)
23 / 4 / 58
* * *
حدود و ثغور آزادی در نظام جمهوری اسلامی
آزادی به آن معنا که اینها بخواهند، خرابکاری بکنند این آزادی نخواهد داده شد. آزادی در حدودی که قوانین اقتضا می کرد؛ در حدودی که اسلام به ما اجازه می دهد. اسلام اجازه نمی دهد که ما
کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 102
آزاد بگذاریم که هرکس هر غلطی بخواهد بکند؛ هر توطئه ای می خواهد بکند؛ هر کاری می خواهد بکند. (164)
27 / 5 / 58
* * *
لزوم انطباق قانوناساسی با موازین شرعی
باید این قانون اساسی ما مطابق با شرع، در چهارچوب شرع [باشد]. (165)
27 / 5 / 58
* * *
نقش رأی اکثریت در نظامهای دموکراتیک
دمکراسی این است که آراء اکثریت، و آن هم این طور اکثریت، معتبر است؛ اکثریت هر چه گفتند آرای ایشان معتبر است ولو به خلاف، به ضرر خودشان باشد. (166)
27 / 5 / 58
* * *
لزوم انطباق قوانین با موازین شرعی
قانون اساسی و سایر قوانین در این جمهوری باید صددرصد براساس اسلام باشد. و اگر یک ماده هم برخلاف احکام اسلام باشد، تخلف از جمهوری و آرا اکثریت قریب به اتفاق ملت است. (167)
29 / 5 / 58
* * *
صلاحیت فقهای شورای نگهبان در انطباق قوانین با احکام اسلامی
تشخیص مخالفت و موافقت با احکام اسلام منحصراً در صلاحیت فقهای عظام است. (168)
29 / 5 / 58
* * *
کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 103
ویژگیهای قانون اساسی
نمایندگان محترم مجلس خبرگان باید همۀ مساعی خویش را به کار برند تا قانون اساسی جامع و دارای خصوصیات زیر باشد:
الف ـ حفظ و حمایت حقوق و مصالح تمام قشرهای ملت، دور از تبعیضهای ناروا؛
ب ـ پیش بینی نیازها، منافع نسلهای آینده، آنگونه که مد نظر شارع مقدس در معارف ابدی اسلام است.
ج ـ صراحت و روشنی مفاهیم قانون به نحوی که امکان تفسیر و تأویل غلط در مسیر هوسهای دیکتاتورها و خودپرستان تاریخ در آن نباشد. (169)
29 / 5 / 58
* * *
نفی تبعیض درجمهوری اسلامی
در جمهوری اسلامی هیچ فرقی بین ترک، کرد و لُر و عرب و فارس و بلوچ نمی باشد. (170)
31 / 5 / 58
* * *
برابری افراد در نظام اسلامی
در اسلام نژاد، زبان، قومیت و گروه و ناحیه مطرح نیست. تمام مسلمین ـ چه اهل سنت و چه شیعی ـ برادر و برابر و همه برخوردار از همۀ مزایا و حقوق اسلامی هستند. (171)
6 / 6 / 58
* * *
برابری افراد در نظام اسلامی
در اسلام نژاد، گروه، دستجات، زبان، این طور چیزها مطرح نیست. اسلام برای همه است و به نفع همه. و ما با شما برادر هستیم به حکم قرآن، به حکم اسلام؛ و از هم جدا نیستیم. با
کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 104
کردها، با ترک ها، با بلوچ ها، همه برادر و باید با هم زندگی کنیم (172)
7 / 6 / 58
* * *
برابری افراد در نظام اسلامی
در اسلام کُرد و ترک و فارس و بلوچ و لر و ترکمن و غیر اینها مطرح نیست. اسلام برای همه است؛ و جمهوری اسلامی حق همۀ گروهها را با عدالت اسلامی ادا خواهد کرد. (173)
12 / 6 / 58
* * *
اصل حاکمیت قانون در نظام اسلامی
ما یک همچو اسلامی که عدالت باشد در آن، اسلامی که در آن ظلم هیچ نباشد، اسلامی که آن شخص اوّلش با آن فرد آخر همه در سواء در مقابل قانون باشند، در اسلام آن چیزی که حکومت می کند یک چیز است، و آن قانون الهی. پیغمبر اکرم هم به همان عمل می کرده است؛ خلفای او هم به همان عمل می کردند؛ حالا هم ما موظّفیم که به همان عمل کنیم. قانون حکومت می کند. شخص هیچ حکومتی ندارد. آن شخص ولو رسول خدا باشد، ولو خلیفۀ رسول خدا باشد، شخص مطرح نیست در اسلام.
در اسلام قانون است، همه تابع قانون اند و قانون هم قانون خداست. قانونی است که از روی عدالت الهی پیدا شده است. قانونی است که قرآن است؛ قرآن کریم است، و سنت رسول اکرم است. همه تابع او هستیم و همه باید روی آن میزان عمل بکنیم. فرقی مابین اشخاص نیست در قانون اسلام. فرقی مابین گروهها نیست. (174)
14 / 6 / 58
* * *
کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 105
برابری افراد در نظام اسلامی
اسلام برنامه اش این است که مابین فقیر و غنی و نمی دانم، کُرد و ترک و لُر و اینها فرق نگذارد. همه برادر و همه برابر، و برای همه است. (175)
18 / 6 / 58
* * *
اصل مسؤولیت همگانی
ما باید همه مان، همه باید دست به دست هم بدهیم و یک همچو مملکت فاسدی را دسته جمعی درستش بکنیم. نه شما دنبال این باشید که مثلاً دولت درست بکند؛ نه دولت دنبال این باشد که روحانیت درست بکند و نه هر دوشان دنبال این باشند که کسان دیگری درست بکنند؛ همه باید بکنند؛ یعنی همه مکلف، کُلُّکُمْ راعٍ وَ کُلُّکُمْ مَسْئُولٌ. (176)
26 / 6 / 58
* * *
اصل برابری در نظام اسلامی
پیغمبر و همین طور سایر پیغمبرهای آسمانی اصلاً بنایشان بر این است که همۀ بشر را سعادتمند کنند، هیچ نظری ندارند که یک ناحیه ای باشد و یک ناحیۀ دیگر. در عین حالی که خوب پیغمبر اکرم، عرب است و عربستانی است، لکن می فرماید هیچ عربی بر هیچ عجمی تَفوُّق ندارد؛ هیچ عجمی هم بر هیچ عربی. میزانْ اطاعت خدا و تقواست. وقتی اینطور باشد، خوب، همۀ ما برادر هستیم و همۀ ما چه هستیم و با همۀ بشر ما خوب هستیم و می خواهیم اصلاح بشوند. (177)
28 / 6 / 58
* * *
کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 106
نقش ولایت فقیه در حکومت اسلامی
من به همۀ ملت، به همۀ قوای انتظامی،اطمینان می دهم که امر دولت اسلامی، اگر با نظارت فقیه و ولایت فقیه باشد، آسیبی بر این مملکت نخواهد وارد شد. گویندگان و نویسندگان نترسند از حکومت اسلامی، و نترسند از ولایت فقیه. ولایت فقیه آنطور که اسلام مقرر فرموده است و ائمۀ ما نصب فرموده اند به کسی صدمه وارد نمی کند؛ دیکتاتوری به وجود نمی آورد، کاری که برخلاف مصالح مملکت است انجام نمی دهد، کارهایی که بخواهد دولت یا رئیس جمهور یا کس دیگری برخلاف مسیر ملت و برخلاف مصالح کشور انجام دهد، فقیه کنترل می کند، جلوگیری می کند. (178)
28 / 6 / 58
* * *
حدود آزادی درحکومت جمهوری اسلامی
در مملکت ما آزادی اندیشه هست. آزادی قلم هست. آزادی بیان هست. ولی آزادی توطئه و آزادی فسادکاری نیست. شما اگر توقع دارید که ما بگذاریم بر [علیه] ما توطئه کنند و مملکت ما را به هرج و مرج بکشند، به فساد بکشند و مقصودشان از آزادی این است، در هیچ جای دنیا همچو آزادی نیست. (179)
21 / 6 / 58
* * *
آزادی بیان، عقیده،انتخاب مسکن و شغل
آزادی یک مسئله ای نیست که تعریف داشته باشد. مردم عقیده شان آزاد است. کسی الزامشان نمی کند که شما باید حتماً این عقیده را داشته باشید. کسی الزام به شما نمی کند که حتماً باید این راه را بروید. کسی الزام به شما نمی کند که باید این را
کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 107
انتخاب کنی. کسی الزامتان نمی کند که در کجا مسکن داشته باشی، یا در آنجا چه شغلی را انتخاب کنی. (180)
21 / 6 / 58
* * *
ـ اصل تعیین سرنوشت
ـ حق مشارکت همگانی در انتخابات
به همان ترتیبی که در همه جای دنیا هست آنها [مردم] می توانند وکیل انتخاب کنند. وکیل می تواند به حسب آن چیزی که ملت به او اعطا کرده، دولت را تصویب کند یا رد بکند. رئیس جمهور را خود مردم تعیین بکنند. همۀ اینها با دست خود مردم هست و خودشان می توانند انجام بدهند. (181)
21 / 6 / 58
* * *
اصل مسؤولیت همگانی
همۀ [افراد] ملت، پاسدار اسلام باید باشند: کُلُّکُم رَاعٍ. همه باید مراعات کنید، همه تان «راعی» هستید، همۀ مردم، و همه هم مسئول هستند. (182)
2 / 7 / 58
* * *
اصل نظارت همگانی
همۀ ما آن حال را داریم، مسئولیم در مقابل خدا و در مقابل وجدان. و همه مان باید مراعات بکنیم؛ یعنی نه اینکه مراعات خودمان را؛ من مراعات همۀ شما را بکنم؛ شما هم هر یک مراعات همه را. یک همچو برنامه است که همه را وادار کرده که به همه «چرا»بگوییم، همه را. به هر فردی، لازم کرده به اینکه امر به معروف کند. اگر یک فرد خیلی به نظر مردم مثلاً پایین یک فردی که به نظر مردم خیلی اعلا رتبه هم هست، اگر از او یک انحرافی دید، بیاید ـ اسلام گفته برو به او بگو نکن ـ بایستد در
کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 108
مقابلش بگوید این کارَت انحراف بود نکن. می گویند عمر گفت ـ در وقتی که خلیفه بود ـ که من اگر چنانچه خلافی کردم به من مثلاً بگویید و چه بکنید. یک عربی شمشیرش را کشید [و] گفت ما با این مقابل تو می ایستیم. اگر تو بخواهی خلاف بکنی، ما با این شمشیر مقابلت می ایستیم. (183)
2 / 7 / 58
* * *
فلسفۀ امر به معروف و نهی از منکر در اسلام
امر به معروف و نهی از منکر دو اصلی است در اسلام، که همه چیز را می خواهد اصلاح کند؛ یعنی با این دو اصل می خواهد تمام قشرهای مسلمین را اصلاح بکند. به همه مأموریت داده، به همه، به تمام افراد زیر پرچم مأموریت داده که باید وادار کنید همه را به کارهای صحیح، و جلوگیری کنید از کارهای فاسد. اینطور نیست که شما فقط یک مأموریتی دارید، و آن این است که خودتان یک کارهای خوبی بکنید، از کار بد احتراز کنید. مأموریت زیادتر از این است، خودتان و همه را، هم خودتان، هم همه را. و هیچ فرقی هم بین قشرها در این امر نیست که همه باید اطاعت خدا بکنند و همه باید حفظ این پاسداری را بکنند، مهم این است. (184)
2 / 7 / 58
* * *
اهمیت و جایگاه منصب قضا در نظام اسلام
من اول به طورکلی عرض کنم که مسئلۀ قضاوت یک مسئلۀ بسیار خطیری است. شماها که قاضی هستید، بسیار برایتان خطرناک است. اگر ملاحظۀ روایات کرده باشید، می بینید که مسئله چقدر مشکل است. شما با اَعراض مردم، با جان مردم، با
کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 109
اموال مردم، سروکار دارید. چنانچه خدای نخواسته به طور دقیق؛ به طور شایسته عمل نشود، علاوه بر مسئولیت شرعیه نسبت به اصل قضیه، یک مسئولیت بزرگتری هم هست. و آن این است که شما قاضی در جمهوری اسلامی هستید، و ممکن است که جمهوری اسلامی در خطر بیفتد؛ یعنی وِجهه اش یک وِجهۀ ناشایسته ای بشود. شما می دانید که الآن اشخاص مختلف با اغراض شیطانی در صدد این هستند که این چهرۀ اسلامی جمهوری را مُشوَّه کنند. یکی از راههای مشوَّه شدن، همین دادگاههاست که اگر خدای نخواسته در دادگاهها یک امر خلافی واقع بشود، این فقط به دادگاه صدمه صدمه نمی زند، به جمهوری فقط صدمه نمی زند، به اسلام ضربه می زند. (185)
20 / 7 / 58
* * *
اصل استقلال قضایی در نظام دادرسی و لزوم توصیه‌ناپذیری قضات
مسئلۀ قضا هم که می دانید چقدر مسئلۀ مهمی است در شرع. سروکار شما با چه چیزهایی هست که همۀ حیثیت اشخاص در دست شماست. باید البته با کمال احتیاط، و با کمال قدرت [عمل کنید]. هم احتیاط باید در کار باشد؛ هم قدرت باید در کار باشد. کسی که مجرم است باید به جزای خودش برسد و توصیه از احدی قبول نباید بشود. من این را کراراً گفته ام، اگر از من توصیه برای کسی آمد، از دفتر من برای کسی توصیه آمد، از کسانی که به من مربوطند توصیه آمد، بزنید به دیوار! قاضی نباید تحت تأثیر کسی باشد. قاضی آزاد است و باید در محیط آزاد عمل بکند. توصیه ها را هیچ به آن اعتنا نکنید. اگر یکوقت توصیۀ بحقی است که خوب، آن وقت شما البته باید توصیۀ بحق را رسیدگی بکنید.
کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 110
بر فرض که توصیه هم نشود، باید رسیدگی بکنید. اگر خدای نخواسته یک توصیه ای است که ناحق است، هیچ نباید به آن اعتنا کرد. در هر صورت قاضی مستقل است و خودش باید نظر بدهد؛ لکن خدا را شاهد ببیند. این قلمی که دست می گیرد قلمی است که ممکن است که آبروی یک مُسْلِمی را از بین ببرد؛ و ممکن است احقاق حقی بکند. و همین طور در همۀ امورباید خدای تبارک و تعالی را ناظر و حاضر ببینید. (186)
20 / 7 / 58
* * *
اصل تساوی اشخاص در نظام اسلامی
ما کراراً عرض کردیم به همۀ برادرهای کُردِمان که آمدند اینجا، برادرهای بلوچمان که آمدند اینجا، که اسلام اینطور مرزهایی که در سایر مسلکها هست ندارد. اسلام با صراحت می گوید که آنی که پیش خدا کرامت دارد، آدم مُتقی است. آدمی است که روشش صحیح باشد؛ تقوا داشته باشد، فاسد نباشد؛ مُفسِد نباشد. و نسبت به همۀ عرب و عجم و کرد و ترک و اینها به طور علی السواء به همه نظر دارد. (187)
29 / 7 / 58
* * *
تصدیق و شناسایی حقوق اقلیتهای نژادی در حکومت اسلامی
ما کراراً عرض کردیم به همۀ برادرهای کُردِمان که آمدند اینجا، برادرهای بلوچمان که آمدند اینجا، که اسلام اینطور مرزهایی که در سایر مسلکها هست ندارد. اسلام با صراحت می گوید که آنی که پیش خدا کرامت دارد، آدم مُتقی است. آدمی است که روشش صحیح باشد؛ تقوا داشته باشد، فاسد نباشد؛ مُفسِد نباشد. و نسبت
کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 111
به همۀ عرب و عجم و کرد و ترک و اینها به طور علی السواء به همه نظر دارد. (188)
29 / 7 / 58
* * *
ابتنای نظام جمهوری اسلامی بر آرای عمومی
آنی که نظارت بر امور مملکت است که نبادا معوج بشود [...] باز هم با رأی ملت. باز هم رأی ملت است که آن اشخاص را یا آن هیأتهایی را که مثلاً می خواهند درست بکنند، با رأی ملت درست می شود، با اکثریت. (189)
30 / 7 / 58
* * *
حکومت قانون در نظام اسلامی
شما از ولایت فقیه نترسید، فقیه نمی خواهد به مردم زورگویی کند. اگر یک فقیهی بخواهد زورگویی کند، این فقیه دیگر ولایت ندارد. اسلام است، در اسلام قانون حکومت می کند. پیغمبر اکرم هم تابع قانون بود، تابعِ قانون الهی، نمی توانست تخلف بکند. (190)
30 / 7 / 58
* * *
نقش نظارتی ولی فقیه
ولایت فقیه، ولایت بر امور است که نگذارد این امور از مجاری خودش بیرون برود. نظارت کند بر مجلس، بر رئیس جمهور، که نبادا یک پای خطایی بردارد. نظارت کند بر نخست وزیر که نبادا یک کار خطایی بکند. نظارت کند بر همۀ دستگاهها، بر ارتش، که نبادا یک کار خلافی بکند. جلو دیکتاتوری را ما می خواهیم بگیریم، نمی خواهیم دیکتاتوری باشد، می خواهیم ضد دیکتاتوری
کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 112
باشد. ولایت فقیه، ضد دیکتاتوری است؛ نه دیکتاتوری. (191)
30 / 7 / 58
* * *
ابتنای نظام جمهوری اسلامی بر موازین دینی
جمهوری اسلامی که ملت ما می خواهد این است که محتوای این جمهوری احکام اسلام باشد و تمام مملکت روی احکام اسلامی اداره بشود، و آنچه که خدای تبارک و تعالی فرموده است به وسیلۀ پیغمبر اکرم و به ما رسیده است به وسیله ائمۀ اطهار آنها باید تحقق پیدا بکند. (192)
1 / 8 / 58
* * *
ابتنای حکومت جمهوری اسلامی بر آرای عمومی
وقت[ی] می گویید که قانون می خواهیم، قانون هم ملت باید تعیین کند، مجلس مؤسسان باشد؛ ملت متدینین را، علمایشان را، متدینینشان را تعیین می کند. وکلا هم وکلای دارالشورا هم باشد، باز همین طور است. (193)
1 / 8 / 58
* * *
ابتنای نظام جمهوری اسلامی بر اکثریت آرا
معنا ندارد که یک اقلیتی بخواهد تحمیل کند به یک اکثریتی؛ این خلاف دمکراسی است که شما به او عقیده دارید، و خلاف آزادی است. خلاف همۀ انسانیت است که بخواهند یک عدۀ معدودی ـ که اقلیت هستند ـ تحمیل کنند بر یک عدۀ [بیشتر]. (194)
1 / 8 / 58
* * *
کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 113
حدود و ثغور آزادی قلم
باید آزاد کرد قلم را، قلمْ آزاد! قلمی آزاد است که توطئه گر نباشد. قلمی آزاد است، روزنامه ای آزاد است، که نخواهد این ملت را به عقب و به تباهی بکشد. این قلمها، همان سرنیزۀ سابق است که می خواهند ملت را به تباهی بکشند، البته ملت تحمل نمی کند که جوانهایش را داده، حالا چهار نفر پشت میز نشین و بالا نشین بنشینند و طرح بدهند و درست بکنند و بگویند که قلمها آزاد نیست؛ چه آزاد نیست؟ کدام قلمها آزاد نیست؟ قلمهای فاسد نباید آزاد باشد. (195)
3 / 8 / 58
* * *
قانونمداری در حکومت اسلامی
اسلام دین قانون است. پیغمبر هم خلاف قانون نمی توانست بکند، نمی کرد هم، البته نمی توانست هم بکند. خدا به پیغمبر می گوید که اگر یک حرف خلاف بزنی، رگ و تینت را قطع می کنم. حکم قانون است. غیر از قانون الهی کسی حکومت ندارد. برای هیچ کس حکومت نیست، نه فقیه، و نه غیر فقیه، همه تحت قانون عمل می کنند. مجری قانون هستند همه، هم فقیه و هم غیر فقیه همه مجری قانون اند. (196)
3 / 8 / 58
* * *
نقش نظارتی ولی فقیه
فقیه ناظر بر این است که اینها اجرای قانون بکنند؛ خلاف نکنند؛ نه اینکه می خواهد خودش یک حکومتی بکند، بلکه می خواهد نگذارد این حکومتهایی که اگر چند روز بر آنها بگذرد برمی گردند به طاغوتی و دیکتاتوری، می خواهد نگذارد بشود. (197)
3 / 8 / 58
* * *
کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 114
اصل مسؤولیت همگانی
ننشینید دیگران برای شما کار کنند. خودتان کار کنید. ملت خودش کار بکند. هم خودش عملی را که می خواهد انجام بدهد خوب انجام بدهد؛ هم به رفیقش بگوید خوب انجام بده؛ ... کُلُّکُمْ رَاعٍ وَ کُلُّکُمْ مَسْئُولٌ ...
همه مسئولیم در مقابل ملت؛ و مسئولیم در مقابل خودمان (198)
7 / 8 / 58
* * *
حدود اختیارات ولی‌فقیه در ارتباط با مالکیت خصوصی
یکی از چیزهایی که مترتّب بر ولایت فقیه است و مع الأسف این روشنفکرهای ما نمی فهمند که ولایت فقیه یعنی چه، یکیش هم تحدید این امور است. مالکیت را در عین حال که شارع مقدّس، محترم شمرده است، لکن ولیّ امر می تواند همین مالکیت محدودی که ببیند خلاف صلاح مسلمین و اسلام است، همین مالکیت مشروع را محدودش کند به یک حدّ معیّنی و با حکم فقیه از او مصادره بشود. (199)
13 / 8 / 58
* * *
تعامل دولت و ملّت در حکومت جمهوری اسلامی
یکی از نشانه های حکومت اسلامی و امتیاز او با حکومتهای طاغوتی ـ که حکومت مقابل اسلام است ـ همین طرز حکومت است. حکومتهای طاغوتی از ملتها جدا هستند و به ملتها فرمانروایی می کنند و ملتها هم از آنها جدا هستند. و لهذا اگر مشکلی برای حکومت پیدا بشود آن مشکل را ملتشان رفع نمی کند، و مشکلاتی که برای ملت حاصل می شود، اگر چنانچه
کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 115
به نفع حکومت نباشد، رفع نمی کند. و اما حکومت اسلامی اینطور است که اگر چنانچه برای ملت یک نابسامانی پیش بیاید، حکومت آن را مال خودش می داند، و اگر برای حکومت یک مشکلی پیدا بشود، آن مشکل را ملت از خودش می داند، و لهذا کوشش می کند در رفع آن.
به نظر من، اساس مشکلاتی که برای آن ممالک اسلامی هست از همه بالاتر، دو تا مشکل است؛ یک مشکل، مشکل بین حکومتها و ملت است که حکومتها از ملت جدا هستند به حسب نام، یعنی نه حکومتْ خودش را از ملت می داند، نه ملتْ خودش را از حکومت. کلید این مشکل به دست حکومتهاست، اگر چنانچه حکومتها طوری باشند که ملت احساس کند که اینها خدمتگزار او هستند ملتها حاضرند برای همکاری. (200)
14 / 8 / 58
* * *
اصل تساوی اشخاص در برابر قانون
حکومت [اسلامی] ولیِ امرش ـ که حالا به سلطان یا رئیس جمهور تعبیرش می کنند ـ در مقابل قانون با پایین ترین فردی که در آنجا زندگی می کنند [باید] علی السواء باشد. در حکومت صدر اسلام این معنی بوده است، حتی قضیه ای از حضرت امیر در تاریخ است؛ در وقتی که حضرت امیر ـ سلام الله علیه ـ حاکم وقت و حکومتش از حجاز تا مصر و تا ایران و جاهای بسیاری دیگر بسط داشت. قضات هم از طرف خودش تعیین می شد. در یک قضیه ای که ادّعایی بود بین حضرت امیر و یک نفر یمنی که آن هم از اتباع همان مملکت بود. قاضی حضرت امیر را خواست. در صورتی که قاضی دست نشاندۀ خود او بود. و حضرت امیر
کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 116
بر قاضی وارد شد و قاضی خواست به او احترام بگذارد. امام فرمود که در قضا به یک فرد احترام نکنید، باید من و او علی السواء باشیم. و بعد هم که قاضی بر ضد حضرت امیر حکم کرد، با روی گشاده قبول کرد. این حکومتی است که در مقابل قانون، همگی علی السواء حاضرند، برای اینکه قانون اسلام، قانون الهی است. (201)
17 / 8 / 58
* * *
اصل تساوی اشخاص در برابر قانون
کُردها یا غیر کُردها و همۀ طوایفی که در ایران زندگی می کنند؛ همگی در مقابل قانون علی السواء هستند، در مقابل دولت علی السواء هستند. هیچ فرقی بین کُرد و ترک و لُر و غیره نیست. ما حکومت اسلامی داریم می گوییم. حکومت اسلامی همان است که در صدر اسلام بوده است که همه طوایف در مقابل قانون علی السواء بودند. ما الآن می خواهیم یک همچو معنایی را متحقَّق بکنیم که تمام طوایف علی السواء باشند. (202)
17 / 8 / 58
* * *
قانونمداری در حکومت اسلامی
اسلام، حکومتش حکومت قانون است؛ یعنی قانون الهی، قانون قرآن و سُنَّت است. و حکومت، حکومتِ تابع قانون است؛ یعنی خود پیغمبر هم تابع قانون، خود امیرالمؤمنین هم تابع قانون [بوده اند]، تخلّف از قانون یک قدم نمی کردند و نمی توانستند بکنند. خدای تبارک و تعالی می فرماید که اگر چنانچه یک تخلُّفی بکنی، یک چیزی را به من نسبت بدهی، تو را اخذ می کنم، و
کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 117
وَتینَت را قطع می کنم. اسلام دیکتاتوری ندارد، اسلام همه اش روی قوانین است. و آن کسانی که پاسدار اسلام اند، اگر بخواهند دیکتاتوری کنند، از پاسداری ساقط می شوند به حسب حکم اسلام. (203)
18 / 8 / 58
* * *
حق تعیین سرنوشت
البته آزادید هر رأیی دلتان می خواهد بدهید، اما بیتفاوت نباشید نسبت به سرنوشت مملکت خودتان، نسبت به اسلام، نسبت به ملت. نسبت به کشور بیتفاوت نباشید. (204)
18 / 8 / 58
* * *
ـ ضرورت مراجعه به آرای عمومی
ـ تبعیّت حاکم اسلامی از آرای عمومی
ما بنای بر این نداریم که یک تحمیلی به ملتمان بکنیم. و اسلام به ما اجازه نداده است که دیکتاتوری بکنیم. ما تابع آرای ملت هستیم. ملت ما هر طور رأی داد ما هم از آنها تبعیت می کنیم. ما حق [تحمیل نظر] نداریم. خدای تبارک و تعالی به ما حق نداده است، پیغمبر اسلام به ما حق نداده است که ما به ملتمان یک چیزی را تحمیل بکنیم. بله ممکن است گاهی وقتها ما یک تقاضایی از آنها بکنیم؛ تقاضای متواضعانه، تقاضایی که خادم یک ملت از ملت می کند. لکن اساس این است که، مسئله دست من و امثال من نیست و دست ملت است. (205)
19 / 8 / 58
* * *
اصل آزادی اعتقاد در اسلام
ما هرگز نمی خواهیم ارزشهای اسلامی [خود] را بر غرب تحمیل
کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 118
کنیم. نه بر غرب و نه بر شرق، بر هیچ کس و هیچ جا اسلام تحمیل نمی شود. اسلام با تحمیل مخالف است. اسلام مکتب تحمیل نیست. اسلام آزادی را به تمام ابعادش ترویج کرده است. ما فقط اسلام را ارائه می کنیم. هرکس خواست می پذیرد و هرکس نخواست نمی پذیرد. (206)
9 / 9 / 58
* * *
ظلم‌ستیزی و نفی سلطه‌پذیری در حکومت اسلامی
ما معادلۀ جهانی و معیارهای اجتماعی و سیاسی ای که تا به حال به واسطۀ آن تمام مسائل جهان سنجیده می شده است را شکسته ایم. ما خود چهارچوب جدیدی ساخته ایم که در آن عدل را ملاک دفاع و ظلم را ملاک حمله گرفته ایم. از هر عادلی دفاع می کنیم و بر هر ظالمی می تازیم، حال شما اسمش را هرچه می خواهید بگذارید. ما این سنگ را بنا خواهیم گذاشت. امید است کسانی پیدا شوند که ساختمان بزرگ سازمان ملل و شورای امنیت و سایر سازمانها و شوراها را بر این پایه بنا کنند، نه بر پایۀ نفوذ سرمایه داران و قدرتمندان که هر موقعی که خواستند هرکسی را محکوم کنند، بلافاصله محکوم نمایند. (207)
9 / 9 / 58
* * *
ظلم‌ستیزی و نفی سلطه‌پذیری
کوشش همۀ مردم باید این باشد که زیر بار ظلم نروند. همان طوری که ظلم حرام است، زیر بار ظلم رفتن هم حرام است. مظلوم شدن غیر زیر بار ظلم رفتن است. آدم باید تا آنجا که قدرت دارد زیر بار ظلم نرود. (208)
25 / 9 / 58
* * *
کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 119
نفی ظلم‌پذیری
در دستورات اسلام است که اگر کسی آمد توی خیابان، حمله کرد به کسی بکشیدش. دفعش کنید ولو کشته بشود. اگر کسی آمد حمله کرد به شما، ولو بخواهد مالتان را ببرد دفعش کنید، ولو کشته بشود. جلو ظلمش را بگیرید. نباید انسان تن در بدهد به اینکه یک کسی بیاید به او ظلم کند. (209)
25 / 9 / 58
* * *
ظلم‌ستیزی و عدالت‌گستری در حکومت اسلامی
حکومت اسلامی اگر پیدا شد قطع ریشۀ ظلم است. یعنی حاکمش هم نمی تواند ظلم بکند. رئیس دولتش هم نمی تواند ظلم بکند. اولاً موظف است نکند. ثانیاً بخواهد بکند نمی گذارند او را. حکومتهای اسلامی حکومتهای عدالت است. برای عدالت آمده اند. حکومتها نیامدند که به مردم بزرگی بفروشند. حکومتها خدمتگزار باید باشند. اگر از خدمتگزاری تخلف بکنند خلاف موازین اسلام است. (210)
25 / 9 / 58
* * *
تصدیق و شناسایی حقوق اقلیتهای مذهبی
[اقلیتهای مذهبی] با سایر افراد ایران در همه چیز مشترک و حقوقشان به حسب قوانین داده می شود. و در حکومت اسلامی آنها در رفاه و آسایش و آزادی هستند. (211)
26 / 9 / 58
* * *
برابری نژادها و اقوام در اسلام
اقلیتها یک وقت گفته می شود به اقلیتهای مذهبی که در ایران این اقلیتها هست. آنها با سایر افراد ایران در همه چیز مشترک و
کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 120
حقوقشان به حسب قوانین داده می شود. و در حکومت اسلامی آنها در رفاه و آسایش و آزادی هستند. و یک وقت گفته می شود و مراد این است که طوایفی که در ایران هستند، مثل کرد و لر و ترک و فارس و بلوچ و امثال اینها. این را البته من میل ندارم که اسمش را اقلیتها بگذارند. برای اینکه این کانّه یک جدایی بین برادرها از آن فهمیده می شود و در اسلام همچو جدایی ابداً مطرح نیست. جدایی نیست ما بین دو تا مسلمی که با دو زبان صحبت می کنند. مسلمی که عرب است، مسلمی که عجم است. (212)
26 / 9 / 58
* * *
اصل برابری در اسلام
اصلاً این مسئله طرح می شود در اسلام که یکی بومی است یکی غیربومی؟! بومی و غیربومی دیگر در کار نیست. همه اسلام است و همه مسلمین اند و همه برادرند و همه مثل هم هستند. آن بیاید در این شهر و این برود در آن شهر، هیچ فرقی در اسلام نیست. در اسلام نه این طور نژاد و تعصب نژادی هست و نه اختلافاتی که در جاها و رژیمهای دیگری هست، هست. (213)
26 / 9 / 58
* * *
ابتنای نظام جمهوری اسلامی بر آرای عمومی
قضیۀ دیکتاتوری نیست. اسلام بنایش بر این نیست که دیکتاتوری کند؛ بنایش بر ظلم نیست. دیکتاتوی یک ظلم بزرگ است برای ملتها. و اسلام جلوی ظلم را گرفته است. قرآن کریم جلوی ظلم را گرفته است. بنابراین، هیچ دیکتاتوری در کار نیست. این قانون اساسی هم که درست کردند، یک جا گفتند که
کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 121
ملت رأی بدهد و خبرگان را تعیین کنند. ملت رأی دادند خبرگان را، با رأی بسیار زیاد. دو میلیون در تهران برای بعضیشان رأی داده شد. بیشتر یک قدری. و بعد از اینکه خبرگان آمدند و رأی دادند و این قانون را تصویب کردند، باز اکتفا نکردیم گفتیم منتشر می کنیم این قانون را، مردم ببینند، قشرها ببینند. می گذاریم به رأی مردم. به رأی گذاشتند، و مردم نود درصد رأی به این دادند. نه یک کسی به آنها گفت بیایید بزور رأی بدهید؛ نه یک دیکتاتوری در کار بوده بطور آزاد مردم نود درصدشان، یا یک خورده بیشتر، به این قانون اساسی رأی دادند. حالا چهار نفر آدم آمده می خواهند بر تمام شانزده میلیون جمعیت حکومت کنند! ما دیکتاتوری می کنیم یا شما؟ شما به دمکراسی خودتان عمل می کنید، به آن حرفی که دیگران تو دهنتان انداختند عمل می کنید، یا ما که دو دفعه برای مردم [رأی] قرار می دهیم؟ همۀ دنیا یکدفعه است، ما دو دفعه به رأی عمومی مردم قرار می دهیم. این دیکتاتوری است؟ (214)
26 / 9 / 58
* * *
انتخاب رهبر از سوی مردم
به حسب قانون اساسی، به فقیه یک اختیاراتی دادند برای جلوگیری از دیکتاتوری؛ برای جلوگیری از اینکه کسی باشد و مملکت را دوباره به هم بزند و باز همان [کار] را بکند. لازم بود که فقیه باشد. هر قضیه ای را که مردم قبولش دارند. بسیار خوب، اینهم قضیه ای است که رأی مردم است، مردمی است. اگر مردم همه شان یک کسی را گفتند تو این کاره باش، این دیکتاتوری است! (215)
26 / 9 / 58
* * *
کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 122
تساوی کارگزاران حکومتی با مردم در مقابل قانون
شما عزیزان، ببینید که یک دولت اسلامی، که مبنایش بر برادری است، نه بر حاکم و محکومی، شماها ادراک کنید و ببینید یک حکومتی که مبنایش بر محبت است؛ مبنایش بر اخوت است؛ مبنایش بر این نیست که یکی بالا باشد و یکی پایین؛ مبنایش این نیست که طبقه ای باشد فوق طبقۀ دیگر. (216)
29 / 9 / 58
* * *
مراجعه به آرای عمومی
ما [برای تدوین قانون اساسی] یک خبرگانی درست می کنیم. بعد می گذاریم به آرای ملت. خبرگانش با آرای ملت. و بعد از اینکه آنها هم قبول کردند باقی اش هم با آرای ملت. قانون اساسی هم با آرای ملت... یک دفعه خبرگان را خود ملت تعیین کرد. یک دفعه بعد از اینکه خبرگان تعیین شدند و به رأی ملت تعیین شدند، خود قانون را رأی ملت تصویب کرد. در عالم یک همچو دمکراسی ما نداریم. (217)
1 / 10 / 58
* * *
وجوب امر به معروف و نهی از منکر
امر به معروف و نهی از منکر از اموری است که بر همه کس واجب است. یک چیزی نیست که بر یکی واجب باشد بر دیگری [نه]. همۀ ما مکلفیم همانطور که مکلفیم که خودمان را حفظ کنیم و خارج کنیم از ظلمت به نور، مکلف هستیم که دیگران را هم همین طور دعوت کنیم. هر مقدار که می توانیم. (218)
2 / 10 / 58
* * *
کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 123
قانونمداری در اسلام
یک همچو حکومتی را اسلام طرح کرده است که حکومت قانون است. (219)
2 / 10 / 58
* * *
نقش حکومتهای الهی در تأمین سعادت و تعالی انسانها
شما شاید در هیچ رژیمی پیدا نکنید که حکومت دنبال این باشد که تهذیب نفس مردم را بکند، کاری به آن نداشتند. حکومت دنبال این بوده است که بی نظمی نشود. یک کسی در خانۀ خودش هر کاری بکند تعرضی به آن ندارد. بیرون نیاید توی خیابان عربده بکشد، و نظم را به هم نزند، تو خانۀ خودش هر کاری می خواهد بکند آزاد هست، فقط حکومتهای الهی است که برای اصل مقصد، این بوده است که انسان را آنطور که باید باشد، درست کند. (220)
7 / 10 / 58
* * *
عدم جدایی دین از سیاست
اسلام دین سیاست است اصلش. اسلام را شما مطالعه دارید در آن. اسلام یک دینی است که احکام عبادی اش هم سیاسی است. این جمعه، این خطبه های جمعه، آن عید، آن خطبه های عید، این جماعت، اجتماع، این مکه، این مشعر، این منی، این عرفات، همه اش یک مسائل سیاسی است. با اینکه عبادت است، در عبادتش هم سیاست است. سیاستش هم عبادت است. (221)
7 / 10 / 58
* * *
کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 124
جایگاه و نقش نظارتی ولی فقیه
اگر مقصود از اینکه نقش داشته باشد روحانیت، بله روحانیت نقش دارد. در حکومت هم نقش دارد. نمی خواهد حاکم بشود، لکن می خواهد نقش داشته باشد. شما در همین قضیۀ رئیس جمهوری به ما پیشنهاد می کردند که، پیشنهاد کردند از اشخاص، حتی از دانشگاه به اینکه ما حالا بعد از مدتها فهمیدیم که اطمینان به دیگران نیست. روحانی باشد من می گفتم نه، روحانی نقش باید داشته باشد، خودش رئیس جمهور نشود. لکن در ریاست جمهور نقش باید داشته باشد. کنترل باید بکند. آن به منزلۀ کنترل یک ملتی است. یک مملکتی است. نمی خواهد روحانی رئیس ـ مثلاً فرض کنید که ـ رئیس دولت باشد. لکن نقش دارد در آن. اگر رئیس دولت بخواهد باشد کذا، پا را کج بگذارد این جلویش را می خواهد بگیرد. اینکه در این قانون اساسی یک مطلبی ـ ولو به نظر من یک قدری ناقص است و روحانیت بیشتر از این در اسلام اختیارات دارد و آقایان برای اینکه خوب دیگر خیلی با این روشنفکرها مخالفت نکنند یک مقداری کوتاه آمدند ـ اینکه در قانون اساسی هست، این بعض شئون ولایت فقیه هست نه همۀ شئون ولایت فقیه. و از ولایت فقیه آنطوری که اسلام قرار داده است، به آن شرایطی که اسلام قرار داده است، هیچ کس ضرر نمی بیند. یعنی آن اوصافی که در ولی است، در فقیه است که به آن اوصاف خدا او را ولیّ امر قرار داده است و اسلام او را ولیّ امر قرار داده است با آن اوصاف نمی شود که یک پایش را کنار یک قدر غلط بگذارد. اگر یک کلمۀ دروغ بگوید، یک کلمه، یک قدم برخلاف بگذارد آن ولایت را دیگر ندارد. (222)
7 / 10 / 58
* * *
کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 125
ابتنای حکومت اسلامی بر احکام الهی
در اسلام یک حکومت است و آن حکومت خدا، یک قانون است و آن قانون خدا، و همه موظفند به آن قانون عمل کنند. تخلف از آن قانون هیچ کس نباید بکند. قانون عدل است، عدالت است، جامعۀ عدل و جامعه ای که در آن عدالت اجرا بشود. (223)
7 / 10 / 58
* * *
لزوم اعتقاد رئیس جمهور به قانون اساسی و ولایت فقیه
[رئیس جمهور] شخصی است که تعهد به اسلام دارد، اعتقاد به قوانین اسلام دارد، در مقابل قانون اساسی خاضع است و [به] اصل صد و دهم ظاهراً که راجع به ولایت فقیه است، معتقد است و وفادار است نسبت به آن، یک همچو شخصی را شماها خودتان انتخاب کنید. (224)
9 / 10 / 58
* * *
ابتنای نظام جمهوری اسلامی بر آرای مردم
همۀ شما به جمهوری اسلامی رأی دادید. یک عدۀ معدودی نه، رأی ندادند. اما ملت رأی داد به جمهوری اسلامی. رأی داد به جمهوری اسلامی. یعنی پذیرفت که نظام، نظام اسلامی باشد. این را ملت ما پذیرفته است، و رأی به آن داده. باید وفادار باشد به این رأی. وفادار باشد به این تعهد. شما با اسلام یک تعهدی الآن کردید. همه مان متعهدیم برای اسلام. اما تازه یک تعهد خاصی با اسلام بستیم و ما بیعت کردیم با اسلام. بیعت ما این است که ما جمهوری اسلامی و نظام اسلامی می خواهیم و رأی به این دادیم و بیعت کردیم با این. اگر بنا باشد که بگوییم که ما بیعت کردیم با اسلام، با جمهوری اسلامی، رأی دادیم به جمهوری اسلامی،
کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 126
لکن به احکام اسلام عمل نمی کنید، این خلاف بیعت است (225)
11 / 10 / 58
* * *
اصل حاکمیت قانون
در اسلام یک چیز حکم می کند و آن قانون است. زمان پیغمبر هم قانون حکم می کرد. پیغمبر مجری بود. زمان امیرالمؤمنین هم قانون حکم می کرد. امیرالمؤمنین مجری بود. همه جا باید اینطور باشد که قانون حکم کند. یعنی خدا حکم بکند. حکم خدا. حاکم یکی است: خدا. قانون، قانون الهی. دیگران هم مجری (226)
11 / 10 / 58
* * *
حق تعیین سرنوشت
با اینکه در این دوره به حسب قانون اساسی مصوب از ناحیۀ ملت، تصدیق صلاحیت رئیس جمهور و واجد بودن شرایط او به عهدۀ اینجانب است، به واسطۀ بعضی مصالح و جهات لازم المراعاۀ، از آن جمله وضع استثنایی که کشور دارد، لازم است در این امر مهم حیاتی تأخیر نشود. از طرفی شناسایی بیش از 120 نفر محتاج به زمانی طولانی است؛ و تأخیر در این حالِ استثنایی به صلاح ملت و کشور نیست، به این جهت و جهات دیگر اینجانب امر صلاحیت و انتخاب را به ملت ملت واگذار نمودم که خود سرنوشت خود را تعیین کنند (227)
14 / 10 / 58
* * *
احترام به حقوق اقلیتهای دینی
شما گمان نکنید که الآن هم ما باز یک مملکت اسلامی داریم به معنای حقیقی اش. اسلام اگر تحقق پیدا بکند ان شاءالله آن وقت
کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 127
شما خواهید دید که با مسیحییّن، با سایر اقوام چه خواهد کرد و با آنها با چه سِلمی، با چه مسالمتی، با چه محبتی رفتار خواهد کرد. ... این رئیس مذهب ما حضرت امیر ـ سلام الله علیه ـ هست که وقتی می شنود که یک زن ذمی را که یهودی شاید بوده است، این را خلخال از پایش لشکر کذا درآوردند، آن قدر ناراحت می شود، که می گوید اگر انسان بمیرد در یک همچو امری، سزاوار است. (228)
15 / 10 / 58
* * *
حق تعیین سرنوشت
امروز کشور مال شماست و شما باید سرنوشت خودتان را به دست بگیرید. (229)
18 / 10 / 58
* * *
شرایط انتخاب شوندگان مجلس شورای اسلامی
[ملت شریف ایران] کسانی را انتخاب کنند که صددرصد مسلمان و معتقد به احکام اسلام و متعهد به اجرای احکام اسلام و مخالف با مکتبهای انحرافی و معتقد به جمهوری اسلامی باشند (230)
17 / 2 / 59
* * *
حدود و ثغور آزادی مطبوعات
مطبوعات باید همیشه در خدمت اسلام عزیز و مردم و کشور باشند و آزادیها در حدود قوانین مقدس اسلام و قانون اساسی به بهترین وجه تأمین شود. (231)
20 / 2 / 59
* * *
کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 128
آزادی انتخاب شغل
انسان در انتخاب شغلها و سایر انواع انتخابات آزاد است. آزاد خلق شده است. و در اسلام آزادی به او اعطا شده است. لکن خود انسانها در انتخاب شغل، مختلف هستند، و این اختلاف تابع آن اختلاف نفسانی خودشان و اخلاق باطنی خودشان است (232)
23 / 2 / 59
* * *
حدود آزادی قلم و بیان
قلم آزاد است، اما هر قلمی ؟! بیان آزاد است، اما هر بیانی؟! یک بیان است که یک مملکت را به دامن ابرقدرتها می اندازد. آیا این بیان آزاد است؟! این را ما بگوییم آزادی، که مملکت ما را به فساد بکشید؟! یک قلمی است که با صهیونیسم و امثال اینها روابط دارد. یک روزنامه ای که با بودجۀ آنها اداره می شود و خودشان تیراژی ندارند تا خود را اداره کنند. ما باید به اینها بگوییم آزاد هستید؟! ...
باز هم ما بگوییم که شما آزادید؟! فقط به واسطۀ کلمۀ آزادی! باید حدود آزادی آن چیزی باشد که ملت می خواهد. نه اینکه بر خلاف ملت آدم آزاد است. خوب من آزادم، یک تفنگ هم دستم هست بزنم یک کسی را بکشم. این چه آزادی است؟ آزادی موازین دارد ... (233)
26 / 2 / 59
* * *
حدود و ثغور آزادی بیان در نظام جمهوری اسلامی
معنی آزادی این نیست که کسی بخواهد توطئه کند، در توطئه هم آزاد است، نه، در توطئه آزاد نیست؛ یا حرفهایی را بزند که شکست ملت است، شکست نهضت است، این آزادی نیست.
کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 129
در چهارچوب این نهضت، انقلاب اسلامی، همۀ مردم آزاد هستند. (234)
31 / 2 / 59
* * *
لزوم احترام و اهتمام نسبت به اقلیتهای مذهبی
مجلس جمهوری اسلامی همان سان که در خدمت مسلمین است و برای رفاه آنان فعالیت می نماید، برای رفاه و آسایش اقلیتهای مذهبی ـ که در اسلام احترام خاصی دارند و از قشرهای محترم کشور هستند ـ اقدام و فعالیت می نماید، و اساساً آنان با مسلمانان در صف واحد و برای کشور خدمت می کنند و در صف واحد از تمام ارزشها و مآثر آن برخوردار می باشند. (235)
7 / 3 / 59
* * *
وظیفۀ شورای نگهبان در پاسداری از احکام اسلام
از حضرات فقهای نگهبان تقاضا می شود که در مأموریت مهم خود به هیچ وجه ملاحظۀ اشخاص و یا گروههای انحرافی را ننموده و به وظیفۀ بسیار خطیر خود قیام و اقدام نموده و نگهبانی از اسلام و احکام مترقی آن نمایند، و خدمت خود را با قدرت تمام در پیشگاه خداوند متعال و ولی مطلق او حضرت ولی الله اعظم امام عصر ـ عجل‌الله تعالی فرجه الشریف ـ عرضه دارند (236)
7 / 3 / 59
* * *
اصل حاکمیت قانون
کوشش کنید که عادت بدهید خودتان را بر اینکه با اهالی کشور خودتان حکمفرمایی برخلاف حق نکنید. رحیم باشید. اگر یک
کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 130
کسی هم خلاف کرد، شما به طور خشونت با او عمل نکنید. به قانون باید عمل بشود... (237)
15 / 3 / 59
* * *
نظارت همگانی بر امور
همۀ ما مسئول هستیم پیش خدا؛ کُلُّکُمْ راعٍ وَ کُلُّکُمْ مَسْئول. همه مان باید مراعات بکنیم و «راع» بکنیم و همۀ ما مسئول هستیم از این کاری که می کنیم. (238)
20 / 3 / 59
* * *
اصل برابری همۀ افراد در نظام اسلامی
پیغمبر اکرم که شخص اول بود و بنیانگذار اسلام و بنیانگذار هدایت مردم، سیره اش را بروید ببینید چه جور بوده. آیا هیچ وقت سلطه جو بوده؟ وقتی با همین اشخاصی که رفقایش بودند، دوستانش بودند، دیگر سیاه و سفید و اینها مطرح نبود، نشسته بودند همه با هم، دور هم می نشستند؛ یکی آنجا بنشیند کی پهلویش، بالا و پایین باشد، این هم نبوده. (239)
15 / 4 / 59
* * *
نظارت شورای نگهبان بر قوانین مجلس
شما باید ناظر بر قوانین مجلس باشید، و باید بدانید که به هیچ وجه ملاحظه نکنید. باید قوانین را بررسی نمایید که صددرصد اسلامی باشد. به هیچ وجه گوش به حرف عده ای که می خواهند یک دسته کوچک مردم ما خوششان بیاید و به اصطلاح مترقی هستند، [ندهید] قاطعانه با اینگونه افکار مبارزه کنید... بحمدالله مجلس ما مجلسی است اسلامی و قوانین خلاف اسلام تصویب
کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 131
نخواهد شد؛ ولی شما وظیفه دارید ناظر باشید. (240)
30 / 4 / 59
* * *
اصل تساوی افراد
اسلام آمده است که همۀ نژادها باهمند؛ مثل دنده های شانه می مانند؛ هیچ کدام بر هیچ کدام تفوق ندارند، نه عرب بر عجم و نه عجم بر عرب و نه ترک بر هیچ یک از اینها و نه هیچ نژادی بر دیگری و نه سفید بر سیاه و نه سیاه بر سفید، هیچ کدام بر دیگری فضیلت ندارند. فضیلت با تقواست، فضیلت با تعهد است، با تعهد به اسلام است. (241)
18 / 5 / 59
* * *
حق تعیین سرنوشت
ملت خودش است که سرنوشت خودش را به دست دارد. اینطور نیست که ملت ما از همه چیز بیخبر باشد و سرنوشتش را در کاخ سفید برایش طرح بکنند یا در کرملین. خود ملت است که با رأی خودش رئیس جمهور تعیین می کند. جمهوری اسلامی را رأی به آن می دهد و با رأی خودش که متمرکز است در مجلس، دولت را تعیین خواهد کرد و همۀ امور دست خود ملت است. امروز مثل زمان رژیم طاغوتی نیست که ملت هیچکاره باشد و همۀ امور دست یک نفر یا یک عده باشد. ملت همه کاره است و همه هم با رأی خود ملت است و همه چیزها هم به نفع ملت است ان شاءالله (242)
26 / 5 / 59
* * *
کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 132
حدود آزادی و فعالیت مطبوعات
مطبوعات باید همیشه در خدمت اسلام عزیز و مردم و کشور باشند؛ و آزادیها در حدود قوانین مقدس اسلام و قانون اساسی به بهترین وجه تأمین شود و بیطرفی حفظ گردد (243)
25 / 8 / 59
* * *
اصل مسئولیت همگانی
یک قشر خاصی مسئول نیستند. کُلُّکُمْ راعٍ وَ کُلُّکُمْ مَسْئوُلٌ همه مسئول هستید. همۀ ملت مسئول هستند. همۀ ملت باید مراعات بکنند آن احکام اسلام را. اسلام حق دارد به همۀ ما و به همۀ انسانها. الآن اسلام در دست ماست و ما پاسدار او هستیم، واگر آسیب ببیند همه ما مسئول هستیم. در بارگاه خدا همه مسئول هستیم. (244)
22 / 9 / 59
* * *
اصل نظارت همگانی
ما همه امروز وظیفه داریم. امر به معروف و نهی منکر بر همۀ مسلمین واجب است. جلوگیری از منکرات بر همۀ مسلمین واجب است. سفارش به حق که امر به معروف است و نهی از منکر است بر همۀ مسلمین واجب است. شما و ما موظفیم که هم در تمام اموری که مربوط به دستگاههای اجرایی است امر به معروف کنیم. و اگر اشخاصی پیدا می شوند که خلاف می کنند معرفی کنیم به مقاماتی که برای جلوگیری مهیا هستند (245)
11 / 10 / 59
* * *
کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 133
اصل تساوی اشخاص در مقابل قانون
اشخاص فاسد باید حتماً به دادگاه سپرده بشوند، در هر جا باشند و هر مقامی، آنها باید به دادگاه سپرده بشوند. (246)
28 / 4 / 59
* * *
ظلم‌ستیزی و نفیِ سلطه
ما تحت رهبری پیغمبر اسلام این دو کلمه را می خواهیم اجرا کنیم؛ نه ظالم باشیم و نه مظلوم. ما در طول تاریخ مظلوم بودیم. از همه جهات مظلوم بودیم. و ما امروز می خواهیم که مظلوم نباشیم؛ و ظالم هم نباشیم. ما تعدی به هیچ کشوری به واسطۀ دستوری که به ما رسیده است از اسلام، نخواهیم کرد؛ و تجاوز به هیچ فردی نخواهیم کرد، و نباید بکنیم. تجاوز به هیچ کشوری نخواهیم کرد، و نباید [تجاوز] بکنیم. لکن از تجاوز دیگران هم باید جلوگیری کنیم. (247)
22 / 11 / 59
* * *
ظلم‌ستیزی و نفیِ ظلم‌پذیری
ما نه ظلم خواهیم کرد؛ و نه مظلوم خواهیم واقع شد (248)
22 / 11 / 59
* * *
اهمیت و ضرورت اهتمام به قانون اساسی
معیار در اعمال نهادها قانون اساسی است و تخلف از آن برای هیچ کس چه متصدیان امور کشوری و لشکری و چه اشخاص عادی جایز نیست و متخلف به مردم معرفی می شود و مورد مؤاخذه قرار می گیرد. بنابراین، دخالت هر یک از مقامات در امور مربوط به مقامات دیگر بر خلاف قانون است و دخالت کننده به مردم معرفی می گردد. (249)
25 / 12 / 59
* * *
کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 134
اصل تساوی اشخاص در مقابل قانون
در اسلام همه کس حتی پیامبر عظیم الشأن ـ صلی الله علیه وآله ـ در مقابل قانون، بی امتیاز در یک صف هستند و احکام قرآن و اسلام بر همه جاری است، و شرف و ارزش انسانها در تبعیت از قانون است که همان تقواست و متخلف از قانون مجرم و قابل تعقیب است. (250)
29 / 12 / 59
* * *
تصدیق و شناسایی حقوق اقلیتهای مذهبی
حقوق همۀ افراد، چه برادرهای اهل سنت و چه برادرهای اهل تشیع و چه آنهایی که اقلیت مذهبی رسمی دارند، حقوق آنها همه هم در قانون اساسی ملحوظ شده است و هم اسلام برای همۀ آنها حقوق قائل است و با عدل اسلامی رفتار می کند. (251)
24 / 1 / 60
* * *
آزادی بیان
انتقادات آزاد است، به اندازه ای که نخواهند یک کسی را خفیف کنند، یا یک گروهی را خفیف کنند و از صحنه خارج کنند؛ انتقاد برای ساختن، برای اصلاح امور، لازم است؛ هر مجلسی باید این انتقادات را داشته باشد؛ لکن اگر [در] این انتقادات آن که انتقاد می کند با آرامش خاطر و با نظر صحیح انتقاد بکند، این که جواب می دهد هم اگر با نظر صحیح و بدون اینکه غضب در آن راه داشته باشد جواب بدهد، آن وقت منطق در مقابل منطق است (252)
6 / 3 / 60
* * *
کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 135
اصل حاکمیت قانون
همه باید مقید به این باشید که قانون را بپذیرید، ولو برخلاف رأی شما باشد. باید بپذیرید، برای اینکه میزان اکثریت است؛ و تشخیص شورای نگهبان که این مخالف قانون نیست و مخالف اسلام هم نیست، میزان است که همۀ ما باید بپذیریم. من هم ممکن است با بسیاری از چیزها، من که یک طلبه هستم، مخالف باشم. لکن وقتی قانون شد [تصویب] خوب، ما هم می پذیریم (253)
6 / 3 / 60
* * *
حدود فعالیت مطبوعات
مجلات و روزنامه ها باید در محیطی اسلامی و با جهت اسلامی باشند؛ باید مطالب نشریات رو به انتقاد سالم و مصلحت اندیشی و هدایت باشد. گاهی ممکن است یک انتقادی از باب اینکه با سلامت نفس نوشته نشده است، باعث بدتر شدن وضع شده باشد. انتقادی وضع را آرامش می دهد که از روی مصالح باشد و نویسنده توجه به این داشته باشد که مسئولیت الهی دارد و پیش خدا مسئول است. کسی که قلم به دست می گیرد بداند که مورد سؤال قرار می گیرد که اینکه نوشتی چه بود. (254)
10 / 3 / 60
* * *
ضرورت اطلاع‌رسانی صحیح توسط مطبوعات
باید توجه کنید که این یک غِشّی است برای مسلمین که انسان در تیتر یک چیزی بنویسد و محتوا آن جور نباشد؛ نه به آن تندی باشد که ـ مثلاًـ در این تیتر هست، ونه به آن عظمت باشد که در این تیتر هست. این یک نحو غشّ است برای مسلمین. همان طوری که یک کاسبی روی متاعش یک چیز خوبی قرار
کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 136
می دهد، روغن را روی آن یک مقدار روغن خوب می ریزد [اما] آخرش فاسد است واین حرام است وغش است، همین طور چنانچه روزنامه این طور باشد که انسان تیترها را که نگاه کند ببیند این روزنامه خیلی روزنامۀ خوبی است یا مسائلی هست، مسائل مهمی مطرح هست، از آن طرف، کسی را انتقاد می کنند که این آدم خبیث است، این طور است، اما وقتی آدم می رود [متن را] نگاه می کند، می بیند مسئله این طورها هم نبوده است یا اگر بوده، به این شدت نبوده است. متن را این یک نحو غشّی است که شما با قلمهایتان می کنید. همان طور که این فروشنده روغنِ رو و زیرش با هم فرق دارد و غشّ است وحرام، این هم که تیترش با واقعش مخالف است، این هم غشّ است و حرام. (255)
12 / 3 / 60
* * *
اصل حاکمیت قانون
در کشوری که قانون حکومت نکند، خصوصاً، قانونی که قانون اسلام است، این کشور را نمی توانیم اسلامی حساب کنیم. کسانی که با قانون مخالفت می کنند اینها با اسلام مخالفت می کنند. کسانی که با مصوبات مجلس بعد از اینکه شورای نگهبان نظر خودش را داد باز مخالفت می کنند، اینها دانسته یا ندانسته با اسلام مخالفت می کنند. اگر همۀ اشخاصی که در کشورمان هستند و همۀ گروههایی که در کشور هستند و همه نهادهایی که در سرتاسر کشور هستند به قانون خاضع بشویم و قانون را محترم بشمریم، هیچ اختلافی پیش نخواهد آمد. اختلافات از راه قانون شکنیها پیش می آید. اگر قانون حکومت کند در یک کشوری [اختلافی دیگر نخواهد بود]. چنانچه از صدر عالم تاکنون تمام
کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 137
انبیا برای برقرار کردن قانون آمده اند و اسلام برای برقراری قانون آمده است و پیغمبر اسلام و ائمۀ اسلام و خلفای اسلام تمام برای قانون خاضع بوده اند و تسلیم قانون بوده اند. ما هم باید تبعیت از پیغمبر اسلام بکنیم و از ائمۀ هدی [پیروی] بکنیم و به قانون هم عمل کنیم و هم خاضع باشیم در مقابل قانون. قانون برای همه است. البته چنانچه به قانون بخواهند عمل کنند و یک دزدی را به جای خودش بنشانند، آن دزد صدایش در می آید، لکن باید به آن دزدی که مقابل قانون می خواهد عرض اندام کند، توجه داد که این قانون است. (256)
18 / 3 / 60
* * *
اصل حاکمیت قانون
شماها باید خودتان را تطبیق بدهید با قانون، نه قانون [خودش را] با شما تطبیق بدهد. اگر قانون بنا باشد که خودش را تطبیق بدهد با یک گروه، تطبیق بدهد با یک جمعیت، تطبیق بدهد با یک شخص، این قانون نیست. قانون در رأس واقع شده است و همۀ افراد هر کشوری باید خودشان را با آن تطبیق بدهند. اگر قانون بر خلاف خودشان هم حکمی کرد، باید خودشان را در مقابل قانون تسلیم کنند، آن وقت است که کشور کشور قانون می شود. (257)
18 / 3 / 60
* * *
پیروی حاکم از نظر اکثریت
حضرت امیر در عین حالی که در فشار ابوموسی را تعیین کرد ـ نمی خواست تعیین کند. ایشان می خواست یک کس دیگر را تعیین کند. لکن فشار آوردند دوستان خودش، همان دوستانی که
کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 138
باید حضرت امیر از آنها فریاد کند، فشار آوردند که نه، ابوموسی برای این کار خوب است. حضرت، ابوموسی را تعیین کرد ـ بعد که ابوموسی آن حکمیت را کرد، همین دوستها می خواستند نقض کنند! حضرت امیر مقاومت کرد و گفت حالا که ـ حَکَم حکم کرده بودند بر ضد حضرت امیر، یعنی حضرت امیر را از خلافت به حسب این حکمیت خلع کردند و معاویه را به حسب این حکمیت نصب کردند ـ حضرت امیر فرمود که این حکمیت بوده است، و ما باید به آن احترام قائل بشویم. (258)
25 / 3 / 60
* * *
اصل مسؤولیت همگانی
همه معاقب هستیم و همه مسئول هستیم؛ کُلُّکُمْ راعٍ وَ کُلُّکُمْ مَسئُولْ. (259)
11 / 3 / 61
* * *
لزوم رفتار انسانی قوای مسلح با مردم
یکی دیگر از اموری که باید تمام قوای مسلح و خصوصاً آنان که در شهرها سر و کارشان با مردم بیشتر است، مثل سپاه پاسداران و بسیج و کمیته ها و شهربانی توجه کنند، رفتار نیکو و انسانی آنان است با مردم، بویژه مستضعفان. (260)
6 / 3 / 61
* * *
لزوم انطباق مصوبات مجلس با شرع
الآن هم مجلس باید قدمهای بلندتری بردارد و لوایحی که عرضه می شود یا خودش قوانینی می خواهد بگذراند، هر چه بیشتر سرعت بدهد و اسلامی بودنش صد در صد باشد. اگر یک قانون، یک پیشنهاد، یک لایحه در آن یک نکتۀ غیراسلامی باشد، این در
کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 139
نظر اسلام و خدای تبارک و تعالی مردود است. (261)
11 / 3 / 61
* * *
مسئولیت زمامداران
ما چه آقایانی که در مجلس شورای اسلامی هستند و مهمترین مقام را دارا هستند و چه شورای [عالی] قضایی و قوۀ قضاییه که از اهمیت بسیار برخوردار است و هم دولت که مجری قوانین است، قوانین اسلام است، امروز مسئول هستیم؛ یعنی، از من طلبه تا شما آقایان و تا دولت و قوۀ قضاییه و قضات محترم و دادستانهای محترم همه جا و ائمۀ جماعات و جمعات و مراجع عظام اسلام و طلاب علوم دینیه و متفکرانی که متعهد به اسلام هستند، همه در این وقت مسئولیت بزرگی به عهده داریم... اگر یک قدم، قضات محترم و شورای [عالی] قضایی ـ خدای نخواسته ـ برخلاف آنچه مقرر است بردارد آن هم معذور نیست و مؤاخذ است. و اگر ائمۀ جمعه و ائمۀ جماعت و کسانی که در این جمهوری اسلامی از روحانیین مشغول یک کاری هست، اگر ـ خدای نخواسته ـ یک قدمی، یک کلامی برخلاف مصالح اسلام بردارد، معاقب است. همه معاقب هستیم و همه مسئول هستیم؛ کُلُّکُمْ راعٍ وَ کُلُّکُمْ مَسئُولْ. (262)
11 / 3 / 61
* * *
مسؤولیت مستخدمین دولت در قبال مردم
شما در هر مقامی که هستید، از مقام ریاست جمهور تا بیاید به آنجایی که به مردم عادی منتهی می شود و افرادی که در این دستگاهها مشغول خدمت هستند، از آن کارمند کوچک و آن کسی که دَمِ در برای پذیرش اشخاص گماشته شده اند تا آن مقام
کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 140
بالایی که باید رسیدگی به امور مسلمین بکند، همۀ آنها مسئول هستند. (263)
17 / 5 / 61
* * *
مسؤولیت قضات در نظام اسلامی
این قضات به اینکه اینها هم خدمتگزار هستند و کارشان بسیار حساس [است] و مسئولیتشان بسیار بزرگ و اگر ـ خدای نخواسته ـ لغزشی بکنند و جان یک مسلم، مال یک مسلم، ناموس یک مسلم به واسطۀ خطای آنها، به واسطۀ ـ خدای نخواسته ـ تعمد آنها آسیب ببیند، در این دنیا باید محاکمه بشوند و اگر اینجا فرار از محاکمه کردند، در بارگاه حق تعالی هیچ نمی توانند فرار کنند. (264)
17 / 5 / 61
* * *
حق طبع و نشر براساس موازین دولت اسلامی
حق طبع و نشر، بدین معنی که کتابی را که کسی چاپ کرده و نشر نموده دیگری حق نداشته باشد با به دست آوردن یک نسخه از آن، آن را تجدید چاپ و نشر نماید، شرعی نیست؛ ولی اگر دولت اسلامی مصلحت دید [و] مقرراتی در اینباره وضع نمود مراعات آن لازم است. (265)
آبان 1361
* * *
حقوق اقلیتهای مذهبی در نظام اسلامی
شما این مطلب را باید بدانید که دولت اسلامی اگر به وظایف اسلامی عمل کند، برای همۀ قشرها، برای همۀ دینهایی که رسمی هستند در ایران، برای همۀ اینها احترام قائل است، برای همۀ
کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 141
اینها؛ همانطوری که برای سایر قشرهای ملت مسلمان احترام قائل است، برای آنها هم قائل است و این نیست جز اینکه اسلام اینطور است.
شما در تاریخ شاید دیده باشید که وقتی که لشکر معاویه آمد و چند نفر را چه کرد و یکی از زنهای اهل مذاهب رسمی را، آن، خلخال را از پایش درآورد، حضرت امیر که [رئیس] حکومت آنوقت بود ـ به حسب نقل ـ فرموده است که شنیدم خلخال از پای یک کسی که با اسلام است و تابع اسلام است درآورده اند و اگر کسی در این امر بمیرد، این را نباید ملامت کرد. اینطور پشتیبان است. (266)
27 / 8 / 61
* * *
اصل برادری و برابری و منع نژادپرستی در نظام اسلام
نغمۀ نژادپرستی، طرح اینکه کرد، لر، فارس، اینها باید از هم جدا باشند و هریک مستقلاً برای خود چیزی داشته باشند این آن است که اسلام آمده است که بردارد از میان این دیوارها را؛ اسلام آمده است که خراب کند. و همۀ شما و همۀ ما و همۀ مسلمین در تحت لوای «لااله الاالله » و توحید همقدم باشیم و همنفس باشیم و اسلام را به پیش ببریم. (267)
3 / 9 / 61
* * *
جایگاه مجلس خبرگان رهبری در نظام جمهوری اسلامی
مجلس خبرگان یک مجلسی است که باید شما و ملت [باید] بدانند که این مجلس پشتوانۀ کشور است برای حفظ امنیت کشور و حفظ استقلال کشور و حفظ آزادی برای کشور و اگر مسامحه در این امر بشود، یک تقصیری است که ممکن است
کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 142
جبران بعدها نشود این تقصیر. (268)
6 / 9 / 61
* * *
اصل آزادی انتخابات
ملت و شما و هرکس آزاد است همیشه و به هرکس که می خواهد رأی می دهد، ولو آنکه آقایان و ـ فرض کنید که ـ علمای حوزۀ علمیۀ تهران یا قم آنها را معرفی نکرده باشند. شما الزامی ندارید به اینکه هر چه آنها معرفی کردند شما هم همان را معرفی کنید. البته آنها بررسی کرده اند، تخصص در این امر دارند، بررسی از امور کرده اند و با بررسی، این کار را را انجام داده اند، لکن این اسباب این نمی شود که کسی الزام کند کسی را که تو باید به فلان رأی بدهی. آزاد هستید و رضای خدا را در نظر بگیرید، و توجه به خدا داشته باشید و پای صندوقها بعد از اینکه اعلام کردند، تشریف ببرید و رأی خودتان را بدهید. (269)
11 / 9 / 61
* * *
ضرورت دقت و سرعت در تدوین و تصویب قوانین قضایی
تهیۀ قوانین شرعیه و تصویب و ابلاغ آنها با دقت لازم و سرعت انجام گیرد و قوانین مربوط به مسائل قضایی که مورد ابتلای عموم است و از اهمیت بیشتر برخوردار است در رأس سایر مصوبات قرار گیرد، که کار قوۀ قضاییه به تأخیر یا تعطیل نکشد و حقوق مردم ضایع نشود، و ابلاغ و اجرای آن نیز در رأس مسائل دیگر قرار گیرد. (270)
24 / 9 / 61
* * *
کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 143
اصل استقلال قضایی
آقایان قضات واجد شرایط اسلامی، چه در دادگستری و چه در دادگاههای انقلاب باید با استقلال و قدرت بدون ملاحظه از مقامی احکام اسلام را صادر کنند، و در سراسر کشور بدون مسامحه و تعویق به کار پر اهمیت خود ادامه دهند. (271)
24 / 9 / 61
* * *
ضرورت رفتار اسلامی با مردم و رعایت عدالت
عمل به عدل اسلامی مخصوص به قوۀ قضاییه و متعلقات آن نیست، که در سایر ارگانهای نظام جمهوری اسلامی از مجلس و دولت و متعلقات آن و قوای نظامی و انتظامی و سپاه پاسداران و کمیته ها و بسیج و دیگر متصدیان امور نیز به طور جدی مطرح است و اَحدی حق ندارد با مردم رفتار غیر اسلامی داشته باشد. (272)
24 / 9 / 61
* * *
منع مصادره و توقیف غیرقانونی اموال اشخاص
هیچ کس حق ندارد در مالِ کسی چه منقول و چه غیرمنقول، و در مورد حق کسی دخل و تصرف کند یا توقیف و مصادره نماید مگر به حکم حاکم شرع، آن هم پس از بررسی دقیق و ثبوت حکم از نظر شرعی. (273)
24 / 9 / 61
* * *
ممنوعیت جلب و تعقیب غیرقانونی افراد
هیچ کس حق ندارد ... کسی را جلب کند، یا به نام کشف جرم یا ارتکاب گناه تعقیب و مراقبت نماید. (274)
24 / 9 / 61
* * *
کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 144
ممنوعیت استراق سمع و افشای اسرار خصوصی
[هیچ کس حق ندارد] نسبت به فردی اهانت نموده و اعمال غیر انسانی ـ اسلامی مرتکب شود، یا به تلفن یا نوار ضبط صوت دیگری به نام کشف جرم یا کشف مرکز گناه گوش کند، و یا برای کشف گناه و جرم هر چند گناه بزرگ باشد، شنود بگذارد و یا دنبال اسرار مردم باشد، و تجسس از گناهان غیر نماید یا اسراری که از غیر به او رسیده ولو برای یک نفر فاش کند. تمام اینها جرم [و] گناه است و بعضی از آنها چون اشاعۀ فحشا و گناهان از کبایر بسیار بزرگ است، و مرتکبین هر یک از امور فوق مجرم و مستحق تعزیر شرعی هستند و بعضی از آنها موجب حد شرعی می باشد. (275)
24 / 9 / 61
* * *
عدم تجاوز از دستور مقام قضایی در بازرسی از منازل
مؤکداً تذکر داده می شود که اگر برای کشف خانه های تیمی و مراکز جاسوسی و افساد علیه نظام جمهوری اسلامی از روی خطا و اشتباه به منزل شخصی یا محل کار کسی وارد شدند و در آنجا با آلت لهو یا آلات قمار و فحشا و سایر جهات انحرافی مثل مواد مخدره برخورد کردند، حق ندارند آن را پیش دیگران افشا کنند، چرا که اشاعۀ فحشا از بزرگترین گناهان کبیره است و هیچ کس حق ندارد هتک حرمت مسلمان و تعدی از ضوابط شرعیه نماید. فقط باید به وظیفۀ نهی از منکر به نحوی که در اسلام مقرر است عمل نمایند و حق جلب یا بازداشت یا ضرب و شتم صاحبان خانه و ساکنان آن را ندارند، و تعدی از حدود الهی ظلم است و موجب تعزیر و گاهی تقاص می باشد (276)
24 / 9 / 61
* * *
کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 145
ممنوعیت افشای اسرار خصوصی اشخاص
مؤکداً تذکر داده می شود که اگر برای کشف خانه های تیمی و مراکز جاسوسی و افساد علیه نظام جمهوری اسلامی از روی خطا و اشتباه به منزل شخصی یا محل کار کسی وارد شدند و در آنجا با آلت لهو یا آلات قمار و فحشا و سایر جهات انحرافی مثل مواد مخدره برخورد کردند، حق ندارند آن را پیش دیگران افشا کنند، چرا که اشاعۀ فحشا از بزرگترین گناهان کبیره است و هیچ کس حق ندارد هتک حرمت مسلمان و تعدی از ضوابط شرعیه نماید. فقط باید به وظیفۀ نهی از منکر به نحوی که در اسلام مقرر است عمل نمایند و حق جلب یا بازداشت یا ضرب و شتم صاحبان خانه و ساکنان آن را ندارند، و تعدی از حدود الهی ظلم است و موجب تعزیر و گاهی تقاص می باشد. (277)
24 / 9 / 61
* * *
منع تعدی به حریم خصوصی و تفتیش غیرقانونی منازل افراد
نباید ما تعدّی بکنیم و ظلم بکنیم و تفتیش از داخل خانه های مردم بکنیم، نباید هم آنها خیال کنند که نخیر، دیگر گذشت مسائل، هر کاری می خواهیم بکنیم؛ یک دغدغه درست کنند (278)
1 / 10 / 61
* * *
لزوم حفظ حریم خصوصی افراد
ما احکام خدا را می خواهیم جاری بشود. احکام خدا آن طرفش هست، این طرفش هم هست؛ آن طرف که نباید با مردم طوری [رفتار] کرد که مردم در خانه هایشان مطمئن نباشند، در زندگیشان، در تجارتشان، در کسبشان مطمئن نباشند. دولت اسلامی باید مردم را مطمئن کنند در همه چیز. در
کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 146
سرمایه هایشان، درکسبشان، در کارخانه هاشان، در همه چیز، مردم در آرامش باشند و دولت ابداً نمی تواند که تأذی بکند به آنها و نباید تأذی بکند. و اگر یک کسی تأذی کرد آن تأدیب خواهد شد. (279)
1 / 10 / 61
* * *
آزادی افراد با رعایت موازین اسلامی
ما نمی گوییم آرامش باشد، هر کسی بخواهد آزادی غربی باشد، بیاید بیرون ـ مثلاً ـ مشروب بخورد، یا دکان باز بکند برای خودش. این آزادی در حدود احکام اسلام است در حدود اخلاق انسانی است نه اینکه ـ مثلاً ـ آزاد باشد هر کاری دلش می خواهد توی خیابانها بکند. در هر صورت، تمام قطبهای اسلام را باید ما ملاحظه بکنیم؛ هم آن جهاتی که نباید پاسدار و پاسبان و این طور چیزها به مردم تعدّی بکنند و نباید آنها هم خیال بکنند که حالا که اینطور شد، پس ما هر کاری دلمان می خواهد بکنیم. نخیر، اینطور نیست؛ آن با شدت سرکوب خواهد شد. اگر کسی فسق بکند در خارج، متجاهر بشود، هر نحو فسقی باشد، به شدّت باید دولت با او عمل کند و پاسدارها و پاسبانها و اینها مأمورند به اینکه با آنها شدّت کنند. اگر کسی آمد و نهی کردند، او نکرد، باید او را بگیرند و تحویل بدهند. (280)
1 / 10 / 61
* * *
منع تجاوز و تعدّی به حریم خصوصی افراد
از آن طرف هم در داخل خانه های مردم بخواهند یک وقت بروند، ببینند توی خانه چه می گذرد، آن هم نباید بشود (281)
1 / 10 / 61
* * *
کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 147
ممنوعیت تفحّص و تجسّس در احوال شخصیۀ افراد، جز در مورد مفسدین و گروههای خرابکار
تجسس از احوال اشخاص در غیر مفسدین و گروههای خرابکار مطلقاً ممنوع است، و سؤال از افراد به اینکه چند معصیت نمودی، چنانچه بنا به بعضی گزارشات این نحوه سؤالات می شود، مخالف اسلام وتجسس کننده، معصیتکار است. باید در گزینش افراد این نحوه امور خلاف اخلاق اسلامی و خلاف شرع مطهر ممنوع شود (282)
15 / 10 / 61
* * *
ویژگیهای دادرسان در نظام اسلامی
قضیۀ قضاوت و ـ عرض می کنم ـ اینها حق اشخاص دانشمندی است که قضاوت اسلامی را بدانند، عدالت داشته باشند، تقوا داشته باشند، بفهمند که با چه مطلبی سر و کار دارند؛ به چه کار بزرگی دارند مشغول می شوند. یک لغزش، یک کشور را گاهی وقتها شاید از بین ببرد، یا یک خانواده را تا آخر ضعیف کند و از بین ببرد. و از آن طرف هم یک کار خوب یک کشور را روشن می کند. خدمت در قضا خدمت بزرگی است. محرومینی که غالباً اشخاص آنها را از جهاتی محروم کرده اند و ظلم کرده اند، آنها را به حقوق خودشان می رساند. (283)
19 / 10 / 61
* * *
ابتنای احکام ثانویه بر احکام الهی
خدا این طور نیست که در نظر نگرفته باشد که مصلحت چی است برای یک ملت، یا برای یک جمعیت مصلحت چی است و مصلحت حالا باید این باشد، آن وقت آن باشد. آنجاهایش هم که مصلحتی در تغییرات بوده است، خدا گفته است آنها را. احکام ثانویه برای همین معناست که گاهی یک مسائلی در جامعه ها
کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 148
پیش می آید که باید یک احکام ثانویه ای در کار باشد، آن هم احکام الهی است، منتها احکام ثانویۀ الهی است. (284)
4 / 11 / 61
* * *
ضرورت صیانت از حیثیت نظام و حقوق مردم
همۀ ما، همۀ این دولت و همۀ این اشخاصی که در کارهای دولتی، یا در کارهایی که در جمهوری اسلامی باید بشود دست به کار هستند، باید این حیثیت خودشان را پیش مردم حفظ کنند. و این حیثیت حفظ می شود به اینکه به مُرّ اسلام عمل بشود، اعم از احکام اولیه و چنانچه نشد و تشخیص داده شد به اینکه الآن مصلحت در حکم ثانوی است، احکام ثانویه؛ و اما این هم باید روی تشخیص صحیح باشد. خوب، یک نفر می نشیند می گوید که الان حکم اضطراری است باید فلان چیز بشود، یک عده ای می گویند نیست اضطراری، اینکه نمی شود گفت که حالا که یک عده ای گفتند اضطراری است، ما او را می گیریم، فرض کن چند نفر هم او اکثریت دارد. شما باید یک کاری بکنید که اضطراری را قبول کند، شورای نگهبان قبول کند، مجلس لااقل دو ثلث اش رأی بدهد به اینکه این امر اضطراری است، مشورت کنند با اشخاص مطلع. ما باید به مُرّ اسلام عمل کنیم. آقایان، شما باید به مُرّ اسلام [عمل کنید]، هم تکلیف شرعیتان است، هم حکم عقل است که ما باید حفظ کنیم مردم را. (285)
4 / 11 / 61
* * *
لزوم حفظ حریم خصوصی شهروندان
نباید از خانه های مردم، مردم عادی ولو تویش ـ فرض کنید ـ فسادی دارد واقع می شود فسادی شخصی، برای شخص،
کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 149
زندگیهای شخصی، معصیت شخصی، واقع می شود حق ندارد کسی وارد خانه اش بشود. بیرون که آمد نهی از منکرش هم روی موازین شرعی، نهی از منکرش کنند. به این بهانه هم به خانۀ مردم نروند، تفتیش از حال مردم نکنند، تفتیش از حال ـ فرض کنید ـ که مسلمانهایی که توی خانه هایشان یک کاری می کنند ازش بپرسند که تو آنجا چه می کردی؟ نه، این حق ندارد. (286)
7 / 11 / 61
* * *
جایگاه مجلس شورای اسلامی در حکومت اسلامی
مجلس محترم شورای اسلامی که در رأس همۀ نهادهاست، در عین حال که از اشخاص عالِم و متفکر و تحصیلکرده برخوردار است، خوب است در موارد لزوم از دوستان متعهد و صاحبنظر خود در کمیسیونها دعوت کنند که با برخورد نظرها و افکار، کارها سریعتر و محکمتر انجام گیرد. و از کارشناسان متعهد و متدین در تشخیص موضوعات برای احکام ثانویۀ اسلام نظرخواهی شود که کارها به نحو شایسته انجام گیرد. و این نکته نیز لازم است که تذکر داده شود که رد احکام ثانویه پس از تشخیص موضوع به وسیلۀ عرف کارشناس، با ردّ احکام اولیه فرقی ندارد، چون هر دو احکام الله می باشند. و نیز احکام ثانویه ربطی به اعمال ولایت فقیه ندارد و پس از رأی مجلس و انفاذ شورای نگهبان، هیچ مقامی حق ردّ آن را ندارد، و دولت در اجرای آن باید بدون هیچ ملاحظه ای اقدام کند. (287)
22 / 11 / 61
* * *
لزوم بهره‌گیری از نظر کارشناسان در زمینۀ قانونگذاری
مجلس محترم شورای اسلامی که در رأس همۀ نهادهاست،
کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 150
در عین حال که از اشخاص عالِم و متفکر و تحصیلکرده برخوردار است، خوب است در موارد لزوم از دوستان متعهد و صاحبنظر خود در کمیسیونها دعوت کنند که با برخورد نظرها و افکار، کارها سریعتر و محکمتر انجام گیرد. و از کارشناسان متعهد و متدین در تشخیص موضوعات برای احکام ثانویۀ اسلام نظرخواهی شود که کارها به نحو شایسته انجام گیرد. و این نکته نیز لازم است که تذکر داده شود که رد احکام ثانویه پس از تشخیص موضوع به وسیلۀ عرف کارشناس، با ردّ احکام اولیه فرقی ندارد، چون هر دو احکام الله می باشند. و نیز احکام ثانویه ربطی به اعمال ولایت فقیه ندارد و پس از رأی مجلس و انفاذ شورای نگهبان، هیچ مقامی حق ردّ آن را ندارد، و دولت در اجرای آن باید بدون هیچ ملاحظه ای اقدام کند. (288)
22 / 11 / 61
* * *
آزادی بیان
توطئه آزاد نیست، انتقاد آزاد است. بنویسند، بگویند، انتقاد کنند (289)
7 / 3 / 62
* * *
لزوم انطباق مصوّبات مجلس با احکام شرع
باید هر مسئله ای با دقت رسیدگی بشود و در کمیسیونها اولاً و بعد در مجلس ثانیاً و بعد هم در شورای نگهبان ثالثاً رسیدگی بشود که وقتی یک قانون از مجلس بیرون آمد، یک قانون صددرصد شرعی باشد؛ چه موافق با احکام اولیه که مال اسلام است. (290)
14 / 3 / 62
* * *
کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 151
مسؤولیت زمامداران در مقابل مردم
علاوه بر اینکه، ما مسئولیت خودمان را، مسئولیت شخصی داریم، مسئولیت نوعی هم به عهدۀ ماست، مسئولیت ملت هم به عهدۀ ماست. (291)
21 / 3 / 62
* * *
حق استیضاح و انتقاد از سوی نمایندگان مجلس
مهم این است که مجلسی ها با هم و با دولت و با سایر مقامات تفاهم داشته باشند. و مجلسی که اساس یک کشور است باید محلی برای بحث و ساختن اخلاق جامعه باشد، و انتقاد و استیضاح حق مجلس است اما برخورد با متخلف با آرامی و طرح مسائل اخلاقی بهتر رفع اختلاف می کند تا با الفاظ نیش دار و مقابله کردن با یکدیگر. لذا باید نطق های قبل از دستور یا مسائلی که در مجلس واقع می شود همانند خطبه های نهج البلاغه و خطب ائمۀ اطهار مردم را رو به صلاح ببرد، و آقایان در صحبت هایشان این احساس را داشته باشند که برای مصلحت جامعه حرف می زنند، نه برای مقابله و خودشان را یک واعظ حساب بکنند که می خواهند مردم را موعظه کنند و مردم هم احساس کنند که این آقایان خیر و صلاح آنها را می گویند. (292)
17 / 5 / 62
* * *
نقش سازندۀ مطبوعات در جامعه
مطبوعات باید یک مدرسۀ سیار باشند تا مردم را از همۀ مسائل بخصوص مسائل روز آگاه نمایند، و به صورتی شایسته از انحرافات جلوگیری کنند، و اگر کسی انحرافی دید با آرامش در رفع آن بکوشد. بطور کلی مطبوعات باید یک بنگاه هدایت باشند، یعنی به صورتی که اگر دست مردم بیفتد مردم
کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 152
هدایت شوند... (293)
26 / 5 / 62
* * *
عدم جدایی دین از سیاست
اصولاً اساس اسلام از سیاست است. به وسیلۀ پیغمبر اسلام و پس از آن تا مدت ها حکومت تشکیل داده می شد، و آنها تمام امور سیاسی را در دست می گرفتند ... (294)
2 / 6 / 62
* * *
امانی بودن حکومت
من کراراً به آقایان عرض کرده ام و حالا هم باز تکرار می کنم که خدمتگزار باشید به این ملتی که آن دست های خیانتکار را قطع کرد و این امانت را به شما سپرد. شما الآن امانت بزرگی از دست این ملت تحویل گرفتید و مقتضای امانتداری این است که آن را به طور شایسته حفظ کنید و به طور شایسته به نسل آینده و دولت های آینده تحویل بدهید، و مادامی که اینطور باشید ملت پشت شماست، و مادامی که ملت همراه شما باشد هیچ آسیبی به شما و به کشور نمی رسد (295)
7 / 6 / 62
* * *
تساوی مردم در انتخابات و بهرهمندی از حقوق سیاسی
انتخابات دست مردم است، رئیس جمهور و نخست وزیر با آن رعیتی که در کشاورزی کار می کند و آن بازاری ای که در بازار کار می کند، راجع به انتخابات یک جور هستند، علی السواء هستند. یعنی رئیس جمهور یک رأی دارد، نخست وزیر هم یک رأی دارد و آن کشاورزی که در دوردست افتاده ترین این کشور
کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 153
است، آن هم یک رأی دارد. رأیشان فرقی با هم ندارد و همه هم مسئول هستند. (296)
13 / 10 / 62
* * *
منع دخالت کارگزاران نظام در تعیین کاندیداهای نمایندگی
دستور کسی حق ندارد راجع به انتخابات بدهد، دستور در اجرا، در خوبی اجرا بله، وزیر کشور دستور می دهد که اجرا خوب بشود، اجرا اسلامی باشد. اما یک بالایی بخواهد به شما دستور بدهد که کِیَک باید وکیل بشود، کِیَک می خواهد وکیل بشود این امر نیست در اسلام، در ایران هم نیست. اینکه من عرض می کنم برای این است که بعدها کسانی که در ایران بعدها و نسلهای بعد می آیند بدانند که باید این طور باشند والاّ امروز ما کسی را نداریم که دستور بدهد، پیشنهاد می کند و مردم مختارند. فرض بکنید که اگر همۀ کسانی که در رأس [هستند ]بروند پیشنهاد بکنند که فلان آدم را شما وکیل کنید لکن شما به نظرتان درست نباشد جایز نیست برشما تبعیت کنید. باید خودتان تشخیص بدهید که آدم صحیحی است تا اینکه بتوانید رأی بدهید. (297)
13 / 10 / 62
* * *
انتخابات آزاد
مردم هم همه [در انتخابات] آزادند. (298)
13 / 10 / 62
* * *
تصدیق و شناسایی حقوق اقلیتها
[بسمه تعالی. محضر مبارک آیت الله العظمی الامام خمینی ـ دام ظله العالی علی رؤوس المسلمین
کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 154
بعدالتحیة و السلام، تقاضا می شود سؤال ذیل را جواب مرقوم فرمایید:
آیا غیر مسلمانان که در مملکت ایران زندگی می نمایند از اهل کتاب یا غیر آنها اگر مرتکب جرمی بشوند که حد یا تعزیر دارند مانند سرقت و زنا یا جاسوسی یا افساد یا محاربه یا قیام علیه حکومت و همانند اینها آیا مانند مسلمانان باید مجازات شوند یا آنکه مجازات آنها در مانند جاسوسی به بعد احتیاج به اشتراط ترک دارد و یا آنکه چون با مثل جاسوسی حربی شوند به مانند کفاری که شرایط ذمه عمل نکنند با آنان معامله گردد، یعنی برگرداندن به مأمن و یا تخییر حاکم بین قتل یا فدیه یا استرقاق که حضرتعالی در مسئلۀ هشت تحریرالوسیله، ج 2، ص 503 در تخییر اشکال فرمودید.
3 / 11 / 62 ـ از طرف شورایعالی قضایی ـ ابوالفضل میرمحمدی]
بسمه تعالی
کفار مزبور در پناه اسلام هستند و احکام اسلام مانند مسلمانهای دیگر دربارۀ آنها جاری است و محقون الدّم بوده و مالشان محترم است. روح الله الموسوی. (299)
3 / 11 / 62
* * *
مسؤولیت زمامداران
مائی که امروز مقدرات مملکتمان به دست خودمان افتاده است همه مان مسئولیم، کسی نیست که مسئول نباشد، همه [مسئول] هستیم. (300)
11 / 11 / 62
* * *
کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 155
لزوم بهرهمندی مجلس از نظر متخصّصان در تدوین قانون
یکی از وظایف مهم شرعی و عقلی ما برای حفظ اسلام و مصالح کشور، حضور در حوزه های انتخابیه، و رأی دادن به نمایندگان صالح کاردان و مطلع بر اوضاع سیاسی جهان و سایر چیزهایی که کشور به آنها احتیاج دارد می باشد؛ چه از روحانیون باشند، چه نباشند. و مجلس چنانچه محتاج به علما و روحانیون مطلع از احکام شرعی و سیاسی اسلام است، محتاج به متخصصین رشته های مختلفی است که کشور احتیاج به آنها دارد. (301)
22 / 11 / 62
* * *
انتخابات آزاد
مردم در سراسر کشور در انتخاب فرد مورد نظر خود آزادند؛ و احدی حق تحمیل خود یا کاندیداهای گروه یا گروهها را ندارد. هیچ مقامی و حزبی و گروهی و شخصی حق ندارد به دیگران که مخالف نظرشان هستند توهین کنند، یا خدای نخواسته افشاگری نمایند؛ گرچه همه حق تبلیغات صحیح برای خود یا کاندیداهای خود یا دیگران را دارند، و هیچ کس نمی تواند جلوگیری از این حق نماید. (302)
22 / 11 / 62
* * *
آزادی در انتخابات
تمامی افراد در صورت دارا بودن شرایط لازم، در تعیین کاندیدا و یا کاندیدا شدن آزاد و مختارند. (303)
22 / 11 / 62
* * *
استقلال قوۀ قضائیه
قوۀ قضائیه، که ملجأ و پناهگاه مردم ستمدیده است، قوه ای است مستقل و هیچ مقامی حق دخالت در آن را ندارد. و اگر کسانی
کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 156
پیدا شوند که ندانسته در امور قضایی دخالت می کنند، باید بدانند که برخلاف دستورات شرعیه و نظام جمهوری اسلامی عمل کرده اند. و اگر دانسته تخلف می کنند، مستحق عقاب و تعقیب اند. و بر دولت و قوای اجرایی است که از تجاوز و تخلف هرکس در هر جا جلوگیری کنند. (304)
22 / 11 / 62
* * *
حق تعیین سرنوشت
مردم سرنوشت خودشان دست خودشان است. و انتخابات برای تأثیر سرنوشت شما ملت است... انتخابات سرنوشت یک ملت را دارد تعیین می کند. انتخابات بر فرض اینکه سیاسی باشد و هست هم، این دارد سرنوشت همۀ ملت را تعیین می کند، یعنی آحاد ملت سرنوشت زندگیشان در دنیا و آخرت منوط به این انتخابات است. این این طور نیست که انتخابات را باید چند تا مجتهد عمل کنند... انتخابات سرنوشت حتی شمایی که در آنجا هستید را تعیین می کند. یک امری که سرنوشت آحاد ملت در دست اوست، وظیفۀ آحاد ملت است که در آن دخالت کند، مربوط به یک قشری، دون قشری نیست، همه باید در این دخالت بکنند (305)
9 / 12 / 62
* * *
تساوی افراد در انتخابات
هیچ کس در انتخابات بر دیگری مقدم نیست، همۀ افراد ملت یک جور هستند در انتخابات، یعنی همان آدمی که یک کار کوچکی انجام می دهد با آن کسی که در رأس همۀ امور هست در
کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 157
باب انتخابات هیچ با هم فرقی ندارند، این یک رأی دارد، آن هم یک رأی دارد. این یک جور باید با او عمل بشود. (306)
14 / 12 / 62
* * *
برخورداری زنان از حقوق مدنی و سیاسی
شما باید در همه صحنه ها و میدانها آن قدری که اسلام اجازه داده وارد باشید. مثل انتخابات که امروز عملی است که باید انجام بگیرد و صحبت روز است در ایران، خانمها همان طوری که مردها فعالیت می کنند برای انتخابات، خانمها هم باید فعالیت بکنند برای اینکه فرقی ما بین شما و دیگران در سرنوشتتان نیست. سرنوشت ایران، سرنوشت همه است. یعنی آن قدری که اسلام خدمت به شما کرد، به مردها آن قدر خدمت نکرد. (307)
19 / 1 / 63
* * *
جایگاه مجلس در نظام اسلامی
مجلس شورای اسلامی، که در رأس تمام نهادهای نظام جمهوری اسلامی است، از ویژگیهای خاص برخوردار است، که مهمترین آنها اسلامی ـ ملی بودن آن است. اسلامی است که تمام تلاشش در راه تصویب قوانین غیر مخالف با احکام مقدس اسلام است؛ خصوصاً با برخورداری از شورای محترم نگهبان. و ملی است، که از متن ملت جوشیده است و دست شرق و غرب و وابستگان به آنان از سرنوشت آن کوتاه است (308)
22 / 2 / 63
* * *
نفی تبعیض نژادی از منظر اسلام
آن که خط بطلان کشیده است بر اختلاف نژادی، آن اسلام است.
کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 158
آن که ما بین هیچ نژادی فرق نمی گذارد و همه را می گوید که باید تقوا داشته باشید و آن چیزی که میزان است تقواست، نه رنگ است و نه نژاد است و نه کشور است و نه هیچ چیز، آن اسلام است، و اینها می خواهند این نباشد. اینها می خواهند که نژادهای دیگر را زیر بار خودشان ببرند و اسلام مخالف است (309)
23 / 2 / 63
* * *
منع ربا در بانکداری اسلامی
اما مسئله بانک از مسائل مهمی است که چنانچه ربا از بانک حذف نشود، مشمول آیه شریفه و روایات کثیره می شویم که آیه شریفه می فرماید کسانی که ربا می خورند اینها اعلام جنگ با خدا و پیغمبر می کنند. این تعبیر در کم جایی واقع شده است که اعلان جنگ است بین کسانی که می خواهند ربا بخورند با خدا و پیغمبر. روایات بسیار ما داریم که هیچ جای شبهه در این روایات نیست که در بعضی از آنها تعبیری شده است که شاید برای هیچ چیز نشده است که یک درهم ربا شدتش بیشتر است از اینکه هفتاد زنا بکند کسی با محرم خودش، با عمه خودش، با خاله خودش، با خواهر خودش. و اگر چنانچه ربا در یک کشوری مثل کشور ما خدای نخواسته، باز در بانکش، در تجارتش، در بین مردمش باشد، ما نمی توانیم بگوییم که ما جمهوریمان جمهوری اسلامی است، محتوای جمهوری، اسلامی است... اگر چنانچه بانکداری به آن معنایی که در جاهای دیگر هست رواج پیدا بکند، مردم از صنعت و کار و سایر چیزها باز می مانند، می نشینند توی خانه شان و پولشان برایشان کار می کند و حال آنکه پول نباید کار
کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 159
بکند. پس اصلاح بانک هم یکی از امور بسیار مهم است، چنانچه اصلاح اقتصاد و مالیات و امثال ذلک هم بسیار اهمیت دارد (310)
25 / 2 / 63
* * *
لزوم بهره مندی ازخبرگان در ادارۀ کشور
چنین مجلسی در کمیسیونهای مختلفش کارشناسان و متخصصان متعهد و زبردست لازم دارد. هر چند برای مشورت در هر رشته خصوصاً در سیاست خارجی و نیز سیاست اقتصادی که امروز از اهمّ امور است از اشخاص کاردان دعوت کنند. (311)
7 / 3 / 63
* * *
افتراق نظارت با استیضاح
کیفیت برخورد با دولت و وزرا و سایر کارمندان؛ شک نیست که مجلس به همۀ امور کشور نظارت دارد؛ و حق نمایندگان است که از هر انحراف و خلافی که از وزرا و ادارات می بینند به حکم قانونی جلوگیری کنند و دولت را تا حد استیضاح بکشانند. لکن فرقهاست بین نظارت و استیضاح، و بین عیبجویی و انتقامگیری (312)
7 / 3 / 63
* * *
منع مجازات مضاعف
ما همه باید بدانیم که مجرمی که بالاترین جرم را دارد و به سوی چوبۀ دار می رود، جز اجرای حد شرعی احدی حق آزار او را لفظاً و عملاً ندارد؛ و مرتکب، خود ظالم است و مستحق کیفر.(313)
7 / 3 / 63
* * *
کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 160
ـ حق دادخواهی افراد در قبال اتهامات
ـ مصونیت پارلمانی
اگر به کسی چه از دولتیها یا دیگران، تهمتی زده شد، حق شکایت به قوۀ قضاییه را دارد تا رسیدگی شود و مجرم تعقیب و تعزیر شود. و اگر به یک وزارتخانه یا بنگاه تهمت زده شد حق دفاع با وزیر و رئیس بنگاه است و حق شکایت دارند و قوه قضاییه تعقیب خواهد کرد. و بالجمله با هر ترتیب ممکن باید از این اعمال غیر اسلامی جلوگیری شود. البته این بدان معنا نیست که مجلس از حق قانونی و شرعی خود دست بردارد، بلکه نمایندگان محترم در محدودۀ قانون و شرع آزاد و مختارند و هیچ کس نمی تواند از حقوق قانونی آنان جلوگیری نماید. (314)
7 / 3 / 63
* * *
آزادی معاملات وفعالیتهای تجاری و نظارت دولتی
آزادی مردم نباید سلب بشود، دولت باید نظارت بکند. مثلاً، در کالاهایی که می خواهند از خارج بیاورند مردم را آزاد بگذارند، آن قدری را که می توانند؛ هم خود دولت بیاورد، هم مردم. لکن دولت نظارت کند در اینکه یک کالاهایی که برخلاف مصلحت جمهوری اسلامی است، برخلاف شرع است، آنها را نیاورند. این نظارت است. همچو نیست که آزادشان کنید که فردا بازارها پر بشود از آن لوکسها و از آن بساطی که در سابق بود. (315)
4 / 6 / 63
* * *
عدم انحصار دولتی در صنعت و تجارت
اما راجع به تجارت، راجع به صنعت، راجع به اینها اگر مردم را شریک خودتان نکنید، موفق نخواهید شد. یعنی نمی شود یک جمعیت کثیری را بدون شرکت خود جمعیت، بدون شرکت، مثل این است که ما بخواهیم کشاورزی را ما، خود دولت بکند،
کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 161
خوب! دولت که نمی تواند کشاورزی بکند. کشاورزی را دولت باید تأیید بکند تا کشاورزها کشاورزی کنند. تجارت هم همین جور است. صنعت هم همین جور است. صنایعی که مردم ازشان نمی آید، البته باید دولت بکند. کارهایی را که مردم نمی توانند انجام بدهند، دولت باید انجام بدهد. (316)
4 / 6 / 63
* * *
حدود وظایف واختیارات شورای نگهبان
من با نهاد شورای نگهبان صددرصد موافقم و عقیده ام هست که باید قوی و همیشگی باشد... رفتار شما [فقها و حقوقدانان شورای نگهبان] باید به صورتی باشد که انتزاع نشود که شما در مقابل مجلس و دولت ایستاده اید. اینکه شما یکی و مجلس یکی، شما یکی و دولت یکی، ضرر می زند. شما روی مواضع اسلام قاطع بایستید، ولی به صورتی نباشد که انتزاع شود شما در همه جا دخالت می کنید. صحبتهای شما باید به صورتی باشد که همه فکر کنند در محدوده قانونی خودتان عمل می کنید، نه یک قدم زیاد و نه یک قدم کم. در همان محل قانونی وقوف کنید، نه یک کلمه این طرف و نه یک کلمه آن طرف. گاهی ملاحظه می کنید که مصالح اسلامی اقتضا می کند که به عناوین ثانوی عمل کنید (317)
11 / 6 / 63
* * *
اصل استقلال قضایی؛ اعتبار حکم قضایی
قوۀ قضاییه قوه ای است مستقل، و معنای استقلالش این است که در صورتی که حکمی از قضات صادر شد، هیچ کس حتی مجتهد، دیگر حق ندارد آن را نقض و یا در آن دخالت نماید. و
کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 162
احدی حق دخالت در امر قضا را ندارد و دخالت کردن، خلاف شرع و جلوگیری از حکم قضات هم برخلاف شرع است. (318)
2 / 10 / 63
* * *
اصل استقلال قضایی؛ اعتبار حکم قضایی
استقلال قضایی معنایش این است که اگر قاضی حکمی کرد، احیاناً رسیدگی به آن حکمْ مرجع دارد و غیر از آن، هیچ کس حق دخالت ندارد. (319)
2 / 10 / 63
* * *
ضرورت حفظ نظام اسلامی
مسئلۀ حفظ نظام جمهوری اسلامی در این عصر و با وضعی که در دنیا مشاهده می شود و با این نشانه گیریهایی که از چپ و راست و دور و نزدیک نسبت به این مولود شریف می شود، از اهمّ واجبات عقلی و شرعی است که هیچ چیز به آن مزاحمت نمی کند؛ و از اموری است که احتمال خلل در آن عقلاً منجز است. (320)
22 / 11 / 63
* * *
حدود آزادی بیان نمایندگان مجلس شورای اسلامی
حضرات وکلای محترم که بحمدالله به جمهوری اسلامی تعهد دارند، در نطقهای قبل از دستور و در مباحثات در حال دستور با کمال دقت مواظب جملات خود و کیفیت ادای آن باشند، که خدای نخواسته به مسلمانی بلکه انسانی توهین نشود و شخصیتی ساقط نگردد و کسی مظلوم واقع نشود. البته انتقاد سالم و سازنده بدون اغراض شخصیه و خدای نخواسته انتقامجویی لازم است و
کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 163
مفید و موجب رشد و تعالی است. و هر کس در نزد وجدان خود تشخیص رفتار و گفتار و نوشتار خود را می دهد و همه چیز در محضر مقدس حق تعالی واقع می شود. (321)
22 / 11 / 63
* * *
نقش شورای نگهبان در نظام جمهوری اسلامی ایران
اما شورای محترم نگهبان، که حافظ احکام مقدس اسلام و قانون اساسی هستند، مورد تأیید اینجانب می باشند. و وظیفۀ آنان بسیار مقدس و مهم است. و باید با قاطعیت به وظایف خود عمل نمایند. البته توجه به اهمیت حفظ نظام جمهوری دارند که با آن هیچ حکم و امری مزاحمت نمی کند و برای حفظ آن از هیچ کوششی نباید مضایقه کرد و معلوم است آقایان با تعهدی که دارند تحت تأثیر هیچ جوّی واقع نمی شوند. (322)
22 / 11 / 63
* * *
صلاحیت شورای عالی انقلاب فرهنگی
ضوابط و قواعدی را که شورای محترم عالی انقلاب فرهنگی وضع می نمایند باید ترتیب آثار داده شود. (323)
6 / 12 / 63
* * *
اصل حاکمیت قانون؛ قانونمداری
[محضر مبارک حضرت آیت الله العظمی امام خمینی، رهبرکبیر انقلاب و بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران ـ دام ظله و عمره
در تاریخ 10 / 8 / 63 توسط سه نفر از آقایان که بر حسب دستور مورخ 16 / 1 / 63 حضرتعالی توسط آقای نخست وزیر تعیین گردیدند، مصادیقی برای حکم حکومتی آن جناب مورخ
کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 164
12 / 12 / 57 تعیین گردید. و در محاکم مخصوص این احکام عمل می شد، و در تاریخ 25 / 6 / 63 قانونی در مجلس تصویب و به قوۀ قضاییه ابلاغ شده که محاکم طبق قانون عمل کنند. چون در چندین مورد نوشتۀ آن آقایان با قانون مصوب مجلس تنافی و تعارض دارد، در محاکم ایجاد اشکال می شود. اجازه بفرمایید در موارد تنافی به قانون مصوب مجلس عمل شود.
عبدالکریم موسوی اردبیلی]
بسمه تعالی
موافقت می شود. 22 / 3 / 64
روح الله الموسوی الخمینی. (324)
22 / 3 / 64
* * *
آزادی عمل نمایندگان مجلس شورای اسلامی
من تأیید می کنم مجلس را و همیشه سفارش می کنم به ملت که مجلس را باید تأیید کنند. و مجلس از ارگانهایی است که لازم است بر همۀ ما که او را تأیید کنیم. و هیچ کس حق ندارد که راجع به مجلس جسارتی بکند، و مجلس حقش است که موافق و مخالف داشته باشد و ممتنع، و یک مسئله ای است که همیشه باید در مجلس باشد و این امری است که گذشت و در او هیچ صحبتی نیست. (325)
24 / 7 / 64
* * *
منع نمایندگان مجلس شورای اسلامی از هتاکی
بنابراین عرض من این است که باید آقایان نظر داشته باشند، انتقاد کنند، انتقاد سازنده، انتقاد نصیحت، و انتقاد خصمانه نکنند.
در نطقهای قبل از دستور و در صحبتهایی که وقتی معرفی
کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 165
می کنند وزرا را هتاکی نکنند این از شأن آقایان دور است. نباید یکی دیگری را تضعیف کند، همدیگر را تضعیف کنند، نه آنهایی که در اکثریت هستند، نه آنهایی که در اقلیت هستند، نه آنهایی که ممتنع هستند، هیچ کدام نباید این کار را بکنند، برای اینکه این خلاف رضای خداست، خلاف شرع است (326)
24 / 7 / 64
* * *
منع مداخلۀ نیروهای نظامی و انتظامی در امور سیاسی
از آن طرف هم من به قوای مسلحه؛ چه ارتش باشد و چه [نیروهای] محلی باشد و چه پاسدارها باشند، به همۀ آنها سفارش می کنم که در امور سیاسی دخالت نکنند. (327)
24 / 7 / 64
* * *
نفی سلطه‌پذیری در نظام اسلامی
در هر صورت ما باید روابط داشته باشیم، آنها که غرض ندارند، ما هم با آنها غرض نداریم، کم کم باید روابط حسنه بشود. من امیدوارم این عمل را انجام دهید و دولت هم موفق باشد، منتها نباید تحت سلطه خارجی باشیم، نباید آنها دخالت در امور ما بکنند و نباید به ما خط بدهند. (328)
11 / 8 / 64
* * *
نفی مصونیت مطلق نمایندگان مجلس
حسب موازین شرعیه، اگر کسی مطلع باشد که یک نفر مشخص خلاف کرده و مُتَجاهِرِ به فسق نباشد، افشای آن فسق مخالف شرع است. و اگر در ادارات یا جای دیگر کسی مرتکب گناهی شد، نباید در ملأ عام افشا نمود؛ بلکه باید به محاکم صالحه و
کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 166
مقامات ذی ربط اطلاع داد تا جلوگیری و مجازات شود. و مجرد وکالتْ [نمایندگان مجلس]، مصحِّح خلاف شرع نیست. (329)
28 / 8 / 64
* * *
مصرف وجوه بیت‌المال در زمینۀ مصالح مسلمین
حکومتهای اسلامی باید بیت المال مسلمین را برای جلال و جبروت خودشان صرف نکنند، بیت المال مسلمین صرف آن چیزی بشود که برای مسلمین است. وزارتخانه ها باید وقتی که می بینند که کارمند بیت المال مسلمین هستند و مسلمین هستند و از آنجا حقوق می گیرند و ارتزاق می کنند و اداره، ادارۀ بیت المال مسلمین است، حتی در آن مسائلی که حضرت امیر گفته ملاحظه کنند، کوچک نشمرند مسئله را، مسئلۀ بیت المال مسلمین است و دستور، دستور اسلام است به حد ضرورت. (330)
13 / 6 / 64
* * *
کاهش تصدی‌گری دولت و لزوم نظارت دولت در امور اقتصادی
دنبال این نباشید که هی هر چیزی را دولتی اش کنید. نه، دولتی در یک حدودی است، آن حدودی که معلوم است، قانون هم معین کرده [است] ولیکن مردم را شرکت بدهید، بازار را شرکت بدهید. در کارخانه ها خیلی نظارت بکنید به اینکه هیچ اجحافی به کارگرها در آنجا نشود. (331)
9 / 8 / 64
* * *
منع مجازات مضاعف
میزان، احکام اسلام است. در اجرای حدود، نباید از آن حدودی که حق تعالی فرموده است، پایینتر عمل بشود و نباید زیادتر.
کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 167
حتی آن کسی را که الآن محکوم به قتل شده است و دارند می برندش در جایی که او را بکشند، هیچ کس حق ندارد حتی یک کلمۀ درشت به او بگوید؛ اجرای حکم خداست. اگر کسی یک سیلی به او زد، او حق دارد در همان جا، یک سیلی برگرداند و باید هم دیگران کمک کنند تا او قصاص بکند. اگر یک درشتی کرد، آن کسی که درشتی کرده است تعزیر لازم دارد، باید قوۀ قضاییه تعزیر کند او را (332)
8 / 5 / 64
* * *
ضرورت حفظ نظام اسلامی
این یک فریضه ای است بر همۀ ما، از اهم فرایض است حفظ اسلام؛ یعنی، حفظ اسلام از حفظ احکام اسلام بالاتر است؛ اساس اسلام اول است، دنبال او اساس احکام اسلام است. و بر همۀ ما، بر همۀ شما به مقداری که قدرت داشته باشیم، به مقداری که توانایی داشته باشیم واجب است که جدیت کنیم در اینکه این دفاع مقدس را ما به طور شایسته عمل بکنیم. (333)
28 / 4 / 65
* * *
عدم جدایی دین از سیاست
از اعوجاجهایی که پیدا شده است مع الأسف، این است که... دستهایی از زمان سابق از زمان خلفای اموی و خلفای عباسی ـ علیهم لعنۀ الله ـ از آن زمان دستهایی پیدا شده است که بگویند که دین علی حده از مسائل است و سیاست علی حده از حکومت است. هرچه طرف پایین آمده است، این قوت گرفته است تا وقتی بازیگرهای دنیا که دیدند باید دین را یک چیز تعبدی قرار داد. این بازیگرها آمدند و این طور کردند که ماها هم باورمان
کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 168
آمده بود که دین چکار دارد به سیاست، سیاست مال امپراتورها. این معنایش این است که تخطئه کنیم خدا را و رسول خدا را و امیرالمؤمنین را، برای اینکه حکومت سیاست است، حکومت که دعا خواندن نیست، حکومت که نماز نیست، حکومت روزه نیست. حکومت، حکومت عدل، اسباب این می شود که اینها اقامه بشود، اما خود حکومت یک دستگاه سیاسی است. آن که می گوید دین از سیاست جداست، تکذیب خدا را کرده است، تکذیب رسول خدا را کرده است، تکذیب ائمۀ هدی را کرده است (334)
2 / 6 / 65
* * *
انتقاد آزاد با رعایت موازین مربوط
همۀ نویسنده ها مکلف اند به حفظ نظام. وقتی که انسان ـ فرض کنید ـ از یک کسی گله دارد یا می بیند نقیصه ای در کار هست، این نصیحت می تواندبکند و باید بکند، اما لسان نصیحت غیر لسان لجن کردن و ضایع کردن است. من راجع به افراد هم عقیده ام هست ـ یعنی شارع هم همین طور است، است، ما تابع او هستیم ـ که اگر انسان یک مسلمانی را برای خاطر هوای نفسش لگدمال کند، این در آن دنیا شاید مجازاتش بدترین مجازات باشد و در این دنیا هم موفق نخواهد شد. ما لسانمان باید لسان نصیحت باشد و انسان می بیند که گاهی وقتها لسانها لسان نصیحت نیست، قلمها، قلمهای نصیحت نیست. (335)
8 / 6 / 65
* * *
کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 169
لزوم توجّه به مصالح کلّی اسلام
حضرت امیر ـ سلام الله علیه ـ در بسیاری از اموری که برایش خیلی سخت بود، دندان روی جگر می گذاشت و موافقت می کرد برای مصالح کلی، برای مصالح اسلام. ما اگر تبعیت از او داریم باید این طور باشیم، اگر یک مقدار هم تبعیت داریم، یک مقداری همین طور باشیم. (336)
23 / 12 / 65
* * *
رقابت سالم در انتخابات؛ منع استفاده از بیت‌المال و وجوه شرعی در امر انتخابات
[بسمه تعالی. محضر مقدس رهبر عظیم الشأن انقلاب اسلامی و بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران، حضرت امام خمینی ـ دام ظله العالی علی رؤوس المسلمین
با سلام خدمت آن امام بزرگوار، در انتخابات دورۀ قبل حضرتعالی نسبت به معرفی کاندیدا برای حوزه های مختلف از سوی احزاب و جمعیتهای سیاسی ـ مذهبی اعلام مخالفت فرمودید با توجه به نزدیکی زمان انتخابات دورۀ سوم مجلس شورای اسلامی از مقام مقدس رهبر گرانقدرمان تقاضامندیم به سؤالات ذیل پاسخ فرموده و همگان را نسبت به وظایف شرعی آگاه فرمایید.
1ـ آیا در این دوره گروهها و جمعیتهای مختلف سیاسی ـ مذهبی می توانند از تهران و یا قم برای شهرهای مختلف ایران و یا از هر نقطه برای مناطق دیگر کاندیدا معرفی نمایند.
2ـ آیا می توان در رابطه با تبلیغ از کاندیداها از وجوهات شرعیه و بیت المال و یا از اموال دولتی و عمومی که در اختیار نهادهای گوناگون است استفاده نمود...]
کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 170
بسمه تعالی
... در چنین اوضاعی هیچ فرد و گروهی و هیچ نهاد و سازمان و حزب و دفتر و تجمعی نمی تواند در حوزۀ انتخابات دیگران دخالت نماید، و برای غیر حوزۀ خودْ فرد یا افرادی را کاندیدا نموده و از آنان تبلیغ نماید. در شرایط کنونی، اینجانب به هیچ وجه و به هیچ کس اجازه نمی دهم تا از سهم مبارک امام ـ علیه السلام ـ و یا از اموال دولت و اموال دفاتر و سازمانها و مجامع و اموال عمومی خرج انتخابات کند...
روح الله الموسوی الخمینی. (337)
10 / 4 / 66
* * *
ملّی بودن معادن؛ لزوم پرداخت بهای املاک مورد تملک دولت
[در پاسخ به استفتای دبیر شورای نگهبان که طی آن سؤال شده است: «آیا معادن نفت به تبع ارض یا احیای مربوط به مالکیت خاص است یا از انفال محسوب می شود؟ و در صورت عدم تبعیت ، تصرف در زمینها جهت استخراج معادن جایز است یا خیر؟» امام خمینی چنین مرقوم فرموده اند:]
بسم الله الرحمن الرحیم
حضرات حجج اسلام آقایان فقهای شورای نگهبان ـ دامت افاضاتهم
پس از اهدای سلام و تحیت، اصل مسئلۀ تبعیت اعماق زمین و نیز هوا نسبت به املاک شخصی تا حدود احتیاجات عرفی است... تبعیت زمینِ شخصی به مقدار عرفی است؛ و آلات جدیده هیچ گونه دخالتی در تعیین مقدار عرفی ندارد. ولی تبعیتِ کشور مقدار بسیار زیاد است، و دولت حق دارد تا از تصرفِ بیش از حق عرفیِ شخص و یا اشخاص جلوگیری نماید.
کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 171
بنابراین، نفت و گاز و معادنی که خارج از حدودِ عرفیِ املاکِ شخصی است تابع املاک نمی باشد.
و اما اگر فرض کنیم معادن و نفت و گاز در حدود املاک شخصی است ـ که فرض بی واقعیت است ـ این معادن چون ملی است و متعلق به ملتهای حال و آینده است که در طول زمان موجود می گردند، از تبعیت املاک شخصیه خارج است؛ و دولت اسلامی می تواند آنها را استخراج کند، ولی باید قیمت املاک اشخاص و یا اجارۀ زمینِ تصرف شده را مانند سایر زمینها بدون محاسبۀ معادن در قیمت و یا اجاره بپردازد؛ و مالک نمی تواند از این امر جلوگیری نماید...
روح الله الموسوی الخمینی. (338)
2 / 8 / 66
* * *
حدود اختیارات ولی فقیه
جناب حجت الاسلام آقای خامنه ای، رئیس محترم جمهوری اسلامی ـ دامت افاضاته ـ پس از اهدای سلام و تحیت... از بیانات جنابعالی در نماز جمعه اینطور ظاهر می شود که شما حکومت را که به معنای ولایت مطلقه ای که از جانب خدا به نبی اکرم ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ واگذار شده و اهمّ احکام الهی است و بر جمیع احکام شرعیۀ الهیه تقدم دارد، صحیح نمی دانید. و تعبیر به آنکه اینجانب گفته ام حکومت در چهارچوب احکام الهی دارای اختیار است بکلی برخلاف گفته های اینجانب بود. اگر اختیاراتِ حکومت در چهارچوب احکام فرعیۀ الهیه است، باید عرضِ حکومت الهیه و ولایت مطلقه مفوّضه به نبی اسلام ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ یک پدیدۀ بی معنا و محتوا باشد و
کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 172
اشاره می کنم به پیامدهای آن، که هیچ کس نمی تواند ملتزم به آنها باشد: مثلاً خیابان کِشیها که مستلزم تصرف در منزلی است یا حریم آن است در چهارچوب احکام فرعیه نیست. نظام وظیفه، و اعزام الزامی به جبهه ها، و جلوگیری از ورود و خروج ارز، و جلوگیری از ورود یا خروج هر نحو کالا، و منع احتکار در غیر دو ـ سه مورد، و گمرکات و مالیات، و جلوگیری از گرانفروشی، قیمت گذاری، و جلوگیری از پخش مواد مخدره، و منع اعتیاد به هر نحو غیر از مشروبات الکلی، حمل اسلحه به هر نوع که باشد، و صدها امثال آن، که از اختیارات دولت است، بنابر تفسیر شما خارج است؛ و صدها امثال اینها.
باید عرض کنم حکومت، که شعبه ای از ولایت مطلقۀ رسول الله ـ صلی الله علیه وآله و سلم ـ است، یکی از احکام اولیۀ اسلام است؛ و مقدم بر تمام احکام فرعیه، حتی نماز و روزه و حج است. حاکم می تواند مسجد یا منزلی را که در مسیر خیابان است خراب کند و پول منزل را به صاحبش رد کند. حاکم می تواند مساجد را در موقع لزوم تعطیل کند؛ و مسجدی که ضِرار باشد، در صورتی که رفع بدون تخریب نشود، خراب کند. حکومت می تواند قراردادهای شرعی را که خود با مردم بسته است، در موقعی که آن قرارداد مخالف مصالح کشور و اسلام باشد، یکجانبه لغو کند. (339)
16 / 10 / 66
* * *
جایگاه ولایت فقیه و حکم حکومتی
ولایت فقیه و حکم حکومتی از احکام اولیه است. (340)
23 / 10 / 66
* * *
کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 173
ابتنای حکومت اسلامی بر آرای مردم
[حضرت آیت الله العظمی امام خمینی، رهبر انقلاب و بنیانگذار جمهوری اسلامی. پس از اهدای سلام و تحیت، در چه صورت فقیه جامع الشرایط بر جامعۀ اسلامی ولایت دارد. أدام الله ظلّکم علی رؤوس المسلمین.
نمایندگان حضرتعالی در دبیرخانۀ ائمۀ جمعۀ سراسر کشور، عباس خاتم یزدی ـ توسلی ـ عبایی ـ کشمیری ـ قاضی عسگر].
بسمه تعالی
ولایت در جمیع صور دارد. لکن تولی امور مسلمین و تشکیل حکومت بستگی دارد به آرای اکثریت مسلمین، که در قانون اساسی هم از آن یاد شده است، و در صدر اسلام تعبیر می شده به بیعت با ولیّ مسلمین.
روح الله الموسوی الخمینی (341)
29 / 10 / 66
* * *
فلسفۀ تشکیل مجمع تشخیص مصلحت نظام
برای غایت احتیاط، در صورتی که بین مجلس شورای اسلامی و شورای نگهبان شرعاً و قانوناً توافق حاصل نشد، مجمعی مرکب از فقهای محترم شورای نگهبان و حضرات حجج اسلام: خامنه ای، هاشمی، اردبیلی، توسلی، موسوی خوئینی ها، و جناب آقای میرحسین موسوی، و وزیر مربوط، برای تشخیص مصلحت نظام اسلامی تشکیل گردد؛ و در صورت لزوم از کارشناسان دیگری هم دعوت به عمل آید و پس از مشورتهای لازم، رأی اکثریتِ اعضای حاضرِ این مجمع مورد عمل قرار گیرد. (342)
17 / 11 / 66
* * *
کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 174
منع فحص از پرونده متهمین قبل از سیر مراحل قضایی
[آقای ری شهری وزیر اطلاعات طی نامه ای به تاریخ 13 / 11 / 66 با بیان آثار زیانبار در اختیار نهادن پرونده های در حال پیگیری آن وزارتخانه به نمایندگان مجلس، و اینکه از اطلاعات موجود در اینگونه پرونده ها ـ که از نظر سیر قضایی و شرعی هنوز به اثبات نرسیده اند ـ چه بسا بهره برداری سیاسی شود؛ خواستار کسب نظر امام خمینی شده است. امام در پاسخ چنین مرقوم فرموده اند:]
بسمه تعالی
فحص از پرونده متهمین با خصوصیات ذکر شده خلاف شرع و قانون اساسی است و وزارت اطلاعات مجاز به اجازۀ فحص از اینگونه پرونده ها نمی باشد. (343)
15 / 11 / 66
* * *
رعایت حقوق ملت
خضوع در مقابل مذهب و قانون، تجدیدنظر در تصویبنامه ها و تسلیم مذهب و قانون شدن، علامت شهامت و تمدن است، و موافق نزاکت بین المللی است. و سرپیچی از قانون و سرسختی در مقابل خواست ملت از عادات قرون وسطی و خلاف نزاکت است. (344)
آذر 1341
* * *
اصل تفکیک قوا
از برای دولت نیز حق ابطال قانون مصوب در مجلس شورای ملی نیست... قوۀ مجریه از قوۀ مقننه همیشه ممتاز و منفصل خواهد بود. (345)
اسفند 1341
* * *
کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 175