سوم: اختیار

‏‏از شرایط خریدار و فروشنده: اختیار‏

‏‏[سؤال 7027]‏‏ ‏ ‏ 3516‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محضر حضرت آیت الله‌ العظمی خمینی مدّ ظله العالی‏

‏
‏‎

‏‏بسمه تعالی، اگر طرفین به معامله راضی شوند حلال است.‏

‏‏2. سیدی فقیر است و از مردم خمس می گیرد حیوان باشد یا اجناس، به این صورت که اگر قیمت آن ده‏‎ ‎‏تومان است به بیست تومان می گیرد این خمس قبول است یا نه قبول نمی شود؟ شما امر بفرمایید.‏

‏‏بسمه تعالی، اگر در گرفتن خمس مجاز باشد ذمه دهنده خمس به مقدار قیمت واقعی جنس‏‎ ‎‏بری می شود.‏

‏‏[سؤال 7028]‏‏ ‏ ‏ 3517‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏حضور مبارک حضرت آیت الله‌ العظمی حاج آقا روح الله‌ خمینی، امام امت و رهبر‏‎ ‎‏کبیر انقلاب اسلامی ایران، مدّ ظله العالی‏

‏‏زید در گذشته املاکی را در حالتی که بایع مضطر بوده به عنوان بیع به شرط، در‏‎ ‎‏مقابل وجه ناچیزی تصاحب نموده و به وارث منتقل شده است فعلاً هم سازمان‏‎ ‎‏عمران اراضی املاک مزبور را به اشخاص یا مؤسسات خیریه از قبیل مساجد یا‏‎ ‎‏وضوخانه و غیره واگذار می نماید.‏

‏‏معین فرمایید که تصرف در املاک مزبور شرعاً جایز است یا خیر؟ در غیر این‏‎ ‎‏صورت، تحصیل اجازه از وراث مالکین قبلی که مضطر بوده اند باید باشد یا مالکین‏‎ ‎‏بعدی، که فعلاً هم از طرف قانون خلع ید شده اند؟‏

‏‏صدور رأی مبارک در این مسأله مورد استدعا است.‏

‏‏بسمه تعالی، بیع شرط اگر با مراعات ضوابط شرعی آن انجام گرفته،‏‎ ‎‏محکوم به صحت است. اگر چه فروشنده از روی اضطرار اقدام بر بیع‏‎ ‎‏کرده باشد، و تصرفات، موقوف بر اجازۀ کسی است که بر حسب موازین‏‎ ‎‏ظاهر شرع، مالک شناخته می شود.‏

‏
‏‎

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 5 / 7 / 1361‏

‏‏دفتر استفتائات حضرت امام، مدّ ظله العالی‏

‏‏سلام علیکم، استدعا دارد در مورد مسأله مشروحه زیر فتوای حضرت امام مدّ ظله‏‎ ‎‏العالی را به این شرکت ابلاغ فرمایند.‏

‏‏شرکت سهامی خاص تهیه و توزیع قطعات و لوازم یدکی محصولات ایران‏‎ ‎‏ناسیونال از جمله شرکت های ملی شده بر اساس بند «ب» از قانون حمایت صنایع و‏‎ ‎‏تحت پوشش وزارت صنایع سنگین است و به وسیله مدیریت منتخب دولت اداره‏‎ ‎‏می شود. مدیران منتخب جهت کنترل بازار و مبارزه با بازار سیاه و قیمت های‏‎ ‎‏سرسام آور قطعات یدکی اتومبیل پیکان و اتوبوس و مینی بوس بنز، و برای رساندن‏‎ ‎‏قطعات به مصرف کننده واقعی و با توجه به این که ورود این قطعات در شرایط جنگی‏‎ ‎‏حاضر، تحمیلی بر بودجه دولت و بیت المال مسلمین نباشد، اقدام به اخذ تصمیم در‏‎ ‎‏مورد دریافت داغی، یا کهنه قطعات از مشتری و در عوض فروش قطعه نو به نرخ‏‎ ‎‏دولتی به آنان نموده است. ‏

‏‏بدیهی است مقداری لوازم قابل استفاده نیز ـ که تفکیک آن ها از لوازم معیوب،‏‎ ‎‏متضمن هزینه گزاف و تلف وقت بسیار است ـ جزء داغی ها وجود دارد. ضمناً این‏‎ ‎‏تصمیم مدیران دولتی با تأیید مسئولین دولت در وزارت مربوطه نیز روبه رو گردیده‏‎ ‎‏است. نهایتاً از آن جا که مشتری در مواردی راضی به در اختیار قرار دادن داغی‏‎ ‎‏نمی باشد، استدعا دارد از محضر امام استفتا گردد که عدم رضایت مشتری در مورد‏‎ ‎‏واگذاری داغی به شرکت، با توجه به این که تصمیم اخذ شده از سوی مدیران منتخب‏‎ ‎‏دولت، برای صلاح جامعه مسلمین در شرایط جنگی فعلی بوده است و داغی های‏‎ ‎‏مذکور نهایتاً به شرکت های ذوب فلز دولتی یا وابسته به دولت فروخته می شود و‏‎ ‎‏قطعات قابل استفاده آن به آموزش و پرورش جهت استفاده آموزشی در هنرستان ها و‏
‏‎

‏‏بسمه تعالی، مشتری اگر راضی به واگذاری چیزی از ملک خود به شرکت‏‎ ‎‏نباشد جایز نیست با اجبار از او بگیرند. حتی اگر چه در مقابل قطعه ای از‏‎ ‎‏وسایل ماشین که از او می گیرند چیزی به او بدهند یا مبلغی از قیمت قطعۀ‏‎ ‎‏نو که به او می فروشند کسر نمایند بلی می توانند اگر صاحب کهنه به دادن‏‎ ‎‏آن راضی نیست معامله نکنند و نو را به او ندهند.‏

‏‏[سؤال 7030]‏‏ ‏ ‏ 3519‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏دفتر حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی دامت افاضاته‏

‏‏احتراماً معروض می دارد: شرکت صنعتی ناژ که محصول آن فرش های ماشینی‏‎ ‎‏است، هر ماهه قسمتی از محصول خود را برابر ضوابط شرعی و قانونی تحت نظارت‏‎ ‎‏ادارات، فرمانداری، بازرگانی و شوراهای محلی و نهادهای دیگر ذیربط با قیمت ویژه‏‎ ‎‏و مخصوص مصرف کننده و با هدف منحصراً حمایت از مصرف کننده، به مشتریان‏‎ ‎‏معرفی شده از طرف نهادهای توزیع کننده عرضه داشته و عملاً از ایجاد بازار سیاه و‏‎ ‎‏سوداگری جلوگیری نموده و رضایت معرفی شوندگان نیازمند را به دست آورده‏‎ ‎‏است. النهایه برخی از نهادهای اجرایی، شرکت فوق الاشاره را تحت فشار قرار داده تا‏‎ ‎‏محصول خود را منحصراً به بعضی از صنوف محترم و از جمله شرکت های تعاونی‏‎ ‎‏عرضه نماید و شرکت هم با استناد به این که عرضه محصول بدین شکل جز تزاید‏‎ ‎‏واسطه ها و احیاناً تحمیل فشار بر مصرف کننده ثمری ندارد، تن به خواسته نهادهای‏‎ ‎‏مزبور و شرکت تعاونی نداده است. علی هذا خواهشمند است چنانچه استدلال‏
‏‎

‏‏بسمه تعالی، مالک شرعی کالا در انتخاب مشتری مختار است ولی‏‎ ‎‏مراعات مقررات دولت اسلامی هم لازم است.‏

‏‏[سؤال 7031]‏‏ ‏ ‏ 3520‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 20 / 10 / 1361‏

‏‏رهبر و بنیان گذار جمهوری اسلامی آیت الله‌ امام خمینی دام بقائه ‏

‏‏احتراماً اگر ملک زیدی را از باب فشار و تحکم با نازل ترین قیمت و به طور اقساط‏‎ ‎‏در مدت معین از مالک گرفته به عمرو واگذار نمایند با گذشت مدت اقساط دیناری از‏‎ ‎‏باب اجرت المثل نه به مالک و نه به مقامات صلاحیت دار مثل ثبت و بانک و محضر‏‎ ‎‏ندهند با این که در توضیح المسائل آن امام محترم اشاره شده، این عمل چه صورت‏‎ ‎‏دارد.‏

‏‏بسمه تعالی، در عقد بیع و اجاره رضایت طرفین معتبر است و بدون‏‎ ‎‏رضایت طرفین عقد صحیح نیست و اگر بعد از عقد رضایت حاصل شود‏‎ ‎‏عقد صحیح و نافذ می شود.‏

‏‏[سؤال 7032]‏‏ ‏ ‏ 3521‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 14 / 9 / 1361‏

‏‏محضر مبارک حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی، مدّ ظله العالی ‏

‏‏بعد التحیة والسلام؛ استفتا می شود: اگر کسی خود یا موکلش را به انجام معامله ای‏‎ ‎‏متعهد و ملزم تصور کند و بر خلاف میل و رضای باطنی خود، آن معامله را انجام دهد‏‎ ‎‏و بعداً معلوم شود که وی برای انجام معامله شرعاً تعهد و الزامی نداشته است؛ آیا‏‎ ‎‏چنین معامله ای صحیح است یا باطل؟ با دعا برای طول عمر مبارک‏

‏‏بسمه تعالی، صحیح است. ‏

‏
‏‎

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محضر مبارک حضرت آیت الله‌ مرجع تقلید شیعیان جهان، حضرت امام خمینی‏‎ ‎‏دامت برکاته‏

‏‏سلام علیکم، با احترام، سند ثبتی طاغوتی که با اکراه و اجبار و بدون رضا و رغبت‏‎ ‎‏ثبت شده است اعتبار دارد؟ تقاضامندم لطفاً حکم شرعی را در این باره بیان فرمایند.‏

‏‏بسمه تعالی، مجرد سند اعتبار شرعی ندارد و اگر مسأله نزاعی است در‏‎ ‎‏محکمه شرعیه حل شود.‏

‏‎ ‎

‏‎