کتاب بیع

قبض و تسلیم (گرفتن و واگذار کردن)

قبض و تسلیم (گرفتن و واگذار کردن)

[سؤال 7190]‏ ‏ ‏ 3646‏

‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 30 / 9 / 1361‏

‏حضور محترم رهبر کبیر انقلاب، حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی‏

‏پس از سلام و آرزوی طول عمر آن رهبر عزیز، به عرض می رسانم که: از نظر شرع‏‎ ‎‏مقدس اسلام نظریه خود را در مورد خرید یک باب آپارتمان مرحمت فرمایید که‏‎ ‎‏مورد حاجت می باشد.‏

‏1. تا کنون که حدود شش ماه از تخلیه می گذرد، فروشنده آپارتمان را تحویل نداده؛‏‎ ‎‏آیا مسئول خواهد بود یا خیر؟‏

‏2. آیا فروشنده می تواند پس از مدت یک سال و یا دریافت تمامی مبلغ، معامله را‏‎ ‎‏بدون رضایت خریدار فسخ کند یا خیر؟ ‏

بسمه تعالی، در صورت تمام شدن معامله، فروشنده، مبیع را باید تحویل دهد و بدون وجود یکی از اسباب خیار، حق فسخ ندارد.

[سؤال 7191]‏ ‏ ‏  ‏---->‏ ‏ 3437

‏3. آیا فروشنده ضامن پرداخت خساراتی که به خریدار در اثر عدم واگذاری مورد‏‎ ‎‏معامله وارد شده، می باشد یا خیر؟‏

بسمه تعالی، ضامن نیست.


استفتائات امام خمینی (س)ج. 6صفحه 182
[سؤال 7192]‏ ‏ ‏ 3647‏

‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 2 / 7 / 1361‏

‏محضر منوّر حضرت مستطاب، آیت الله‌ العظمی، رهبر عالی قدر و بنیان گذار‏‎ ‎‏جمهوری اسلامی، امام خمینی، روحی فداه، پس از اهدای سلام و تحیّات‏

‏1. منزلی مشترک بین دو نفر به طور مشاع بود و بعد یکی از آن ها سهم دیگری را به‏‎ ‎‏مبلغ سیصدهزارتومان می خرد، طبق یک برگ قولنامه و بعداً هم یک وکالت بلاعزل از‏‎ ‎‏شریک خود می گیرد و بعد در طول مدت دو سال، یک مرتبه بیست هزارتومان کسر‏‎ ‎‏می کند و مرتبۀ دوم پنجاه هزار تومان کسر می کند و مرتبۀ سوم هجده هزار تومان کم‏‎ ‎‏می کند و در آخر، مبلغ دویست و دوازده هزار تومان به شریک خود می دهد و بعداً‏‎ ‎‏طبق آن وکالت، شش دانگ را به اسم خود می کند؛ آیا از نظر شرعی این معامله به حال‏‎ ‎‏خود باقی است یا طرف می تواند سهم خود را دریافت کند؟‏

بسمه تعالی، در فرض مرقوم، معامله تمام شده و صحیح و لازم است و فروشنده فقط نسبت به بقیۀ پولش حق دارد.

[سؤال 7193]

‏2. مغازه و کارخانه ای بین دو نفر به شراکت بوده است و بعداً آن طرف مبلغ بیست‏‎ ‎‏هزارتومان به دلالی می دهد که سهمیۀ رفیق او را به ثمن بخس خریداری کند (با‏‎ ‎‏وعده های دروغ) و بعداً آن طرف، سهم رفیق خود را به سیصد و هفتاد و پنج‏‎ ‎‏هزارتومان می خرد و بعداً آن شریک می فهمد که طرف، مبلغ مذکور را برای انجام‏‎ ‎‏معامله به او می دهد و سند هنوز به نام شریک است؛ آیا از جهت شرعی چنانچه‏‎ ‎‏بخواهد ایشان سهم خود را تصاحب کند، شرعاً مانعی ندارد؟ و چنانچه طرف ابا‏‎ ‎‏نماید، تصرفات او غاصبانه است یا نه؟‏

بسمه تعالی، بعد از تمامیت معامله، فروشنده باید مبیع را تحویل دهد؛ بلی اگر مغبون باشد حق فسخ دارد.


استفتائات امام خمینی (س)ج. 6صفحه 183
[سؤال 7194]‏ ‏ ‏ 3648‏

‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 4 / 10 / 1361‏

‏محضر مبارک حضرت امام خمینی، دام ظله العالی‏

‏پس از اهدای سلام به پیشگاه مبارک؛ سلامت و سعادت و طول عمر جناب عالی را‏‎ ‎‏از خداوند خواهانم.‏

‏این جانب تعداد خاک 17 درخت لیمو یا پرتقال از شخصی خریداری کرده ام و‏‎ ‎‏ضمناً آب و خاک خریداری نمودم و خودم هم غیر از این 17 تا در آن موضع شریک‏‎ ‎‏هستم و مدت هفت الی ده سال است که این 17 درخت را از همان قسمت خودم‏‎ ‎‏آبیاری کرده ام و آبی را از صاحب اصلی آن تقاضا نکرده ام و اکنون تقاضای آب‏‎ ‎‏کرده ام. صاحب اصلی، حاضر به دادن آب نیست و می گوید: از هر کجا که آب داده اید،‏‎ ‎‏حالا هم آب بده. مستدعی است از نظر شرعی بیان فرمایید که آیا می توانم آب را‏‎ ‎‏درخواست کنم یا خیر؟ و آیا از نظر شرعی مالک می شوم؟ ضمناً از نظر کار هم با‏‎ ‎‏صاحب اصلی کار نکرده ام؛ یعنی قنات نزده ام. جواب بیان فرمایید.‏

‏ادام الله‌ ظلکم علی رؤوس الانام‏

بسمه تعالی، اگر آب خریده اید، می توانید آن را مطالبه کنید.

[سؤال 7195]‏ ‏ ‏ 3649‏

‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏دفتر حضرت امام خمینی، قسمت مسائل شرعی‏

‏با نهایت احترام به عرض می رساند: این جانب در سال 1357 مقداری چتایی با‏‎ ‎‏شخصی معامله کردم. ایشان بابت قیمت قسمتی از چتایی دو برگ چک، صادر و به‏‎ ‎‏فدوی تسلیم نمود؛ بنده هم حواله صادر کردم که بنگاه، چتایی ها را تحویل نماید. چند‏‎ ‎‏روز بعد که چک ها را به بانک بردم، بدون محل بود و برگشت شد؛ در نتیجه مبلغ‏‎ ‎‏000 / 170 / 3 ریال از قیمت چتایی وصول نگردید. بنده هم وقتی دیدم نامبرده پول‏

استفتائات امام خمینی (س)ج. 6صفحه 184
‏جنس را نداده، به بنگاه مراجعه و اعلام داشتم باقیمانده چتایی ها را ـ که چهل عدل بود‏‎ ‎‏و هنوز تحویل ایشان نشده بود ـ به ایشان تحویل ندهند؛ زیرا پول جنس را نداده بود‏‎ ‎‏که جنس را ببرد و تازه قیمت این چهل عدل، جواب گوی باقیماندۀ پول این جانب‏‎ ‎‏(یعنی 000 / 170 / 3 ریال) نیست و مبلغ 000 / 850 ریال از مال این جانب از بین رفته و‏‎ ‎‏بلاوصول مانده است.‏

‏بعداً شخصی به نام آقای الف به آقای ب مراجعه می نماید و حوالۀ چهل عدل‏‎ ‎‏چتایی این جانب را از شخص بدهکار ـ که حتی حواله هم به نام همان شخص بدهکار‏‎ ‎‏کشیده شده ـ خریداری می نماید؛ در صورتی که شخص خریدار حواله ـ یعنی آقای‏‎ ‎‏الف ـ تلفنی از من سؤال نمود که آیا این حواله قبول است یا نه؟ بنده عرض کردم:‏‎ ‎‏چون چک آقای ب برگشت شده است و این جانب جلوی حواله را گرفته ام، قبول‏‎ ‎‏نیست. در این حال که بنده هنوز هم قسمتی از پول خود را ـ که مبلغ آن در بالا ذکر‏‎ ‎‏شده است ـ نگرفته ام، آقای الف خریدار حواله، ادعای چهل عدل چتایی از این جانب‏‎ ‎‏می نماید.‏

‏لذا از آن محضر مبارک استدعا دارم با توجه به این که به آقای الف گفته ام که به‏‎ ‎‏علت برگشت چک آقای ب، این حواله محل ندارد، آیا مدعی شرعاً این حق را دارد‏‎ ‎‏که از بنده، جنسی را که پولش را نگرفته ام، بخواهد یا خیر؟‏

بسمه تعالی، فروشنده می تواند تا پول جنس را تحویل نگرفته، از تحویل جنس امتناع نماید.

[سؤال 7196]‏ ‏ ‏ 3650‏

‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 4 / 10 / 1361‏

‏محضر مبارک حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی رهبر شیعیان جهان و انقلاب‏‎ ‎‏اسلامی ایران با تقدیم خالصانه ترین درودهای خود.‏

‏جان نثار، کشاورزی هستم که مدت چهار سال است که شخصی مقدار چهار سهم‏

استفتائات امام خمینی (س)ج. 6صفحه 185
‏از ملک رحیم آباد پرندک زرند ساوه واقع در 80 کیلومتری تهران ـ ساوه را به‏‎ ‎‏این جانب فروخته به مبلغ یک صد و پنجاه هزار تومان که مبلغ هشتاد هزار تومان آن را‏‎ ‎‏نقداً دریافت نموده و بقیه مبلغ هفتاد هزار تومان چک بانکی از من گرفته است که قرار‏‎ ‎‏بود هر موقع که مورد معامله را به این جانب تحویل داد وجه چک ها را به ایشان‏‎ ‎‏بپردازم، در این مدت چهار سال ملک مورد معامله را به این جانب تحویل نداده است‏‎ ‎‏و نیز کلی خسارت به این جانب وارد ساخته، خسارت وارده این که در موقع خرید‏‎ ‎‏ملک مزبور این جانب اثاثیۀ منزل خود را فروختم و به ایشان دادم ولی حالا پس از‏‎ ‎‏گذشت چهار سال هنوز ملک تحویل این جانب نشده. ضمناً حالا که ملک را هم‏‎ ‎‏تحویل نداده می گوید باید بقیه پول که هفتاد هزار تومان است بپردازی ولی این جانب‏‎ ‎‏ملکی تحویل نگرفتم که بقیه پول را بپردازم از آن مقام معظم تقاضای عاجزانه دارم که‏‎ ‎‏حکم شرعی را در این مورد که ایشان می توانند قبل از تحویل دادن ملک به این جانب‏‎ ‎‏ادعای بقیه پول خود را بکنند یا خیر، خواهشمندم حکم شرعی را کتباً به این جانب‏‎ ‎‏ارسال که دعاگو هستم و دعاگو خواهم بود. والسلام.‏

‏طول عمر حضرت عالی را از خداوند خواستارم. خدایا خدایا تا انقلاب مهدی‏‎ ‎‏خمینی را نگهدار‏

بسمه تعالی، تا فروشنده خانه را تحویل نداده خریدار می تواند از تحویل باقیمانده پول خانه خودداری کند.

[سؤال 7197]‏ ‏ ‏  ‏---->‏ ‏ 1890

‏27. افرادی از طرف خود در شهرهای بزرگ به وسیله نامه یا تلفن جنسی‏‎ ‎‏می خرند، خریدار می گوید به وسیله پست یا کسی بفرستد، فروشنده طبق دستور او‏‎ ‎‏فرستاد ولی در راه تلف شد آیا خسران بر بایع است یا مشتری.‏

بسمه تعالی، اگر قبل از تحویل به مشتری یا وکیل او تلف شده خسران آن بر بایع است.


استفتائات امام خمینی (س)ج. 6صفحه 186
[سؤال 7198]‏ ‏ ‏ 3651‏

‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏محضر حضرت آیت الله‌ العظمی خمینی مدّ ظله العالی‏

‏علاف می آید در دهات، گوسفند می خرد به دست خود، خوب نگاه می کند، پول‏‎ ‎‏می دهد می گوید: گوسفند چند روز این جا باشد هر وقت من برگشتم می برم این رفت‏‎ ‎‏گوسفند مریض می شود، می میرد گوشت آن را نگاه می دارد تا که علاف بیاید، علاف‏‎ ‎‏که آمد می گوید من گوشت نمی خواهم من پول خود را می خواهم، جایز است پول‏‎ ‎‏بگیرد یا فقط حق گوشت دارد؟ شما امر بفرمایید.‏

بسمه تعالی، اگر گوسفند را تحویل گرفته و امانت سپرده فروشنده ضامن نیست و اگر قبل از تحویل مرده معامله فسخ شده و مشتری حق دارد پول خود را بگیرد.

[سؤال 7199]‏ ‏ ‏  ‏---->‏ ‏ 2284

‏2. امروزه معاملات زیادی در بازارها به وسیل‏‏ۀ‏‏ تجار صورت می گیرد که گاهی‏‎ ‎‏بدون دیدن جنس و حتی نقل و انتقال آن، با تلفن انجام می گیرد و در این گونه‏‎ ‎‏معاملات، میلیون میلیون ریال سود می برند؛ آیا با دادن خمس، این گونه سودهای کلان‏‎ ‎‏و‏‎ ‎‏این پول ها برای آنان حلال می باشد؟‏

بسمه تعالی، هر معامله ای که طبق موازین شرعی انجام گرفته باشد، سود حاصل از آن با دادن خمس، در زاید بر مؤونۀ سال حلال است، ولی نباید مخالف مقررات دولت اسلامی باشد.

[سؤال 7200]‏ ‏ ‏ 3652‏

‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 14 / 5 / 1358‏

‏حضرت آیت الله‌ العظمی روح الله‌ الموسوی الامام الخمینی ‏

‏شخصی بیست و شش سال قبل، آبی مشهور به «آب میان» را به شخصی فروخته‏

استفتائات امام خمینی (س)ج. 6صفحه 187
‏است. در همان روز میراب گفته است آب نامبرده محل ندارد. خریدار تحویل نگرفته‏‎ ‎‏و فروشنده هم تحویل نداده. بعد از چند سال، همان فروشنده یک آبی از همان قنات‏‎ ‎‏مشهور به «آب علی احمدی» به دیگری فروخته است و در حیات خودش تحویل‏‎ ‎‏داده است که تا امروز در تصرف خریدار بوده. آیا خریدار «آب میان» که محل نداشته،‏‎ ‎‏می تواند از خریدار «آب علی احمدی» که محل دارد بگیرد یا خیر؟‏

بسمه تعالی، در فرض مذکور حق ندارد و منازعات باید در محکمۀ شرعیه حل شود.

[سؤال 7201]‏ ‏ ‏ 3653‏

‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 23 / 7 / 1358‏

‏محضر حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی، دام بقائه‏

‏شخصی چند سال قبل ملکی را به شخصی فروخته است. خریدار از پرداخت‏‎ ‎‏وجه آن به علل گوناگون امتناع نمود فروشندۀ ملک، معامله را فسخ کرد، و خریدار بعد‏‎ ‎‏از فسخ معامله تا حال نسبت به استرداد ملک اقدام نکرد. اکنون پس از سال ها مدعی‏‎ ‎‏شده که همان وجه معامله ملک را بپردازد، ولی فروشنده مدعی است، آن معامله را‏‎ ‎‏فسخ کرده و باید مشتری عین ملک را پس بدهد. استدعا می شود جواب را مرقوم‏‎ ‎‏فرمایید.‏

‏خداوند متعال سایۀ حضرت مستطاب عالی را تا انقلاب حضرت مهدی (عج) بر‏‎ ‎‏سر مستضعفین جهان قائم بدارد، آمین، بحق محمد و آله الطاهرین.‏

بسمه تعالی، در صورتی که فروشنده ملک را به قبض خریدار داده، مجرد تأخیر پرداخت ثمن موجب خیار فسخ نمی شود. بنابراین، اگر از ناحیۀ دیگری خیار فسخ نداشته معامله لازم است و فروشنده، ثمن معامله را حق دارد. بلی، اگر از جهت دیگر خیار فسخ داشته و فسخ کرده، می تواند ملک را پس بگیرد.

‎ ‎

استفتائات امام خمینی (س)ج. 6صفحه 188