خیار شرط
[سؤال 7139] 3601
بسمه تعالی
محضر مبارک حضرت آیت الله العظمی امام خمینی
در موقع انجام معامله که قیمت معین است و قرار بر این است که کالا یک سال بعد تحویل مشتری گردد؛ آیا فروشنده می تواند شرطی قرار دهد که قیمت در موقع تحویل کالا مجدداً محاسبه شود و بر اساس نرخ روز وجه را دریافت نماید یا خیر؟
بسمه تعالی، اگر معامله شود به قیمتی که وقت تحویل جنس تعیین می شود، معامله باطل است و گیرنده جنس، ضامن آن است و در صورت تلف، باید قیمت روز تلف را بپردازد. ولی چنانچه قیمت معلوم باشد و معامله واقع شود و در ضمن آن شرط گردد که در صورت ترقی قیمت جنس تا وقت تحویل، فروشنده بتواند عقد را فسخ کند و مجدّداً به قیمت روز تحویل، معامله شود، معامله صحیح و شرط در ضمن آن نافذ است. لکن این در صورتی است که در وقت معاملۀ جدید، عین مورد معامله از بین نرفته باشد. بلی، اگر مورد معامله کلی باشد، اشکال ندارد.
[سؤال 7140] ----> 6479
4. اگر با تنظیم قولنامه ملک به تصرف خریدار داده شد، پس از انصراف مالک و عدم رضایت او بر فروش، تصرف خریدار شرعاً جایز است یا خیر؟
بسمه تعالی، در صورتی که معامله تمام شده، اگر شرط شده که با انصراف مالک، معامله منفسخ باشد، پس از آن تصرف خریدار باید با رضایت فروشنده باشد.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 6صفحه 149
[سؤال 7141] 3602
بسمه تعالی 9 / 8 / 1358
پیشگاه رهبر انقلاب اسلامی ایران، زعیم عالی قدر حضرت آیت الله حاج سید روح الله الموسوی الخمینی، دامت برکاته
با کمال ادب به استحضار می رساند: متعاملینی در دفترخانۀ اسناد رسمی، ملکی را به عنوان خرید و فروش بر اساس بیع شرط، معامله می کنند که در مسائل 2126 و 2127 رسالۀ آن حضرت صراحت دارد. بعد از انقضای مدت، اگر متعاملین حاضر به تمدید شده باشند، پس از انقضای مدت اولی، آیا خریدار حق مطالبۀ اجارۀ تمدید شده را دارد یا خیر؟ مستدعی است نظر مبارک را اعلام فرمایند.
بسمه تعالی، حق ندارد.
[سؤال 7142] ----> 3431
2. معاملات بیع شرطی ملک یا منزل که زمان بیع آن منقضی شده و با اخطار مکرر طلبکار بدهکار از پرداخت آن امتناع ورزیده تا این که طلبکار با تحمل خسارات طبق قانون جاری مملکت به خود انتقال داده است نظریه شما چیست؟
بسمه تعالی، اگر بیع شرط فرار از ربا نباشد صحیح است و بعد از انقضای مدت و عدم فسخ فروشنده لازم می شود ولی اگر وسیلۀ ربا خواری باشد در حکم ربا و باطل است.
[سؤال 7143] 3603
بسمه تعالی
پیشگاه رهبر عالی مقام حضرت آیت الله العظمی امام خمینی دامت بقائه
زنی برای امرار معاش خود و شوهرش ملک شخصی خود را در بیع الشرط می گذارد و مبلغ یک هزار تومان هر ماه می گیرد، ضمناً بین طرفین قرار می شود که اگر به مدت معلوم، وجه به مشتری پرداخته شود خود مالک است، در موعد معینه وجه به
استفتائات امام خمینی (س)ج. 6صفحه 150
مشتری پرداخت نشده و مالک مورد بیع الشرط را مالک شده است و آن را به دیگری فروخته. پس از انقضای مدت یک سال شوهر آن زن ملک مزبور را از مشتری خریداری نموده است، بفرمایید ملک مجدداً به زن برمی گردد یا مالک، شوهر آن زن می شود؟ یاری فرمایید.
بسمه تعالی، اگر بیع شرط حقیقی بوده در فرض مذکور زمین ملک شوهر است و اگر به منظور فرار از ربا انجام شده اصل معامله باطل و زمین باقی به ملک زن است.
[سؤال 7144] 3604
بسمه تعالی
حضور محترم بنیان گذار جمهوری اسلامی، امام خمینی، دامت برکاته
1. شخصی می میرد و از او یک پسر و یک دختر باقی می ماند و از بابت ترکه یک باب خانه و یک باغ می ماند. نامبرده در حال حیات خود نصف خانه را در مقابل شصت تومان بیع شرط می نماید که پسر بزرگ شود و مبلغ مزبور را بدهد و سند را پس بگیرد. آیا دختر در آن نصف حق پدری دارد یا نه؟
2. باغ را سه حصه نماید. محدوداً شمالاً علی محمد، شرقاً مشهدی حسین و حاج رحیم، جنوباً نعلبندی، غرباً شارع می باشد. برای حق عبور نه یک متر زمین و نه پنج تومان پول نداده است. شرعاً، عرفاً و قانوناً این ضعیفه حق دارد یا ندارد؛ حق عبور؟
بسمه تعالی، بعد از فسخ بیع شرط، همه ورثه در مورد آن حق دارند و سؤال دوم مفهوم نشد.
[سؤال 7145] 3605
بسمه تعالی 20 / 7 / 1361
محضر مبارک رهبر عظیم الشأن و زعیم بزرگوار، حضرت آیت الله العظمی امام خمینی، دامت برکاته
استفتائات امام خمینی (س)ج. 6صفحه 151
پس از عرض سلام؛ همواره از درگاه خداوند منان عظمت و نصرت اسلام و سلامت و طول عمر مقام معظم رهبری را مسئلت دارم. متمنی است نظر مبارک آیت اللهی را در مورد مسأله زیر بیان فرمایید:
شخصی در حدود 42 سال قبل زمین زراعتی خود را در قبال دریافت مبلغی پول در مدت 4 ماه و پنج روز بیع شرطی، معامله می کند. پس از گذشت مدت معلوم و نپرداختن بدهی، زمین به تصرف طلبکار در می آید. اکنون پس از 42 سال و گذشت مدت معامله و فوت بدهکار، پسرش ادعا نموده که من همان مبلغ 42 سال قبل را می پردازم و زمین را تصرف می کنم. اما طلبکار می گوید که من پس از گذشت مدت 4 ماه و پنج روز مالک زمین شدم و هم اکنون زمین ملک من است. خواهشمند است در این مورد حکم الله را صادر فرمایید. طول عمر آن رهبر عظیم الشأن و نصرت اسلام را مسئلت دارم. والسلام علیکم ورحمة الله
بسمه تعالی، اگر واقعاً به بیع شرط زمین فروخته شده، در مقابل مبلغ معین، با گذشت مدت و عدم پرداخت ثمن، معامله لازم و حق فسخ ساقط می شود. ولی اگر مبلغ به صورت وام بوده و بعد از گذشت مدت بخواهد در مقابل بدهی، زمین را تصرف نماید، حق ندارد.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 6صفحه 152