اولیای تصرف در مال صغیر
[سؤال 7086] 3565
بسمه تعالی
حضور محترم هیأت استفتای امام خمینی، پس از عرض سلام
من زنی هستم که دو سال پیش شوهرم فوت کرده است. شوهرم قبل از فوتش
استفتائات امام خمینی (س)ج. 6صفحه 120
وصیت نامۀ محضری نوشته و از مال خودش ثلث قرار داده. من 4 بچه دارم که در زمان فوت پدرشان دوتای از آن ها صغیر بودند و حالا یکی صغیر است؛ البته غیر از دخترم که شوهر دارد بقیه بچه ها مشغول درس خواندن هستند. شوهرم ملکی از پدرش به ارث به او رسیده که در حدود 500 یا 600 هکتار است. این زمین بین بچه های من و عمویشان است و به صورت اجاره عادی که خودشان نوشته اند اجاره داده بودند و هر سال کشت دیم می شد و امسال هم زیر کشت دیم است. من پول بچه ها را جمع آوری کرده ام و به بانک توسعه کشاورزی هم رجوع کرده ام و از بانک هم مهندس برای بررسی آب و خاک برده ام، چون این زمین قنات هایش خشک شده و باید چاه بزنیم. بانک به ما گفته است که اگر 3000 هزار تومان خودتان سرمایه گذاری کنید ما به شما یک میلیون و دویست هزار تومان وام دراز مدت می دهیم. حالا با در نظر گرفتن مال صغیر و ثلث میت که من وصی و قیّم هستم، اگر بروم و این بودجه را خرج کنم بعداً چطور می شود؟ هم زمین و هم پول را از دست می دهم و مال صغیر و میت را که من مسئول هستم از من خواهند گرفت! شما را به خدا مرا روشن کنید که تکلیف شرعی خودم را بدانم و از این سرگردانی بیرون بیایم. چون من مقلد امام خمینی هستم هر طور که ایشان به من بفرمایند عمل می کنم، چون دیگر در پیشگاه خداوند بزرگ مقصر نیستم.
والسلام علیکم ورحمة الله وبرکاته
بسمه تعالی، قیّم شرعی صغار بدون احراز مصلحت صغار حق تصرف در اموال آن ها را ندارد.
[سؤال 7087] ----> 3104
6. پدر آیا ولایت دارد مثل مال خود در اموال فرزند تصرف کند یا خیر؟
بسمه تعالی، تصرف پدر در مال فرزند غیر بالغ منوط است به مصلحت فرزند و تصرف او در مال فرزند بالغ موقوف است به رضایت فرزند.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 6صفحه 121
[سؤال 7088] 3566
بسمه تعالی 18 / 3 / 1361
محضر مبارک دفتر امام در قم
ضمن عرض سلام و آرزوی سلامتی برای رهبر عزیزمان از درگاه خداوند متعال، خواهشمندم این مسأله را که در مورد صغیر است جواب بدهید:
قطعه ای از زمینی که مال صغیر است، برای کار خیری (ساختن کاروان حسینی در یکی از دهات) خواسته شده. و دیگر شرکا هم رضایت داده اند و ضمناً زمین، به درد کشاورزی هم نمی خورد و از نظر موقوفه بودن هم، شک و شبهه رویش هست و خلاصه، این جانب مادر صغیر، که قیّم صغیر هم می باشم به خاطر این که کار خیری بوده، اجازه تصرف آن را داده ام، به این نیت که آن را تبدیل به احسن بکنم، یعنی در جای دیگر، زمینی تا حد امکان مثل آن بخرم، یا پولش را به حسابش بریزم، اما باتوجه به این که فعلاً خرید و فروش زمین، آن هم مثل خودش، چندان امکان پذیر نیست و از طرفی، محاسبه قیمت آن هم در آینده فعلاً امکان ندارد و زمین هم که خراب شدنی نیست تا پولش را الآن به حسابش بریزم، آیا باید حتماً اجازه تصرفش را پس بگیرم و آن قطعه را جدا کرده و برایش نگهدارم؟ یا چارۀ دیگری هست؟ خواهشمندم هرچه زودتر و در پایین همین نامه جواب بدهید.
با تشکر و به امید پیروزی هرچه زودتر حق بر باطل در تمامی جبهه ها، ارادتمند
بسمه تعالی، قیّم صغیر مجاز در فروش مال صغیر نیست، مگر آن که حفظ مال صغیر منوط به تبدیل باشد و یا صلاح صغیر باشد.
[سؤال 7089] 3567
بسمه تعالی 20 / 10 / 1361
دفتر معظم رهبر عالی قدر و بنیان گذار جمهوری اسلامی ایران، حضرت امام خمینی، مدّ ظله العالی، بیان فرمایید این مسأله شرعیه را:
استفتائات امام خمینی (س)ج. 6صفحه 122
هرگاه شخصی طفل صغیر دارد که مادرش مرده باشد و پدر نیازمند باشد، آیا می تواند اموال صغیر خود را بفروشد و خرج خودش و طفل صغیرش بنماید یا خیر؟
بسمه تعالی، حق ندارد تصرفی که برخلاف صلاح صغیر است در مال صغیر بکند.
[سؤال 7090] 3568
بسمه تعالی 28 / 6 / 1361
محضر مبارک رهبر کبیر انقلاب اسلامی، حضرت امام خمینی، مدّ ظله علی رؤوس المسلمین
پس از تقدیم صمیمانه ترین سلام؛ به عرض می رسانم: بنده عمویی داشتم که در حوزۀ علمیۀ قم مشغول تحصیل بودند. پس از فوت ایشان یک همسر و دو بچۀ کوچک باقیمانده. منزل شخصی دارند (البته با پدرم شریکند) و از راه شهریۀ عمویم که از طرف حوزه به آن ها می دهند ارتزاق می نمایند. از بنده تقاضای ازدواج با همسر ایشان و به عهده گرفتن سرپرستی بچه ها شده است چون بنده یک سرباز هستم و چیزی از نظر مالی ندارم اگر بخواهم با همسر ایشان ازدواج نمایم ناگزیر باید از منزل و اثاثیۀ منزل و غیره که متعلق به بچه های یتیم است استفاده نمایم؛ و این کار از نظر شرعی چه صورت دارد؟ در صورت اشکال، وظیفۀبنده چیست؟
بسمه تعالی، ازدواج با همسر عموی متوفی اشکال ندارد؛ ولی ولایت بر صغار و بر اموال صغار با قیّم شرعی صغار است و تصرف در اموال صغار باید با مراعات غبطه و مصلحت باشد و بدون آن جایز نیست.
[سؤال 7091] ----> 2068
27. مجاز از طرف حاکم شرعی در مداخله امور صغار برای تسهیل امر بازماندگان با رعایت صرفه صغار چنین می کند تمام اموالی که از بچه های صغیر در معرض استعمال است مانند منزل و لوازم آن و غیره تصرف در آن ها را با مادر بچه ها مصالحه
استفتائات امام خمینی (س)ج. 6صفحه 123
می کند در مدت مثلاً تا ده سال که نفر آخر هم به حد بلوغ برسد به همان زحماتی که مادر برای بچه ها می کشد مثلاً اگر تصرفاتی در اموال سالی دو هزار تومان اجرت دارد مادر هم اجرت زحماتش دو هزار تومان و اگر بیشتر است بیشتر و کمتر است کمتر و مادر بچه ها هم قبول می کند آیا به نظر مبارک شما این مصالحه در رفع اشکال تصرف در مال صغیر کافی است یا راه دیگری دارد؟
بسمه تعالی، مصالحۀ مزبوره نسبت به اموال هر صغیری تا زمان بلوغ او اگر مقرون به مصلحت او باشد اشکال ندارد.
[سؤال 7092] ----> 6399
3. آیا سرپرست صغار (مادر) حق دارد اموال صغار را تبدیل به احسن نماید یا خیر؟
بسمه تعالی، اگر مادر قیّم شرعی آنان باشد و مصلحت صغار باشد مانع ندارد.
[سؤال 7093] 3569
بسمه تعالی
محترماً شخصی چند سال قبل فوت نموده و دارای 9 فرزند (چهار دختر کبیره و سه دختر و دو پسر صغیر) و سه زوجه دائمی داشته که یکی در حیات متوفی فوت نموده که چهار دختر کبیره دارد و دو همسر دیگر در قید حیات می باشند که یکی عقیم و از دیگری دو پسر و سه دختر دارد. چند روز بعد از فوت پدر، ورثه اقدام به رسیدگی اموال پدری با حضور کلیه ورثه و مقام روحانی و معتمدین محلی طبق موازین شرع مقدس اسلام نمودند و متوفی چند سال قبل از فوتش سعادت زیارت خانه خدا را داشته. ضمن رسیدگی اموال اعم از منقول و غیرمنقول معلوم شد که متوفی مبالغی مقروض بوده و علی رغم داشتن ثروت مالی وجه نقد نداشته که ورثه و همسران مرحوم و مخصوصاً مقام روحانی و معتمدین محل تأکید داشتند که ادای دین یکی از
استفتائات امام خمینی (س)ج. 6صفحه 124
واجبات و موجب رهایی میت از دین دیگران می شود و مادر صغار تأکید به ادای دین داشته که متفقاً یک قطعه از زمین را به معرض فروش قرار دادند که به معادل بدهی موازنه داشته و با تنظیم قباله با امضای چهار دختر کبیره و گواهی مادر صغار ـ که چند روز بعد از رسیدگی اموال، قیم قانونی صغار تعیین شدند ـ و مقام روحانی و معتمدین محلی، گواهی نمودند که به خریدار فروختند. مادر صغار وجه دریافتی را فوراً با حضور گواهان و ورثه، جهت ادای دین داد. بقیه اموال را بین ورثه تقسیم و تسهیم نمودند. با گذشت چند سال که صغار کبیر شدند اعتراض به فروش زمین در بابت ادای دین پدرشان می نمایند و می خواهند مزاحمت خریدار را فراهم نمایند آیا رهایی میت از دین و با داشتن اموال، خلاف شرع بوده؟ لذا تقاضا داریم بفرمایید آیا اعتراض صغار را نسبت به فروش زمین جهت ادای دین پدرشان شرعی بوده که بتوانند ابطال سند و معامله هایی را نمایند یا خیر؟ استدعای پاسخ آن را خواستاریم با تقدیم احترام
بسمه تعالی، اگر زمینی که برای ادای دین فروخته شده بنظر قیّم شرعی صغار بوده با رضایت سایر ورثه، کسی حق اعتراض ندارد.
[سؤال 7094] 3570
بسمه تعالی 5 / 7 / 1361
محضر مبارک حضرت آیت الله روح الله موسوی الخمینی
سلام، پس از عرض احترام به آن امام، این جانب فردی روستایی هستم در روستای اطراف ساوه به نام الویر. پدر مرحوم من خانه نداشته است او خانه خود را با باغ از برادرش عوض کرده ولی در آن خانۀ پدری زندگی می کرد که فوت کرد به مدت 10 سال بود که زندگی می کردیم که عمویم ما را بیرون کرد، پس برای این که خانه داشته باشیم آیا می توانیم ارث پدری را با همین یک فرزند صغیر سن بفروشیم؟ و اگر نفروشیم خانه نداریم و یکی هم آیا اگر خانه را که از پول زمین می خریم مال آن فرزند باشد یعنی به امر او باشد چطور می شود؟ جواب را از آن حضرت جویا شده به
استفتائات امام خمینی (س)ج. 6صفحه 125
این جانب ارسال دارید که چاره اندیشی کرده باشیم. جواب را با دستخط خود امام ارسال دارید.
بسمه تعالی، اگر فروش به مصلحت صغیر باشد و قیم شرعی او موافقت کند اشکال ندارد.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 6صفحه 126