مصاحبۀ «حضور» با دکتر احمدی دربارۀ: برگزاری کنگرۀ امام خمینی (س) و احیای تفکر دینی

‏‎[2]‎‏؛ شیطان تا قیامت هست، خدا و فرشته هم هست، منتهی آنچه باقی می ماند دین خدا است: «کَتَبَ اللهُ لاغلَبَنَّ اَنَا و رُسُلی انَّ الله قِوِیٌّ عَزیزٌ...»‏‎[3]‎‏ خداوند در قرآن کریمش اینگونه آورده و حتم کرده است که من و پیامبرانم پیروز می شویم: «اَنْزَلَ مِنَ السماء ماءً فسألَتْ اودیةٌ بِقَدْرِها فاحْتَمِل السّیلُ زَبَداً رابیاً و مِما یوقدون علیه فی النار ابتغاء حِلیةٍ اَومتاعٍ زَبَدٌ مِثله کذلک یضرب الله الحق والباطل..»؛‏‎[4]‎‏ آب جاری می شود، به رودخانه می ریزد، کفی هم روی آب می آید و سپس از بین می رود. ‏

‏‏این واقعیتی است که دین خدا باقی می ماند. شما پانزده سال پیش هیچگاه فکر نمی کردید که ابرقدرتی مثل اتحاد جماهیر شوروی این گونه از صحنه محو شود و اکنون به این وضع فلاکت بار بیفتد. خود ما چقدر از افراد و گروههایی که وابسته به نظام مارکسیستی رنج بردیم. با این وجود، بنده اطمینان دارم که خداوند متعال دینش را حفظ می کند و به قول مولوی: ‏

‏‏          مصطفی را وعده کرد الطاف حق‏

‏‏                          تو بمیری و نمیرد این ورق‏

‏‏         من کتاب معجزت را حافظم‏

‏‏                         بیش کم کن را ز قرآن حافظم‏

‏‏        این تا قیامت زنده اش داریم ما ‏

‏‏              تو مترس از نسخ دین ای مصطفی‏

‏‏ حق و باطل همیشه با هم درگیرند، اما ما نباید بترسیم. دشمن دارای همه گونه امکانات علمی و فنی است. قدرت سیاسی و نظامی دارد، ولی: «اَللهُ مِنْ ورائِهِمْ محیط» کنگره ای که قرار است برپا شود. تأثیر خودش را خواهد گذاشت. شخصیتهایی که از کشورهای خارجی خواهند آمد، در خواهند یافت که جمهوری اسلامی ایران بدون اینکه به بیگانگان متکی باشد، روی پای خودش ایستاده و به لطف خدا هرروز استوارتر از گذشته به پیش می رود. بدیهی است شخصیتهایی که از کشورهای مختلف می آیند و در این کنگره شرکت می کنند پس از بازگشت به کشور خودشان، آنچه را که دیده اند برای مردم خودشان مطرح می کنند و ‏

‏‏‎

آنها را از واقعیتهای جمهوری اسلامی آگاه می سازند. خود ما نیز مقاله های رسیده به کنگره را به زبانهای مختلف چاپ می کنیم و در اختیار علاقه مندان قرار می دهیم. مطبوعات و رادیو و تلویزیون نیز مطالب مربوط به کنگره را منتشر می کنند. اکنون موقعیت جهان طوری است که وقتی مردم، مطلب حقّی را می شنوند تسلیم می شوند و آن را می پذیرند و چنین افرادی بخصوص در کشورهای جهان سوم و حتی در امریکا و اروپا کم نیستند. ‏

‏‏س: واقعیت این است که جهان امروز، امام خمینی را به عنوان احیاگر دین می شناسند. به نظر شما چطور حضرت امام توانستند این کار را انجام دهند؟ ‏

‏‏ج: اولاً کار امام با کار افراد دیگری که گاهی به عنوان احیاگر دین معرفی می شدند از زمین تا آسمان تفاوت دارد. به مرحوم اقبال لاهوری هم عنوان «احیاگر» اطلاق شده است. اما شما آثار اقبال را ملاحظه کنید و تفاوت آن را با آثار و افکار حضرت امام مقایسه کنید، هر چند اقبال مرد بزرگی ست، زحمت زیادی کشید، افکار بلندی داشت و با اشعار و نوشته هایش، اسلام را در شبه قاره به حرکت درآورد. کتابی هم تحت عنوان «احیای فکر دینی در اسلام» نوشت. کتاب دیگرش با عنوان «سیر فلسفه» هم جالب است. امّا این نکته را باید بدانیم که اقبال، یک حقوقدان بود و مقداری هم فلسفه خوانده بود و بدین جهت اصولاً کار او نمی تواند با کار و تلاش و افکار حضرت امام قابل مقایسه باشد. آنچه را که ما در کنگره مطرح خواهیم کرد و به بحث خواهیم گذاشت، چگونگی احیاگری دین توسط حضرت امام است، ما معتقدیم بسیاری از اصول و احکام دین به دست فراموشی سپرده شده بود؛ چه در کشور خودمان و چه در جهان اسلام، و حضرت امام خمینی آنها را احیا کرد، حداکثر حرفی که می زدند این بود که: دین رابطۀ فردی بین انسان و خدا و یک تکلیف شخصی است، اما اینکه دین بتواند جامعه را به حرکت درآورد، جوانها را بسیج کند، از لحاظ فکری و فرهنگی تحول آفرین باشد و... از جمله مسائلی بود که از ذهنها زدوده شده بود. و انقلاب اسلامی به رهبری حضرت امام، تمام این موارد را به اثبات رساند. همه می دانیم که نماز جمعه به عنوان یک سنت پسندیدۀ محمدی در کشور ما به چه صورتی در آمده بود، مسئله حج و مهمتر از آن برائت از مشرکین اصلاً مطرح نبود. اسلام، دینی است که باید در برابر قدرتهای استکباری بایستد و مقاومت کند: «الاسلام یعلوا و یُعلیٰ علیه»؛ اما در عمل چنین نبود، و امام با طرح و اجرای شعار «نه شرقی، نه غربی» آن هم در زمانی که روسها در اوج ‏

‏‏‎

قدرت بودند و دادن شعار «مرگ بر امریکا» و «مرگ بر شوروی» کار عظیمی کردند و به اسلام و مسلمین قدرت بخشیدند، و این کار جز با امداد از نیروی غیبی، الهی و معنوی ممکن نبود. ‏

‏‏از افراد دیگری که می توانیم نام ببریم، مرحوم شیخ محمد عبده و سید جمال الدین اسدآبادی هستند. این دو، ابتدا با هم در انتشار مجله عروة الوثقی همکاری داشتند، بعد از مدتی عبده خود را کنار کشید و دنبال تفسیر رفت و حتی می گویند که بعدها به سیاست و سیاستمداران لعنت فرستاد و معتقد بود که باید مردم را تربیت کرد و کار فرهنگی کرد و ما هنوز آمادگی انقلاب و روی کار آوردن حکومت اسلامی را نداریم. امّا امام خمینی با رهبری قدرتمندانه و دوراندیشانه شان حرکتی را آغاز کردند و رژیم پهلوی را به رغم تمام پشتیبانیهایی که توسط مستکبران از آن می شد سرنگون نمودند. ‏

‏‏درست است که همۀ این کارها از برکت اسلام است؛ امّا در تشیع، زمینه های آماده تری وجود دارد و ما الگوهای بارزی در تشیع داریم که نظیر آنها را در هیچ مذهب دیگری نمی توان یافت. ما قیام عاشورا را با شعار هیهات منا الذله داریم. شما این شعار را در کنار آن سخنی بگذارید که می گوید، اگر به یک طرف صورتت سیلی زدند طرف دیگر صورت را هم جلو بیاور! دامنهای پاکی که ما را پرورانده اند نمی گذارند زیر بار ظلم برویم. اینها همه یک طرف، آن وقت شخصیتی مثل امام خمینی با آن روح عرفانی، با آن سابقه و با آن معنویت، رهبری امت را برعهده می گیرد و نهضت را به پیروزی می رساند. عرفان امام خمینی، عرفان درویشی نیست، بلکه عرفانی بود که از متن دین برخاسته است؛ عرفان مرحوم شاه آبادی است. چنین فردی در عین حال با تسلط بر مسائل فلسفی، اجتهاد کامل و حتی به نظر بسیاری، اعلمیت در فقه و اصول از متن ولایت جوشیده و بالا آمده و هیچ لحظه ای از عمر مبارکش را در مقابل حکومت جور و ستم، سرفرود نیاورده و همواره همچون کوه ایستاده است. مردم نیز اهل ولایت اند، عاشورایی اند، اهل تمسک به اهل بیت عصمت و طهارت و پیرو مکتب امیرالمؤمنین و امام حسین هستند. در چنین موقعیتی است که حرکت انجام می شود و قیام مردم مسلمان به پیروزی می رسد. ما پس از پیروزی انقلاب، هشت سال دفاع مقدس را پشت سر گذاشتیم و امام امت در مسئله جنگ نیز همچون بقیۀ موارد، محکم و استوار ایستادند و دشمن را به خواری و ذلت کشاندند. ‏

‏‏س: به نظر شما چگونه می توان حرکتی را که امام خمینی آغاز کردند و ادامه دادند، پیگیری کرد؟ ‏

‏‏‎

‏ج: حضرت امام خمینی با شخصیت والای خود، راه را برای ادامۀ انقلاب هموار کردند و پیمودن این راه به طور حتم، آسانتر از روزهای نخست پیروزی است. امام در روزهای آخر عمر با تمام مشکلاتی که داشتند، همواره با سخنرانیها و نوشته های خود به آیندگان رهنمود می دادند. ایشان برای حفظ انقلاب به همه سفارش می کردند انسانی در سن هشتاد و چند سالگی و در حالی که بیماری صعب العلاجی دارد، اینگونه کار بکند، معلوم است که تشخیص داده که راه هموار شده و از این پس باید افراد دیگری این راه را بپیمایند. ایشان می دانستند، هر حرکت و انقلابی شبیه درخت یا ساختمانی است که اگر به آن نرسی از بین می رود. ایشان همیشه تأکید می کردند که از اختلاف بپرهیزید، زیرا اگر دشمن احساس کند که با هم اختلاف دارید از همان جایی که مورد اختلاف شماست حمله می کند. بدین جهت طبیعی است که باید محکم ایستاد و نهضتی را که راهش هموار شده، خطوط سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی آن مشخص گردیده، حفظ کرد. ما خدا را شکر گزاریم که سایۀ مقام معظم رهبری بالای سر این ملت و انقلاب است. او کسی است که با امام بوده، شاگرد ایشان بوده و زیر دست ایشان تربیت شده است. وجود ریاست محترم جمهوری نیز غنیمتی است که خداوند به ملت لطف کرده است. این دو بزرگوار و علما و شخصیتهای دیگر اصل انقلاب را از هر گزندی محفوظ و مصون نگه می دارند. ما هیچ نگرانی از هیچ جا نداریم. امّا به این فرمایش قرآن نیز معتقدیم که: «اِنَّ اللهَ لٰا یُغّیر ما بقومٍ حتی یغیروا ما بانفسهم». ما باید حواسمان جمع باشد و رهنمودهای کلی حضرت امام را به کار بندیم، که در این صورت هیچ گونه گزند و آسیبی نخواهیم دید. ‏

‏‏س: از مهمترین اقدامات دشمنان اسلام، تهاجم فرهنگی است که حضرت آیت الله خامنه ای از آن به عنوان شبیخون فرهنگی یاد کرده اند. در این زمینه با عنایت به اینکه گردش دستگاه رسانه ای جهان در تحت سلطۀ مستکبران است علاوه بر دامن زدن به مفاسد اخلاقی، رفاه مادی و دنیاطلبی را نیز در قالب شعارهای آزادیخواهی مطرح می کنند. شما برگزاری چنین کنگره هایی را در برابر این گونه توطئه ها کافی می دانید یا خیر؟ ‏

‏‏ج:‏‏ ‏‏بنده تبلیغات را تا حدودی لازم ‏

‏‏‎

می دانم. امّا نباید تبلیغ از حد بگذرد، بلکه باید به سراغ حل مشکلات اساسی برویم که همین کار در اصل، نوعی تبلیغ است. وقتی در یک استان، چهار سدّ احداث می شود. جلوی فقر و بیکاری و امثال اینها گرفته می شود. وضع کشاورزی بهبود می یابد، مشکل آب و برق مردم حل می شود و منافع دیگری که دارد. مسئله مهم این است که باید ثروتهای ملی به صورت عادلانه توزیع شود. باید جلوی آن ثروتمندی که با هزار حیله و نیرنگ از زیربار پرداخت مالیات فرار می کند، گرفته شود. اگر در جامعه ای عدم تعادل وجود داشته باشد، آن جامعه آسیب پذیر می شود. وقتی فلان جوانی که به جبهه رفته و الآن به عنوان معلول و مجروح جنگی می بیند فلان سرمایه دار، پس از انقلاب صاحب میلیاردها ثروت شده و فرزندش با اتومبیل آنچنانی توی خیابانها ویراژ می دهد، رنج می برد. پس اکنون که به لطف خدا، زیربار هیچ قدرت خارجی نیستیم باید مجلس شورای اسلامی، قوه قضائیه و قوه اجرائیه و همه مردم تلاش کنند تا ثروتها به طور عادلانه توزیع شود. اگر چنین کاری صورت بگیرد، مسائل فرهنگی هم به آسانی جا خواهد افتاد. این کسانی که دچار فقرند، مصادیق بارز این کلام امیرالمؤمنین(ع) هستند که: هیچ ثروت اندوخته ای را ندیدم جز اینکه در کنارش یک حقی ضایع شده بود. ما باید در این نظام، یک قدم بسیار اساسی برداریم و آن تعدیل ثروت است. منظور من از تعدیل ثروت، سوسیالیسم و کمونیسم و امثال این حرفها نیست، بلکه همان تعدیلی است که اسلام اجازه داده است؛ به اندازه ای که نیاز فقرا را برآورده کند؛ یک تعدیل نسبی وجود داشته باشد تا فرهنگ بتواند جا بیفتد، وگرنه قدرت در دست مجموعۀ خاصی قرار خواهد گرفت و انجام کار فرهنگی را نه تنها مشکل بلکه غیر ممکن خواهد کرد. ‏

‏‏س: با توجه به توضیحاتی که دادید، آیا برای تداوم این فعالیت فرهنگی طرحهایی در نظر گرفته شده است یا نه؟ و آیا این کنگره ادامه خواهد داشت؟ ‏

‏‏ج: آنچه مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام در نظر دارد، این است که کنگره ادامه خواهد داشت و به احتمال زیاد، سال بعد هم کنگره را با همین عنوان برگزار خواهند کرد. ظاهراً دو سال بعد نیز به مناسبت یکصدمین سال تولد حضرت امام کنگره به صورت مبسوط و گسترده ای برگزار خواهد شد. ‏

‏‏ ‏

‏‏پانوشتها:‏

• . سورۀ اعراف / 14 و 15
• . سورۀ مجادله / 21
• . سورۀ رعد / 17