احکام صلح

‏‏احکام صلح‏

‏‏[سؤال 7279]‏‏ ‏ ‏ 3703‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محضر مبارک حضرت مستطاب، آیت الله‌ العظمی امام خمینی، مدّ ظله العالی‏

‏‏هر گاه کسی بخواهد مالی را صلح کند به شخصی، مشروط بر این که عین مال یا‏‎ ‎‏منفعت آن فقط مادام الحیات مصالح له در تصرف و مورد استفادۀ او باشد و بعد از‏‎ ‎‏فوت او برگردد به مصالح و در صورت فوت مصالح به ورثۀ او برگشت کند آیا چنین‏‎ ‎‏مصالحه ای صحیح و لازم خواهد بود یا خیر؟ استدعا آن که حکم الله‌ را مرقوم فرمایند‏‎ ‎‏که محل حاجت است.‏

‏‏بسمه تعالی، صلح مذکور لازم و شرط در ضمن آن نافذ است.‏

‏‏[سؤال 7280]‏‏ ‏ ‏ 3704‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محضر حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی، رهبر انقلاب دام ظله العالی ‏

‏‏بعض اشخاص که به سبب گذر کردن از جاده با ماشین تصادف می کنند و فوت‏‎ ‎‏می کنند و البته بین وارث میت تصادف شده و صاحب ماشین، مشاجره و منازعه واقع‏‎ ‎‏می شود و صاحب ماشین مقدار بیست هزار تومان یا سی هزار تومان به عنوان دیه به‏
‏‎

‎‏وارث میت مذکوره می دهد و خود را خلاص می کند، آیا این پول برای وارث میت‏‎ ‎‏حلال است یا نه؟ و در صورتی که حلال باشد آیا خود میت هم از آن ثلث می برد یا نه؟‏

‏‏بسمه تعالی، مقدار دیه شرعی را اگر اولیای خون مقتول به مبلغی صلح‏‎ ‎‏کنند مانع ندارد و میت بدون وصیت، حقی نسبت به ثلث ندارد.‏

‏‏[سؤال 7281]‏‏ ‏ ‏ 3705‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محضر حضرت امام خمینی، متّع الله‌ المسلمین بطول بقاء وجوده الشریف ‏

‏‏معامله ای بدین شرح انجام شده است: یک حیاط مسکونی به انضمام تمامی‏‎ ‎‏مخلّفات خانه از هر قبیل که بوده باشد کائناً ما کان، در هر محل که موجود است مطلقاً،‏‎ ‎‏و کلّیه مطالبات و نقود را از هر کس و به هر عنوان، خواه به موجب سند رسمی و یا‏‎ ‎‏عادی و یا سفته تجارتی که در ذمه اشخاص بوده باشد، در مقابل دویست هزار ریال‏‎ ‎‏تمام که فروشنده مبلغ دویست هزار ریال بذل و ابراء نموده و مبلغ پنجاه هزار ریال‏‎ ‎‏دین ثابت از خریدار.‏

‏‏در صورتی که مقدار وجه سفته ها و مطالبات از اشخاص و نقد موجودی چندین‏‎ ‎‏برابر وجه المصالحه است؛ آیا این معامله در دین مقدس اسلام صحیح است یا باطل؟‏‎ ‎‏حکمش را مرقوم فرمایید.‏

‏‏بسمه تعالی، با فرض این که به صورت مصالحه معامله شده، اشکال ندارد.‏

‏‏[سؤال 7282]‏‏ ‏ ‏ 3706‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محضر مبارک حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی، دامت برکاته‏

‏‏به شرف عرض عالی می رساند: کربلایی حسن موقع رفتن به کربلا ملک زراعی‏‎ ‎‏خود را که چهل سهم است به یک من نمک به‏‎ ‎‏برادر مادری خود غلام رضا مصالحه‏‎ ‎‏نمود، به شرط کفن و دفن و رسیدگی به دخترش. کربلایی حسن قبل از رفتن به کربلا‏
‏‎

‎‏عیالش را طلاق می دهد و عیالش شوهر کرده و اکنون پسری به نام محمد موسی از‏‎ ‎‏شوهر دوم دارد. کربلایی حسن در کربلا فوت کرده و تنها وارث او خدیجه هم فوت‏‎ ‎‏می کند. غلام رضا برادر مادری کربلایی حسن هم بعد از او فوت می کند. اهل قلعه‏‎ ‎‏جمع می شوند و نیم سهم از زمین را به اولاد غلام رضا یعنی 1. رجب علی؛ 2. ابراهیم؛‏‎ ‎‏3. ربابه می دهند و نیم سهم دیگری را به فاطمه عیال مطلقه می دهند. این عیال هم‏‎ ‎‏فوت می کند و حال نیم سهم به دست محمد موسی پسر فاطمه می باشد و نیم سهم‏‎ ‎‏دیگری به دست اولاد غلام رضا. محمد موسی پسر فاطمه ادعا دارد نیم سهم که در‏‎ ‎‏دست اولاد غلام رضا است از آن خدیجه دختر مادری من است و چون او فوت کرده‏‎ ‎‏به من می رسد. استدعا دارم از محضر آیت الله‌ العظمی امام خمینی دستور شرعی را‏‎ ‎‏بیان فرمایید تا این که اطاعت نماییم. والسلام‏

‏‏بسمه تعالی، بر فرض صحت مصالحه، مال مورد مصالحه از ورثه شخص‏‎ ‎‏مصالح له است و دیگران حقی در آن ندارند.‏

‏‏[سؤال 7283]‏‏ ‏ ‏ 3707‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محضر مبارک آیت الله‌ العظمی، امام خمینی ‏

‏‏محترماً، به استحضار می رساند:‏

‏‏1. پدری در وصیت نامۀ خود ذکر نموده است: صلح نمودم با فرزندم به مبلغ‏‎ ‎‏سیصد هزار ریال در مقابل املاک پدری ام. در صورتی که فرزندش از این صلح‏‎ ‎‏اطلاعی نداشته باشد، صلح یک طرفه از نظر شرعی و عرفی، چه وضعی دارد؟ و‏‎ ‎‏تکلیف فرزندش که در حیات است با ورثه های دیگر چیست؟ ما را راهنمایی فرمایید.‏

‏‏بسمه تعالی، اگر فرزند مشارالیه صلح مزبور را در حال حیات پدر قبول‏‎ ‎‏نکرده و از آن مطلع نبوده، صلح مزبور صحیح نیست و مال مورد صلح‏‎ ‎‏جزو ترکه محسوب می شود و به تمام ورثه می رسد. ‏

‏
‏‎

‎‏2. در وصیت نامۀ پدری ذکر شده است، که یکی از حیاط مسکونی من ماترک خود قرار دادم، و آن را به‏‎ ‎‏دو فرزندش بخشیده است. در جای دیگر این وصیت نامه نوشته است: همان حیاط را اجاره بدهید و‏‎ ‎‏اجاره اش را بین تمام ورثه قسمت کنید. وصیت اول تاریخ دارد، ولی دومی تاریخ ندارد، و نشان داده‏‎ ‎‏نمی شود کدام ماقبل و مابعد هستند. خواهشمند است در این زمینه نیز ما را ارشاد فرمایید و تکلیف‏‎ ‎‏ورثه های دیگر چیست؟ ‏

‏‏بسمه تعالی، منظور از سؤال دوم معلوم نیست، اگر ملک خود را به فرزندان بخشیده و تحت‏‎ ‎‏قبض آن ها درآورده، حیاط مزبور به آن دو فرزند اختصاص دارد، و وصیت دربارۀ آن حیاط‏‎ ‎‏مورد ندارد و سایر ورثه هم در آن ملک حقی ندارند. ‏

‏‏خداوند متعال سایۀ حضرت مستطاب عالی را تا انقلاب حضرت مهدی (عج) بر سر مستضعفین جهان‏‎ ‎‏قائم بدارد، آمین، بحق محمد و آله الطاهرین.‏

‏‏[سؤال 7284]‏‏ ‏ ‏ 3708‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏

‏‏محضر مقدس رهبر انقلاب، حضرت مستطاب، آیت الله‌ الاعظم، آقای حاجی آقا‏‎ ‎‏روح الله‌ خمینی، دام ظله العالی ‏

‏‏محترماً، به عرض مبارک می رسانم طبق صلح نامه ای مادر این جانبان هرچه از‏‎ ‎‏املاک و غیره داشته به این جانبان مصالحه نموده است. اگر شرعاً صحیح است و‏‎ ‎‏اشکالی ندارد، در ذیل این ورقه مرقوم فرمایید.‏

‏‏بسمه تعالی، حکم کلی مسأله معلوم است که با وجود شرایط معتبره صلح‏‎ ‎‏صحیح است، ولی رسیدگی به قضیۀ شخصیه و حلّ اختلاف چنانچه‏‎ ‎‏اختلافی هست، موکول به محاکم صالحه شرعیه است. ‏

‏‏[سؤال 7285]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 5931‏

‏‏6. ابراء و صلح به امضای ذیل ابراءنامه و صلح نامه، بدون انشای لفظی محقّق‏‎ ‎‏می شود یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، مجرد امضا کفایت نمی کند.‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 7286]‏‏ ‏ ‏ 3709‏

‏‏ ‏ ‏ بسم الله‌ الرحمن الرحیم‏

‏‏ادّعی رجل علی أخیه بأنّ له شراکة فی بنایة کان قد بناها المدّعی علیه وذهب إلی‏‎ ‎‏أحد المحامین ووکّله بإقامة الدعوی وبعد اخفاقه بتقدیم البینة طلب من المدّعی علیه‏‎ ‎‏بأن یحلف علی القرآن الشریف بحیث أنه یضع یده علی القرآن و یحلف أنّ المدّعی‏‎ ‎‏لیس له حقّ عنده فحلف المدّعی علیه فعندها أسقط المدّعی دعواه وتصالحا وتعانقا و‏‎ ‎‏صالح کل واحد منهما الآخر وشربا القهوة معاً حلاوتها الصلح وذهب کلّ فی سبیله و‏‎ ‎‏بعد مدة من الزمن أکثر فی عشر سنوات تقریباً نقض الاتفاق والصلح وقال إنه صلح‏‎ ‎‏بدائی وعاد فأقام الدعوی ثانیة فهل یجوز له نقض الصلح والمصالحة والاتفاق وأن یقیم‏‎ ‎‏الدعوی عشر سنوات؟ اخبرونا یرحمکم الله‌. ‏

‏‏بسمه تعالی، بعد ما تحقّق المصالحة بینهما علی الحقّ بالطریق الشرعی لم‏‎ ‎‏یکن لنقض المصالحة واعاده الدعوی وجه شرعاً.‏

‏‏[سؤال 7287]‏‏ ‏ ‏ 3710‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 16 / 6 / 1361‏

‏‏حضرت حجت الاسلام و مروّج الاحکام ملاذ الانام الامام خمینی زید عمره‏‎ ‎‏الشریف‏

‏‏محضر مبارک امام عزیز روحی لک الفداء را به سه مدرک راجع به یک باغ جلب‏‎ ‎‏می کنم و سؤال می شود که دختری دارای طلا آلات بود که او را دزد برد بدون این که‏‎ ‎‏پدر مقصر باشد ولی دختر روزگار پدر را سیاه کرد. پدر یک قطعه باغ را بدون اجرای‏‎ ‎‏صیغه به او واگذار نمود بعداً عموی او برای این دختر که شوهر کرد در برابر یک‏‎ ‎‏صلح نامه که به امضای پدرش رسیده است برای این دختر یک خانه ساخته با زیربنا و‏‎ ‎‏محوطه اطراف آن سیصد متر مربع که بقیه زمین در حدود تقریبی دو هزار متر مربع‏‎ ‎‏است به عمویش واگذار نمود که در تصرف عمو بود بعد از ساختن خانه دختر و‏
‏‎

‎‏شوهرش در آن سکونت کردند ادعای بقیه زمین را نمودند آیا از نظر اسلام صلح نامه‏‎ ‎‏معتبر است یا خیر؟ و آیا دختر از نظر شرع اسلام می تواند بعد از مصالحه دوباره‏‎ ‎‏ادعای زمین کند، تقاضای نظر مبارک امام را دارم.‏

‏‏بسمه تعالی، چنانچه واقعاً دختر نامبرده حقوق ولو احتمالی خود را در‏‎ ‎‏مقابل خانه و عوض آن صلح نموده دیگر حق ندارد و سند اعتبار شرعی‏‎ ‎‏ندارد و اگر نزاعی باشد باید در محکمۀ شرعیه حلّ و فصل شود. ‏

‏‏[سؤال 7288]‏‏ ‏ ‏ 3711‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 29 / 9 / 1361‏

‏‏حضرت آیت الله‌ العظمی روح الله‌ الموسوی الخمینی رهبر عظیم الشأن انقلاب‏‎ ‎‏اسلامی ایران‏

‏‏به موجب اسناد محضری سه نفر از برادران کلیه حقوق شرعی و قانونی متروکات‏‎ ‎‏موروثی خود را به یکی از برادران طبق سند محضری رسمی صلح و اقرار به صلح و‏‎ ‎‏همچنین اعتراف نموده اند که کلیه سهم الارث پدری خود اعم از منقول و غیر منقول را‏‎ ‎‏از برادر خود دریافت نموده اند. دو سال پس از صلح و اقرار و اعتراف با مصالحین و‏‎ ‎‏مقر مزبور مدعی حقوق همان مورد صلح و اقرار شده اند.‏

‏‏آیا طبق احکام شرع انور مصالحین و مقر مزبور می توانند مدعی چنین حقوقی‏‎ ‎‏نسبت به مورد صلح و اقرار باشند یا خیر؟‏

‏‏حقوق مدعی و وراث متصالح به مورد صلح و اقرار ثابت است و مراجع اسلامی‏‎ ‎‏حق رسیدگی به ادعای مصالحین و مقرّ مزبور پس از صلح و اقرار دارند یا خیر؟ جهت‏‎ ‎‏استحضار سه فقره، فتوکپی اسناد محضری فوق الذکر به ضمیمه ایعاد می گردد.‏

‏‏بسمه تعالی، اگر صلح به نحو صحیح شرعی انجام شده و حق خیار فسخ‏‎ ‎‏برای صلح کننده نباشد حق مطالبه حقوق صلح شده را ندارد و در صورت‏‎ ‎‏اختلاف باید به محکمه شرعیه رجوع شود.‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 7289]‏‏ ‏ ‏ 3712‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محضر اقدس زبدة العلماء المجاهدین المعظم حضرت آیت الله‌ العظمی آقای‏‎ ‎‏خمینی جعلت فداک‏

‏‏شخصی کلیۀ اموال خود را در حال حیات و با اختیار خود مصالحه نموده به دو تن‏‎ ‎‏از فرزندانش یکی به نام مرادعلی و دیگری عباس علی و برای خود در مدت بیست‏‎ ‎‏سال اختیار فسخ قرارداده و در ضمن عقد مصالحه شرط نموده چنانچه در این مدت‏‎ ‎‏فوت بنماید خواهرش به نام حبیبه وصّی او باشد که یک ثلث از اموال مصالحه شده را‏‎ ‎‏در امور خیریه صرف بنماید، مصالح فسخ نکرده و فوت نموده در صورتی که غیر آن‏‎ ‎‏دو نفر، فرزند دیگری ایضاً دارد آیا آن ها شرعاً حق اعتراض دارند در اموال مصالحه‏‎ ‎‏شده یا خیر؟ نفس ورقۀ مصالحه ایضاً موجود است. لطفاً حکم الهی را بیان فرمایید.‏‎ ‎‏عمر و عزت مستدام باد اجرکم علی الله‌ المنان‏

‏‏بسمه تعالی، در فرض مرقوم، صلح و شرط ضمن آن نافذ است و سایر‏‎ ‎‏ورثه حق اعتراض ندارند.‏

‏‏[سؤال 7290]‏‏ ‏ ‏ 3713‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 4 / 10 / 1361‏

‏‏محضر رهبر عالی قدر انقلاب و بنیان گذار جمهوری اسلامی ایران ومرجع اسلامی‏‎ ‎‏جهان تشیع، فرمانده کل قوا، حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی، روحی فداه‏

‏‏خداوند متعال عنایتی فرماید و به حرمت خون پاکان و صلحا سایه بلند پایۀ‏‎ ‎‏حضرت عالی را تا ظهور حضرت بقیة الله‌ ـ ارواحنا و ارواح العالمین لتراب مقدمه‏‎ ‎‏الفداء  ـ مستدام بدارد تا پرچم اسلام را بر فراز همه کاخ های دنیا برافرازید.‏

‏‏از مقام معظم جناب عالی مستدعی است که سؤال این بنده حقیر را که ده سال‏‎ ‎‏است لاینحل مانده، جواب دهید و ما را از شک و تردید نجات دهید.‏

‏
‏‎

‎‏شخصی دارای دو زوجه است که از یکی از آن ها چهار پسر و دو دختر و از‏‎ ‎‏دیگری چهار پسر و یک دختر دارد. پس از فوت پدر، بعد از گذشت هفت سال‏‎ ‎‏بلا تکلیفی و حیف و میل، وراث دو زوجه که همگی کبیر بوده اند با رضایت و توافق‏‎ ‎‏هم ماترک مرحوم را مشاعاً به دو بخش تقسیم می کنند. بخشی سهم زوجه اول و‏‎ ‎‏فرزندان وی و بخشی دیگر نصیب دیگری می شود، و بین خود قراردادی مکتوب و به‏‎ ‎‏امضای هم می رسانند.‏

‏‏بعد از گذشت مدت چهار سال که قیمت ها ترقی نموده، وراث زوجه اول معترض‏‎ ‎‏می شوند که چنین تقسیمی صحیح نیست و مجدداً به حال بلا تکلیفی و خرابی‏‎ ‎‏درمی آید. با توجه به این که وراث زوجه اول همه صاحب مکنت هستند و قصد ستیزه‏‎ ‎‏جویی های سنتی دارند؛ ‏

‏‏1. آیا چنین تقسیمی در مورد ارث صحیح بوده و قولنامه آن معتبر است؟ و اگر‏‎ ‎‏درست نیست طرف های مقابل حق گرفتن یا حق فسخ را دارند؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر با مصالحه تقسیم کرده اند، نافذ است و حق برگشت‏‎ ‎‏ندارند.‏

‏‏[سؤال 7291]‏

‏‏2. وراث زوجه دوم بر مبنای قولنامه، خرجی را در آباد کردن سهم خود تقبل‏‎ ‎‏نموده اند. این خرج چه می شود؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر تقسیم صحیح نباشد مخارجی که بعضی کرده اند را‏‎ ‎‏دیگران ضامن نیستند.‏

‏‏[سؤال 7292]‏‏ ‏ ‏ 3714‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 29 / 8 / 1361‏

‏‏محضر مبارک حضرت مستطاب آیت الله‌ العظمی امام خمینی، مدّ ظله العالی‏

‏‏هرگاه شخصی منافع اموال منقول و غیرمنقول خود را به کسی صلح کند که‏
‏‎

‎‏مُصالح  له مادام الحیات خویش از منافع آن به هر نحوی که خواسته باشد استفاده کند،‏‎ ‎‏در صورتی که شخص مُصالح قبل از مُتصالح فوت شود؛ آیا مفاد صلح مزبور به قوّت‏‎ ‎‏خود باقی است یا محتاج به تنفیذ ورثۀ مُصالح خواهد بود؟‏

‏‏بسمه تعالی، صلحی که طبق ضوابط شرعی در حیات مصالح انجام گرفته‏‎ ‎‏پس از فوت او نیز به قوت خود باقی است و نیاز به تنفیذ ورثه ندارد. ‏

‏‏[سؤال 7293]‏‏ ‏ ‏ 3715‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 13 / 10 / 1361‏

‏‏محضر مقدس حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی، مدّ ظله العالی‏

‏‏شخصی خانه ای را به استثنای منافع آن، با حقّ خیار فسخ مادام الحیات، به همسر‏‎ ‎‏خود صلح مشروط نموده و بدون استفاده از حقّ فسخ خود درگذشته است. چهار‏‎ ‎‏سال قبل از فوت در محضر شمارۀ پنج خرم آباد سندی تنظیم نموده، که فتوکپی آن در‏‎ ‎‏جوف نامه می باشد. آیا حق اختیار فسخ به ورثه منتقل می شود یا خیر؟ خواهشمند‏‎ ‎‏است که جواب آن را مرقوم فرمایید.‏

‏‏خدایا، خدایا، تا انقلاب مهدی، خمینی را نگهدار، آمین یا رب العالمین‏

‏‏بسمه تعالی، اگر شرط خیار مادام الحیات بوده، به وارث نمی رسد.‏

‏‏[سؤال 7294]‏‏ ‏ ‏ 3716‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏رهبر عظیم الشأن، امام خمینی، پس از ادای احترام خواهشمند است از نظر دین‏‎ ‎‏اسلام و احکام قرآن، دو مسأله زیر را روشن فرمایید:‏

‏‏1. خانمی در سال 1310 شمسی، کلی‏‏ۀ‏‏ مالکیت خود را از منقول و غیر منقول با‏‎ ‎‏همسر خود، با شرط خیار فسخ در مدت 30 سال و استیفای منافع برای خود در مدت‏‎ ‎‏مزبور، صلح نموده و در صورت فوت زن در بین مدت و عدم ظهور فسخ، خیار و‏‎ ‎‏استیفای منفعت ساقط می گردند. در این صورت که صلح لازم می شود، متصالح‏
‏‎

‎‏(شوهر) یک ثلث از عین الصلح مزبور را با نظارت شخصی معین، مخارج کفن و دفن‏‎ ‎‏و تعزیه داری های ثلاثه و سبعه و اربعین و سال بنماید و دو ثلث دیگر را، چنانچه‏‎ ‎‏اولادی از زن باشد؛ متصالح بین خود و اولاد زن به قرار: «لِلذَّکَرِ مِثْلُ حَظِّ الاُنْثَیَیْنِ»‏‎ ‎‏قسمت نماید. در سال 1320 یک دختر که تنها اولاد زن است به وجود آمده و در سال‏‎ ‎‏1324 مادر دختر فوت نموده و با فوت او صلح مزبور لازم و قطعی شده است.‏‎ ‎‏متصالح مکلف بوده دو ثلث از مورد صلح را بین خود و دختر تقسیم نماید. متأسفانه‏‎ ‎‏به این تکلیف عمل نکرده و در سال 1351 فوت نموده و زن و شش فرزند دیگر دارد. ‏

‏‏با توجه به صلح نامه، سهم یک دختر و شش فرزند بعدی که از همسر بعدی‏‎ ‎‏می باشند، چیست؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر به شرط تقسیم ـ که در ضمن مصالحه کرده ـ عمل نشده،‏‎ ‎‏دختر زن فوت شده حق فسخ مصالحه را دارد. و در صورت فسخ، حق‏‎ ‎‏مطالبۀ ارث خودش را از مادرش دارد. و سهم شوهر از ترکۀ زن اول، بین‏‎ ‎‏همۀ ورثه که از جمله دختر زن اول است، تقسیم می شود. ‏

‏‏2. آیا زوجۀ دوم حق گرفتن مهریه را در صورتی که هیچ اثری از تعیین مهریه نیست، دارد؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر ثابت است که ‏‏[‏‏زن دوم‏‏]‏‏ از شوهر مهریه خود را طلبکار است و مقدار آن نیز‏‎ ‎‏معین است می تواند مطالبه کند و نزاع باید در محکمۀ شرعیه حل و فصل شود.‏

‏‏[سؤال 7295]‏‏ ‏ ‏ 3717‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 25 / 5 / 1362‏

‏‏محضر مبارک زعیم عالی قدر، رهبر کبیر انقلاب، حضرت آیت الله‌ العظمی حاج‏‎ ‎‏آقا روح الله‌ خمینی، مدّ ظله العالی، پس از عرض سلام و ادای احترام. ‏

‏‏شخصی مال خود را که عیناً مورد حق کسی نبوده به عنوان باقیات و صالحات و‏‎ ‎‏زیر نظر عالمی بزرگ با اجرای صیغه شرعیه صلح می کند، سپس فرد دیگری با ادعای‏‎ ‎‏حق کلی قصد دارد از عین مال فوق الذکر، استیفای حق نماید تا بالنتیجه صلح باطل‏‎ ‎‏شود. با این که بر فرض ثبوت دعوا جهت استیفای حق ادعایی، مال دیگری وجود‏
‏‎

‎‏دارد؛ آیا شرعاً این عمل جایز و بدین وسیله صلح باطل می گردد یا نه؟‏

‏‏خواهشمندم حکم مسأله را صریحاً بیان فرمایید.‏

‏‏بسمه تعالی، چنانچه عین مال مورد مصالحه متعلق حق کسی نباشد،‏‎ ‎‏صلح، صحیح و باید طبق آن عمل شود و صاحب دعوی حق ابطال صلح‏‎ ‎‏را ندارد.‏

‏‏[سؤال 7296]‏‏ ‏ ‏ 3718‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 26 / 10 / 1358‏

‏‏دفتر زعیم عالی قدر، نور چشم ملت ایران، حضرت امام خمینی، دامت برکاته‏

‏‏با تقدیم احترام؛ وصیت نامه ای که به پیوست تقدیم می گردد پس از فوت مرحوم‏‎ ‎‏پدرمان به دست ما رسیده و هیچ یک از وارثین از آن اطلاع نداشته است. معلوم‏‎ ‎‏می شود که در غیاب ما به شهر قم آمده و آن را نوشته است و از نظر عمل به آن‏‎ ‎‏مشکوک هستیم؛ چون مورد قبول دو تن از دختران و یک پسر که نامش در وصیت‏‎ ‎‏نامه ذکر نشده نمی باشد. لذا از آن مقام محترم تقاضای عاجزانه داریم حکم شرعی آن‏‎ ‎‏را صادر و امر به ابلاغ فرمایند تا نسبت به آن عمل شود.‏

‏‏لطفاً بفرمایید: آیا با این که فرزندان همه کبیر بوده اند صلح صحیح است یا خیر؟ و‏‎ ‎‏صلح در غیاب فرزندان کبیر از نظر شرع چگونه است؟ ناگفته نماند، متوفی غیر از یک‏‎ ‎‏خانه و دو قطعه باغ ذکر شده در وصیت نامه اموال دیگری نداشته و مازاد بر ثلثی‏‎ ‎‏ندارد. در هر صورت عمل شرعی این وصیت نامه را مرقوم فرمایید.‏

‏‏والسلام علیکم ورحمة الله‌ وبرکاته‏

‏‏بسمه تعالی، شخص در حیات خودش می تواند هرگونه تصرفی در مال‏‎ ‎‏خودش بکند و صلح او به بعض اولاد موقوف به رضایت بقیه نیست و‏‎ ‎‏وصیت نامه اعتبار شرعی ندارد؛ مگر آن که موجب اطمینان به وصیت‏‎ ‎‏شود.‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 7297]‏‏ ‏ ‏ 3719‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 3 / 7 / 1361‏

‏‏محضر مبارک زعیم عالی قدر جمهوری اسلامی ایران، امام خمینی، مدّ ظله، پس از‏‎ ‎‏عرض سلام و آرزوی سلامتی آن وجود شریف، مستدعی است پاسخ سؤال ذیل را‏‎ ‎‏مرقوم فرمایید. ‏

‏‏اگر کسی با اختیار و بدون اجبار، کلیۀ اموال خود را در حال حیات به دیگری، غیر‏‎ ‎‏از اولاد خودش مصالحه نماید و کتباً مصالحه نامه بدهد، آیا صحیح است و اموال،‏‎ ‎‏متعلق به متصالح می شود یا این که این گونه مصالحه نامه باطل می باشد و اموال بعد از‏‎ ‎‏مصالحه، به اولاد خودش می رسد؟ لطفاً جواب مرقوم فرمایید. مزید تشکر‏

‏‏بسمه تعالی، اگر به وجه شرعی ثابت شود که شخص در حال حیات، اموال‏‎ ‎‏خود را به کسی صلح کرده و به او منتقل ساخته به نحوی که در حین فوت،‏‎ ‎‏مالک آن اموال نبوده، ورثه در آن اموال حقی ندارند.‏

‏‏[سؤال 7298]‏‏ ‏ ‏ 3720‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محضر مبارک حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی، رهبر کبیر انقلاب اسلامی‏‎ ‎‏ایران، دامت برکاته‏

‏‏ضمن عرض سلام، حدود دو سال قبل، پسر عمویم کاغذی به صورت مصالحۀ‏‎ ‎‏مشروط ـ که فتوکپی آن به پیوست تقدیم می گردد ـ به من دادند که من می خواهم به‏‎ ‎‏مسافرت بروم و اگر از مسافرت، سالم برگشتم اموالم، مال خودم و اگر برنگشتم اموالم‏‎ ‎‏همه، متعلق به تو باشد. لازم به توضیح است که نامبرده، زن و فرزند (وارث درجه‏‎ ‎‏یک) ندارد؛ ایشان بعد از دادن این صلح نامه، به مسافرتی نرفته و کاغذ را هم از من‏‎ ‎‏نگرفته، تا این که در شب 22 بهمن 1360 طبق گواهی پزشک، فوت کردند و حال بعد‏‎ ‎‏از فوت ایشان و با توجه به صلح نامۀ مذکور، عده ای از جمله خواهران و برادران‏
‏‎

‎‏این جانب، ادعا می کنند که ما هم وارث هستیم. خواهشمند است موضوع را از نظر‏‎ ‎‏شرعی، مورد توجه قرار دهید که آیا آن ها حقی دارند یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، آنچه در نامه مرقوم شده مطابق فتوکپی پیوست نیست و‏‎ ‎‏چنانچه صلح، به نحو تنجیز واقع شده و در آن شرطی شده باشد، صلح‏‎ ‎‏صحیح است.‏

‏‏[سؤال 7299]‏‏ ‏ ‏ 3721‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 18 / 10 / 1361‏

‏‏محضر مبارک رهبر کبیر انقلاب اسلامی ایران، حضرت آیت الله‌ العظمی امام‏‎ ‎‏خمینی سلام عرض نموده و پس از عرض سلام و آرزوی طول عمر برای آن امام‏‎ ‎‏عزیز، سلامتی و موفقیت هرچه بیشتر شما را از درگاه ایزد منان خواستارم. ‏

‏‏پس از عرض سلام و تحیات، مستدعی است که حکم شرعی جریان زیر را مرقوم‏‎ ‎‏فرمایید:‏

‏‏مادری در حدود بیست و پنج سال پیش، مقداری از آب و ملک خود و خانه خود‏‎ ‎‏را به فرزندان اناث خود که چهار نفرند مصالحه می نماید و در ضمن صلح نامه ها‏‎ ‎‏این گونه قید شده که وقتاً: «علی هذا اختیار مصالح عنه مادام الحیات با خود مصالح‏‎ ‎‏می باشد و بعد وفات، ملک طلق و حق صدق مصالح لهم می باشد، ارباعاً تقسیم نمایند‏‎ ‎‏و دیگری را حقی و نفعی و بهره ای نیست که مداخله نمایند» و مخفی نماند که این‏‎ ‎‏قیود در صلح نامه ملک و آب است و نیز در صلح نامۀ خانه این گونه قید شده «و علی‏‎ ‎‏هذا اختیار مصالح عنه مادام الحیات با خود مصالحه است از نشستن خانه و بردن‏‎ ‎‏منافع اشجار، و بعد از وفات نامبرده، ملک طلق و حق صدق مصالح لهم می باشد ارباعاً‏‎ ‎‏و کسی دیگر را هیچ گونه حقی و بهره ای و نصیبی نیست».‏

‏‏قابل ذکر است که این دو صلح نامه را دو نفر و در دو زمان نوشته اند، ولی بعد از‏‎ ‎‏گذشت چندین سال، گاه گاهی مادر مذکور می گوید: اموال را می خواهم بفروشم، یا‏
‏‎

‎‏اصلاً آن موقع بالاجبار این اموال را صلح کرده ام، یا گاهی ادعا می کند که دیوانه بوده ام‏‎ ‎‏یا مریض بوده ام و بعد از چندی بدون رضایت دخترهایش، اموال را بین پسرها و‏‎ ‎‏دخترهایش دو مرتبه تقسیم می کند و هم اکنون هم ادعا می کند که چیزی ندارم بخورم‏‎ ‎‏و خرجی ندارم و می خواهم بفروشم. مستدعی است بیان فرمایید که با توجه به متن‏‎ ‎‏صلح نامه ها ـ که همراه نامه خدمت شما ارائه می شود ـ آیا می توان صلح نامه ها را‏‎ ‎‏نادیده گرفت و بدون رضایت طرفین صلح را به هم زد؟ و آیا مادر مذکور حق دارد‏‎ ‎‏اموال را بفروشد؟ و نیز آیا تقسیم اموال بعد از چندین سال بین اولاد ذکور و اناث،‏‎ ‎‏صحیح است؟ و آیا سخنان او که می گوید: چون مجبور یا دیوانه و مریض بودم، صلح‏‎ ‎‏را قبول ندارم، پذیرفته می شود؟ در حالی که در همان زمان به یکی از فرزندان‏‎ ‎‏ذکورش هم مقداری از اموالش را بخشیده و صلح کرده است و هیچ گونه سخنی‏‎ ‎‏دربارۀ آن ها گفته نمی شود.‏

‏‏بسمه تعالی، اگر معلوم است که صلح مشروط به بعد از مردن بوده، باطل‏‎ ‎‏است و اگر معلوم است که صلح مشروط نبوده و مسلوب المنفعه مادام‏‎ ‎‏الحیات موصیه واقع شده، صحیح و لازم است و ادّعای اکراه و غیره، بدون‏‎ ‎‏اثبات شرعی، مسموع نیست و همچنین اگر شک در وقوع صلح به یکی از‏‎ ‎‏دو نحو مزبور باشد، حکم به صحت می شود و مصالح نمی تواند آن را‏‎ ‎‏به هم  بزند. ‏

‏‏[سؤال 7300]‏‏ ‏ ‏ 3722‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏دفتر امام خمینی، دام ظله علی رؤوسنا، سلام علیکم‏

‏‏محترماً؛ پاسخ مسأله ذیل درخواست می شود: ‏

‏‏اگر شخصی املاک خود را بر نوادگان پسری خود که بعضی از آنان بالغ و بعضی‏‎ ‎‏نابالغ بوده اند با ده سیر نمک مصالحه نماید و برای خود تا سی سال حق فسخ قرار‏
‏‎

‎‏دهد و قبل از گذشت این سی سال، دو قطعه از همان املاک را بفروشد و قطعه دیگری‏‎ ‎‏را برای ادای دیون و مخارج بعد از فوتش وصیت نماید و همچنین یک قطعه از همان‏‎ ‎‏املاک را که منزل مسکونی بوده، پس از آن مصالحۀ اول دوباره به عروسش مصالحه‏‎ ‎‏نماید؛ آیا فروش این دو قطعه، و وصیت قطعه دیگر و مصالحه با شخص دیگر،‏‎ ‎‏موجب فسخ کل آن مصالحه اول می شود یا مصالحه نسبت به بقیه املاک صحیح و به‏‎ ‎‏قوت خود باقی است؟ ضمناً؛ این شخص صاحب املاک، دختری هم داشته که به کلی‏‎ ‎‏او را بی نصیب گذاشته است. ‏

‏‏خدایا، خدایا تا انقلاب مهدی خمینی را نگهدار، از عمر ما بکاه و به عمر او بیفزا‏

‏‏بسمه تعالی، در فرض مسأله، مصالحۀ اول تماماً فسخ شده است. ‏

‏‏[سؤال 7301]‏‏ ‏ ‏ 3723‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 28 / 12 / 1361‏

‏‏محضر مبارک حضرت آیت الله‌ العظمی الامام خمینی، دامت برکاته‏

‏‏سؤالی دارم مبنی بر این که در سال 1316 شمسی، ملکی که از پدرم بین این جانب‏‎ ‎‏و برادرم به ارث رسیده، با توجه به‏‎ ‎‏مدرکی که از آن زمان مانده، چون سهم بنده کمی‏‎ ‎‏بیشتر از برادرم بوده، قید شده مبلغ ده تومان و نیم باید به برادرم بدهم و این مبلغ به‏‎ ‎‏برادرم پرداخت شده، ولی رسیدی نداریم؛ چون برادرم رسیدی نداده است. متأسفانه‏‎ ‎‏مادر و برادرم در حیات نمی باشند و برادرزاده هایم اظهار طلب ملک می کنند.‏‎ ‎‏خواهشمندم بفرمایید اکنون چه مبلغی باید بپردازم؟ آیا همان ده تومان و نیم یا بیشتر؟‏‎ ‎‏ضمناً مدرک فوق ارسال می گردد. ‏

‏‏بسمه تعالی، بیش از مبلغی که در ضمن مصالحه قرارداد شده را حق ندارند‏‎ ‎‏و چنانچه شما مدعی پرداخت آن هستید، باید شرعاً اثبات نمایید و‏‎ ‎‏اختلاف باید در محکمۀ شرعیه حل شود، یا به طوری با هم مصالحه‏‎ ‎‏نمایید. ‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 7302]‏‏ ‏ ‏ 3724‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 29 / 11 / 1360‏

‏‏پیشگاه مبارک حضرت نایب الامام آیت الله‌ العظمی امام خمینی، دامت برکاته‏

‏‏پس از سلام و درود فراوان مستدعی است نظر مبارک را در مورد این مسألۀ بیان‏‎ ‎‏فرمایید.‏

‏‏مقداری از ملک مسکونی تفکیک و فروخته شده است و به تصرف خریدار داده‏‎ ‎‏شده، حال معلوم شده است که از مقدار محاسبه شده بیشتر است و بقیۀ آن ملک به‏‎ ‎‏شخص دیگر فروخته شده و به همین نحو چندین دست معامله شده است. مالک‏‎ ‎‏فعلی آن ملک مسکونی اول ادعا دارد چون سند رسمی داده نشده و این مقدار جزء‏‎ ‎‏سند من می باشد و ملک متعلق به من می باشد و باید پس داده شود. ضمناً در موقع‏‎ ‎‏خرید می دانسته که ملکی را که می خرد به اندازۀ آن سند نیست. استفاده از این ملک‏‎ ‎‏برای شخص خریدار چه صورت دارد؟ آیا شرعی است یا مالک فعلی مجاور ذیحق‏‎ ‎‏است؟ عمر امام مستدام باد ‏

‏‏بسمه تعالی، به نحوی مصالحه نمایید و اگر نزاع هست به محاکم صالحه‏‎ ‎‏مراجعه شود.‏

‏‏[سؤال 7303]‏‏ ‏ ‏ 3725‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 22 / 12 / 1361‏

‏‏دفتر استفتائیه حضرت امام آیت الله‌ خمینی دامت برکاته‏

‏‏محترماً به عرض می رسد که شخصی در زمین بایری خانه ساخته و از زمین‏‎ ‎‏مزروعی ملکی شخص دیگری در مدت شانزده سال آب جهت مشروب کردن خانه و‏‎ ‎‏اشجارش آورده بدون آن که مالک زمین مجرا را به او صلح کند یا بفروشد و در این‏‎ ‎‏مدت به طور اباحه استفاده شد. و مالک اول زمین فوق را به دیگری فروخته که نهر را‏‎ ‎‏هم متراژ کرده و پول او را از خریدار گرفته به عنوان آن که شخصی که آب می برد من‏‎ ‎‏نهر را به او انتقال نکرده ام و فعلاً خریدار ملک می خواهد ساختمان کند آیا حق دارد‏
‏‎

‎‏جلو از آب بردن را بگیردو حال آن که اشجار ثمره شده هم در خانه موجود است و‏‎ ‎‏خود صاحب خانه هم می گوید و اقرار دارد که ملک نهر را و مجرا را من مالک نیستم و‏‎ ‎‏برای بردن آب جهت مشروب کردن خانه راه دیگری هم ندارد و تعداد اشجار آن از‏‎ ‎‏انگور و انار و سیاه درخت شصت اصله باشد خواهشمندم جواب مسأله مرقوم‏‎ ‎‏فرمایید که مورد حاجت باشد.‏

‏‏بسمه تعالی، در فرض مرقوم احتیاط در مصالحه بین آن ها است. ‏

‏‏[سؤال 7304]‏‏ ‏ ‏ 3726‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏شخصی با بعضی از ورثه خود در حال حیات طبق وصیت نامه ای که دارد حقوق‏‎ ‎‏ارثیه که پس از مرگ به آنان تعلق می گرفت مصالحه کرد به مقداری از زمین زراعی و‏‎ ‎‏باغ، که در حال حیات به آن ها تسلیم نماید و آن بعض نیز قبول صلح کرده و امضا‏‎ ‎‏نمودند ولی پس از تنظیم وصیت نامه، زمین زراعی را برابر مشروح وصیت نامه در‏‎ ‎‏حال حیات تحویل داد و از دادن باغ خودداری کرد و پس از آن نیز به فاصله چند سال‏‎ ‎‏وصیت نامه دیگری را جهت تغییر ثلث و بعض مسائل دیگر تجدید ولی نسبت به‏‎ ‎‏حقوق ورثه مرقوم شده همان وصیت نامه قبلی تنظیم شد. و در وصیت نامه آخری آن‏‎ ‎‏ورثه امضا ندارند.‏

‏‏اولاً: اصل وصیت که عبارت از صلح حق ارثی در حال حیات باشد صحیح است یا‏‎ ‎‏خیر؟ ثانیاً: در صورت صحت وصیت با عدم وفا به تمام موارد صلح، کل وصیت‏‎ ‎‏نسبت به این بعض نافذ است یا به طور کلی ورثه حق ادعا در مجموع ماترک خواهند‏‎ ‎‏داشت و یا نسبت به مقداری که تحویل شد قبول، ولی نسبت به باقی حق ادعا موجود‏‎ ‎‏است و یا باید برابر صلح عمل شود و به همان مقدار باغ که وصیت کرد باغ را بگیرند‏‎ ‎‏که به مقتضای اصل وصیت عمل شود. والسلام‏

‏‏بسمه تعالی، صلح مذکور صحیح نیست.‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 7305]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 3899‏

‏‏3. حضرت امام در رسال‏‏ۀ‏‏ عملیه، مسأل‏‏ۀ‏‏ 2147 فرمودند: «می تواند طرف شرکت‏‎ ‎‏بگوید از ضرر، شریک نیستم؛ ولی از استفاده، شریک هستم»، چنانچه صندوق چنان‏‎ ‎‏قراردادی را بنویسد بعد از مدتی می تواند‏‎ ‎‏سهمی‏‏ۀ‏‏ صندوق ـ البته استفاده، را ـ به مبلغی‏‎ ‎‏بخرد تا نخواهد حساب نگه بدارد و بنویسد؟‏

‏‏بسمه تعالی، چنانچه مصالحه نماید اشکال ندارد.‏

‏‎ ‎

‏‎

‎